1 Μόνο γιατί µ αγάπησες της Mαρίας Πολυδούρη εν τραγουδώ, παρά γιατί µ αγάπησες στα περασµένα χρόνια. Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προµάντεµα, και σε βροχή, σε χιόνια. εν τραγουδώ παρά γιατί µ αγάπησες. Μόνο γιατί µε κράτησες στα χέρια σου µια νύχτα και µε φίλησες στο στόµα, µόνο γι αυτό είµαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή µου ακόµα, µόνο γιατί µε κράτησες στα χέρια σου. Μόνο γιατί τα µάτια σου µε κύτταξαν µε την ψυχή στο βλέµµα, περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο της ύπαρξής µου στέµµα, µόνο γιατί τα µάτια σου µε κύτταξαν. Μόνο γιατί µ αγάπησες γεννήθηκα γι αυτό η ζωή µου εδόθη στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη µένα η ζωή πληρώθη. Μόνο γιατί µ αγάπησες γεννήθηκα. Μονάχα γιατί τόσο ωραία µ αγάπησες έζησα να πληθαίνω τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες κι έτσι γλυκά πεθαίνω µονάχα γιατί τόσο ωραία µ αγάπησες 1) Βιογραφία, έργα της Η Mαρία Πολυδούρη γεννήθηκε στην Καλαµάτα το 1902. Ήταν µέλος πολύτεκνης οικογένειας. O Τελείωσε το Γυµνάσιο και διορίστηκε στην Νοµαρχία Μεσσηνίας. Το 1916 πρωτοπαρουσίασε ποίηµα της, «Τον πόνο της µάνας». Αργότερα µετατέθηκε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Νοµική σχολή. Υποστήριξε ένθερµα το φεµινισµό που τότε ήταν στις αρχές του. Τόλµησε πράξεις που για γυναίκα τότε εθεωρούντο αδιανόητες. Γνωρίστηκε µε τον Κώστα Καρυωτάκη, τον ερωτεύτηκε

2 παράφορα, αλλά η σχέση τους ήταν ηφαιστειώδης και προβληµατική. Έζησαν µακριά τις στιγµές που ο ένας είχε απόλυτη ανάγκη τον άλλον. Για λίγο διάστηµα πήγε στο Παρίσι όπου προσβλήθηκε από φυµατίωση. Όταν ο Καρυωτάκης χάθηκε, εκείνη τον λάτρεψε ακόµη περισσότερο και όλος της ο πόνος βρήκε διέξοδο στην ποίησή της. Οι εξοντωτικοί ρυθµοί της ζωής και η αυτοκτονία του αγαπηµένου της έφεραν και το δικό της τέλος. Το 1930 πέθανε από φυµατίωση νεότατη ακόµη στο σανατόριο Σωτήρια. Μετά το 1922 και τη Μικρασιατική καταστροφή η απαισιοδοξία και ο πεσιµισµός κυριαρχούν όχι µόνο στην ελληνική κοινωνία αλλά και στη λογοτεχνία. Οι λογοτέχνες (Λαπαθιώτης, Ουράνης, Καρυωτάκης) της εποχής αυτό ακριβώς εκφράζουν. Η Mαρία Πολυδούρη ανήκει στη νεοροµαντική σχολή η οποία στηριγµένη στο συµβολισµό και το ροµαντισµό έδωσε νέα ζωή στην παραδοσιακή ποίηση και τονίζει το λυρικό στοιχείο του στίχου. Παρουσίασε ξεκινώντας από τον εαυτό της την πίκρα των περισσοτέρων ανθρώπων της εποχής της και την απαισιοδοξία για το αύριο. Την ποίησή της χαρακτηρίζουν η συντριβή για όσα δεν έζησε, η φθαρτότητα, το πάθος για τη ζωή και τον έρωτα, η αίσθηση του αδιέξοδου.. Κυκλοφόρησε τις συλλογές: Οι τρίλλιες που σβήνουν το 1928, Η Ηχώ του χάους το 1929. Τα Απαντά της κυκλοφόρησαν το 1961. Οι τρίλλιες που σβήνουν αποτελείται από 4 ενότητες ποιηµάτων. Εισαγωγή Πρόκειται για ένα έργο που χρησιµοποιεί την ποίηση για να δείξει το µέγεθος του έρωτα της ποιήτριας. Γι αυτό θεωρείται και ποίηµα για την ποίηση. Ανήκει στη συλλογή της Οι τρίλλιες που σβήνουν. Εκεί αναφέρεται για τον έρωτα που σηµατοδότησε τη ζωή της και βέβαια είναι ο Κ. Καρυωτάκης. Το ποίηµα δεν είναι απλώς ένα ερωτικό τραγούδι, αλλά ένας διαχρονικός ύµνος στο υπέροχο αυτό συναίσθηµα. Η άλλη της συλλογή, η ηχώ του χάους κυκλοφόρησε το 1929. Ένα χρόνο αργότερα πέθανε από φυµατίωση νεότατη ακόµη. Τα γνωρίσµατα της ποίησης της Η µουσικότητα, η λεπτότητα των αισθηµάτων, η µελαγχολία, η απαισιοδοξία,o λυρισµός και ένας διάχυτος ερωτισµός. 2) Νοηµατικές ενότητες: Πρόκειται για µια ενότητα µε βασικό θέµα την ερωτική αγάπη και αποτελεί έναν ύµνο στον έρωτα.

3 1η στροφή Αναφέρει «δεν τραγουδώ παρά γιατί µ αγάπησες», γιατί δεν φανερώνει απλώς ένα δυνατό συναίσθηµα, αλλά αποτελεί έναν ύµνο στον έρωτα. Με αυτόν ο εσωτερικός της κόσµος µεταµορφώνεται και βέβαια σχετίζεται µε κάποιο συγκεκριµένο πρόσωπο που δεν µπορεί να είναι άλλο από τον Κ. Καρυωτάκη. Η στροφή αρχίζει και κλείνει µε τον ίδιο στίχο. Υπάρχει µουσικότητα και ροµαντισµός. 2η στροφή Παρακάτω αναφέρει: «µια νύχτα και µε φίλησες στο στόµα, µόνο γι αυτό είµαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο Κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή µου ακόµα». Πρόκειται εποµένως για καθαρά ερωτική αγάπη. Αυτή που σηµάδεψε τη ζωή της. Το συναίσθηµα αυτό δεν σχετίζεται µόνο µε το παρελθόν αλλά υπάρχει ζωντανό µέσα της κάθε στιγµή. 3η στροφή Στο ερωτικό αυτό αίσθηµα συµµετέχουν η αφή (µε κράτησες), η όραση, γιατί είδε το πυρωµένο του βλέµµα, το οποίο συχνά δείχνει περισσότερα από τα λόγια και την ανεβάζει σε ανώτερες σφαίρες ευτυχίας. 4η στροφή Ο βίος της ποιήτριας πήρε αξία και ουσία από αυτόν τον έρωτα. Η ζωή όταν ερωτευόµαστε γίνεται πλούσια, ονειρώδης και φανταστική. Αναγνωρίζει πως άλλαξε τη ζωή της, γιατί από «ανεκπλήρωτη» «επληρώθη». 5η στροφή Η Πολυδούρη δεν λυπάται που πεθαίνει, αλλά αντίθετα χαίρεται, επειδή εκεί που θα πάει θα συναντήσει τον αγαπηµένο της, ο οποίος ήδη «βασίλεψε». Έχει ζήσει άλλωστε τόσο έντονες στιγµές ευτυχίας δίπλα του, ώστε αισθάνεται πως φεύγει πλήρης από αυτόν τον κόσµο αν και τόσο νέα. 3) Αισθητικές αναφορές εκφραστικοί τρόποι Επαναλήψεις :

4 «δεν τραγουδώ παρά γιατί µ αγάπησες», «Μόνο γιατί µε κράτησες στα χέρια σου», «Μόνο γιατί τα µάτια σου µε κύτταξαν», «Μόνο γιατί µ αγάπησες γεννήθηκα», «Μονάχα γιατί τόσο ωραία µ αγάπησες». Παροµοιώσεις: «Μόνο γι αυτό είµαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο». Εικόνες που δείχνουν το δυνατό ερωτικό συναίσθηµα: «και σε ήλιο γιατί µ αγάπησες», «µόνο γιατί µε κράτησες κρίνο ολάνοιχτο». Μεταφορές: «Κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή µου ακόµα», «της ύπαρξης µου στέµµα», «ωραίε, που βασίλεψες». Η γλώσσα είναι η δηµοτική χωρίς καθόλου λόγιες εκφράσεις. Ουσιαστικά πρόκειται για ελεγεία λυρική αφού χρησιµοποιεί εύστοχα όχι το «γράφω ποιήµατα» αλλά «τραγουδώ», και «µε την ψυχή στο βλέµµα» η ίδια οδηγείται στη ευτυχία, ενώ προσδιορίζει το «πεθαίνω» µε το επίρρηµα «γλυκά». Το ύφος είναι εξοµολογητικό µε µουσικότητα, και ένα διάχυτο ερωτισµό. Μετρική δες απάντηση 2ης ερώτησης. 4) Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου 1η ερώτηση Τη σχέση της µε την ποίηση η Πολυδούρη την οµολογεί και σε ένα από τα τελευταία και ανέκδοτα ποιήµατά της µε τον εύγλωττο τίτλο Εµένα τα τραγούδια µου ήταν µόνο για Κείνον: «Λοιπόν γιατί να δέχοµαι το κάλεσµα της Μούσας; Σαρκάζει η πίστη µέσα µου των θείων και των γηίνων. Μια ανόσια λύρα των παθών σε µένα δεν ταιριάζει. Εµένα τα τραγούδια µου ήταν µόνο για Κείνον». Ποια η σχέση του αποσπάσµατος µε Μόνο γιατί µ αγάπησες; Εδώ η ποιήτρια αναγνωρίζει πως η µόνη χαρά στην αγλύκαντη ζωή της είναι ο έρωτας. Αυτό το συναίσθηµα µαζί µε τον θάνατο του αγαπηµένου της τροφοδότησαν την έµπνευσή της. εν είχε την ανάγκη της Μούσας. Ο πρόωρος θάνατός του την πόνεσε πολύ, αλλά όλη της την πίκρα την εξωτερικεύει στην ποίησή της.

5 2η ερώτηση είξτε πως η µετρική µορφή υπηρετεί το ποιητικό αποτέλεσµα. Επειδή πρόκειται για ύµνο στον έρωτα χρησιµοποιείται ιαµβικό µέτρο. Ήθελε να δώσει ακόµη την εικόνα µιας στιχουργικής αταξίας ανάλογης µε τις τρικυµιώδεις αναστατώσεις της ψυχής της και έχει στίχους ανισοσύλλαβους (εναλλαγή 12σύλλαβου, 11σύλλαβου 7σύλλαβου). Υπάρχει οµοιοκαταληξία µόνο στον δεύτερο µε τον τέταρτο στίχο και ο τρίτος είναι ανεξάρτητος. Τέλος επαναλαµβάνει τον πρώτο και πέµπτο στίχο. 3η ερώτηση Το ποίηµα της υπερασπίζεται µια ορισµένη ποιητική επιλογή. Ποια είναι αυτή και σε ποιο είδος ποίησης προσιδιάζει; Η ποίηση της είναι µέσον για να εκφράσει τον έρωτά της σε κάποιο πρόσωπο που λάτρεψε και στη διάρκεια της ζωής του αλλά πολύ περισσότερο µετά το θάνατό του. Ανήκει στην ερωτική ποίηση αφού έχει λυρισµό, ροµαντισµό και παρουσιάζει µηνύµατα ερωτικά. 4η ερώτηση Στον κόσµο των αξιών της ζωής και της ποίησης της Πολυδούρη, ποια είναι η υπέρτατη αξία; Στον κόσµο των αξιών της ζωής και της ποίησης της Πολυδούρη η υπέρτατη αξία είναι η αγάπη και µάλιστα η ερωτική. Η ποίηση της είναι µέσον για να εκφράσει όσα δονούσαν την ύπαρξη της για τον ένα και µοναδικό έρωτα της ζωής της. 5) Ερµηνευτικές επισηµάνσεις Στα ποιήµατα της Πολυδούρη υπάρχει διάχυτο το αίσθηµα της µελαγχολίας. Τα αίτια αυτού του συναισθήµατος είναι ο θάνατος του αγαπηµένου της και ο δικός της επικείµενος θάνατος. Γνωρίζει πως η ζωή της χάνεται, αλλά ούτε πια τη θέλει. Τα δυο τελευταία της χρόνια άλλωστε τα πέρασε στο σανατόριο. 1) Η ποίησή της Πολυδούρη χαρακτηρίζεται από έντονο λυρισµό. Αυτό φαίνεται από τη χρήση β ενικού. Απευθύνεται σε ένα «Εσύ». Η µουσικότητα παρουσιάζεται µέσα από τα εκφραστικά µέσα. Μοιάζει το ποίηµα µε επιστολή ερωτική ή ηµερολόγιο. Η

6 γλώσσα, η µετρική, όπως και η αδέξια για µερικούςοµοιοκαταληξία δείχνουν την πηγαία της έµπνευση. 2) Όλα τα ρήµατα βρίσκονται σε Αόριστο. Αυτός ο χρόνος δείχνει πως ο έρωτας αυτός ανήκει στο παρελθόν. «Βασίλεψε» µαζί µε τον αγαπηµένο της. ηλώνει εποµένως το τέλος της σχέσης που έδινε νόηµα στη ζωή της.. 3) Στο ποίηµα επαναλαµβάνεται επτά φορές η λέξη «µόνο» και δυο η λέξη «µονάχα». Κανένα άλλο ιδανικό, καµιά άλλη αξία δεν έδωσε νόηµα και σκοπό στη ζωή της. ηλώνει εποµένως τον εξιδανικευµένο έρωτα. 4) Ο πρώτος στίχος κάθε στροφής επαναλαµβάνεται στο τέλος της. Αυτό συµβαίνει για να µη χαθεί η συνοχή σε ένα τόσο λυρικό έργο µε έντονο συναίσθηµα, αλλά βοηθά και στη µουσικότητα του. Μοιάζει µε το ρεφρέν στο τραγούδι. Άλλωστε έχει µελοποιηθεί πολύ πετυχηµένα από έναν σύγχρονο συνθέτη. 5) Ο έρωτας εξαγνίζει την ποιήτρια. Αυτό φαίνεται στους παρακάτω στίχους: «Μόνο γι αυτό είµαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο» «περήφανα στολίστηκα το υπέρτατα /. της ύπαρξης µου στέµµα» «Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη / µένα η ζωή επληρώθη» - Ο έρωτας καταξιώνει τη ζωή της. Αυτό φαίνεται στους στίχους: «Μόνο γιατί µ αγάπησες γεννήθηκα» «Μονάχα γιατί τόσο ωραία µε αγάπησες / έζησα» Ο έρωτας καταξιώνει την τέχνη. Αυτό φαίνεται στο στίχο «εν τραγουδώ, παρά γιατί µ αγάπησες». 7) Η λέξη «ωραίος» επαναλαµβάνεται συχνά, ιδιαίτερα στην τελευταία στροφή. Αυτό συµβαίνει γιατί παρουσιάζει ένα εξιδανικευµένο έρωτα και θεοποιεί την αγάπη. Τέλος µε τη λέξη «ωραία» θέλει να τονίσει την εσωτερική οµορφιά και την ποιότητα. Η λέξη «ωραία» στη β στροφή, στο στίχο 3 δηλώνει πως αυτή η αγάπη την κάνει να αισθάνεται εξωτερική αλλά και εσωτερική οµορφιά.

7 8) Φυσικά ο έρωτας όπως τον παρουσιάζει είναι εξιδανικευµένος. Και η ίδια υπάρχει από τότε που τον ένιωσε. Τον τοποθετεί πρώτο στη ζωή της. Και από τη στιγµή που εκείνος «βασίλεψε» η ίδια δεν έχει λόγο ύπαρξης. Πάντως στο βίο των περισσοτέρων έχει µεγάλη δύναµη, αποτελεί πηγή ζωής, υπάρχουν όµως και άλλα ιδανικά και αξίες. 6) Σύγκριση µε αδίδακτο λογοτεχνικό κείµενο Αφού διαβάσετε το απόσπασµα από το ποίηµα «Παρόν επινίκιον» του Τάσου Μακράτου (Μυστικοί έρωτες 3, Ο Παρατατικός του Έρωτα, εκδόσεις ωδώνη, Αθήνα, 1988): 1. Οι διαφορές όσον αφορά το περιεχόµενο ανάµεσα στα δυο ποιήµατα 2. Ο χαρακτηρισµός του ποιητικού υποκειµένου συγκριτικά µε τη δηµιουργό του Μόνο γιατί µ αγάπησες. Να το γευτούµε περιµένει ένα Παρόν Τη ζωντανή µαγεία του να µην την αρνηθούµε Να δέσουµε προσµένει τις ζωές µας Ν ανοίξουµε τα µάτια στις επόµενες ηµέρες Να ονειρευτούµε µια δεύτερη ευκαιρία Εσύ εγώ όλος ο Κόσµος. Αντίκρυ µας η κορυφογραµµή στάζει θεόσταλτο ένα φως επάνω στη ζωή µας Μας λούζει µε καλές ευχές για τούτην την ηµέρα και για τις άλλες που θα ρθούν θέτει υποσχέσεις πρώτες ιαβάζει την αγάπη µας µαντεύει τη συνέχεια Και ρίχνει µεσ το βλέµµα µας όνειρα βεβαιώσεις Τον επινίκιον ύµνο ψάλλει ψιθυριστά του απαράµιλλου έρωτά µας 1) Οι διαφορές όσον αφορά το περιεχόµενο ανάµεσα στα δυο ποιήµατα. Της Πολυδούρη αποπνέει απαισιοδοξία, µελαγχολία και πολύ κοντά βρίσκεται ο θάνατος. Η ζωή των δυο ηρώων έχει πια διαγράψει τον κύκλο της. Στο παράλληλο µόλις τώρα αρχίζουν τον κοινό τους βίο γεµάτοι όνειρα για ευτυχία. Βρίσκονται στο πρώτο βήµα της έκστασης και θα ακολουθήσουν και άλλα.

8 2) Εδώ το ποιητικό υποκείµενο ευτυχισµένο, γεµάτο ελπίδες για το αύριο. Η Πολυδούρη γεµάτη οδύνη, χωρίς όνειρα αφού έχασε την αγάπη της αλλά και η ίδια γνωρίζει πως δεν έχει πολύ χρόνο ζωής. Βιβλιογραφία Ζωγράφου Λ., Καρυωτάκης, Πολυδούρη και η Αρχή της Αµφισβήτησης, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1981. Παρίσης Ι. Παρίσης Ν., «Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων», Ο.Ε..Β. 1994 Vitti M., «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 1978.