23-9-2013 Ανοιχτή επιστολή προς όλες τις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον χώρο των δικαιωμάτων του παιδιού στην Ελλάδα Το Διοικητικό Συμβούλιο του Eurochild 1 εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες για την φιλοξενία που μας παρείχαν οι Έλληνες συνάδελφοί μας την περασμένη εβδομάδα. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον Γιώργο Μόσχο (Βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού), τη Μαίρη Θεοδωροπούλου (Κέντρο Ερευνών Ρίζες), τους συναδέλφους από το Χαμόγελο του Παιδιού, τα Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδας και την Ηλιαχτίδα, καθώς επίσης και τους εκπροσώπους της κυβέρνησης και των μη κυβερνητικών οργανώσεων που συμμετείχαν στις συζητήσεις μας. Ακούγοντας σας, μπορέσαμε να κατανοήσουμε καλύτερα την κατάσταση στην Ελλάδα και συγκινηθήκαμε από το πάθος και τη δέσμευση που τόσο πολλοί δείχνετε για την βελτίωση της ζωής των ευάλωτων παιδιών και οικογενειών. Με το γράμμα αυτό θα θέλαμε να σας εκφράσουμε κάποιες σκέψεις και ιδέες, σε συνέχεια των συναντήσεών μας, και να διατυπώσουμε ορισμένες προτάσεις για το πώς θα μπορούσε το Eurochild να σας στηρίξει στο μέλλον. Η κρίση δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για την αναβολή των αλλαγών Ακούσαμε κάποιες συγκλονιστικές ιστορίες για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τόσο πολλά παιδιά και οικογένειες στην Ελλάδα σήμερα. Οι ανάγκες για τρόφιμα και βασικά αγαθά έχουν αυξηθεί ραγδαία και οι υπηρεσίες υποστήριξης οικογενειών φαίνεται να αντιμετωπίζουν τρομερές πιέσεις. Οι οικογένειες μεταναστών φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτες, καθώς πολλές από αυτές ζουν σε συνθήκες ανασφάλειας και τα παιδιά χρειάζονται συχνά επειγόντως προστασία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικονομική κρίση και τα μέτρα λιτότητας των κυβερνήσεων έχουν επιτείνει το πρόβλημα. Παρόλα αυτά, είναι επίσης σαφές ότι το σύστημα παιδικής προστασίας και οι προνοιακές υπηρεσίες παρουσίαζαν σοβαρές αδυναμίες πολύ πριν την κρίση. Το Eurochild εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την κατάσταση των παιδιών που βρίσκονται ή κινδυνεύουν να μπουν στο 1 Η αντιπροσωπεία του Eurochild στην Ελλάδα περιλάμβανε τα παρακάτω πρόσωπα: Maria Herczóg, Family, Child Youth Association, Hungary (Eurochild President and member of the UN Committee on the Rights of the Child). Pauline Leeson, Children in Northern Ireland, UK. Ivano Abruzzi, L Albero della Vita, Italy. Kélig Puyet, SOS Children s Villages International EU office. George Bogdanov, National Network for Children, Bulgaria. Hanna Heinonen, Central Union for Child Welfare, Finland. Jana Hainsworth, Eurochild Secretary General. Ο Otto Sestak από την οργάνωση Hope and Homes for Children Romania (το 7 ο μέλος του Δ.Σ του Eurochild) δεν μπόρεσε να συμμετάσχει στην επίσκεψη και τις συναντήσεις.
σύστημα παιδικής προστασίας. Έχουμε σχηματίσει την εντύπωση ότι δεν υπάρχει μηχανισμός καταγραφής του αριθμού των παιδιών των οποίων τη φροντίδα έχει αναλάβει η Πολιτεία. Ότι τα ιδρύματα αποτελούν ακόμη την κύρια μορφή φροντίδας των παιδιών που απομακρύνονται από τις φυσικές τους οικογένειες. Ότι δεν υπάρχουν προδιαγραφές ποιότητας (standards), ή ανεξάρτητοι μηχανισμοί ελέγχου και λογοδοσίας των ιδρυμάτων. Τα παιδιά που λαμβάνουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα φροντίδας είναι λίγα, ενώ πολλά κυρίως παιδιά με αναπηρίες αντιμετωπίζουν το σοβαρό ενδεχόμενο να περάσουν σε ιδρύματα ολόκληρη τη ζωή τους. Έχουμε επίσης την εντύπωση ότι μολονότι υπάρχουν κάποια πενιχρά επιδόματα για οικογένειες που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, οι υπηρεσίες υποστήριξης οικογενειών, ανακουφιστικής φροντίδας και οι υπηρεσίες για παιδιά προσχολικής ηλικίας στην κοινότητα είναι εξαιρετικά περιορισμένες, αν όχι ανύπαρκτες. Είναι προφανές ότι το κενό στην παροχή υπηρεσιών καλύπτουν μη κυβερνητικές οργανώσεις του ιδιωτικού τομέα και εκκλησιαστικές οργανώσεις. Κάποια από τα παιδιά και οικογένειες που απευθύνονται στις υπηρεσίες αυτές μπορεί να έχουν την τύχη να απολαύσουν ένα εξαιρετικό επίπεδο φροντίδας και υποστήριξης. Άλλα μπορεί να μην είναι τόσο τυχερά. Δεδομένης της απουσίας εθνικών προδιαγραφών ποιότητας και ανεξάρτητων μηχανισμών παρακολούθησης και ελέγχου, φαίνεται να είναι θέμα τύχης εάν τα παιδιά και οι οικογένειες (α) θα λάβουν τη φροντίδα που χρειάζονται και (β) αν η φροντίδα αυτή θα έχει την απαιτούμενη ποιότητα (το σύστημα φαίνεται διάτρητο). Ακούσαμε επίσης ότι οργανώσεις πρώτης γραμμής στην υποστήριξη παιδιών και οικογενειών τώρα πλήττονται από το νέο φορολογικό καθεστώς που επιβλήθηκε στο πλαίσιο των μέτρων λιτότητας της κυβέρνησης. Έτσι, οι οργανώσεις όχι μόνο αντιμετωπίζουν δραματικές περικοπές όσον αφορά την επιδότησή τους από την πολιτεία, αλλά αναγκάζονται να πληρώνουν πολύ υψηλότερους φόρους, λόγω του φορολογικού νόμου που ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2010. Ο κίνδυνος είναι η παρούσα κρίση να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για να μη γίνουν αλλαγές. Ωστόσο, εμείς πιστεύουμε ότι οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να αποτελέσουν αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής εξόδου από την παρούσα κρίση. Η επένδυση σε υπηρεσίες στην κοινότητα μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να προάγει την κοινωνική ένταξη, με πολύ καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για τα παιδιά και την κοινωνία συνολικά. Με την Σύσταση Investing in Children: Breaking the cycle of disadvantage (Επενδύοντας στα παιδιά: Σπάζοντας τον κύκλο της μειονεξίας) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει ολοκληρωμένες στρατηγικές οι οποίες «ξεπερνούν την παροχή υλικής ασφάλειας στα παιδιά και προάγουν την ισότητα των ευκαιριών». Μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε αρκετές χώρες για την κοινωνική ανταποδοτικότητα στις επενδύσεις» δείχνουν ότι η επένδυση στην πρόληψη και την πρώιμη παρέμβαση οδηγεί σε εξοικονόμηση πόρων μακροπρόθεσμα 2. 2 Βλ. για παράδειγμα το άρθρο: The Wisdom of Prevention - Long-term planning, upstream investment and early action to prevent harm, New Economics Foundation, April 2012. Αυτό τον καιρό ολοκληρώνεται στη Φινλανδία μία μελέτη, η οποία αποτυπώνει διάφορα σενάρια, ανάλογα με τη μορφή των παρεμβάσεων, δηλαδή αν έπονται, όπως στην περίπτωση της παιδικής προστασίας ή προηγούνται, όπως στην περίπτωση της πρώιμης πρόληψης, της υποστήριξης των οικογενειών, κλπ.
Η αποτελεσματική παιδική προστασία προϋποθέτει ένα αποτελεσματικό κράτος Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στη μεταρρύθμιση των πολιτικών και της νομοθεσίας, θέτοντας επενδυτικές προτεραιότητες και εισάγοντας προδιαγραφές και μηχανισμούς παρακολούθησης, ελέγχου και αξιολόγησης. Η παροχή υπηρεσιών μέσω ιδιωτικών φορέων μπορεί να υπερέχει η καινοτομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα θα πρέπει πράγματι να υποστηριχτούν καθώς μπορεί να συμβάλλουν στην ανεύρεση πιο ευέλικτων λύσεων στις νέες κοινωνικές ανάγκες. Ωστόσο, ένα αποτελεσματικό νομοθετικό και οργανωτικό πλαίσιο είναι απολύτως αναγκαίο. Η κυβέρνηση χρειάζεται επίσης αποτελεσματικές μεθόδους διεξαγωγής δημοσίου διαλόγου που αποτελεί μια σημαντική πηγή εξειδικευμένης γνώσης αλλά και ένα αναγκαίο μέσο για τη διασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Η συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών είναι αναγκαία προϋπόθεση για να προχωρήσουμε Ο γόνιμος κοινωνικός διάλογος δεν εξαρτάται μόνο από την ικανότητα της κυβέρνησης να εφαρμόσει τις αναγκαίες διαδικασίες. Η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει επίσης να συνεργαστεί πιο αποτελεσματικά και να ενώσει τις δυνάμεις της για την επίτευξη των κοινών στόχων. Είναι πολύ πιο δύσκολο να ελέγχεται η δράση του κράτους όταν η κοινωνία των πολιτών παραπαίει. Διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις είναι αποδεκτές και αναγκαίες. Ωστόσο για τα σημαντικά θέματα όπως η προάσπιση και προαγωγή των δικαιωμάτων των παιδιών στην Ελλάδα είναι σημαντικό να υπάρχει ομοφωνία. Στο νέο στρατηγικό σχέδιο του Eurochild, εστιάζουμε ιδιαίτερα στην υποστήριξη της συμμετοχής στο δίκτυό μας «εθνικών εταιρικών δικτύων» 3. Υπάρχουν αντιπροσωπευτικά δίκτυα οργανώσεων για τα δικαιώματα που παιδιού που διαθέτουν μια διαφανή οργανωτική δομή διάρθρωσης των μελών τους, δημοκρατική διακυβέρνηση και μεθόδους εργασίας. Δίκτυα που παραμένουν ακόμη άτυπα (δηλ. χωρίς νομική υπόσταση) μπορούν επίσης να αναγνωριστούν ως εθνικά εταιρικά δίκτυα - είτε συμμετέχοντας ως συνδεδεμένα μέλη 4, είτε εξουσιοδοτώντας ένα πλήρες μέλος του Eurochild για να τα εκπροσωπήσει 5. Η συνεργασία του Eurochild με τα «εθνικά εταιρικά δίκτυα» αποσκοπεί στο να ενδυναμώσει τη σχέση μεταξύ της συνηγορίας για τα δικαιώματα του παιδιού σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, και να υποστηρίξει τις δυνατότητες των εθνικών δικτύων. Θα καλωσορίζαμε την προοπτική συνεργασίας με ένα τέτοιο εθνικό εταιρικό δίκτυο στην Ελλάδα και πιστεύουμε ότι το δίκτυο των οργανώσεων που δραστηριοποιούνται ήδη στον χώρο των δικαιωμάτων του παιδιού θα μπορούσε να αναλάβει αυτό το ρόλο. 3 Τον Ιούνιο του 2013, 16 εθνικά εταιρικά δίκτυα έγιναν δεκτά ως μέλη του Eurochild, καλύπτοντας 13 χώρες (4 εθνικά δίκτυα έγιναν δεκτά στο Ενωμένο Βασίλειο) 4 Στην Κροατία, το Συντονιστικό όργανο συλλόγων / φορέων για τα παιδιά είναι ένα άτυπο δίκτυο οργανώσεων για τα δικαιώματα του παιδιού. Είναι συνδεδεμένο μέλος του Eurochild 5 Στην Ολλανδία, η οργάνωση Defence for Children International πλήρης μέλος του Eurochild έχει αναλάβει την εκπροσώπηση του Ολλανδικού Συνασπισμού για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Η Ελληνική Προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται ουσία και όχι εντυπώσεις Η επερχόμενη Προεδρία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία να μπουν στο προσκήνιο τα δικαιώματα και η ευημερία των παιδιών και των νέων. Τα τελευταία χρόνια, σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την πρόσφατη Σύσταση «Investing in Children» και την υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Ατζέντας για τα Δικαιώματα του Παιδιού το 2011. Η Ελληνική κυβέρνηση είναι σημαντικό να καταφέρει να αξιοποιήσει αυτά τα επιτεύγματα και να διασφαλίσει ότι τα παιδιά θα παραμείνουν ορατά στην ατζέντα της Προεδρίας. Το Eurochild είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με τοπικούς φορείς για τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης με θέμα το παιδί κατά τη διάρκεια τη εξάμηνης θητείας της Ελλάδας. Μια τέτοια εκδήλωση θα στείλει ένα σημαντικό μήνυμα ότι η έξοδος από την κρίση θα πρέπει να εμπερικλείει τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Ωστόσο η Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αφορά αποκλειστικά την πολιτική ατζέντα της Ένωσης. Είναι συγχρόνως μια ευκαιρία να αναδειχτούν εθνικές πολιτικές και επιτεύγματα. Το Eurochild εκφράζει την υποστήριξή του στην πρόσκληση της Ελληνικής κοινωνίας των πολιτών και του Συνηγόρου του Παιδιού για ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Παιδί. Η υιοθέτηση ενός τέτοιου σχεδίου κατά τη διάρκεια της Προεδρίας θα έθετε τις βάσεις για τη μεταρρύθμιση του συστήματος παιδικής προστασίας και τη βελτίωση των προνοιακών υπηρεσιών για το παιδί και την οικογένεια μελλοντικά. Κοιτάζοντας προς το μέλλον Το Eurochild προσβλέπει στη συνεργασία με τους Έλληνες συναδέλφους μας στο προσεχές χρονικό διάστημα. Μαζί με άλλα Ευρωπαϊκό δίκτυα έχουμε υποβάλει αίτηση χρηματοδότησης για την υποστήριξη μιας Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για την Επένδυση στα Παιδιά - η οποία θα εστιάσει στην εφαρμογή της Σύστασης και στην πραγματική βελτίωση της ζωής ευάλωτων παιδιών και οικογενειών στην Ευρώπη. Σε μια περίοδο τεσσάρων ετών, ευελπιστούμε να είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε εθνικά δίκτυα σε αρκετές χώρες, και ευχαρίστως θα εξετάζαμε πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί στην Ελλάδα. Επιπλέον, το Eurochild και η οργάνωση Hope and Homes for Children συντονίζουν μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία με τίτλο «Ανοίγοντας Πόρτες για τα Παιδιά της Ευρώπης» η οποία επικεντρώνεται στην αποϊδρυματοποίηση. Την Ελληνική καμπάνια συντονίζει η Μαίρη Θεοδωροπούλου από το Κέντρο Ερευνών Ρίζες και στην παρούσα φάση αναζητούμε τρόπους να προσαρμόσουμε τα μηνύματα της καμπάνιας στις ιδιαίτερες συνθήκες της Ελλάδας. Η αποϊδρυματοποίηση θα πρέπει να αποτελέσει ένα σημαντικό κομμάτι της μεταρρύθμισης, αλλά θα πρέπει να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο επένδυσης στα παιδιά και τις οικογένειες. Εκτός από την υποστήριξη της ενός εθνικού εταιρικού δικτύου, για να γίνει μέλος του Eurochild, το δίκτυο δέχεται αιτήσεις συμμετοχής από άτομα, παρόχους υπηρεσιών, ακαδημαϊκά και ερευνητικά ινστιτούτα και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Φιλοδοξούμε να αποτελέσουμε έναν χώρο συνάντησης φορέων συνηγορίας, επαγγελματιών, ερευνητών και δημοσίων λειτουργών που έχουν ευθύνες στη λήψη αποφάσεων, οι οποίοι θα συνεργαστούν για την προαγωγή των δικαιωμάτων και της ευημερίας των παιδιών και των νέων στην Ευρώπη. Η
συνεργασία και η συμμετοχή είναι οι βασικές αξίες που διέπουν το δίκτυο Eurochild. Μόνο μαζί μπορούμε να κάνουμε μια πραγματική διαφορά που θα διαρκέσει! Avenue des Arts 1-2 B - 1210 Bruxelles www.eurochild.org info@eurochild.org Phone : +32 (0)2 511 70 83