Χαιρετισµός του Προέδρου της Επιστηµονικής Επιτροπής του Συνεδρίου, Καθηγ. Π. Κάπρου, Προέδρου της ΡΑΕ Συνέδριο «Ενέργεια και Ανάπτυξη», 12-13 Νοεµβρίου 2002, Ξενοδοχείο Μετροπόλιταν, Αθήνα Εκ µέρους της Επιστηµονικής Επιτροπής του Συνεδρίου Ενέργεια και Ανάπτυξη σας καλωσορίζω. Είµαστε ευτυχείς που χάρις στις άοκνες προσπάθειες του Κωστή Σταµπολή έχουµε σήµερα την ευκαιρία για έβδοµη στη σειρά χρονιά να συζητήσουµε όλοι µαζί τα ενεργειακά ζητήµατα της χώρας. Ως επιστηµονική επιτροπή φροντίζουµε κάθε ετήσιο συνέδριο Ενέργεια και Ανάπτυξη να επικεντρώνεται σε ένα θέµα το οποίο συνήθως και ανακοινώνεται στον υπότιτλο του συνεδρίου. Στο προπέρσινο συνέδριο, το 2000, το θέµα αναφερόταν στη νέα εποχή των απελευθερωµένων αγορών ενέργειας που διαφαινόταν στον ορίζοντα για τη χώρα µας. Στο περσινό συνέδριο, το 2001, το θέµα αναφερόταν στα πρώτα βήµατα του κλάδου της ενέργειας στο πλαίσιο της νέας οργάνωσης της αγοράς ενέργειας. Για το φετινό συνέδριο, το 2002, υπολογίζαµε το θέµα του συνεδρίου να αφορούσε το ξεκίνηµα των νέων ενεργειακών έργων. Περιµέναµε να ακούσουµε σχετικά µε τα πρώτα βήµατα κατασκευής νέων ηλεκτροπαραγωγικών µονάδων, νέων δικτύων, νέων έργων ΑΠΕ, κλπ. φοβάµαι ότι στο συνέδριο αυτό δεν θα ακούσουµε για το ξεκίνηµα των νέων ενεργειακών έργων, αλλά για επιχειρηµατικές αβεβαιότητες, για καθυστέρηση της εκκίνησης των έργων, ακόµα και των έργων σε δικτυακές υποδοµές και για πιθανές παλινδροµήσεις ως προς την αποσαφήνιση του ρυθµιστικού πλαισίου πράγµα απαραίτητο για την έναρξη των έργων. Η σαφής βούληση για πορεία προς τα εµπρός, προς τον εκσυγχρονισµό της ενεργειακής τεχνολογίας και των παρεχοµένων υπηρεσιών, την παροχή καθαρής και άφθονης ενέργειας, τον ανταγωνισµό και την ανάπτυξη των αγορών στον κλάδο της ενέργειας, δεν έχει µεταφρασθεί σε πράξη. Τα ουσιαστικά ζητήµατα εκκρεµούν. 1
Μιλώντας σε ειδικούς του κλάδου της ενέργειας, είµαι βέβαιος ότι όλοι γνωρίζετε ότι τα ενεργειακά θέµατα είναι αλληλένδετα µεταξύ τους, οι δε επενδύσεις σε νέα υποδοµή είναι µεγάλης εντάσεως κεφαλαίου και απαιτούν µακροχρόνιες θετικές προσδοκίες και ισχυρές εταιρείες. Η επταετία των συνεδρίων της ήλος Ενέργεια και Ανάπτυξη (1996-2002) συνέπεσε µε την αποσαφήνιση στη χώρα µας τουλάχιστον ενός συγκεκριµένου στόχου της ενεργειακής πολιτικής, που ευτυχώς έχει αποτελέσει αναµφισβήτητη σταθερά των ενεργειακών δρωµένων κατά τα επτά αυτά χρόνια, χωρίς όµως ακόµα να έχει γίνει πραγµατικότητα. Η σταθερά αυτή, που θα την ονόµαζα δόγµα της ενεργειακής µας πολιτικής, είναι: «καλύπτουµε τις αυξανόµενες ανάγκες σε ενέργεια της ελληνικής οικονοµίας κυρίως µέσω του φυσικού αερίου και των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, επιτυγχάνοντας εκσυγχρονισµό των υπηρεσιών και των υποδοµών και προστασία του περιβάλλοντος, απελευθερώνεται σταδιακά η αγορά ενέργειας µέσω νέων ιδιωτικών µονάδων ηλεκτροπαραγωγής µε φυσικό αέριο (χωρίς βίαιη προσαρµογή της ΕΗ) και έτσι διασφαλίζεται µελλοντική κατανάλωση µεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου πράγµα που θα επιτρέψει την οικονοµική αξιοποίηση της µεγάλης υποδοµής φυσικού αερίου της χώρας, τον ανταγωνισµό στην αγορά φυσικού αερίου και εποµένως τη διατήρηση ανταγωνιστικών τιµών για τον καταναλωτή.» η σταθερή αυτή ενεργειακή πολιτική, το δόγµα αυτό, που δεν έχει αµφισβητηθεί κατά τα επτά αυτά έτη, δεν έχει πράγµατι γίνει πράξη παρόλη την πρόοδο σε επιµέρους τοµείς. υστυχώς εξακολουθεί να υφίσταται κίνδυνος σηµαντικών καθυστερήσεων στην εφαρµογή της ή και ουσιαστική ανατροπή της πολιτικής αυτής. Ακριβώς στο πλαίσιο αυτής της σταθερής ενεργειακής πολιτικής διαπιστώθηκε η ανάγκη να προσδιορισθούν νέες διαδροµές προµήθειας και διαµετακόµισης φυσικού αερίου, ώστε να αυξηθεί η ασφάλεια εφοδιασµού µε το στρατηγικό αυτό καύσιµο. Στα ίδια πλαίσια, προωθήθηκαν επίσης νέες υποδοµές ηλεκτρικών γραµµών για την πρόσβαση τρίτων στο σύστηµα, τις νέες ηλεκτρικές διασυνδέσεις και τη µεγάλη πρωτοβουλία για την ενιαία αγορά ενέργειας στην Νοτιανατολική Ευρώπη για την οποία υπογράφεται υπουργική συµφωνία στο τέλος αυτής της εβδοµάδας. Πώς όµως 2
θα πετύχουν τα σχέδια αυτά όταν στο εσωτερικό της χώρας δεν έχουµε εµπεδώσει την απελευθέρωση της αγοράς, δεν έχουµε διασφαλίσει την κατασκευή των νέων δικτύων από τις υποχρεωµένες προς τούτο επιχειρήσεις, και δεν έχουµε εξασφαλίσει την προοπτική µεγάλων καταναλώσεων φυσικού αερίου για να γίνουν βιώσιµοι οι νέοι αγωγοί και διασυνδέσεις; Αυτό το θέµα, που αναφέρεται στα δίκτυα, τις διασυνδέσεις και το διεθνές ενεργειακό περιβάλλον, θα απασχολήσει την πρώτη συνεδρία, που θα γίνει σήµερα αµέσως µετά την εναρκτήρια συνεδρία. Την τελευταία συνεδρία της πρώτης ηµέρας του συνεδρίου θα απασχολήσουν τα θέµατα εφαρµογής του νέου νόµου για την αγορά των πετρελαιοειδών προϊόντων. Υπάρχουν µεγάλες προσδοκίες από το νόµο αυτό, ο οποίος πιστεύω αποτελεί σηµαντικό επίτευγµα για τη χώρα µας, µε σκοπό την εξυγίανση του εµπορίου, τη διευκόλυνση του ανταγωνισµού µέσω της τήρησης των αποθεµάτων ασφαλείας χωρίς διακρίσεις και παρεµπόδιση του εµπορίου, καθώς και την πάταξη της φοροδιαφυγής και της νοθείας. Αύριο το πρωί δύο συνεδρίες είναι αφιερωµένες στην ενεργειακή αγορά ηλεκτρισµού και φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Το θέµα είναι καίριας σηµασίας και ιδιαίτερα επίκαιρο όπως γνωρίζετε. Η επίλυση του αδιεξόδου στο οποίο βρισκόµαστε σήµερα είναι καίριας σηµασίας στο πλαίσιο της ίδιας σταθερής ενεργειακής πολιτικής που αναφέραµε προηγουµένως. Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής, χορηγήθηκαν άδειες παραγωγής σε νέες ιδιωτικές µονάδες µε φυσικό αέριο, µέσω των οποίων αναµέναµε εξασφάλιση µελλοντικής επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας, ανάπτυξη κάποιου ανταγωνισµού στην ηλεκτρική αγορά και διασφάλιση µεγάλων µελλοντικών καταναλώσεων φυσικού αερίου. εν υπήρξε όµως ουσιαστική πρόοδος λόγω των επιχειρηµατικών αβεβαιοτήτων. Πράγµατι οι ελλείψεις στο θεσµικό πλαίσιο, η απουσία οποιουδήποτε σαφούς µέτρου ασύµµετρης ρύθµισης, η µη απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου και η συγκεκριµένη πρακτική που ακολουθήθηκε από την επιχείρηση ηλεκτρισµού που κατέχει δεσπόζουσα θέση, λειτουργούν ως µέγιστοι φραγµοί που εµποδίζουν την είσοδο νέων παικτών στην αγορά. Ακόµα και οι λίγοι προµηθευτές που δραστηριοποιήθηκαν στις εισαγωγές από τα βόρεια σύνορα, δεν κατάφεραν να 3
δηµιουργήσουν ανταγωνισµό στην προµήθεια σε επιλέγοντες πελάτες λόγω των θεσµικών εµποδίων και τη δεσπόζουσα θέση του µονοπωλίου. Έτσι σήµερα δεν παρέχεται καµιά ουσιαστική δυνατότητα στους πελάτες να ασκήσουν το δικαίωµα επιλογής προµηθευτού που τους παρασχέθηκε. Το µόνο θετικό όφελος µέχρι σήµερα είναι η τάση εξυγίανσης των οικονοµικών της ΕΗ ΑΕ ως αποτέλεσµα της απειλής του µελλοντικού ανταγωνισµού. Αν επιδιωχθεί η επίλυση του προβλήµατος της αγοράς ηλεκτρισµού και φυσικού αερίου µε διοικητικές αποφάσεις έξω από το µηχανισµό της αγοράς και του ανταγωνισµού, και µάλιστα αν γίνει αυτό µόνο µέσω της συνεργασίας µε τη µια ή την άλλη µορφή των επιχειρήσεων του ενεργειακού τοµέα που τελούν σήµερα υπό κρατικό έλεγχο, τότε ο δυνητικός ανταγωνισµός κινδυνεύει να ακυρωθεί. Μάλιστα στην ουσία ανατρέπεται και το βασικό δόγµα της ενεργειακής πολιτικής, όπως αυτό αναφέρθηκε προηγουµένως. Είναι χειρότερο για τον καταναλωτή και την πρόοδο η κατάσταση ηµι-δηµόσιου µονοπωλίου σε συνθήκες αγοράς απελευθερωµένης στα χαρτιά, από την κατάσταση ρυθµιζόµενου µονοπωλίου που δρα υπέρ της κοινής ωφέλειας. Το θέµα της αυριανής πρωινής συνεδρίας θα είναι ακριβώς αυτό. Η επόµενη αυριανή συνεδρία, αµέσως µετά, θα κοιτάξει προς το µέλλον και θα επικεντρωθεί στις τεχνολογικές εξελίξεις στον τοµέα της ενέργειας. Οι µελλοντικές εικόνες, για παράδειγµα ενός αυτοκινήτου µε κυψέλη καυσίµου το οποίο το βράδυ από το γκαράζ παρέχει ηλεκτρισµό και θερµότητα στο σπίτι, του καταναλωτή που είναι συγχρόνως και παραγωγός και παίκτης της αποκεντρωµένης ενεργειακής αγοράς, και µάλιστα η χρήση τεχνολογιών και µορφών ενέργειας απόλυτα φιλικών προς το περιβάλλον και την κλιµατική αλλαγή, είναι πολύ ελκυστικές. Πόσο απόµακρες είναι οι εικόνες αυτές; Και κυρίως πώς θα διαχειρισθούµε τη µετάβαση προς ένα τέτοιο µέλλον; Η τελευταία συνεδρία δεν είναι καθόλου τελευταίας σηµασίας. Αντίθετα, αναφερόµενη στην πρόοδο των έργων µε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας στην Ελλάδα, έχει µεγάλη σηµασία. Από καιρό τώρα είµαστε στην άκρη του αεροδιαδρόµου και περιµένουµε τις ΑΠΕ της Ελλάδος να απογειωθούν. Οι άδειες παραγωγής χορηγήθηκαν, επαρκώς και για όλη την Ελλάδα, οι υπόλοιπες διοικητικές άδειες είναι 4
πολλές και καθυστερούν αλλά πάντως προχωρούν. Τα κονδύλια του Γ ΚΠΣ αναµένουν απορρόφηση. Μας καθυστερούν τα ηλεκτρικά δίκτυα υψηλής τάσης, ο χρόνος κατασκευής των οποίων, περιλαµβανοµένων των χρόνων απαλλοτρίωσης, µπορεί να αποτελέσει σηµαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την απογείωση των ΑΠΕ. Στη συνεδρία για τις ΑΠΕ περιµένουµε να θιγούν τα θέµατα αυτά και να ακουστούν οι προβληµατισµοί των επενδυτών που βρίσκονται στην πρώτη γραµµή της προσπάθειας. Το συνέδριο θα κλείσει µε συζήτηση επί των συµπερασµάτων στην οποία σας καλώ από τώρα όλους. εκ µέρους της Επιστηµονικής Επιτροπής εύχοµαι καλή επιτυχία και εκ µέρους όλων απευθύνω και πάλι συγχαρητήρια στον Κωστή Σταµπολή για την προσπάθειά του. Σας ευχαριστώ. 5