ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΥΔ ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ (EL02) Εκτίμηση ποιοτικής ς ΥΥΣ Με βάση το άρθρο 3 της υπουργικής απόφασης ΥΑ/Αρ.Οικ.1811/ΦΕΚ3322/Β /30.12.2011 σε εφαρμογή της παραγράφου 2 του Άρθρου 3 της υπ αριθμ.: 39626/2208/Ε130/2009 κοινής υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ Β 2075) ορίζονται ανώτερες αποδεκτές τιμές και δείκτες ρύπανσης για τις ακόλουθες ουσίες που ενδέχεται να απαντούν στη φύση ή/και να είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Οι συγκεντρώσεις που αναγράφονται στον επόμενο πίνακα αναφέρονται σε επιτρεπτές συγκεντρώσεις που δεν αφορούν χημικές επιβαρύνεις που οφείλονται σε αυξημένες φυσικές τιμές λόγω γεωλογικών αιτιών. Στις περιπτώσεις αυτές για κάθε υδατικό υπόγειο σύστημα θα δοθούν νέες αυξημένες τιμές κατωφλίου που καθορίζονται από τις μέσες αυξημένες φυσικές τιμές του. Πίνακας 1. Ανώτερες αποδεκτές τιμές και δείκτες ρύπανσης, σύμφωνα με το Άρθρο 3 της Απόφασης 1811/2011, για τις ακόλουθες ουσίες που ενδέχεται να απαντούν στη φύση ή/και να είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (Μέρος Β, ΥΑ 1811/2011) Παράμετρος Νιτρικά (NO3) Ολικά Φυτοφάρμακα Δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων Αρσενικό (As) Καδμιο (Cd) Μόλυβδος (Pb) Υδράργυρος (Hg) Αμμώνιο Αγωγιμότητα Χλωριόντα (Cl-) Θειικά Σύνολο συνθετικών ουσιών (τριχλωροαιθυλένιο και τετραχλωροαιθυλένιο) Ανώτερες Αποδεκτές Τιμές (ΑΑΤ) 50 mg/l 0,5 μg/l 0,1 μg/l 10 μg/l 5 μg/l 25 μg/l 1 μg/l 0,5 mg/l 2500 μs/cm 250 mg/l 250 mg/l 10 μg/l ph 6,5-9,5 Νιτρώδη 0,5 mg/l Νικέλιο (Ni) 20 μg/l Χρώμιο (Cr) 50 μg/l Αργίλιο (Al) 200 μg/l Στο υδατικό διαμέρισμα της Βόρειας Πελοποννήσου (02) εντοπίσθηκαν σε κάποια υπόγεια υδατικά συστήματα αυξημένες τιμές θειικών (SO4), αγωγιμότητας και χλωριόντων (Cl-) που δεν οφείλονται σε ανθρωπογενείς παράγοντες, σύμφωνα με την ανάλυση των υφιστάμενων πιέσεων, και διερευνάται η πιθανή φυσική τους προέλευση. Πολλές φορές, η αυξημένη παρουσία θειικών (SO4) οφείλεται στην παρουσία γύψων τόσο στα στρώματα των Τριαδικών λατυποκροκαλοπαγών της Ιονίου ζώνης, όσο και στα στρώματα των Νεογενών αποθέσεων. Όπως επίσης και η αυξημένη παρουσία αγωγιμότητας και χλωριόντων (Cl-) πέραν της υφαλμύρινσης που οφείλεται σε υπεραντλήσεις συνδέεται, στα καρστικά κυρίως υπόγεια συστήματα και με παλαιογεωγραφικά-γεωλογικά αίτια. Στις περιπτώσεις αυτές ακόμα και μικρές 1
επεμβάσεις, πολλές φορές επιδεινώνουν περαιτέρω τη χημική της υπόγειας υδροφορίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κατά τον έλεγχο των υδατικών αυτών συστημάτων καθορίζονται νέες αυξημένες αποδεκτές τιμές που θα χρησιμοποιούνται για το συγκεκριμένο σύστημα, τόσο για τα θειικά (SO4), όσο και για τα χλωριόντα (Cl-). Αυτές οι συγκεντρώσεις, θα αποτελούν τα φυσικά όρια συγκεντρώσεων για τον προσδιορισμό της χημικής ς του συγκεκριμένου υπόγειου υδατικού συστήματος.. Εκτίμηση ποσοτικής ς ΥΥΣ Η αξιολόγηση της ποσοτικής ς στηρίζεται στην αξιολόγηση της διακύμανσης της υπόγειας, στις μετρήσεις παροχών των πηγών και ειδικότερα στην εκτίμηση-καταγραφή των υπερετήσιων τάσεων που καταγράφονται τόσο στις γεωτρήσεις όσο και στις πηγές. Με βάση την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (ΟΠΝ), η αξιολόγηση των τάσεων που διαμορφώνονται στην κύμανση της υπόγειας ενός ΥΥΣ, πρέπει να πραγματοποιείται με παράλληλη μελέτη της κύμανσης της ηλεκτρικής αγωγιμότητας, η/και των χλωριόντων (Cl-), σε περιπτώσεις παράκτιων ή γειτνιαζόντων με τη θάλασσα ΥΥΣ (όπου υπάρχει κίνδυνος θαλάσσιας διείσδυσης λόγω διατάραξης της υδροδυναμικής ισορροπίας και τελικά υποβάθμισης της χημικής ς του θιγόμενου ΥΥΣ). Η μελέτη-αξιολόγηση της μεταβολής της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και της συγκέντρωσης των χλωριόντων (Cl-) έχει συμπεριληφθεί στο στάδιο αξιολόγησης της χημικής ς των ΥΥΣ. Η ποσοτική των ΥΥΣ έχει πρακτική αξία, πολλές φορές, στις περιπτώσεις εκείνες που έχει ήδη διαπιστωθεί, πρόβλημα με τη χημική (χαρακτηρισμός: κακή). Στην περίπτωση κακής χημικής ς, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις των παράκτιων υδροφορέων, που οφείλεται στην αύξηση των χλωριόντων, επιβάλλεται η μελέτη-αξιολόγηση της ποσοτικής ς του ΥΥΣ γιατί συνήθως συνοδεύεται και από την ποσοτική του υποβάθμιση. Τα στοιχεία που συλλέγονται ανά υπόγειο υδατικό σύστημα και επεξεργάζονται είναι : αντλούμενη ποσότητα νερού ετησίως για κάθε χρήση (π.χ. ύδρευση, άρδευση, βιομηχανία) κατανομή και πυκνότητα θέσεων υδροληψίας σύνδεση με τα υπόγεια υδατικά συστήματα συλλογή μετρήσεων και παροχών πηγών των υπόγειων υδροφορέων, σύνταξη διαγραμμάτων μεταβολής και παροχών με το χρόνο σύνταξη ισοζυγίων ανά υπόγειο υδατικό σύστημα σύγκριση των μέσων ετήσιων ρυθμιστικών αποθεμάτων με τις μέσες ετήσιες αντλήσεις και φυσικές εκφορτίσεις ή πλευρικές μεταγγίσεις. Στο υδατικό διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου (ΥΔ02) οριοθετήθηκαν ανά υδρολογική λεκάνη τα παρακάτω υπόγεια υδατικά συστήματα. Υδρολογική λεκάνη Πίνακας2. Υπόγεια υδατικά συστήματα ΥΔ 02 Αριθμός υπόγειων υδατικών συστημάτων Αριθμός υπόγειων υδατικών συστημάτων για περαιτέρω διερεύνηση Λεκάνη Βόρειας Πελοπονήσσου (GR27) 14 5 Λεκάνη Πηνειού Βέργα Πείρου (GR28) Λεκάνη Κεφαλονιάς Ιθάκης Ζακύνθου (GR45) 7 4 5 2 2
Δίνεται στους παρακάτω πίνακες για κάθε υπόγειο υδατικό σύστημα, η προσδιορισμένη χημική και ποσοτική του και σημειώνονται και οι υπάρχουσες τάσεις ρύπανσης ή πτώσης λόγω υπεραντλήσεων. Στους πίνακες αυτούς σημειώνονται επίσης τα συστήματα που παρουσιάζουν αυξημένες τιμές φυσικού και οι νέες αυξημένες τιμές των Ανώτερων Αποδεκτών Τιμών για αυτά. Πίνακας 3. χημικη ς υπογείων σωμάτων - Λεκάνη Πηνειού Βέργα - Πείρου GR0200060 Πηνειού GR0200070 Κυλλήνης GR0200080 Δυτικής Αχαΐας GR0200090 π.λαρισσού GR0200100 Μόβρης GR0200110 π.πείρου GR0200260 Δυτικού Ερύμανθου Καλή Καλή Όχι - Fe, Mn Καλή Καλή Όχι Όχι - Καλή Καλή Ναι - Mn (Cl: 23-503, SO4: 3-693, NO3: 5-78 mg/l) Ναι - Fe, Mn Καλή Καλή Όχι Οχι - Καλή Καλή Όχι - Mn Καλή Καλή Όχι Οχι - Πίνακας 4. χημική ς υπογείων σωμάτων - Λεκάνη Ρεμάτων Λεκάνη Βόρειας Πελοπονήσσου GR0200120 Πάτρας - Ρίου GR0200130 Παναχαϊκού GR0200140 Βόρειας Αχαϊας GR0200150 Ζαρούχλας GR0200160 Βάλτου - Εβροστίνας Καλή Καλή Όχι - - Καλή Καλή Ναι Τοπική - Καλή Καλή Όχι Όχι Mn 3
GR0200170 Βόρειας Κορινθίας GR0200180 Κορφιώτισσας GR0200190 Κορίνθου - Κιάτου GR0200200 Αραχναίου GR0200210 Νεμέας GR0200220 Ζήρειας GR0200230 Φενεού GR0200240 Καλαβρύτων GR0200250 Βόρειου Ερύμανθου Καλή (Cl: 4-3953, SO4: 8-753, NO3: 2-158 mg/l) Ναι - Mn Καλή Καλή Όχι Όχι - (Cl: 34-404, SO4: 61-316, NO3: 3-112 mg/l) Όχι Τοπική (Cl, SO4, NO3) Mn Καλή Καλή Ναι - Mn Καλή Καλή Ναι Τοπική (NO3) Καλή Καλή Όχι Όχι - Καλή Καλή Όχι Όχι - Καλή Καλή Όχι Όχι - Καλή Καλή Όχι Όχι Mn - Cl=750 mg/l (στο ανατολικό τμήμα) Πίνακας 5. ς χημική ς υπογείων σωμάτων - Λεκάνη Κεφαλονιάς Ιθάκης Ζακύνθου GR0200010 Κεφαλλονιάς GR0200020 Ληξουρίου - Σκάλας GR0200030 Ιθάκης GR0200040 Βραχίωνα GR0200050 Ζακύνθου Fe Καλή Καλή Ναι - Fe Καλή (Cl: 26-1692 mg/l) Ναι - Mn, Cu, Pb, Cd, Fe Mn, Cu, Pb, Cd Cl=2800 mg/l, SO4=1100 mg/l Αυξημένες τιμές χλωριόντων Cl=2050 mg/l, SO4=270 mg/l SO4=1900 mg/l 4
Σχήμα 1. ταξινόμηση υπόγειων ΥΣ στο ΥΔ02 5
Σχήμα 2. ταξινόμηση υπόγειων ΥΣ στο ΥΔ02 6