ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟ ΥΔ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ (EL14)

Transcript

1 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟ ΥΔ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ (EL14) Ως σημαντικότερα θέματα διαχείρισης των υδατικών πόρων στο Υδατικό Διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου, αξιολογούνται τα ακόλουθα: 1. Η υπερεκμετάλλευση για την κάλυψη υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών και η κακή ποιοτική κατάσταση υπόγειων υδατικών συστημάτων (βλ. Πίνακα 1) 2. Η διείσδυση αλμυρού νερού στους παράκτιους υδροφορείς. Στους παράκτιους υδροφορείς η υδραυλική κλίση του υπόγειου νερού έχει συνήθως κατεύθυνση προς τη θάλασσα. Στην πλειοψηφία τους, τα υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Νήσων Αιγαίου βρίσκονται σε άμεση επικοινωνία με την θάλασσα. Σε συνδυασμό με τα γεωλογικά και τεκτονικά χαρακτηριστικά της νήσου το φαινόμενο των θαλάσσιων διεισδύσεων είναι έντονο και εμφανίζεται σε αρκετές περιοχές. Στον Πίνακα 2 καταγράφονται τα υπόγεια υδατικά συστήματα του Υδατικού Διαμερίσματος Νήσων Αιγαίου με προβλήματα υφαλμύρισης, είτε φυσικής (είσοδο θάλασσας ή στρωμάτων ορυκτού αλίτη), είτε ανθρωπογενής προέλευσης, λόγω υπερεκμετάλλευσης. 3. Η κάλυψη της ζήτησης νερού, σε σχέση με το μεγάλο υπαρκτό πρόβλημα της έλλειψης νερού στα νησιά του Αιγαίου. Η κάλυψη των υδρευτικών αναγκών έρχεται σε πρώτη προτεραιότητα τόσο γιατί πρέπει να καλυφθούν τόσο οι υδρευτικές ανάγκες του πληθυσμού όσο και του βασικότερου τομέα της οικονομίας των νησιών, του τουρισμού. Σε δεύτερη προτεραιότητα έρχεται το νερό για την άρδευση και την κάλυψη των κτηνοτροφικών αναγκών. Η εκτιμηθείσα από το υδρολογικό ισοζύγιο ποσότητα υπόγειου νερού δεν είναι δυνατό να αξιοποιηθεί παρά μόνο σ ένα μικρό ποσοστό. Το ποσοστό αυτό κυμαίνεται στα διάφορα νησιά και εξαρτάται από το ανάγλυφο, τη διαμόρφωση υδρογεωλογικών λεκανών με υδραυλικό φράγμα προς τη θάλασσα, και από τη γεωλογία και την τεκτονική της περιοχής. Η ζήτηση σε νερό του Υδατικού Διαμερίσματος καλύπτεται, εν μέρει, από τις παρακάτω πηγές: Γεωτρήσεις εκμετάλλευσης του υπόγειου δυναμικού, που έχουν κατασκευαστεί τόσο από φορείς του δημοσίου (νομαρχίες, δήμοι, κοινότητες) όσο και από ιδιώτες. Το νερό των γεωτρήσεων χρησιμοποιείται για κάλυψη αναγκών ύδρευσης, άρδευσης ή μικρών βιομηχανιών και κτηνοτροφίας. Μεταφορά νερού με υδροφόρες. Με τον τρόπο αυτό καλύπτονται οι ανάγκες των μικρών κυρίως νησιών του Αιγαίου. Εγκατάσταση μονάδων αφαλάτωσης για κάλυψη υδρευτικών αναγκών. Λιμνοδεξαμενές και φράγματα. Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα της υδροδότησης των νησιών έχει επιδεινωθεί σημαντικά και οφείλεται κυρίως στους παρακάτω παράγοντες: Η αλλαγή των οικονομιών των νησιών από αγροτικές/κτηνοτροφικές σε οικονομίες παροχής υπηρεσιών (ξενοδοχεία, κλπ.) αύξησαν την ζήτηση των υδατικών πόρων. Η ολοένα αυξανόμενη παρουσία τουριστών επισκεπτών στα νησιά αύξησε την ζήτηση των υδατικών πόρων. Η μεγάλη απώλεια του μεταφερόμενου νερού στα δίκτυα ύδρευσης, απώλεια που οφείλεται στην παλαιότητα του δικτύου και κατά κάποιες εκτιμήσεις ξεπερνά το 30 % του μεταφερόμενου νερού. 4. Η ρύπανση επιφανειακών υδατικών συστημάτων από: 1

2 α) σημειακές πηγές που σχετίζονται κυρίως με τα ελαιουργία και τα τυροκομεία, τα αστικά υγρά απόβλητα από οικισμούς που εξυπηρετούνται από δίκτυα αποχέτευσης και κεντρικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, τα μεταλλεία λατομεία και την εσταυλισμένη κτηνοτροφία. β) διάχυτες πηγές ρύπανσης που σχετίζονται με απορροές ρυπαντικών φορτίων, κυρίως θρεπτικών, από την αγροτική δραστηριότητα, την κτηνοτροφία και τα αστικά υγρά απόβλητα από οικισμούς που δεν εξυπηρετούνται από δίκτυα αποχέτευσης και κεντρικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Στο 1 ο Διαχειριστικό κύκλο ελλείψει δεδομένων παρακολούθησης μεγάλος αριθμός σωμάτων ταξινομήθηκε ως προς την χημική και οικολογική του κατάσταση. Το ποτάμιο ΥΣ Ευεργέτουλας (GR1436R Ν) καθώς και το Γαδουράς (GR1438R Η) ταξινομήθηκαν στην μέτρια οικολογική κατάσταση και δυναμικό αντίστοιχα. Επίσης, σε μέτρια οικολογική κατάσταση ταξινομήθηκε το παράκτιο ΥΣ Κόλπος Γέρας στη Λέσβος (GR1436C0007N). Στο ΥΣ GR1436R Ν οι πιέσεις που δέχεται οφείλονται σε ελαιοτριβεία και σε καλλιέργειες. Το ΥΣ GR1436C0007N δέχεται πιέσεις που σχετίζονται με λύματα οικισμών στην παράκτια ζώνης, ελαιοτριβεία και υδατοκαλλιέργειες Γενικά, η αξιολόγηση των πιέσεων στα ποτάμια και λιμναία υδατικά συστήματα του ΥΔ έδειξε ότι δέχονται μικρής έντασης ανθρωπογενείς πιέσεις με εξαίρεση το ποτάμιο ΥΣ Καραβάς Ρ. στη Ρόδο (GR1438R Ν), το οποίο δέχεται μέτριας έντασης πίεση από μονάδες IPPC, από απορρίψεις λυμάτων που περιέχουν ουσίες προτεραιότητας, κτηνοτροφικές μονάδες και από απορροές που περιέχουν οργανικό φορτίο και θρεπτικές ουσίες. 5. Η διαχείριση των επιφανειακών υδατικών συστημάτων του ΥΔ Νήσων Αιγαίου, καθώς τα περισσότερα ποτάμια στην είναι χείμαρροι περιοδικής ροής. 6. Η προστασία των υγροτοπικών οικοσυστημάτων. Παρόλο που η Οδηγία 2000/60/ΕΚ δεν θέτει συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς στόχους για υγροτόπους, είναι πρόδηλο ότι η στενή τους σχέση με υδατικά συστήματα τα εντάσσει εμμέσως στους στόχους προστασίας της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. 2

3 Α/Α Πίνακας 1: Υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Νήσων Αιγαίου με τα μεγαλύτερα προβλήματα στην ή/και τους κατάσταση, λόγω ανθρωπογενών πιέσεων 1 GR GR GR GR Ονομασία Κατάσταση Πιέσεις / Επιπτώσεις Χρήση Φυσική Ρύπανση Σύστημα Φλυσχικών σχηματισμών (Β), Ν.Λήμνος Σύστημα Αεροδρομίου, Ν.Λήμνος Σύστημα Ηφαιστειακών σχηματισμών (Β), Ν.Λήμνος Σύστημα Ηφαιστειακών Κεντρικής & Δυτικής Λέσβου (Β), Ν.Λέσβος Λεκάνη Απορροής Ανατολικού Αιγαίου έως 800. αυξημένες συγκεντρώσεις νιτρικών ιόντων και έως 900. έως 300. Τοπικά υπερεκμετάλλευση. Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως mg/l Στο σύστημα αυτό υπάρχουν 15 δημοτικά έργα που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη υδρευτικών αναγκών της Δ.Κ. Μούδρου, των Τ.Κ. Παναγιάς, Πλάκας και Καλιόπης. Επιπροσθέτως υφίσταται μεγάλος αριθμός αρδευτικών ιδιωτικών έργων. Στο σύστημα αυτό υπάρχουν 7 δημοτικά έργα που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη υδρευτικών αναγκών οικισμών. Επιπροσθέτως υφίσταται μεγάλος αριθμός αρδευτικών ιδιωτικών έργων. Στο σύστημα αυτό υπάρχουν 36 δημοτικά έργα που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη υδρευτικών αναγκών της Δ.Κ. Μύρινας και των Τ.Κ. Πορτιανού, Κοντιά,, Κορνού, Κάσπακα, Πλατέως και Θάνους. Επιπροσθέτως υφίσταται μεγάλος αριθμός αρδευτικών ιδιωτικών έργων. 5 GR Σύστημα Καλλονής (Β), Οι αντλήσεις χρησιμοποιούνται για SO 4 (έως 320 SO 4 (έως SO 4 (έως Cl φυσικής προέλευσης - Fe, As

4 Α/Α 6 GR GR GR GR GR GR η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΔΛΑΠ ΥΔ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ (EL14) Ονομασία Κατάσταση Πιέσεις / Επιπτώσεις Χρήση Φυσική Ρύπανση Ν.Λέσβος έως 530. Σύστημα Μυτιλήνης (Β), Ν.Λέσβος από 790. Σύστημα Γέρα (Β), Ν.Λέσβος Σύστημα Σεδούντα - Πλωμαρίου (Β), Ν.Λέσβος Σύστημα Αχλαδοκάμπου- Λήμνου (Β), Ν.Ψαρά Σύστημα Καρδαμύλων- Μεστών (Β), Ν.Χίος Σύστημα Κορακάρη, Ν.Χίος 12 GR Σύστημα Κάμπου, Ν.Χίος 13 GR GR Σύστημα Καλαμωτής - Νένητα (Β), Ν.Χίος Σύστημα Κερκετέα (Β), Ν. Σάμος έως 420. έως 800. έως 300. έως 500. παράκτια ζώνη (Cl έως 800. παράκτια ζώνη (Cl έως έως την κάλυψη αρδευτικών και υδρευτικών αναγκών. Το νερό χρησιμοποιείται για την κάλυψη αρδευτικών και υδρευτικών αναγκών της περιοχής. Επίσης το νερό χρησιμοποιείται για την κάλυψη υδρευτικών αναγκών των περιοχών Ευρειακής και Περάματος, όπου δεν υπάρχει συλλογικό υδρευτικό δίκτυο. Οι αντλήσεις χρησιμοποιούνται για την κάλυψη υδρευτικών του Δήμου Ψαρών Το νερό χρησιμοποιείται για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών καθώς και υδρευτικών αναγκών των ΔΕ Χίου, Καμποχώρων και Ομηρούπολης και Αγ. Μηνά. Οι αντλήσεις χρησιμοποιούνται κυρίως για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών (κυρίως καλλιέργειες εσπεριδοειδών). Cl φυσικής προέλευσης Hg Hg Hg

5 Α/Α 15 GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR Ονομασία Κατάσταση Πιέσεις / Επιπτώσεις Χρήση Φυσική Ρύπανση Σύστημα Kάμπου Χώρας (Β), Ν.Σάμος Σύστημα Μεσοκάμπου - Βαθέος (Β), Ν.Σάμος Σύστημα Παναγιάς - Μοσχάτου (Β), Ν.Λειψοί Σύστημα Λέρου (Β), Ν.Λέρος Σύστημα Πόθειας, Ν.Κάλυμνος Σύστημα Βαθέος, Ν.Κάλυμνος Σύστημα Καρδάμαινας, Ν.Κως Σύστημα Λινοποτίου (Β), Ν.Αστυπάλαια Σύστημα Βορείου τμήματος Ρόδου (Β), Ν. Ρόδος Σύστημα Αγίας Μαρίνας - Εμπορείου, Ν.Κάσος Σύστημα Σύρου (Β), Ν.Σύρος Κακή έως 500. Υπερεκμετάλλευση Τοπικά υφαλμύριση στην παράκτια ζώνη (Cl έως 300. έως 300. Λεκάνη Απορροής Δωδεκανήσων παράκτια ζώνη (Cl έως 300. παράκτια ζώνη (Cl έως 300. παράκτια ζώνη (Cl έως παράκτια ζώνη (Cl έως Υπερεκμετάλλευση και υφαλμύριση στην παράκτια ζώνη (Cl έως 500. έως 500. Τοπικά υπερεκμετάλλευση. έως 600. Λεκάνη Απορροής Κυκλάδων υπέρβαση σε νιτρικά ιόντα Το νερό χρησιμοποιείται για την κάλυψη αρδευτικών υδρευτικών αναγκών καθώς και κάλυψη αναγκών ξενοδοχειακών μονάδων. Το νερό χρησιμοποιείται για την κάλυψη αρδευτικών υδρευτικών αναγκών (υπάρχουν τουλάχιστον 7 δημοτικά υδρευτικά έργα μέσα στο συγκεκριμένο ) καθώς και κάλυψη αναγκών ξενοδοχειακών μονάδων. SO 4 (έως SO 4 (έως Fe, As - 5 -

6 Α/Α 26 GR GR GR GR GR GR GR GR Ονομασία Κατάσταση Πιέσεις / Επιπτώσεις Χρήση Φυσική Ρύπανση Σύστημα Σύρου (Γ), Ν.Σύρος Σύστημα Ζεφυρίας (Β), N.Μήλος Σύστημα Κάμπου - Αγ. Γεωργίου (Β), Ν.Αντίπαρος Σύστημα Μαραθίου (Β), Ν.Πάρος Σύστημα Λιβαδιού, Ν.Νάξος Σύστημα Καταπόλων (Β), Ν.Αμοργός Σύστημα Καμαρίου - Φηρών - Εμπορείου (Β), Ν.Θήρα Σύστημα Καμαρίου - Φηρών Εμπορείου (Γ), Ν.Θήρα υπέρβαση σε νιτρικά ιόντα. Υφαλμύριση στην παράκτια ζώνη (Cl έως παράκτια ζώνη (Cl έως Τοπικά υπερεκμετάλλευση. Υφαλμύριση στην παράκτια ζώνη (Cl έως 300. έως 900. έως έως 600. παράκτια ζώνη (Cl από 300 έως Υπερεκμετάλλευση και υφαλμύριση στην παράκτια ζώνη. Mn, Zn, Pb - SO 4 (έως Fe, Mn, Pb - 6 -

7 Πίνακας 2: Υπόγεια υδατικά συστήματα με προβλήματα υφαλμύρισης Ονομασία Στοιχεία Υφαλμύρισης GR Σύστημα Φλυσχικών σχηματισμών (Β), Ν.Λήμνος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 800 mg/l GR Σύστημα Αεροδρομίου, Ν.Λήμνος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 900 mg/l GR Σύστημα Ηφαιστειακών σχηματισμών (Β), Ν.Λήμνος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 300 mg/l GR Σύστημα Ηφαιστειακών Κεντρικής & Δυτικής Λέσβου (Β), Ν.Λέσβος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl (ανθρωπογενούς και φυσικής προέλευσης) έως mg/l GR Σύστημα Καλλονής (Β), Ν.Λέσβος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 530 mg/l GR Σύστημα Μυτιλήνης (Β), Ν. Λέσβος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl (ανθρωπογενούς και φυσικής προέλευσης) έως 790 mg/l GR Σύστημα Γέρα (Β), Ν.Λέσβος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 420 mg/l GR Σύστημα Σεδούντα -Πλωμαρίου (Β), Ν.Λέσβος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 800 mg/l GR Σύστημα Αχλαδοκάμπου-Λήμνου (Β), Ν.Ψαρά Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 300 mg/l GR Σύστημα Καρδαμύλων-Μεστών (Β), Ν.Χίος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 500 mg/l GR Σύστημα Κορακάρη, Ν.Χίος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 800 mg/l GR Σύστημα Κάμπου, Ν.Χίος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως mg/l GR Σύστημα Καλαμωτής - Νένητα (Β), Ν.Χίος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 430 mg/l GR Σύστημα Κερκετέα(Β), Ν.Σάμος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 500 mg/l GR Σύστημα Κάμπου Χώρας (Β), Ν.Σάμος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 300 mg/l GR Σύστημα Μεσοκάμπου - Βαθέος (Β), Ν.Σάμος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 300 mg/l GR Σύστημα Παναγιάς Μοσχάτου (Β), Ν.Λειψοί Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 300 mg/l GR Σύστημα Νερομυλίων, Ν.Πάτμος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Λέρου (Β), Ν.Λέρος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 300 mg/l GR Σύστημα Πόθειας, Ν.Κάλυμνος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως mg/l GR Σύστημα Βαθέος, Ν.Κάλυμνος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως mg/l GR Σύστημα Καρδάμαινας, Ν.Κως Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 500 mg/l GR Σύστημα Λινοποτίου (Β), Ν.Αστυπάλαια Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 500 mg/l GR Σύστημα Σύμης, Ν. Σύμη Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Χάλκης, Ν. Χάλκη Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Μεγίστης, Ν. Καστελλόριζο Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Καρπάθου, Ν.Κάρπαθος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Αγίας Μαρίνας - Εμπορείου, Ν.Κάσος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 600 mg/l GR Σύστημα Τήνου, Ν.Τήνος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Κέας, Ν.Κέα Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Κύθνου, Ν.Κύθνος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Σύρου (Γ), Ν.Σύρος Αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως mg/l - 7 -

8 Ονομασία Στοιχεία Υφαλμύρισης GR Σύστημα Αεροδρομίου - Άνω Μερά, Ν.Μύκονος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Ζεφυρίας (Β), N.Μήλος Συγκεντρώσεις Cl έως mg/l GR Σύστημα Κάμπου - Αγ. Γεωργίου (Α), Ν.Αντίπαρος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Κάμπου - Αγ. Γεωργίου (Β), Ν.Αντίπαρος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 300 mg/l GR Σύστημα Μαραθίου (Β), Ν.Πάρος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 900 mg/l GR Σύστημα Λιβαδιού, Ν.Νάξος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 1200 mg/l GR Σύστημα Καταπόλων (Β), Ν.Αμοργός Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως 600 mg/l GR Σύστημα Χώρας, Ν.Ίος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl έως mg/l φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Φολεγάνδρου, Ν.Φολέγανδρος Τοπικά αυξημένες συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης GR Σύστημα Καμαρίου Φηρών - Εμπορείου (Β), Ν.Θήρα Συγκεντρώσεις Cl από mg/l GR Σύστημα Καμαρίου Φηρών - Εμπορείου (Γ), Ν.Θήρα Συγκεντρώσεις Cl από mg/l GR Σύστημα Ανάφης, Ν.Ανάφη Συγκεντρώσεις Cl φυσικής προέλευσης - 8 -