PROFILES Μαθησιακό περιβάλλον ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

PROFILES Μαθησιακό περιβάλλον ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Μια ενότητα για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών για τους μαθητές της Στ Δημοτικού Ανάπτυξη ενότητας από την Ομάδα Χημείας Λυκείου PROFILES (2013): Ελένη Ανδρέου, Άντρη Γεωργίου, Ζωή Κοφινά-Μιχαήλ, Χρυστάλλα Λυμπουρίδου, Μιχάλης Μιχαήλ, Κωνσταντίνα Στεφάνου, Μαριαλένα Χριστοδουλίδου Μέλη της Ομάδας PROFILES που συμμετείχαν στο σχεδιασμό της ενότητας: Δρ. Ελένη Α. Κύζα, Γιάννης Γεωργίου Το υλικό αυτό υπόκειται στην άδεια Creative Commons Attribution-NonCommercial- ShareAlike 4.0 International License επιτρέποντας σε οποιοδήποτε εκπαιδευτικό Φυσικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών να υιοθετήσει την ενότητα αυτή στην τάξη του. Σε κάθε περίπτωση που το υλικό αυτό χρησιμοποιείται παρακαλούμε όπως παρατίθεται η πιο κάτω αναφορά είτε στην ελληνική είτε στην αγγλική εκδοχή: Ανδρέου, Ε., Γεωργίου, Α., Κοφινά-Μιχαήλ, Ζ., Λυμπουρίδου, Χ., Μιχαήλ, Μ., Στεφάνου, Κ., Χριστοδουλίδου, Μ., Κύζα, Ε. Α., & Γεωργίου, Γ. (2014). Ο Νικόλας και η Άννα θέλουν να αθλούνται. Μπορούν; (Μαθησιακό περιβάλλον, Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα PROFILES). Λεμεσός, Κύπρος: Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Andreou, E., Georgiou, A., Kofina-Michael, Z., Lympouridou, C., Michael, M., Stefanou, C., Christodoulidou, M., Kyza, E. A., & Georgiou, Y. (2014). Nicholas and Anna would like to exercise. Could they? (Learning environment, PROFILES European project). Limassol, Cyprus: Cyprus University of Technology. 1

Περίληψη Αυτή η ακολουθία δραστηριοτήτων επιτρέπει στους μαθητές να εργαστούν συνεργατικά σε μια καθοδηγούμενη διερώτηση, ώστε να δώσουν μια τεκμηριωμένη απάντηση στο ερώτημα: Ο Νικόλας και η Άννα θέλουν να αθλούνται. Μπορούν;, αξιοποιώντας τις πληροφορίες που θα συλλέξουν μέσα από μια διερεύνηση, η οποία στηρίζεται στη συλλογή πληροφοριών και δεδομένων μέσω τεχνολογικά υποστηριζόμενης διερώτησης με χρήση Η/Υ. Η διερεύνηση αυτή θα επιτρέψει στους μαθητές να αποκτήσουν μια βασική επιστημονική γνώση που αφορά στο κυκλοφορικό σύστημα και στις έννοιες που σχετίζονται με αυτό. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της ενότητας, οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν ένα ορθά ενημερωμένο νοητικό μοντέλο σε σχέση με το τι είναι το κυκλοφορικό σύστημα και το πώς αυτό λειτουργεί. Αξιοποιώντας το μοντέλο αυτό, θα είναι σε θέση να λάβουν μια τεκμηριωμένη απόφαση στο καθοδηγητικό ερώτημα της διερεύνησής τους. Μάθημα: Τάξη: Συνάφεια με το αναλυτικό πρόγραμμα: Είδη δραστηριοτήτων: Φυσικές Επιστήμες Στ Δημοτικού Κυκλοφορικό σύστημα Διαδικτυακό περιβάλλον διερώτησης, δραστηριότητες σε Η/Υ, ομαδικές συζητήσεις και συζητήσεις στην ολομέλεια της τάξης, λήψη απόφασης. Διάρκεια: Γενικοί στόχοι/ Δεξιότητες: 2 μαθήματα x 80 λεπτά (Σε περίπτωση που ο/η εκπαιδευτικός επιθυμεί να εφαρμόσει και την επέκταση τότε η διάρκεια της ενότητας ανέρχεται στα 3 μαθήματα x 80 λεπτά) Βασική επιστημονική γνώση για, το κυκλοφορικό σύστημα, δεξιότητες αναστοχαστικής διερώτησης, τεκμηρίωση συλλογισμών, δεξιότητες λήψης απόφασης, συνεργατικές δεξιότητες, δεξιότητες χρήσης των νέων τεχνολογιών 2

Δραστηριότητες μαθητών Σύνοψη Στην ενότητα του PROFILES «Ο Νικόλας και η Άννα θέλουν να αθλούνται. Μπορούν;» καλείστε να διατυπώσετε υποθέσεις, να θέσετε ερωτήματα προς διερεύνηση, να συλλέξετε πληροφορίες από μια ποικιλία πηγών στον Η/Υ (π.χ. άρθρα, ενημερωτικές πηγές, βίντεο, προσομοιώσεις), ώστε να διαπιστώσετε κατά πόσο ο Νικόλας και η Άννα, μπορούν να αθλούνται, λαμβάνοντας μέρος στην ομάδα πετόσφαιρας του πανεπιστημίου τους. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, θα αποκτήσετε κάποιες βασικές γνώσεις σε σχέση με το κυκλοφορικό σύστημα, και συγκεκριμένα σε σχέση με τη δομή και τη λειτουργία του. Παράλληλα, θα κατανοήσετε τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι επιστήμονες και θα αντιληφθείτε ότι η επιστημονική έρευνα δεν στηρίζεται μόνο στη διεξαγωγή πειραμάτων και εργαστηριακών μετρήσεων αλλά και στην αναζήτηση πληροφοριών μέσα από τη διερεύνηση ποικίλων πηγών, με στόχο την ανάπτυξη επιστημονικών μοντέλων. Στο πλαίσιο των μαθημάτων που θα ακολουθήσουν θα έχετε την ευκαιρία να φτιάξετε τα δικά σας μοντέλα σε σχέση με το τι είναι το κυκλοφορικό σύστημα και το πώς αυτό λειτουργεί. Μέσα από τις διαδικασίες αυτές, θα είστε σε θέση να δώσετε μια τεκμηριωμένη απάντηση στο ερώτημα «Ο Νικόλας και η Άννα θέλουν να αθλούνται. Μπορούν;». Σενάριο Γεια σας! Είμαι η Άννα. Φέτος ξεκίνησα τις σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, και συμμετέχω στην ομάδα πετόσφαιρας γυναικών του πανεπιστημίου, ένα άθλημα που ασκώ από το Δημοτικό. Γεια σας! Είμαι ο Νικόλας. Είμαι ο δίδυμος αδελφός της Άννας. Κι εγώ συμμετέχω στην ομάδα πετόσφαιρας ανδρών του πανεπιστημίου, με την Άννα μοιραζόμαστε από μικροί το ίδιο πάθος για την πετόσφαιρα. Γεια σας! Είμαι ο Πέτρος, ο προπονητής ομάδων πετόσφαιρας του Πανεπιστήμιου. Απαραίτητη προϋπόθεση συμμετοχής του Νικόλα και της Άννας στις ομάδες του πανεπιστημίου είναι η επίσκεψη τους σε μια καρδιολογική κλινική για καρδιολογικές εξετάσεις και η προσκόμιση πιστοποιητικού υγείας και φυσικής καταλληλότητας, το οποίο να βεβαιώνει ότι η κατάσταση της υγείας τους, επιτρέπει να αθλούνται στις δύο επαγγελματικές ομάδες του πανεπιστημίου. Τα δύο αδέλφια πραγματικά προβληματίστηκαν και διερωτήθηκαν γιατί είναι τόσο σημαντικό να διασφαλίσουν πιστοποιητικό υγείας και φυσικής καταλληλότητας και τι σχέση έχει η καρδιά με την άθληση. Τελικά παρά τον προβληματισμό τους επισκέφτηκαν την καρδιολογική κλινική του Δρ. Άδωνη Μιχαηλίδη για να κάνουν απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις. 3

Αποστολή σας είναι να μελετήσετε όλες τις πληροφορίες που δίνει ο Δρ. Άδωνης στα δύο αδέρφια, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των εξετάσεών τους, ώστε να μάθετε περισσότερα για την καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα και να απαντήσετε στο ερώτημα: Μπορούν ο Νικόλας και η Άννα να πάρουν πιστοποιητικό υγείας ώστε να αθλούνται; Θα πρέπει στη συνέχεια να επιχειρηματολογήσετε, ώστε να υποστηρίξετε την απόφασή σας. Περιβάλλον Διερεύνησης & Φύλλα εργασίας μαθητών Εξέταση 1 η : Καρδιογράφημα Η καρδιά είναι ένας μυς σε μέγεθος γροθιάς, στριμωγμένος ανάμεσα στους πνεύμονες και λειτουργεί ως μια ασταμάτητη αντλία που αντλεί αίμα σε ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα! Χτυπά περίπου 60 φορές/το λεπτό και, με κάθε χτύπο, σπρώχνει το αίμα μέσα στο σώμα. Αν σταματήσει να χτυπάει για περισσότερο από 3 λεπτά, τότε ο άνθρωπος σίγουρα θα πεθάνει. Αυτό συμβαίνει γιατί η καρδιά, μέσα από την κυκλοφορία του αίματος συμβάλει στην παροχή οξυγόνου, σ' ολόκληρο το σώμα! Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα πιο έντονη κατά τη διάρκεια της άθλησης. Ώρα να δούμε αν και η δική σας καρδιά λειτουργεί ορθά μέσα απ' το καρδιογράφημά σας... Οδηγίες: Αξιοποιήστε τις πληροφορίες του Δρ. Άδωνη καθώς και τα αποτελέσματα από τα καρδιογραφήματα του Νικόλα και της Άννας, ώστε να κατασκευάσετε δύο ξεχωριστά μοντέλα (ένα για την Άννα και ένα για τον Νικόλα), χρησιμοποιώντας τα φύλλα εργασίας με τίτλο "Εξέταση 1 η -Καρδιογράφημα Άννας" και "Εξέταση 1 η - Καρδιογράφημα Νικόλα". Πηγή: http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/epistimi/web_quest_main/webquests/human_body_ web_quest_st/heart.html 4

Πώς η κυκλοφορία του αίματος συμβάλει στη μεταφορά οξυγόνου στο σώμα; Το αίμα περνά από την καρδιά, η οποία και το μεταφέρει στους πνεύμονες. Εκεί, το αίμα αποβάλλει το διοξείδιο του άνθρακα και εμπλουτίζεται με οξυγόνο κι έπειτα επιστρέφει και πάλι πίσω στην καρδιά. Η κυκλοφορία του αίματος από την καρδιά προς τους πνεύμονες και αντίστροφα ονομάζεται μικρή κυκλοφορία ή πνευμονική κυκλοφορία. Το αίμα μεταφέρεται από την καρδιά σε ολόκληρο το σώμα αφήνοντας το οξυγόνο και τις θρεπτικές ουσίες και παραλαμβάνοντας τα άχρηστα προϊόντα και το διοξείδιο του άνθρακα. Κι ο κύκλος αρχίζει και πάλι. Επιπλέον, το αίμα κάνει και μια δεύτερη μεγαλύτερη διαδρομή στην οποία μεταφέρεται από την καρδιά σε ολόκληρο το σώμα αφήνοντας το οξυγόνο και τις θρεπτικές ουσίες και παραλαμβάνοντας τα άχρηστα προϊόντα και το διοξείδιο του άνθρακα. Η δεύτερη διαδρομή είναι η κυκλοφορία του αίματος από την καρδιά προς τα άλλα όργανα του σώματός μας και αντίστροφα, και ονομάζεται μεγάλη κυκλοφορία ή συστημική κυκλοφορία. Πηγές: Βιολογία - Α' Τάξη Γενικού Λυκείου - Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο http://geneed.nlm.nih.gov/ Τι είναι το καρδιογράφημα; Η καλή λειτουργία της καρδιάς μας είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υγεία μας. Οι επιστήμονες παρακολουθούν τη λειτουργία της καρδίας με μια ειδική εξέταση, το καρδιογράφημα. Το καρδιογράφημα είναι μια απλή και ιδιαίτερα χρήσιμη εξέταση που γίνεται με την τοποθέτηση ειδικών καλωδίων με βεντούζες πάνω 5

στο σώμα γύρω από την καρδιά. Η καρδιά είναι ένας μυς που διεγείρεται από κάποια ηλεκτρικά σήματα. Τα σήματα αυτά αποτυπώνονται στο καρδιογράφημα. Ανάλογα με τους κτύπους της καρδιάς μπορώ να αποφασίσω αν ο ασθενής μου έχει κανονικό ρυθμό, ταχυκαρδία, ή βραδυκαρδία. Πιο κάτω μπορείτε να δείτε πώς φαίνεται ένα φυσιολογικό καρδιογράφημα, ένα γρήγορο-ταχυκαρδία, ένα αργό-βραδυκαρδία κι ένα ακανόνιστο, ενώ στα βίντεο που ακολουθούν μπορείτε να μάθετε περισσότερα για το καρδιογράφημα και τον καρδιακό κτύπο. Πηγές: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/dsgl101/560/3669,15935/ https://www.youtube.com/watch?v=bhgwb5hxbx4 https://www.youtube.com/watch?v=v3b-yhzmqu8 Τι συμβαίνει στην καρδιά μας όταν αθλούμαστε; Σε κάθε καρδιακό κτύπο, η καρδιά συστέλλεται κι έτσι μια συγκεκριμένη ποσότητα αίματος μεταφέρεται στο σώμα. Η συχνότητα της συστολής αυτής ονομάζεται καρδιακή συχνότητα. Με τη φυσική δραστηριότητα και την άσκηση απαιτείται περισσότερο οξυγόνο από τα μυϊκά κύτταρα και το κυκλοφορικό σύστημα ανταποκρίνεται με την αύξηση στην καρδιακή συχνότητα. 6

Πηγές: http://www.cyclist.gr/article.php?id=1959 https://www.youtube.com/watch?v=o8ttt3m8qzm Ποια τα αποτελέσματα από τα καρδιογραφήματά μας; Πιο κάτω μπορείτε να δείτε τα αποτελέσματα από τα καρδιογραφήματά σας. Πηγή: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/dsgl101/560/3669,15935/ 7

Χρησιμοποιήστε το διπλανό διάγραμμα ώστε να φτιάξετε ένα μοντέλο για το κυκλοφορικό σύστημα της Άννας. Βεβαιωθείτε ότι στο μοντέλο σας θα συμπεριλαμβάνονται τα πιο κάτω: Καρδιά Αίμα Πνεύμονες Οξυγόνο Διοξείδιο του άνθρακα Εξέταση 1 η : Καρδιογράφημα Άννας Στο μοντέλο που θα ετοιμάσετε είναι σημαντικό να παρουσιάζετε τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί το κυκλοφορικό σύστημα της Άννας όταν αυτή αθλείται, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα από το καρδιογράφημά της. 8

Χρησιμοποιήστε το διπλανό διάγραμμα ώστε να φτιάξετε ένα μοντέλο για το κυκλοφορικό σύστημα του Νικόλα. Βεβαιωθείτε ότι στο μοντέλο σας θα συμπεριλαμβάνονται τα πιο κάτω: Καρδιά Αίμα Πνεύμονες Οξυγόνο Διοξείδιο του άνθρακα Εξέταση 1 η : Καρδιογράφημα Νικόλα Στο μοντέλο που θα ετοιμάσετε είναι σημαντικό να παρουσιάζετε τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί το κυκλοφορικό σύστημα του Νικόλα όταν αυτός αθλείται, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα από το καρδιογράφημά του. 9

Εξέταση 2 η : Αναλύσεις αίματος Το αίμα με τη βοήθεια της καρδιάς φτάνει σε όλα τα μέρη του σώματός μας. Επιπλέον, το αίμα μεταφέρει και αποβάλλει στους πνεύμονες διοξείδιο του άνθρακα, ενώ παράλληλα παραλαμβάνει από τους πνεύμονες οξυγόνο, το οποίο και μεταφέρει σ' ολόκληρο το σώμα. Το αίμα ταξιδεύει μέσα σε σωλήνες που λέγονται αιμοφόρα αγγεία. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό οι σωλήνες αυτοί να βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Για να δούμε, τι συμβαίνει στη δική σας περίπτωση χρειάζεται να κάνετε κάποιες αναλύσεις αίματος, με στόχο να μετρήσουμε τη χοληστερίνη σας. Η χοληστερινή, γνωστή και ως χοληστερόλη, έχει άμεση σχέση με την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα αιμοφόρα αγγεία στο σώμα σας και μπορεί να επηρεάσει την κυκλοφορία του αίματος. Οδηγίες: Αξιοποιήστε τις πληροφορίες του Δρ. Άδωνη καθώς και τα αποτελέσματα από τα καρδιογραφήματα του Νικόλα και της Άννας, ώστε να κατασκευάσετε δύο ξεχωριστά μοντέλα (ένα για την Άννα και ένα για τον Νικόλα), χρησιμοποιώντας τα φύλλα εργασίας με τίτλο "Εξέταση 2 η -Αναλύσεις αίματος Άννας" και "Εξέταση 2 η - Αναλύσεις αίματος Νικόλα". Πηγή: http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/epistimi/web_quest_main/webquests/human_body_ web_quest_st/heart.html 10

Τι είναι η χοληστερίνη; Η χοληστερόλη, ευρέως γνωστή ως χοληστερίνη είναι μια λιπαρή ουσία που είναι απαραίτητη για τον οργανισμό. Ωστόσο, οι υψηλές ποσότητες χοληστερόλης στον οργανισμό αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της στεφανιαίας νόσου, κατά την οποία τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς, στενεύουν ή κλείνουν εντελώς, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος στην καρδιά. Ένας στους τρεις Έλληνες έχει υψηλή χοληστερόλη ενώ οι εφτά στους δέκα το αγνοούν. Έτσι δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία 20 χρόνια η στεφανιαία νόσος αποτελεί και την πρώτη αιτία θανάτου. Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=ecoxhsqg3zm Τι είναι τα αιμοφόρα αγγεία; Το αίμα ταξιδεύει μέσα σε σωλήνες που λέγονται αιμοφόρα αγγεία. Υπάρχουν τρεις ομάδες αιμοφόρων αγγείων, όπως φαίνονται στο πιο κάτω σχήμα: οι αρτηρίες, συμβολίζονται με το έντονο κόκκινο οι φλέβες, συμβολίζονται με το έντονο μπλε και τα τριχοειδή αγγεία, συμβολίζονται με το σκούρο κόκκινο και μπλε. Οι αρτηρίες είναι οι σωλήνες που μεταφέρουν οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά σε όλα τα μέρη του σώματος. Η επιστροφή του αίματος στην καρδιά γίνεται με άλλους σωλήνες που ονομάζονται φλέβες. Πηγή: http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/epistimi/web_quest_main/webquests/human_body_ web_quest_st/heart.html http://www.e-yliko.gr/htmls/greek_skoool/biology/circ_system/launch.htm Πώς η χοληστερόλη επηρεάζει την κυκλοφορία του αίματος; Αυξημένες ποσότητες χοληστερόλης στο αίμα, οδηγούν στη αθηροσκλήρωση. Η αθηροσκλήρωση αποτελεί μια πάθηση κατά την οποία κάποια αρτηρία στενεύει ή κλείνει (φράσσεται) εντελώς εξαιτίας της 11

αυξημένης συγκέντρωσης χοληστερόλης, η οποία επικάθεται στα τοιχώματά της. Αποτελεί την κυριότερη αιτία καρδιολογικών προβλημάτων, όπως η καρδιακή προσβολή. Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να μάθετε περισσότερα για τη χοληστερόλη και την αθηροσκλήρωση. Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=flonh7zesks Ποια τα αποτελέσματα από τις αναλύσεις αίματος που έχουμε κάνει Πιο κάτω μπορείτε να δείτε τα αποτελέσματα από τις αναλύσεις σας. Αναλύσεις αίματος 'Αννας Χοληστερόλη Ολική:173 Επιθυμητά όρια:100><200 Χοληστερόλη LDL (κακή): 114 Επιθυμητά όρια: 60> <150 Χοληστερόλη HDL (καλή): 37 Επιθυμητά όρια: 35> <65 Αναλύσεις αίματος Νικόλα Χοληστερόλη Ολική: 247 Επιθυμητά όρια: 100><200 Χοληστερόλη LDL (κακή): 203 Επιθυμητά όρια: 60> <150 Χοληστερόλη HDL (καλή): 44 Επιθυμητά όρια: 35> <65 12

Χρησιμοποιήστε το διπλανό διάγραμμα ώστε να φτιάξετε ένα μοντέλο για το κυκλοφορικό σύστημα της Άννας. Βεβαιωθείτε ότι στο μοντέλο σας θα συμπεριλαμβάνονται τα πιο κάτω: Καρδιά Αίμα Πνεύμονες Οξυγόνο Διοξείδιο του άνθρακα Φλέβες Αρτηρίες Στο μοντέλο που θα ετοιμάσετε είναι σημαντικό να παρουσιάζετε τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί το κυκλοφορικό σύστημα της Άννας όταν αυτή αθλείται, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα από τις αναλύσεις αίματός της. Εξέταση 2 η : Αναλύσεις αίματος Άννας 13

Χρησιμοποιήστε το διπλανό διάγραμμα ώστε να φτιάξετε ένα μοντέλο για το κυκλοφορικό σύστημα της Άννας. Βεβαιωθείτε ότι στο μοντέλο σας θα συμπεριλαμβάνονται τα πιο κάτω: Καρδιά Αίμα Πνεύμονες Οξυγόνο Διοξείδιο του άνθρακα Φλέβες Αρτηρίες Εξέταση 2 η : Αναλύσεις αίματος Νικόλα Στο μοντέλο που θα ετοιμάσετε είναι σημαντικό να παρουσιάζετε τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί το κυκλοφορικό σύστημα του Νικόλα όταν αυτός αθλείται, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα από τις αναλύσεις αίματός του. 14

Λήψη απόφασης Στο σημείο αυτό, έχει έρθει η στιγμή να λάβετε την τελική σας απόφαση ως προς το κατά πόσο ο Νικόλας και η Άννα θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αθλούνται. Για να την απόφαση αυτή είναι σημαντικό να λάβετε υπ όψη σας τα δύο μοντέλα που έχετε ετοιμάσει για την Άννα και για τον Νικόλα. Οδηγίες: Για να καταγράψετε την τελική σας απόφαση, χρησιμοποιήστε το φύλλο εργασίας με τίτλο «Ο Νικόλας και η Άννα θέλουν να αθλούνται. Μπορούν;» Ο Νικόλας και η Άννα θέλουν να αθλούνται. Μπορούν; Παρουσιάστε στο Νικόλα και στην Άννα την τελική σας άποψη ως προς το κατά πόσο θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αθλούνται συμπληρώνοντας τα πιο κάτω διαγράμματα. Σε κάθε περίπτωση προσπαθήστε να εξηγήσετε την άποψή σας, χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που συλλέξατε κατά τη διερεύνησή σας. ΑΠΟΨΗ ΕΞΗΓΗΣΗ Θα ήθελα να συνεχίσω να αθλούμαι! Μπορώ; ΑΠΟΨΗ ΕΞΗΓΗΣΗ Θα ήθελα να συνεχίσω να αθλούμαι! Μπορώ; 15

Πώς οι συνήθειές μας επηρεάζουν την καρδιά μας; (Επέκταση) Μήπως οι συνήθειές μας επηρεάζουν τελικά την καρδιά μας; Ποια σχέση έχει η καρδιά με τις καθημερινές συνήθειές μας; Κάποια σχέση πρέπει να έχουν. Ο τρόπος ζωής μας σίγουρα θα επηρέαζει και την καρδιά μας. Πώς όμως; Άγχος Σε δύο πρόσφατες έρευνες που έχουν γίνει, έχουν παρουσιαστεί οι αρνητικές συνέπειες του θυμού και του άγχους στην ανθρώπινη υγεία. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα που εργάζονται στο δημόσιο τομέα και κάνουν περισσότερο από τρεις ώρες υπερωρίας την ημέρα είναι σε αυξημένο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και άλλες καρδιακές παθήσεις σε σύγκριση με εκείνους που εργάζονται χωρίς υπερωρίες. Σε μια πρόσφατη έρευνα μελετήθηκαν για παράδειγμα 228 ασθενείς με έμφραγμα του μυοκαρδίου, οι 200 εκ των οποίων ήταν άνδρες, και αξιολογήθηκαν οι επιπτώσεις του θυμού και του άγχους κατά τη διάρκεια 10 χρόνων. Έχει διαφανεί ότι οι άνθρωποι που θύμωναν δυσκολότερα και ήταν γενικότερα πιο ήρεμοι ήταν απαλλαγμένοι από τον κίνδυνο ενός καρδιακού εμφράγματος, σε αντίθεση με εκείνους που ήταν πιο νευρικοί και θύμωναν πολύ δυσκολότερα. Γενικότερα έχει αποδειχθεί ότι τόσο ο θυμός όσο το άγχος σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την πρόκληση καρδιακών επεισοδίων. 16

Πηγές: http://e-cardio.gr/default.aspx?pageid=356#sthash.sugacwjy.dpuf http://www.youtube.com/watch?v=hnpqrmqdoqe Αλκοόλ Καταναλώνοντας αλκοόλ πέραν του καθημερινού επιτρεπόμενου ορίου και για μεγάλη χρονική περίοδο μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ανάπτυξης καρδιακών παθήσεων. Αυτό διότι η κατανάλωση αλκοόλ σε τέτοιο επίπεδο μπορεί να: Αυξήσει τον κίνδυνο υψηλής πίεσης του αίματος. Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ προκαλεί αυξημένη πίεση του αίματος και αυτό αποτελεί ένα από τους παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό. Το αλκοόλ ωστόσο μπορεί να τα προκαλέσει αυτά μέσω των επιδράσεων που μπορεί να έχει στους νεφρούς και στα αιμοφόρα αγγεία. Αύξηση της πίεσης του αίματος μπορεί να προκληθεί και από την αύξηση βάρους λόγω της κατανάλωσης του αλκοόλ. Αδυνατίσει την καρδία. Αυτό σημαίνει ότι δεν γίνεται επαρκής αποστολή αίματος. Αυτό είναι γνωστό ως καρδιομυοπάθεια και μπορεί να προκαλέσει πρόωρο θάνατο, συνήθως λόγω καρδιακής ανεπάρκειας. Οδηγήσει σε μεγαλοκαρδία. Αυτό αποτελεί ένα σημάδι για το ότι η καρδία δεν στέλλει επαρκή ποσότητα αίματος στο σώμα και είναι γνωστό ως καρδιακή ανεπάρκεια. Το αλκοόλ μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην καρδία, αλλά μόνο αν καταναλώνεται σύμφωνα με την επιτρεπόμενη καθημερινή ποσότητα και είστε πάνω από 45 χρόνων. 17

Πηγές: http://www.drinkaware.co.uk/check-the-facts/health-effects-of-alcohol/effects-on-the-body/heartdisease http://www.youtube.com/watch?v=xrzemiu8bro Διατροφή-Παχυσαρκία Η παχυσαρκία είναι υπέρμετρη και παθολογική αύξηση της ποσότητας του σωματικού λίπους στο ανθρώπινο σώμα. Η παχυσαρκία έχει ως συνέπεια την αύξηση του σωματικού βάρους. Η παχυσαρκία σχετίζεται με αύξηση της ποσότητας του λίπους σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα λόγω της κακής διατροφής. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να τρώτε πιο υγιεινά. Θυμηθείτε. Μην προσπαθήσετε να τα αλλάξετε όλα αμέσως. Μερικές μικρές αρχικές αλλαγές θα κάνουν την μεγάλη διαφορά! Η υγιεινή διατροφή παρέχει όλες τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται το σώμα ώστε να είναι υγιές. Έχει ποικιλία και είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, ενώ περιέχει ελάχιστα κεκορεσμένα λιπαρά, τα οποία βρίσκονται σε προϊόντα του εμπορίου, το κρέας, το πλήρες γάλα, το βούτυρο και το τυρί. Η διατροφή πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του σώματος σε ενέργεια συμβάλλοντας παράλληλα 18

στη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους. Με την υγιεινή διατροφή, ελαττώνεται ο κίνδυνος καρδιοπαθειών και άλλων παθήσεων, όπως κάποιες μορφές καρκίνου και διαβήτη. Η υγιεινή διατροφή είναι ιδιαίτερα ευεργετική για την καρδιά σας. Επιδρά με διάφορους τρόπους όπως π.χ. βοηθά να διατηρείται η ποσότητα χοληστερίνης στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα, βοηθά να βελτιώσετε την αρτηριακή πίεση και να μην πάρετε βάρος. Εκτός από τα θέματα υγείας, η υγιεινή διατροφή μπορεί επίσης να βελτιώσει την αυτοπεποίθηση και την εμφάνισή σας. Ένα σωστό διατροφικό πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων: γάλα, λαχανικά, ψωμί και δημητριακά, φρούτα, ψάρια, πουλερικά και κρέας. Πηγές: http://www.uromed.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=188:obesity&catid=1:lat est-news&itemid=152 https://www.youtube.com/watch?v=vgc8pmk_ygq Κάπνισμα Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι συσχετίζουν τους θανάτους από το κάπνισμα με τον καρκίνο και τις παθήσεις των πνευμόνων, στην πράξη το κάπνισμα θα μπορούσε να συσχετιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό με διάφορες καρδιακές παθήσεις. Συγκεκριμένα, για τις παθήσεις του καρδιαγγειακού και κυκλοφορικού συστήματος, δύο χημικά που βρίσκονται στο τσιγάρο είναι τα 19

κύρια προβλήματα: η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα. Η νικοτίνη, εκτός του ότι είναι εξαρτησιογόνα ουσία, προκαλεί σημαντικές επιδράσεις στις αρτηρίες του σώματος. Η νικοτίνη είναι διεγερτικό, και προκαλεί: αύξηση των παλμών της καρδιάς περίπου 20 παραπάνω χτύπους το λεπτό με κάθε τσιγάρο, αυξάνει την πίεση του αίματος, προκαλεί σμίκρυνση των αρτηριών σε όλο το σώμα κάνοντας πιο δύσκολη την κυκλοφορία του αίματος και τέλος προκαλεί το σώμα να αποδεσμεύει ποσότητες λίπους και χοληστερίνης στο αίμα. Η καρδιά πρέπει να δουλέψει πιο σκληρά για να αντεπεξέλθει σε αυτά τα φαινόμενα. Για να το κάνει αυτό, όπως και όλοι οι υπόλοιποι μύες χρειάζεται επιπρόσθετες ποσότητες οξυγόνου. Το οξυγόνο μεταφέρεται από το αίμα. Όμως το μονοξείδιο του άνθρακα από το τσιγάρο στην κυριολεξία δηλητηριάζει τη δυνατότητα μεταφοράς οξυγόνου στο αίμα. Αυτό προκαλεί την καρδιά να δουλέψει ακόμα περισσότερο για να μεταφέρει αίμα στην ίδια. Οι καπνιστές υποφέρουν από καρδιακές παθήσεις πολύ πιο συχνά λόγω των συνεπειών της νικοτίνης και του μονοξείδιου του άνθρακα. Η νικοτίνη λόγω των άμεσων συνεπειών στην ίδια την καρδιά, και το μονοξείδιο του άνθρακα με την επίδραση στην παροχή οξυγόνου. Και τα δύο μαζί εμποδίζουν την κυκλοφορία του αίματος. Αν η περιοχή της καρδιάς που επηρεάστηκε είναι αρκετά μεγάλη, τότε ο καπνιστής ενδεχομένως να χάσει τη ζωή του από κάποιο καρδιακό επεισόδιο. Άλλες φορές μικρότερες περιοχές επηρεάζονται και ο καπνιστής επιζεί, αλλά καταστρέφονται περιοχές της καρδιάς με συνέπεια μόνιμες βλάβες από τη μειωμένη λειτουργία της καρδιάς. Πηγές: http://www.youtube.com/watch?v=xa5qtjdgm54 http://whyquit.com/greek/joel_02_18_circulatory_damage.html 20

Πώς οι συνήθειες μας επηρεάζουν την καρδιά μας; Εξηγήστε στο Νικόλα και στην Άννα πώς θα μπορούσαν να βελτιώσουν την υγεία του κυκλοφορικού τους συστήματος, συμπληρώνοντας στο πιο κάτω διάγραμμα τις πληροφορίες που έχετε συλλέξει από τη διερεύνησή σας. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΑΓΧΟΣ ΑΛΚΟΟΛ 21