ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 5.5.2014 COM(2014) 248 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σχετικά με τη σκοπιμότητα ενός δικτύου μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας {SWD(2014) 146 final} EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1. Εισαγωγή σχετικά με τη σκοπιμότητα ενός δικτύου μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (ΟΑΠΙ) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις σημερινές κεφαλαιαγορές όσον αφορά την πρόσβαση σε κεφάλαια και τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της παγκόσμιας οικονομίας. Δεδομένου ότι η αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας αντανακλά τη γνώμη του οργανισμού αξιολόγησης, σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία, σχετικά με την πιστοληπτική ικανότητα ενός συγκεκριμένου κράτους ή μιας συγκεκριμένης εταιρείας, κινητής αξίας ή υποχρέωσης, αντιπροσωπεύει μια σημαντική συνιστώσα για τους επενδυτές και τους άλλους συμμετέχοντες στην αγορά, η οποία επηρεάζει την από πλευράς τους λήψη στρατηγικών αποφάσεων. Ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι ΟΑΠΙ κατά την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση κατέδειξε τη σημασία τους για τις παγκοσμιοποιημένες χρηματοπιστωτικές αγορές, όπου οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας επηρεάζουν τις αγορές κινητών αξιών με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης ενός εκδότη σε κεφάλαια, της δομής των συναλλαγών και της ικανότητας των καταπιστευματικών φορέων και άλλων να πραγματοποιούν συγκεκριμένες επενδύσεις. Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, όπου οι ΟΑΠΙ έχουν αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο διοχετεύονται οι αποταμιεύσεις για την κάλυψη μακροπρόθεσμων επενδυτικών αναγκών 1. Έχουν εμφανιστεί στην Ευρώπη ορισμένοι σαφώς μικρότεροι ΟΑΠΙ (ο αριθμός τους αυξήθηκε περαιτέρω μετά τη θέσπιση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, το 2009 2 ), οι οποίοι λειτουργούν με σαφή επικέντρωση σε συγκεκριμένους κλάδους (π.χ. τον ασφαλιστικό κλάδο), συγκεκριμένα τμήματα της χρηματοπιστωτικής αγοράς (π.χ. δημοτικά ομόλογα) ή συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, ανταποκρινόμενοι έτσι σε εξειδικευμένες ανάγκες της αγοράς. Το θεσπισμένο ρυθμιστικό πλαίσιο του κανονισμού για τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας στην ΕΕ απαιτεί από αυτούς να είναι εγγεγραμμένοι, εγκεκριμένοι από την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) και να εποπτεύονται από αυτήν. Επίσης, η σχετική νομοθεσία τούς επιβάλλει αυστηρούς κανόνες ανεξαρτησίας ως προϋπόθεση για την παροχή υπηρεσιών αξιολόγησης. Η συμμόρφωση με αυτό το ρυθμιστικό καθεστώς έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο όσον αφορά τη διασφάλιση ποιότητας για τις υπηρεσίες τους στην αγορά και, με αυτόν τον τρόπο, τους βοήθησε να εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου και να καταστούν σοβαροί παράγοντες της αγοράς. Ωστόσο, παρά τις καλές τους 1 Βλ. επίσης την Πράσινη Βίβλο για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής οικονομίας, COM(2013) 150 final, http://ec.europa.eu/internal_market/finances/financing-growth/long-term/index_en.htm. 2 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, για τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, ΕΕ L 302 της 17.11.2009, σ. 1, στο εξής: Κανονισμός ΟΑΠΙ. 2

προοπτικές μεγέθυνσης, μέχρι σήμερα οι εν λόγω νέοι παίκτες στην αγορά συχνά παραμένουν μικροί, όσον αφορά το πεδίο κάλυψης και τον γεωγραφικό προσανατολισμό. 1.1. Στόχος της έκθεσης Η βελτίωση των συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού στην αγορά των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό συγκέντρωσης, και η δημιουργία των προϋποθέσεων για την εμφάνιση και την ανάπτυξη νέων παικτών στην αγορά αποτελεί βασικό στόχο των εργασιών πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον τομέα αυτόν. Ο στόχος αυτός είναι επίσης πολύ καλά ενσωματωμένος στις προσπάθειες που καταβάλλονται σε διεθνές επίπεδο (G20, Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΣΧΣ) και Διεθνής Οργάνωση Επιτροπών Εποπτείας Χρηματιστηρίων (IOSCO)) για τη βελτίωση της διαφάνειας και την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας 3. Με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεψε συμπληρωματικά μέτρα στην πρότασή της για τρίτο κανονισμό για τους ΟΑΠΙ, η οποία εγκρίθηκε πρόσφατα και τέθηκε σε ισχύ 4, καλούμενος εφεξής «κανονισμός ΟΑΠΙ ΙΙΙ». Σύμφωνα με το άρθρο 39β παράγραφος 3 του κανονισμού ΟΑΠΙ, «Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013, η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση για την εφικτότητα ενός δικτύου μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας προκειμένου να αυξηθεί ο ανταγωνισμός στην αγορά. Η έκθεση αυτή αξιολογεί τη δυνατότητα χρηματοδοτικής και μη χρηματοδοτικής ενίσχυσης, για τη σύσταση ενός τέτοιου δικτύου, λαμβάνοντας υπόψη την πιθανή σύγκρουση συμφερόντων που ανακύπτει από αυτή τη δημόσια χρηματοδότηση. Βάσει των πορισμάτων της εν λόγω έκθεσης και μετά την παροχή τεχνικών συμβουλών από την ΕΑΚΑΑ, η Επιτροπή μπορεί να επανεκτιμά και να εισηγηθεί την τροποποίηση του άρθρου 8δ 5» του κανονισμού ΟΑΠΙ III 6. 3 Μετά την ανακοίνωση της G20, στη συνέχεια της συνεδρίασης της 4-5 Νοεμβρίου 2012, με την οποία ενθαρρύνεται η IOSCO να εργαστεί περαιτέρω με σκοπό «τη βελτίωση της διαφάνειας και του ανταγωνισμού μεταξύ των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας», η IOSCO υπέβαλε έκθεση στην G20 σχετικά με τη «διαφάνεια και τον ανταγωνισμό μεταξύ των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας», τον Απρίλιο του 2013, καθώς και σχετικά με τις συνεχιζόμενες εργασίες της (διατίθεται στη διεύθυνση: http://www.iosco.org/library/briefing_notes/pdf/ioscobn01-13.pdf). Επιπλέον, η IOSCO ξεκίνησε την επανεξέταση του κώδικα δεοντολογίας των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, του Δεκεμβρίου 2004 (διατίθεται στη διεύθυνση: http://www.iosco.org/library/pubdocs/pdf/ioscopd180.pdf), η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί έως το καλοκαίρι του 2014, ώστε να εξεταστούν τα εν λόγω ζητήματα. Τον Αύγουστο του 2013, το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΣΧΣ) υπέβαλε στην G20 έκθεση προόδου για τις εργασίες του όσον αφορά τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, η οποία καλύπτει επίσης το έργο που επιτελέστηκε από την IOSCO στον τομέα αυτόν. 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 462/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 για τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, ΕΕ L 146 της 31.5.2013, σ. 1. 5 Το άρθρο 8δ του κανονισμού ΟΑΠΙ, για τη χρησιμοποίηση δύο ή περισσότερων ΟΑΠΙ προβλέπει τα εξής: 3

Ο γενικός στόχος της σύστασης ενός τέτοιου δικτύου αποβλέπει στην ενίσχυση των μικρότερων ΟΑΠΙ, διευκολύνοντας έτσι την ανάπτυξή τους προκειμένου να καταστούν πιο ανταγωνιστικοί παράγοντες της αγοράς. Στο τμήμα 2 της έκθεσης επισημαίνεται και αναλύεται η σκοπιμότητα όλων των πιθανών εναλλακτικών επιλογών πολιτικής, με τις οποίες είναι δυνατόν να δημιουργηθεί το εν λόγω δίκτυο προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος που ορίζεται ανωτέρω. Η ανάλυση καλύπτει επιχειρησιακές και δημοσιονομικές πτυχές της δημιουργίας του εν λόγω δικτύου. Στο τμήμα 3 εξάγονται ορισμένα συμπεράσματα βάσει των πορισμάτων του τμήματος 2 και προτείνονται τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα/μακροπρόθεσμα μέτρα για την επίτευξη του γενικού στόχου. 1.2. Διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη Στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάλυσης της σκοπιμότητας ενός δικτύου μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, η Επιτροπή προέβλεψε ολοκληρωμένη διαδικασία διαβούλευσης με τους ενδιαφερομένους, προκειμένου να αναλυθούν οι ανησυχίες των μικρότερων ΟΑΠΙ. Μια πρώτη συνεδρίαση για το θέμα αυτό πραγματοποιήθηκε, τον Ιανουάριο του 2013, με τα μέλη της Ευρωπαϊκής ένωσης οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (EACRA), μιας ένωσης μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, για να κατανοηθεί καλύτερα η προθυμία των ενδιαφερόμενων μερών να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Το ζήτημα της δημιουργίας ενός δικτύου μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας αποτέλεσε επίσης αντικείμενο συζητήσεων σε συσκέψεις με μεμονωμένους εκπροσώπους των μικρότερων ΟΑΠΙ. «1. Εάν ο εκδότης ή ένας σχετιζόμενος με αυτόν τρίτος προτίθεται να αναθέσει σε δύο ή περισσότερους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας την αξιολόγηση της ίδιας έκδοσης ή οντότητας, ο εκδότης ή ο σχετιζόμενος με αυτόν τρίτος εξετάζει το ενδεχόμενο ανάθεσης σε τουλάχιστον έναν οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας που δεν κατέχει συνολικό μερίδιο αγοράς άνω του 10 % και ο οποίος κρίνεται από τον εκδότη ή τον σχετιζόμενο με αυτόν τρίτο ως ικανός να αξιολογήσει τη σχετική έκδοση ή οντότητα, υπό την προϋπόθεση ότι, βάσει του καταλόγου της ΕΑΚΑΑ που αναφέρεται στην παράγραφο 2, είναι διαθέσιμος ένας οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας για την αξιολόγηση της συγκριμένης έκδοσης ή οντότητας. Εάν ο εκδότης ή ο σχετιζόμενος με αυτόν τρίτος δεν αναθέσει την αξιολόγηση σε τουλάχιστον έναν οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας που δεν κατέχει συνολικό μερίδιο αγοράς άνω του 10 %, το γεγονός αυτό καταγράφεται. 2. Προκειμένου να διευκολυνθεί ο σχηματισμός της γνώμης του εκδότη ή ενός σχετιζόμενου με αυτόν τρίτου σύμφωνα με την παράγραφο 1, η ΕΑΚΑΑ δημοσιεύει ετησίως στο δικτυακό της τόπο έναν κατάλογο των εγγεγραμμένων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, αναφέροντας το συνολικό μερίδιό τους της αγοράς και τους τύπους των εκδιδόμενων αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιείται από τον εκδότη ως αφετηρία για να σχηματίσει την εκτίμησή του. 3. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, το συνολικό μερίδιο αγοράς μετράται σε σχέση με τον ετήσιο κύκλο εργασιών που προκύπτει από δραστηριότητες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και βοηθητικές υπηρεσίες σε επίπεδο ομίλου.» 6 Άρθρο 39β παράγραφος 3 του κανονισμού ΟΑΠΙ. 4

Επιπλέον, στις 2 Ιουλίου 2013, η Επιτροπή διοργάνωσε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με μικρότερους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, προκειμένου να συγκεντρώσει αναλυτικές απόψεις σχετικά με τη σκοπιμότητα ενός δικτύου μικρότερων ΟΑΠΙ. Στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης παρευρέθηκαν αντιπρόσωποι 13 ΟΑΠΙ, της EACRA, ένας αντιπρόσωπος από την ΕΑΚΑΑ και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή 7. Η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης επέτρεψε να διεξαχθεί εποικοδομητική συζήτηση με τους συμμετέχοντες σχετικά με τις εξελίξεις και τις τάσεις της αγοράς όσον αφορά τους μικρότερους ΟΑΠΙ που ανταποκρίνονται στους σκοπούς της έκθεσης της Επιτροπής. Παρασχέθηκε επίσης χρήσιμη ανάδραση στην Επιτροπή, μέσω γραπτών εισηγήσεων πριν και μετά τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης. Επιπλέον, η Επιτροπή ζήτησε και έλαβε τεχνικές συμβουλές σχετικά με την έκθεση από την ΕΑΚΑΑ, η οποία προσέφερε πολύτιμες πληροφορίες για την κατάρτιση της παρούσας έκθεσης 8. 1.3. Ορισμός των μικρότερων ΟΑΠΙ για τους σκοπούς της παρούσας έκθεσης Σύμφωνα με τον κανονισμό ΟΑΠΙ, η παρούσα έκθεση αξιολογεί τη σκοπιμότητα ενός δικτύου «μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας». Ο κανονισμός ΟΑΠΙ περιέχει ορισμένα κατώτατα όρια όσον αφορά τον κύκλο εργασιών, τον αριθμό των εργαζομένων και το μερίδιο αγοράς σε διατάξεις που αποσκοπούν στην αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά των μικρότερων ΟΑΠΙ (περιγράφονται λεπτομερέστερα κατωτέρω). Ωστόσο, ο κανονισμός δεν περιέχει ορισμό των καθαυτό «μικρότερων οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας». Για τους σκοπούς της παρούσας έκθεσης, με βάση την ανάλυση της αγοράς που παρέθεσε η ΕΑΚΑΑ στο πλαίσιο των τεχνικών συμβουλών της, 19 από τους 22 εγγεγραμμένους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και οι 2 πιστοποιημένοι ΟΑΠΙ (βλ. παράρτημα για τον πλήρη κατάλογο εγγεγραμμένων και πιστοποιημένων ΟΑΠΙ) θεωρούνται «μικρότεροι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας». Η αξιολόγηση αυτή λαμβάνει υπόψη τη μεγάλη απόκλιση μεταξύ των «μεγαλύτερων» και των «μικρότερων» ΟΑΠΙ όσον αφορά τους ακόλουθους παράγοντες: αριθμό εργαζομένων, πεδίο δραστηριοτήτων (όσον αφορά τους τύπους των αξιολογήσεων που εκδίδονται), δομή του ομίλου και χρηματοοικονομικό κύκλο εργασιών. 2. Σκοπιμότητα ενός δικτύου μικρότερων ΟΑΠΙ Η εκτίμηση επιπτώσεων η οποία συνοδεύει τον κανονισμό ΟΑΠΙ III προέβη σε μια αρχική ανάλυση του δυνητικού αντικτύπου της δημιουργίας ενός δικτύου μικρότερων ΟΑΠΙ στον 7 Βλ. τα πρακτικά της συζήτησης στρογγυλής τραπέζης στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/internal_market/ratingagencies/docs/130702_minutes_en.pdf. 8 ΕΑΚΑΑ, «Τεχνικές συμβουλές σχετικά με τη σκοπιμότητα ενός δικτύου μικρών και μεσαίων ΟΑΠΙ», 21 Νοεμβρίου 2013, διατίθεται στη διεύθυνση: http://www.esma.europa.eu/system/files/2013-1703_technical_advice_on_the_feasibility_of_a_network_of_small_and_medium-sized_cras_0.pdf. 5

ανταγωνισμό στην αγορά των ΟΑΠΙ. Κατέληξε στο συμπέρασμα, με βάση τις διαβουλεύσεις των ενδιαφερόμενων μερών, ότι υπάρχει κάποια υποστήριξη για τη δημιουργία ενός τέτοιου δικτύου. Αξιοποιώντας αυτές τις εργασίες στο πλαίσιο της προετοιμασίας της παρούσας έκθεσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολόγησε περαιτέρω την προστιθέμενη αξία από τη δημιουργία ενός δικτύου, καθώς και τις διάφορες πιθανές εναλλακτικές λύσεις όσον αφορά τον τύπο δικτύου που θα εξυπηρετεί καλύτερα τους στόχους και του οποίου θα είναι εφικτή η υλοποίηση. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, εξετάστηκαν δύο τύποι δικτύων, ανάλογα με την έκταση και τη φύση της προτεινόμενης συνεργασίας. Τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής παρουσιάζονται παρακάτω, μαζί με προβληματισμούς σχετικά με την υλικοτεχνική πλευρά της εφαρμογής της. 2.1. Ολοκληρωμένο δίκτυο Ένα ολοκληρωμένο δίκτυο θα έχει ευρύτερο πεδίο κάλυψης και εμβάθυνση της συνεργασίας. Η Επιτροπή αξιολόγησε, με εισηγήσεις από εκπροσώπους μικρότερων ΟΑΠΙ, ορισμένα πεδία που μπορούν να καλυφθούν. Ως αποτέλεσμα, από την εν λόγω αξιολόγηση εντοπίστηκαν τα ακόλουθα ζητήματα ως τομείς όπου το ολοκληρωμένο δίκτυο θα μπορούσε να έχει προστιθέμενη αξία: ανάπτυξη μιας κοινής πλατφόρμας δεδομένων για τα υποκείμενα στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη των αξιολογήσεων, κατάρτιση και χρήση κοινών μεθοδολογιών, ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης και βέλτιστων πρακτικών σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως οι εσωτερικοί έλεγχοι, η εκπαίδευση των επενδυτών, η επικοινωνία, οι μεθοδολογίες και η νομική συμμόρφωση. Ωστόσο, οι πληροφορίες που δόθηκαν από τους μικρότερους ΟΑΠΙ περιλαμβάνουν επιφυλάξεις όσον αφορά τη δημιουργία του δικτύου αυτού. Στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, που διοργανώθηκε από την Επιτροπή, μόνο μια μειονότητα συμμετεχόντων τάχθηκε υπέρ ενός ολοκληρωμένου δικτύου, όπως περιγράφεται ανωτέρω και είχε αρχικά προταθεί από την Επιτροπή προς συζήτηση. Η ανάλυση της επιλογής ενός ολοκληρωμένου δικτύου έδειξε επίσης ότι υπάρχουν ορισμένα εμπόδια που παρεμποδίζουν τους μικρότερους ΟΑΠΙ να δημιουργήσουν ένα δίκτυο με εμβάθυνση της συνεργασίας. Πρώτα από όλα, οι μικρότεροι ΟΑΠΙ συχνά έχουν πολύ διαφορετικά επιχειρηματικά μοντέλα και στόχους, γεγονός που καθιστά δύσκολο να ενσωματωθεί ένας τόσο μεγάλος αριθμός οργανισμών στο πλαίσιο ενός ενιαίου φορέα. Επιπλέον, λειτουργούν σε διαφορετικές εξειδικευμένες αγορές και εφαρμόζουν διαφορετικές μεθοδολογίες και στρατηγικές όσον αφορά το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής. Αυτό δυσχεραίνει τη δημιουργία ενός δικτύου που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Οι μικρότεροι ΟΑΠΙ που δραστηριοποιούνται σε ανταγωνιστικό περιβάλλον θεωρούν επίσης δύσκολη τη συμμετοχή σε ένα δίκτυο με ανταγωνιστές που επικεντρώνονται στην ίδια γεωγραφική και/ή εξειδικευμένη αγορά. Συνεπώς, τα ενδιαφερόμενα μέρη επεσήμαναν ότι τα δίκτυα (συμπεριλαμβανομένων των δικτύων που αποτελούνται από περιορισμένο αριθμό μικρότερων ΟΑΠΙ) θα προκύψουν από τις δυνάμεις της αγοράς αντί να δημιουργηθούν επισήμως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 6

Επιπλέον, η συγκρότηση ενός τέτοιου ολοκληρωμένου δικτύου στο παρόν στάδιο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μεγάλη επένδυση χωρίς σαφώς ορατή απόδοση. Επί του παρόντος, είναι ανύπαρκτη μια σαφής και βιώσιμη επιχειρηματική προοπτική για δίκτυα ΟΑΠΙ που θα ενεργούν ως χωριστές οντότητες στην αγορά. Η καθιέρωση ειδικού καθεστώτος για δίκτυα, που θα επιτρέπει στους συμμετέχοντες σε αυτά να καταχωρίζονται στην ΕΑΚΑΑ ως ΟΑΠΙ στο πλαίσιο της νέας εμπορικής ονομασίας ενός δικτύου, με ταυτόχρονη διατήρηση των μεμονωμένων εμπορικών ονομασιών, θα μπορούσε να διευκολύνει τη διαδικασία. Το σημερινό ρυθμιστικό καθεστώς επιτρέπει να ιδρύονται δίκτυα, αλλά μόνο με την ίδια εμπορική ονομασία. Ένα τέτοιο ειδικό καθεστώς θα μπορούσε να διευκολύνει τη δημιουργία δικτύων ad hoc από πολλούς ΟΑΠΙ, που θα συγκεντρώνουν τους πόρους τους προκειμένου να εκδίδουν αξιολογήσεις σε μια συγκεκριμένη κατηγορία πιστοληπτικής ικανότητας ή γεωγραφική περιοχή. Τέλος, υπάρχει κίνδυνος ένα τέτοιο ολοκληρωμένο δίκτυο να οδηγήσει σε αύξηση της αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς. Αυτό θα ερχόταν σε αντίθεση με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενίσχυση της πολυμορφίας στον κλάδο της αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Επιπλέον, το δίκαιο της ΕΕ περί ανταγωνισμού θα πρέπει να τηρείται σε κάθε περίπτωση. Η έκταση και το είδος της ανταλλαγής πληροφοριών θα πρέπει να σέβεται πλήρως το άρθρο 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) 9. Σχετικά με την συγκρότηση ενός τέτοιου πλήρως ολοκληρωμένου δικτύου μικρότερων ΟΑΠΙ, θα απαιτηθεί εκτεταμένη χρηματοδότηση και αντίστοιχο σχέδιο παρακολούθησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου το σχέδιο να φθάσει σε κατάσταση πλήρους λειτουργίας. Ανάλογα με την έκταση του δικτύου, η χρηματοδότηση, με βάση τη συμμετοχή 15 ΟΑΠΙ, έχει εκτιμηθεί σε περίπου 900 000-1 950 000 ευρώ ετησίως 10. Εάν επρόκειτο να αποφασιστεί η εφαρμογή μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, θα μπορούσε δυνητικά να ενταχθεί στο πλαίσιο ενός από τα δύο προγράμματα που είναι μέρος του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020. Πιο συγκεκριμένα, τα προγράμματα «Ορίζοντας 2020» - ή «COSME» - θα μπορούσαν να καλύψουν την ανάληψη ενδεχόμενης πρωτοβουλίας. Μια προϋπόθεση για την επιτυχή χρηματοδότηση του σχεδίου θα ήταν η ενεργός συμμετοχή των ενδιαφερομένων οργανισμών που θα βοηθούσαν στην κατάρτιση της αίτησης για το σχέδιο, η οποία πρέπει να υποβληθεί σε ένα από τα εν λόγω προγράμματα της ΕΕ, όπου πρέπει να περιγράφονται με σαφή τρόπο το πεδίο και ο σχεδιασμός του σχεδίου. Η χορήγηση σχετικής χρηματοδότησης εξαρτάται από τη θετική αξιολόγηση της αίτησης υποψηφιότητας για το σχέδιο από την αντίστοιχη υπηρεσία της Επιτροπής, σύμφωνα με τις νομικές απαιτήσεις για την υποβολή τέτοιων αιτήσεων. Ένα τέτοιο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ σχέδιο θα απαιτούσε επίσης εκτεταμένη παρακολούθηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης και την επακόλουθη εφαρμογή του σχεδίου. Επιπλέον, η Επιτροπή ήταν επίσης υποχρεωμένη να αξιολογήσει στην παρούσα έκθεση τη δυνητική σύγκρουση συμφερόντων που προκύπτει από χρηματοδοτική και μη χρηματοδοτική στήριξη για κάθε επιλογή πολιτικής. Ωστόσο, όσον αφορά τη συγκεκριμένη επιλογή, η ανάλυση δεν κάλυψε την 9 Βλ. επίσης κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του άρθρου 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας, ΕΕ C 11 της 14.01.2011, σ. 1-72, από την παράγραφο 55. 10 Εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει τη νομοθετική πρόταση για τον κανονισμό ΟΑΠΙ III, παράρτημα Χ, σ. 161. 7

εν λόγω αξιολόγηση, δεδομένου ότι η εναλλακτική επιλογή απορρίφθηκε λόγω των πολλών σημαντικών εμποδίων που εντοπίστηκαν, καθώς και λόγω ανησυχιών περί ανταγωνισμού όσον αφορά το είδος των πληροφοριών που θα μπορούσαν δυνητικά να ανταλλάσσονται. Η ανάλυση αυτή γίνεται μόνο για την προτιμώμενη επιλογή πολιτικής. 2.2. Δίκτυο συνεργασίας Η δημιουργία δικτύου συνεργασίας αξιολογήθηκε ως εναλλακτική λύση αντί της προσέγγισης για το ολοκληρωμένο δίκτυο, που περιγράφεται ανωτέρω. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ελαφρύτερη μορφή συνεργασίας. Θα μπορούσε να λάβει τη μορφή ενός φόρουμ για τους μικρότερους ΟΑΠΙ, το οποίο θα επιτρέψει τη δημιουργία μιας δομής για την τακτική ανταλλαγή πληροφοριών και συνεργασία μεταξύ των μικρότερων ΟΑΠΙ. Η ανάλυση είχε στόχο να δείξει τον βαθμό στον οποίο το εν λόγω φόρουμ θα μπορούσε να αποτελέσει μια πλατφόρμα που να προωθεί τα θέματα που ενδιαφέρουν τους μικρότερους ΟΑΠΙ, καθώς και την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών, ιδίως σχετικά με ενδεχόμενες δυσκολίες στην εφαρμογή του κανονισμού ΟΑΠΙ III και με στρατηγικά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος. Πραγματοποιήθηκε επίσης αξιολόγηση σχετικά με τη δυνατότητα ενός τέτοιου φόρουμ να συμβάλει στη μείωση των φραγμών για την είσοδο στην αγορά και στην ενίσχυση της ανάπτυξης των μικρότερων ΟΑΠΙ, όπως παρουσιάζεται στο τμήμα 3, συμβάλλοντας στην αξιολόγηση του αντικτύπου των μέτρων του κανονισμού ΟΑΠΙ ΙΙΙ και, ενδεχομένως, στην επισήμανση επιπλέον μέσων/εργαλείων προς εφαρμογή στον τομέα αυτόν. Εξετάστηκε επίσης αν ένα δίκτυο συνεργασίας θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για την εξεύρεση περαιτέρω τρόπων για να διευκολυνθεί η γνωστοποίηση πληροφοριών από τους εκδότες στους ΟΑΠΙ, με σκοπό τη διευκόλυνση της έκδοσης μη ζητηθεισών αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας των εκδοτριών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των μικρότερων εκδοτών. Το έργο του δικτύου θα μπορούσε να καλύπτει ακόμη συζητήσεις σχετικά με την άρση των φραγμών για τη διασυνοριακή ανάπτυξη των μικρότερων ΟΑΠΙ όσον αφορά τρίτες χώρες. Η Επιτροπή θα μπορούσε να συμμετέχει στις εργασίες του δικτύου, π.χ. με τον καθορισμό της ημερήσιας διάταξης και την προεδρία των συνεδριάσεων. Με τον τρόπο αυτόν, το δίκτυο συνεργασίας θα μπορούσε επίσης να λειτουργεί ως κανονιστικός διάλογος μεταξύ των μικρότερων ΟΑΠΙ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο διάλογος αυτός αναμένεται να παρέχει στην Επιτροπή ανάδραση σχετικά με τα ενδεχόμενα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μικρότεροι ΟΑΠΙ και να συντελέσει στη σύνταξη περαιτέρω εκθέσεων της Επιτροπής που θα υποβληθούν ως συνέχεια του κανονισμού ΟΑΠΙ III. Ειδικότερα, ο κανονισμός ΟΑΠΙ III απαιτεί από την Επιτροπή να αξιολογήσει την απαίτηση για χρησιμοποίηση μικρού ΟΑΠΙ, όταν ανατίθενται αξιολογήσεις σε περισσότερους από έναν ΟΑΠΙ σε βάση «συμμόρφωση ή αιτιολόγηση», την επέκταση του κανόνα εναλλαγής σε άλλα μέσα και την ανάγκη για συμπληρωματικές πρωτοβουλίες για την προαγωγή του ανταγωνισμού στην αγορά αξιολογήσεων 11. Ο προβληματισμός σχετικά με τρόπους σταδιακής εμβάθυνσης ή διεύρυνσης του πεδίου εφαρμογής και της φύσης της συνεργασίας εξετάστηκε επίσης στο πλαίσιο των εργασιών ενός δυνητικού δικτύου. Αυτό θα επιτρέψει στο δίκτυο να εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, 11 Άρθρο 39 παράγραφοι 4 και 5. 8

ανάλογα με τις ανάγκες. Ως προς αυτό, το δίκτυο μπορεί να στοχεύει στον εντοπισμό των δυνητικών εμποδίων για την περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των μικρότερων ΟΑΠΙ και να υποβάλλει προτάσεις για την αντιμετώπιση των εμποδίων αυτών. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, το δίκαιο της ΕΕ περί ανταγωνισμού θα πρέπει να τηρείται πλήρως σε όλες τις περιπτώσεις. Από τις πληροφορίες που προήλθαν από τις συζητήσεις με μικρότερους ΟΑΠΙ προκύπτει ότι, παρόλο που αυτοί δεν φαίνεται πλήρως αντίθετοι με το δίκτυο συνεργασίας, δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται κυρίως για έναν συνεχιζόμενο διάλογο με την Επιτροπή για να συζητήσουν αναλογικές κανονιστικές ρυθμίσεις που θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των μικρότερων ΟΑΠΙ. Όσον αφορά τη μορφή των συνεδριάσεων, το δίκτυο θα μπορούσε να λειτουργεί με τη μορφή συνόδου ολομέλειας, ενώ θα μπορούσαν να συγκροτούνται ομάδες εργασίας, οι οποίες θα εστιάζονται σε επιμέρους θέματα και στη συνέχεια θα υποβάλλουν έκθεση στην ολομέλεια. Η χρηματοδοτική στήριξη που χρειάζεται για τη σύσταση του δικτύου συνεργασίας θα περιορίζεται στο κόστος της διοργάνωσης και της διεξαγωγής των συνεδριάσεων. Η Επιτροπή θα μπορούσε να διασφαλίζει την οργανωτική και διοικητική στήριξη του φόρουμ. 3. Συμπεράσματα και επόμενα βήματα Η ανάλυση της σκοπιμότητας των επιλογών για τη δημιουργία ενός δικτύου μικρότερων ΟΑΠΙ έχει εντοπίσει πολλαπλά εμπόδια της αγοράς για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου, καθώς και ορισμένα εμπόδια που περιορίζουν το πιθανό πεδίο εφαρμογής ενός δικτύου συνεργασίας. Επιπλέον, η διαβούλευση με τους ενδιαφερομένους κατέδειξε ότι δεν υπάρχει στήριξη και ενεργός συμμετοχή από πλευράς των εκπροσώπων του κλάδου όσον αφορά τη συγκρότηση, υπό τις τρέχουσες συνθήκες, ενός δικτύου μικρότερων ΟΑΠΙ με οποιαδήποτε μορφή. Οι μικρότεροι ΟΑΠΙ έχουν μάλλον εκφράσει την ανάγκη για έναν διαρθρωμένο διάλογο ή φόρουμ με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να συζητούν την κατάσταση της αγοράς ΟΑΠΙ και τις σχετικές κανονιστικές ρυθμίσεις και, ειδικότερα, ζητήματα που αφορούν τους μικρότερους ΟΑΠΙ. Κατά συνέπεια, παρότι θα ήταν εφικτή η δημιουργία ενός δικτύου συνεργασίας με περιορισμένη ανταλλαγή πληροφοριών, φαίνεται να μην συνάδει πλήρως με τις εντοπισθείσες ανάγκες των μικρότερων ΟΑΠΙ. Επιπλέον, όπως επίσης παρουσιάζεται στην παρούσα έκθεση, έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή μια δέσμη μέτρων με την έναρξη ισχύος του κανονισμού ΟΑΠΙ III, ο οποίος αποσκοπεί στην προώθηση της ανταγωνιστικότητας και την προαγωγή της ανάπτυξης των μικρότερων ΟΑΠΙ στην αγορά αξιολογήσεων. Ωστόσο, ορισμένα από τα μέτρα αυτά απαιτούν περαιτέρω κατ εξουσιοδότηση πράξεις και εκτελεστική νομοθεσία, που θα συνταχθούν από τις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές και θα εγκριθούν από την Επιτροπή. Η διαδικασία αυτή βρίσκεται επί του παρόντος σε εξέλιξη. Ταυτόχρονα, για τα μέτρα τα οποία έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του κανονισμού για ΟΑΠΙ, στις 20 Ιουνίου 2013, η χρονική περίοδος που παρήλθε δεν είναι επαρκής ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση των αποτελεσμάτων των μέτρων αυτών στον ανταγωνισμό. 9

Η αξιολόγηση του αντικτύπου των εν λόγω μέτρων θα πρέπει να διενεργηθεί πριν να μπορεί να εκτιμηθεί δεόντως η καθιέρωση οποιασδήποτε μορφής συνεργασίας μικρότερων ΟΑΠΙ και να προταθεί η αντίστοιχη επιλογή πολιτικής. Μόλις μπορεί να αναλυθεί η επίπτωση αυτών των μέτρων και, συνεπώς, οι εκκρεμείς ανάγκες των μικρότερων ΟΑΠΙ, αυτό με τη σειρά του θα επιτρέψει να αποφασιστεί κατά πόσον ένα δίκτυο εξακολουθεί να αποτελεί βιώσιμη επιλογή και, σε ένα θετικό σενάριο, θα βοηθήσει να καθοριστεί το πεδίο εφαρμογής και ο τύπος του δικτύου, λαμβάνοντας υπόψη ζητήματα δικαίου του ανταγωνισμού. Ταυτόχρονα, η σύσταση κανονιστικού διαλόγου με τον κλάδο μπορεί να συμβάλει και να διευκολύνει τη διαδικασία αυτή. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, η παρούσα έκθεση προτείνει μια βήμα προς βήμα εκτίμηση της ανάγκης να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μεσοπρόθεσμα/μακροπρόθεσμα. 3.1 Βραχυπρόθεσμες επιλογές πολιτικής Η Επιτροπή προτείνει, ως εναλλακτική λύση έναντι της δημιουργίας δικτύου, την καθιέρωση κανονιστικού διαλόγου ως την πλέον αναλογική λύση βραχυπρόθεσμα. Η ανάλυση της αγοράς και οι απόψεις των ενδιαφερομένων έχουν δείξει ότι, στο παρόν στάδιο, υπάρχει διαπιστωμένη ανάγκη μεταξύ των μικρότερων ΟΑΠΙ για τη δημιουργία της εν λόγω μορφής ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση της αγοράς ΟΑΠΙ και, ιδίως, σχετικά με τα ζητήματα που αφορούν τους μικρότερους παίκτες της αγοράς. Ο διάλογος αυτός θα μπορούσε να συνίσταται σε περιοδική παρακολούθηση των εξελίξεων της αγοράς στον κλάδο αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και να επιτρέπει τη συζήτηση σχετικά με τα κανονιστικά ζητήματα που άπτονται του κανονισμού ΟΑΠΙ. Ο εν λόγω κανονιστικός διάλογος θα μπορούσε να λάβει τη μορφή μιας ή περισσότερων εκδηλώσεων ανά έτος, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να εκφράζουν τις απόψεις τους σχετικά με την κατάσταση της αγοράς και να συζητούν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κανονιστικά ζητήματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τους μικρότερους ΟΑΠΙ, κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν που περιγράφεται στην επιλογή του δικτύου συνεργασίας. 3.2 Μεσοπρόθεσμες/μακροπρόθεσμες επιλογές πολιτικής Στο πλαίσιο του προβληματισμού σχετικά με τα αποτελέσματα των εργασιών του κανονιστικού διαλόγου και της εκτίμησης του αντικτύπου των μέτρων που θεσπίστηκαν βάσει του κανονισμού ΟΑΠΙ III, οι υπηρεσίες της Επιτροπής, σε μεταγενέστερο στάδιο, θα εκτιμήσουν την προστιθέμενη αξία ενός δικτύου μικρότερων ΟΑΠΙ και, εάν κριθεί ότι αυτό είναι εφικτό, θα καθορίσουν τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να δημιουργηθεί το ρυθμιστικό πλαίσιο που θα επιτρέπει να λειτουργούν αποτελεσματικά τα δίκτυα. 10