Προς: 12 Ιουλίου 2016 κ. Νίκο Κουγιάλη, Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Eκθεση Επαρχιακής Επιτροπής Ευημερίας Ζώων Λευκωσίας για Ζωολογικό Πάρκο Μέλιος Ημερομηνία επίσκεψης: Παρασκευή 8 Ιουλίου, 2016 και ώρα 08.00-11.00 π.μ. Λόγος επίσκεψης: Αντιπροσωπεία της ΕΕΕΖΛ μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της, οι οποίες είναι η υποβοήθηση του έργου των αστυνομικών Αρχών και των άλλων αρμοδίων φορέων για την εφαρμογή των διατάξεων του Νόμου 46(Ι)1994 και των δυνάμει αυτού εκδιδόμενων Κανονισμών και διαταγμάτων, επισκέφθηκε τον χώρο για διαπίστωση των συνθηκών διαβίωσης των ζώων. Το έναυσμα για πραγματοποίηση της επίσκεψης ήταν τα συνεχή δημοσιεύματα για κακές συνθήκες κράτησης των ζώων. Να σημειώσουμε, ότι κανένας από μας δεν είναι ειδικός είτε για ζωολογικούς κήπους είτε για άγρια ή εξωτικά ζώα. Οι παρατηρήσεις μας αφορούν γενικά την εφαρμογή των βασικών αρχών ευημερίας των ζώων όπως: 1. Πρόσβαση σε φαγητό και νερό ( πρόσβαση σε καθαρό νερό και φαγητό σύμφωνα με το είδος του) 2. Κατάλληλη Στέγαση 3. Παροχή Κτηνιατρικής Περίθαλψης ( είτε όταν χρειάζεται είτε προληπτικά) 4. Κράτηση ζώων σύμφωνα με τις φυσιολογικές και εθελογικές τους ανάγκες 5. Κράτηση ζώων χωρίς πρόκληση φόβου και αγωνία Μέλη τα οποία επισκέφθηκαν το πάρκο: 1. Iωάννης Ιωάννου Πρόεδρος ΕΕΕΖΛ 2. Μαίρη Αναστάση Γραμματέας 3. Ντίνος Αγιομαμμίτης Μέλος 1
4. Γιώργος Νικολάου εκπρόσωπος Παγκύπριου Κτηνιατρικού Συλλόγου Γενικές παρατηρήσεις Το συγκεκριμένο πάρκο βρίσκεται σε καλή περιοχή της Λευκωσίας, πολύ κοντά στη πόλη και αν θα συνεχιστεί η λειτουργία του νομότυπα, θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης για πολύ κόσμο. Η γή είναι ιδιόκτητη με εξαίρεση ένα κομμάτι που αποτελεί χαλίτικο και όπως μας πληροφόρησε έχει ζητήσει από τις αρμόδιες υπηρεσίες, ανταλλαγή με διπλανό το οποίο όπως ισχυρίζεται είναι ιδιόκτητο. Περίφραξη : Υπάρχει περίφραξη η οποία οριοθετεί το χώρο. Νερό και φαγητό: Τα περισσότερα κλουβιά έχουν αυτόματες ποτίστρες και τα ζώα φαίνεται να σιτίζονται κανονικά. Σκίαση : Το πιο μεγάλο πρόβλημα στο χώρο είναι η έλλειψη επαρκούς σκίασης. Τα σκίαστρα που υπάρχουν είναι κυρίως από τσίγκους και υπάρχει έλλειψη δέντρων και γενικά πρασίνου. Αυτή είναι και η πιο σημαντική παρατήρηση σχετικά με την ευημερία των ζώων, ειδικά και λόγω των κλιματολογικών συνθηκών της χώρας μας ( μεγάλη ηλιοφάνεια) και αφορά το μεγαλύτερο μέρος των κλουβιών κυρίως για μεγάλα ζώα. Ηταν εμφανέστατο, παρόλο που επισκεφθήκαμε το χώρο η ώρα 08.30-11.00, τα ζώα συνωστίζονταν για να ευξέρουν σκιά! Εμπλουτισμός κλουβιών: Πολλά κλουβιά χρειάζονται περαιτέρω εμπλουτισμό ούτως ώστε να προσιδιάζουν περισσότερο στο φυσικό περιβάλλον των ζώων (ανάλογα με τα ζώα) π.χ λιμνες με νερό, καταρράκτες, τεχνητές σπηλιές κλπ. Η σωστή τοπιοτέχνηση μπορεί να μετατρέψει ολοκληρωτικά ένα χώρο αν γίνει σωστά. Διαστάσεις κλουβιών: Χωρίς να είμαστε ειδικοί για τις διαστάσεις που απαιτούνται για το κάθε είδος ζώου, πιστεύουμε ότι, π.χ το κλουβί με τις ύαινες είναι μικρό και ακατάλληλο και τα ζώα στρεσσάρονται με την παρουσία των επισκεπτων. Οι διαστάσεις θα πρέπει να καθοριστούν από ειδικούς για το κάθε είδος ζώου. Ειδικές παρατηρήσεις Σε κάποια κλουβιά, κυρίως για πτηνά παρατηρείται υπερπληθυσμός, όπως και σε κάποια θηλαστικά π.χ βιετναμέζικα γουρούνια. Η χωροταξική διαρρύθμιση των χώρων κράτησης των ζώων σε μερικές περιπτώσεις είναι προβληματική. Για παράδειγμα το κλουβί με είδη από πτηνά συνορεύει με το κλουβί με τις Λύγκες και τα λιοντάρια συνορεύουν με τους στρουθοκάμηλους. Είναι βασικόνα μην υπάρχει τουλάχιστο οπτική επαφή μεταξύ «ανταγωνιστικών» ειδών γιατί δημιουργεί στρές και αναταραχή και στα δύο. Σημαντικές αποκλίσεις από τη νομοθεσία και τους κανονισμούς Με βάση τις παρατηρήσεις μας αλλά και τις ερωτήσεις που κάναμε στον ιδιοκτήτη διαπιστώσαμε σημαντικές αποκλίσεις από τις πρόνοιες των 2
Κανονισμών που ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο με βάση το αρθ.32 του Περι Προστασίας και Ευημερίας των Ζωων νόμου του 1994 μέχρι 2000. Δεν τηρείται αρχείο των ζώων της συλλογής όπως προνοεί ο Κανονισμός αριθ. 10 παρ.(ε) με τα στοιχεία που προνοεί ο Κανονισμός αριθ. 11. Ελάχιστα από τα ζώα που υπάρχουν στην συλλογή του Melios Zoo εχουν εισαχθεί με τις προβλεπόμενες από τους Κανονισμούς διαδικασίες. Η συντριπτική πλειοψηφία των ζώων έχουν εισαχθεί για λογαριασμό του Pet Shop που ο ιδιοκτήτης διατηρεί στην είσοδο του ζωολογικού κήπου και είναι διαθέσιμα προς πώληση, πράγμα απαράδεκτο που εγκυμονεί και πολλούς κινδύνους από ασθένειες. Η πολεοδομική άδεια που του παραχωρήθηκε, με βάση πάντα τους δικούς του ισχυρισμούς αφορά μόνο ένα τμήμα του κήπου ενώ το υπόλοιπο λειτουργεί χωρίς πολεοδομική άδεια. Δεν διαθέτει την προβλεπόμενη από τον Κανονισμό αριθ. 9 ασφάλιση έναντι τρίτου. Δεν έχει επαρκή και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό όπως προνοεί ο Κανονισμός αριθ. 7 παρ. (γ). Δεν διαθέτει συμβεβλημένο κτηνίατρο όπως προνοεί ο Κανονισμός αριθ. 7 παρ. (ε), και δεν τηρούνται αρχεία για προληπτικές φαρμακευτικές αγωγές, ασθένειες, θεραπείες και νεκροψίες. Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικές και ουσιαστικές αποκλίσεις από τους κανονισμούς και τους όρους με βάσει τους οποίους του παραχωρήθηκε η άδεια λειτουργίας και ο κάθε ένας από αυτούς αποτελεί εύλογη αιτία για να ανασταλεί η άδεια λειτουργίας του συγκεκριμένου ζωολογικού κήπου. Δυστυχώς φαίνεται να υπήρξε από την αρχή μια ανεξήγητη σύγχυση και ανοχή σε αυτές τις παρατυπίες από τις αρμόδιες αρχές η οποία οδήγησε σε αντιπαραθέσεις και όξυνση των σχέσεων του ιδιοκτήτη και των αρμόδιων αρχών που έφτασε, με βάση τους ισχυρισμούς του σε αγωγές κατά της Δημοκρατίας για πλημμελή άσκηση των αρμοδιοτήτων και των καθηκόντων τους, που είχαν σαν αποτέλεσμα να υποστεί ζημιά από την απώλεια ζώων. Συμπεράσματα και εισηγήσεις Σαν ΕΕΕΖΛ είμαστε αντίθετοι στην ύπαρξη ζωολογικών κήπων και τον εγκλεισμό άγριων ζώων σε κλουβιά, μικρά, μεγάλα ή μεγαλύτερα. Ο μόνος αποδεκτός τρόπος παρατήρησης της άγριας ζωής είναι σε μεγάλα ελεγχόμενα πάρκα όπως υπάρχουν σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Με δεδομένο όμως ότι η σημερινή νομοθεσία επιτρέπει την ύπαρξη ζωολογικών κήπων θα πρέπει να βρούμε τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες να διαχειριστούμε τα προβλήματα που υπάρχουν σχετικά με αυτούς. Το Melios Zoo είναι μια πραγματικότητα. Μεγάλος και αδιευκρίνιστος αριθμός ζώων και πτηνών κρατούνται σε αυτό το χώρο. Ο χώρος είναι αρκετά προνομιακός και πιστεύουμε ότι με κάποιες βελτιώσεις θα μπορούσε να γίνει 3
νομότυπος και να ανταποκρίνεται και σε συνθήκες ευημερίας των ζώων (όσο αυτό είναι εφικτό μέσα σε κλουβιά). Γι αυτό εισηγούμαστε: Να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα, μη αποκλειόμενης και της προσωνινής αναστολής της άδειας λειτουργίας του Melios Zoo για να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις, σκίασης, χωροταξικής διαρρύθμισης, εμπλουτισμού κλουβιών, κλπ. Για τον σκοπό αυτό εισηγούμαστε, με έξοδα της Δημοκρατίας, να κληθεί ειδικό άτομο για ζωολογικούς κήπους από το εξωτερικό το οποίο να ελέγξει ΟΛΟΥΣ τους ζωολογικούς κήπους της Κύπρου και να δώσει οδηγίες για τροποποιήσεις και βελιτώσεις των κήπων αυτών. Αντιλαμβανόμαστε την έλλειψη τεχνογνωσίας στις διάφορες κρατικές υπηρεσίες, για το θέμα αυτό. Επιπλέον μπορεί να συσταθεί μια ομάδα, κάτω από τις οδηγίες του ειδικού, μαζί με τις επιστημονικές ομάδες των οποίων η σύσταση πηγάζει μέσα από την κείμενη νομοθεσία, η οποία να επιβλέπει τις αναγκαίες αλλαγές στους χώρους αλλά και την εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας. Η ομάδα αυτή μπορεί να αποτελείται από εκπρόσωπο του Επαρχιακού γραφείου των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, του τοπικού κτηνιατρικού γραφείου, εκπρόσωπο της πολεοδομίας, του τμήματος περιβάλλοντος, του τμήματος δασών, τον κτηνίατρο του Melios Zoo, τον ίδιο τον Μέλιο και ίσως και εκπρόσωπο της ΕΕΕΖΛ (αυτή είναι μια πρώτη σκέψη). Η σύνθεση της επιτροπής μπορεί να διαμορφωθεί ανάλογα. Σε περίπτωση αναστολής λειτουργίας του πάρκου και για όσο διάστημα διαρκέσει, να εξεταστεί το ενδεχόμενο συντήρησης του μέσω πόρων του Υπουργείου Γεωργίας. Ο ιδιοκτήτης θα αναλάβει τα έξοδα των βελτιωτικών έργων και θα πρέπει επίσης να εφαρμόσει όλες τις πρόνοιες των κανονισμών ώστε το πάρκο να είναι πλήρως εναρμονισμένο με τους κανονισμούς. Το Pet Shop θα πρέπει να διαχωριστεί πλήρως από τον ζωολογικό κήπο και ουσιαστικά και χωροταξικά ( απομάκρυνση από το χώρο). Εάν θα χρειαστεί ο ιδιοκτήτης να προχωρήσει στη σύναψη δανείου και δεν εχει τις απαραίτητες εξασφαλίσεις για αυτό να τον εγγυηθεί το κράτος. Το ΥΓΑΑΠ, μέσω του τμήματος Δασών να συνδράμει στις βελτιώσεις τόσο με δέντρα όσο και με τεχνογνωσία για γρήγορη ανάπτυξη πρασίνου στη περιοχή, μέσα και έξω από το ζωολογικό κήπο. Αν ο ίδιοκτήκτης συνεργαστεί και συνενέσει σε αυτές τις προτάσεις, εισηγούμαστε να διαγραφούν όλες οι προηγούμενες καταδίκες, πρόστιμα ή άλλες εκκρεμότητες σε βάρος του και ταυτόχρονα να παραιτηθεί από όλες τις αγωγές και απαιτήσεις που έχει εις βάρος του κράτους, 4
Πιστεύουμε ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία θα υπάρξει μια πραγματική διέξοδος ώστε τα χρόνια προβλήματα να λυθούν οριστικά προς όφελος πρώτα και κύρια των ζώων, του ιδιοκτήτη ο οποίος θα έχει πλέον μια νομότυπη και αρκετά κερδοφόρα επιχείρηση αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα που θα μπορεί να αξιοποιήσει ένα ασφαλή χώρο για να έλθει σε επαφή με τα ζώα. Διατήρηση άγριων ζώων σε αιμαλωσία Σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική αλλά και την ευρωπαική νομοθεσία, οι ζωολογικοί κήποι οφείλουν: 1. Να διεξάγουν έρευνα σχετική με τη διατήρηση των ειδών 2. Να εκπαιδεύουν και να προάγουν την ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία των ειδών 3. Να προσφέρουν ειδικές εγκαταστάσεις, που να ταιριάζουν με την βιολογία κάθε είδους 4. Να τους παρέχουν κατάλληλη κτηνιατρική φροντίδα Οι ζωολογικοί κήπου όπου απλώς τα ζώα επιδεικνύονται στον κοινό, χωρίς να αναπτύσσονται ερευνητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες και χωρίς συμμετοχή σε προγράμματα προστασίας απειλούμενων ειδών, δεν θεωρούνται πλέον αποδεκτοί. Με υπόληψη Δρ. Ιωάννης Ιωάννου Πρόεδρος ΕΕΕΖ Λευκωσίας Λευκωσίας Μαίρη Χρυσοχού-Αναστάση Γραμματέας ΕΕΕΖ Κοιν/ση: Καν Ολυμπία Στυλιανού Γενική Διευθύντρια ΥΓΑΑΠ Κον Χριστόδουλο Πίπη - Αναπληρωτή διευθυντή Κτηνιατρικών Υπηρεσιών Συν/να: Παρατηρήσεις επί των υφιστάμενων κανονισμών 5