Ερευνητικά σεµινάρια του τοµέα Γλωσσολογίας, Τµήµα Φιλολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών 16 Μαρτίου 2016 Ψηφιακές αφηγήσεις της ελληνικής κρίσης: Η περίπτωση του Facebook ρ Μαρίζα Γεωργάλου Lancaster University www.marizageorgalou.com
ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ Κρίση, λόγος και social media Αφήγηση και social media Θεωρητικό υπόβαθρο Μεθοδολογία Μελέτη περίπτωσης Facebook Ευρήµατα wersm Οlimpia Zagnoli Επίλογος
ΚΡΙΣΗ & ΛΟΓΟΣ Κρίση = οικονοµική (χρηµατοπιστωτική, δηµοσιονοµική), πολιτική, κοινωνική, ηθική, θεσµική, συναισθηµατική, ιδεολογική, ανθρωπιστική Πραγµατώνεται + αναπαρίσταται στον λόγο (discourse) (Fairclough 2011, Blommaert 2014, Wodak & Angouri 2014) εν είναι µόνο µια αντικειµενική κατάσταση ή ιδιότητα ενός συστήµατοςπου οριοθετεί το περίγραµµα για ιδεολογική αµφισβήτηση, αλλά γίνεται αντιληπτή + υποκειµενικά αποκτώντας ύπαρξη µε την αφήγηση + τον λόγο (Hay 1996: 255)
ΚΡΙΣΗ & ΛΟΓΟΣ II Ελληνική κρίση καθοµιλουµενοποιείται (vernacularised) + αναπαρίσταται στον λόγο (Boubari 2011, Papailias 2011, Georgakopoulou 2014)
ΚΡΙΣΗ, ΛΟΓΟΣ & SOCIAL MEDIA Αντανακλαστικότητα Reflexivity (Archer 2007)
ΑΦΗΓΗΣΗ & SOCIAL MEDIA social media = ψηφιακές υπηρεσίες (π.χ. blogs, Facebook, YouTube, Twitter, Skype, Instagram, discussion forums, chatrooms) κοινωνικής αλληλεπίδρασης ανταλλαγή + διαµοιρασµός περιεχοµένου που έχει δηµιουργηθεί από χρήστες Ιστορίες στα social media: ποικιλόµορφες + πολύπλευρες Θεµατολογία (ανάλαφρη, τροφή για σκέψη) ηµόσια vs. ιδιωτική αφήγηση Λέξεις, εικόνες, gifs, ήχοι, σύνδεσµοι (URL), συνδυασµοί προσφερόµενες δυνατότητες (affordances) Επιλεκτικότητα, δηµιουργικότητα, αντανακλαστικότητα, παιχνιδιάρικη διάθεση, συγκίνηση (Page 2012)
ΑΦΗΓΗΣΗ & SOCIAL MEDIA: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ Μικρές ιστορίες (small stories) Georgakopoulou 2007 Georgakopoulou 2015 Αφηγηµατικές διαστάσεις (narrative dimensions) Ochs & Capps 2001 Στάση Αξιολόγηση (stance-taking) Du Bois 2007
ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ SMALL STORIES Αναρτήσεις στο Facebook Μικρές ιστορίες (Small stories) µη κανονικές (χωρίς αρχή-µέση-τέλος) µικρές σε έκταση ρευστότητα + πλαστικότητα ανοικτό τέλος αυθόρµητες καθηµερινές επικοινωνιακές περιστάσεις όχι ξεχωριστές, πλήρεις µονάδες περιστάσεις διαδικτυακού λόγου προσφερόµενες δυνατότητες (affordances) mairuru (Georgakopoulou 2007, Page 2010)
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ NARRATIVE DIMENSIONS ιαστάσεις αφήγηση (tellership) αφηγησιµότητα (tellability) ενσωµάτωση (embeddedness) γραµµικότητα (linearity) ηθική στάση (moral stance) υνατότητες µονολογική, συνεργατική αξιόλογο + αξιοµνηµόνευτο αφηγούµενο γεγονός αγκίστρωση σε / παρέκκλιση από περικείµενο δοµικά χαρακτηριστικά (π.χ. χρονική ακολουθία, κλειστό/ανοικτό τέλος, µη γραµµική αφήγηση) στάση αφηγητή προς αφηγούµενο γεγονός (Ochs & Capps 2001: 20)
ΑΦΗΓΗΣΗ, SOCIAL MEDIA & ΠΕΡΙΚΕΙΜΕΝΟ Συµµετέχοντες στα social media + µεταξύ τους σχέσεις. Περικείµενα που δηµιουργούν οι συµµετέχοντες βασισµένοι σε γνωστικό υπόβαθρο + ενδείξεις (cues) διαµεσολαβηµένης επικοινωνίας από Η/Υ. Εκτός διαδικτύου κοινωνικές πρακτικέςσυµµετεχόντων,, αξίες,, πεποιθήσεις,, κοινωνικές περιστάσεις (π.χ. ηλικία, φύλο, εθνικότητα). Φυσικό περιβάλλον χρηστών κατά τη συµµετοχή τους στα social media. Άµεσο περιβάλλον κειµένου (co-text)όπου τοποθετούνται οι αφηγήσεις, περιβάλλων λόγος (π.χ. σχόλια, άλλες αναρτήσεις), διάταξη οθόνης, πόροι. Πλατφόρµα social mediaόπου λαµβάνει χώρα η αφήγηση, προσφερόµενες δυνατότητες, σκοποί, διαδικτυακή δεοντολογία (netiquette). Page (2012: 14-15)
ΣΤΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ STANCE-TAKING Στάση (stance) = άµεσοι ή έµµεσοι τρόποι (γλωσσικοί, σηµειωτικοί) µε τους οποίους εκφράζουµε προσωπικές τοποθετήσεις,, συναισθήµατα,, αξιολογήσεις,, πεποιθήσεις, απόψεις προς έναν στόχο (π.χ. συνοµιλητή, άτοµο που αναπαρίσταται στον λόγο, ιδέες που αναπαρίστανται στον λόγο, άλλα κείµενα). (Biber & Finegan 1989; Du Bois 2007; Englebretson 2007; Kiesling 2011) Modality, evaluation, appraisal, evidentiality, hedging, politeness, metadiscourse (Lampropoulou & Myers 2012)
ΣΤΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ II STANCE-TAKING Stance is a public act by a social actor, achieved dialogically through overt communicative means, of simultaneously evaluating objects, positioning subjects (self and others), and aligning with other subjects, with respect to any salient dimension of the sociocultural field. (Du Bois 2007: 163) 1 άτοµο που εκφράζει στάση 2 υπό συζήτηση θέµα 3πόροι 4αποδέκτης (Barton & Lee 2013: 87)
ΣΤΑΣΗ & ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ προτροπή Facebook stance-rich environment (Barton and Lee 2013: 31) σχόλια αντιδράσεις
ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ιαδικτυακή εθνογραφία (discourse-centred online ethnography) (Androutsopoulos 2008) Προσέγγιση οθόνης: παρατήρηση διαδικτυακού λόγου ορατού / ακροάσιµου στην οθόνη Προσέγγιση χρήστη: εµπλοκή ερευνητή µε χρήστεςπαραγωγούς διαδικτυακού λόγου Κατασκευή ταυτοτήτων + Facebook (Georgalou 2014a) Μάιος 2010 Απρίλιος 2013 5 συµµετέχοντες δειγµατοληψία ευκολίας (convenience sampling) πληροφορίες προφίλ, status updates, σχόλια, συνδέσµοιβίντεο + άρθρων, φωτογραφίες, συνεντεύξεις, σηµειώσεις πεδίου, σχόλια συµµετεχόντων σε ανάλυση
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Ελένη 1979 πτυχίο Αγγλικής Γλώσσας & Φιλολογίας (Ελλάδα) µεταπτυχιακό Αγγλικής Γλώσσας & Λογοτεχνίας (Αγγλία) διδακτορικό Γλωσσολογίας (Αγγλία) λέκτορας ακαδηµαϊκού λόγου Αθήνα, Αγγλία παραγωγική + συστηµατική αφηγήτρια κρίσης αυθεντικό, πρωτογενές υλικό κρίσης Φεβρουάριος 2010 Οκτώβριος 2012
ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΛΩΣΣΑΣ συνειδητά απευθύνοµαι σε ένα audience που δεν ξέρει απαραίτητα ελληνικά ή δεν έχει γνώση του ελληνικού context [...] µπορεί να θέλει να intervene κάποιος που δεν µιλάει ελληνικά δεν θέλω ούτε εγώ ούτε οι άλλοι [έλληνες φίλοι µου στο Facebook] να τους exclude [...] ο σκοπός είναι να κρατάς το discussion ανοιχτό και για τους µη Greek speakers Ελένη (διαδικτυακή συνέντευξη)
ΜΟΝΟΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ έκτακτη επικαιρότητα λογική ακολουθία γεγονότων αφηγησιµότητα διακειµενικότητα (intertextuality) Ελένη Ελένη
ΜΟΝΟΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Επιτόπια αφήγηση Πρακτική λόγου σε ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό + ιστορικό πλαίσιο
ΜΟΝΟΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Αφήγηση από τα µετόπισθεν Ακόµη και όταν δεν βρίσκοµαι στην Ελλάδα κάνω posts για θέµατα που αφορούν στην κατάσταση εδώ Οlimpia Zagnoli Ελένη (διαδικτυακή συνέντευξη)
Ελένη Ελένη FBU1 Ελένη Ελένη FBU1 Ελένη Ελένη δεύτερη ιστορία (second story) αφήγηση µιας ιστορίας κινητοποιεί αφήγηση δεύτερης ιστορίαςπου σχετίζεται θεµατικά µε την πρώτη (Vásquez 2015) FBU1
ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ηµοσιογραφία των πολιτών
ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Ανακύκλωση ιστοριών
ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Ανακύκλωση ιστοριών ΙΙ πανελλαδική απεργία Αγανακτισµένοι αρχίζουν να συγκεντρώνονται στο Σύνταγµα Εικόνα προφίλ (24 Φεβρουαρίου 2010) Εικόνα προφίλ (26 Μαΐου 2011)
ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Ανακύκλωση ιστοριών ΙΙΙ παραίτηση Παπανδρέου Εκλογές Μαΐου 2012 Σύλληψη Βαξεβάνη Μετάφραση: «Το χειρότερο είναι ότι η χειροτέρευση αρχίζει να χειροτερεύει». Εικόνα προφίλ (6 Νοεµβρίου 2011) Εικόνα προφίλ (6 Μαΐου 2012 & 28 Οκτωβρίου 2012)
ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Ανακύκλωση ιστοριών ΙV Ελένη Ελένη
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ Ελένη Άµεση Αφήγηση κρίσης + στάση προς την κρίση (Georgakopoulou 2013; Georgalou 2014b) Ελένη Έµµεση Ελένη
Ε θέµατα διαστάσεις ύφος Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ δράστες υπεύθυνοι για κρίση δράστες που εντείνουν κρίση συνέπειες κρίσης τι µεταδίδουν τα µίντιαγια κρίση αλληλουχία (µεµονωµένα/ επεισόδια) χρόνος (στάµπα Facebook ) αφήγηση (ενιαία/ πολλαπλή, στάση) πώς οι χρήστες του Facebook αφηγούνται ιστορίες για την κρίση: ενσωµάτωση (επιτόπια εµπειρία/απόστασιοποίηση) -κειµενικές περιγραφές -σηµειολογικά δυνατές εικόνες -meme -τίτλοι τραγουδιών -κόµικς
ΕΠΙΛΟΓΟΣ II Υβριδικό κειµενικό είδος αυτοβιογραφία + ειδησεογραφική κάλυψη γεγονότα + απόψεις υποκειµενικότητα + αντικειµενικότητα συναίσθηµα +νόηµα (cf. Papacharissi & de Fatime Oliveira 2012) Υβριδικότητα κρίση εισχωρεί + εµποτίζει όλες τις πτυχές: κοινωνικές, πολιτιστικές, πολιτικές, προσωπικές εκτός + εντός διαδικτύου (Georgalou 2015) Facebook = ισχυρόκανάλι απλών πολιτών (grassroots channel)για παραστατικές αφηγήσεις εν µέσω κρίσης (Georgalou 2015) (έκφραση αγωνιών, διαµοιρασµός εµπειριών, ευαισθητοποίηση, ενηµέρωση, κατανόηση, σκέψη, αξιολόγηση, αντίδραση)
ΕΠΙΛΟΓΟΣ IIΙ Z. Papacharissi Οι µικρές ιστορίες στο Facebook: ιδιοσυγκρασιακές, ατοµιστικές, αποσπασµατικές, ελάσσονος σηµασίας δεν µπορούν να επιφέρουν αλλαγή ή να πυροδοτήσουν επανάσταση Τα social media Ωστόσο «προσφέρουν στα αναδυόµενα, αφηγηµατικά κοινά τα µέσα για να βρουν το δρόµο τους στο εν εξελίξει γεγονός, καθιστώντας τους συχνά κοµµάτι της εν εξελίξει ιστορίας» (Papacharissi 2014: 5)
Ευχαριστώ!
Βιβλιογραφία Archer, M. S. (2007). Making our way through the world. Cambridge: CUP. Androutsopoulos, J. (2008). Potentials and limitations of discourse-centered online ethnography. Language@Internet 5, article 8. Retrieved from: http://www.languageatinternet.org/articles/2008/1610) Barton, D. and Lee, C. (2013). Language online: Investigating digital texts and practices. London: Routledge. Biber, D. and Finegan, E. (1989). Styles of stance in English: Lexical and grammatical marking of evidentiality and affect. Text 9(1): 93 124. Blommaert, J. (2014). The narrative of crisis. Paper presented at the Hellenic American College, Athens, Greece, 7 March 2014. Retrieved from: https://www.youtube.com/watch?v=cdeogt7iobu Boubari, E. (2011). The Greek crisis for dummies. Fieldsights Hot Spots, Cultural Anthropology. Retrieved from: http://www.culanth.org/fieldsights/245-thegreek-crisis-for-dummies-a-visual-tour Du Bois, J. W. (2007). The stance triangle. In R. Englebretson (ed.) Stancetaking in discourse: Subjectivity, evaluation, interaction. Amsterdam: John Benjamins. 139 182. Englebretson, R. (2007). Stancetaking in discourse: An introduction. In R. Englebretson (ed.) Stancetaking in discourse: Subjectivity, evaluation, interaction. Amsterdam: John Benjamins. 1 25. Fairclough, N. (2009). CDA in a time of crisis: Methodological issues in crisis research. Paper presented at the Language, Ideology and Power Research Group, Lancaster University. Retrieved from: http://www.ling.lancs.ac.uk/ groups/lip/papers/summer2009/fairclough(week9).pdf) Georgakopoulou, A. (2007). Small stories, interaction, and identities. Amsterdam: John Benjamins. Georgakopoulou, A. (2013). Small stories research and social media practices: Narrative stancetaking and circulation in a Greek news story. Sociolinguistica 27(1): 19 36. Georgakopoulou, A. (2014). Small stories transposition and social media: A microperspective on the Greek crisis. Discourse & Society 25(4): 519 539. Georgakopoulou, A. (2015). Small stories research: Methods Analysis Outreach. In A. De Fina & A. Georgakopoulou (eds.) The handbook of narrative analysis. Malden, MA: Wiley-Blackwell. 255 272. Georgalou, M. (2014a). Constructions of identity on Facebook: A discourse-centred online ethnographic study of Greek users. PhD thesis. Lancaster University, UK. Georgalou, M. (2014b). It's very awful and none of us had expected it : Greek crisis and stance-taking on Facebook. In Proceedings of the 7 th Athens Postgraduate Conference of the Faculty of Philology, 16-18 May 2013, National & Kapodistrian University of Athens. Retrieved from: https://sites.google.com/ site/7athensconference/proceedings (Volume A).
Georgalou, M. (2015). Small stories of the Greek crisis on Facebook. Social Media + Society 1(2). Retrieved from: http://sms.sagepub.com/content/1/2/205630 5115605859.full.pdf Hay, C. (1996). Narrating crisis: The discursive construction of the Winter of Discontent. Sociology 30(2): 253 277. Kiesling, S. F. (2011, April 13-15). Stance in context: Affect, alignment and investment in the analysis of stancetaking. Paper presented at the i-mean 2, Context and Meaning Conference, University of the West of England, Bristol, UK. Retrieved from: http://www.academia.edu/1037087/stance_in_context_ Affect_alignment_and_investment_in_the_analysis_of_stancetaking Lampropoulou, S. and Myers, G. (2012). Stance-taking in interviews from the Qualidata Archive. Forum: Qualitative Social Research 14(1): 12. Retrieved from: http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs1301123 Ochs, E. and Capps, L. (2001). Living narrative: Creating lives in everyday storytelling. Cambridge, MA: Harvard University Press. Page, R. (2010). Re-examining narrativity: Small stories in status updates. Text & Talk 30(4): 423 444. Page, R. (2012). Stories and social media: Identities and interaction. London: Routledge. Papacharissi, Z. (2014). Affective publics: Sentiment, technology, and politics. Oxford: OUP. Papacharissi, Z. and de Fatime Oliveira, M. (2012). Affective news and networked publics: The rhythms of news storytelling on #Egypt. Journal of Communication 62(2): 266 282. Papailias, P. (2011). Witnessing the crisis. Fieldsights - Hot Spots published by Cultural Anthropology. Retrieved from: http://www.culanth.org/fieldsights/ 246-witnessing-the-crisis) Vásquez, C. (2015). Intertextuality and interdiscursivity in online consumer reviews. In R. H. Jones, A. Chik and C. A. Hafner (eds.) Discourse and digital practices: Doing discourse analysis in the digital age. London: Routledge. 66 80. Wodak, R. and Angouri, J. (2014). From Grexit to Grecovery: Euro/crisis discourses. Discourse & Society 25(4): 417 423.