ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Οι σπουδές στα ΤΕΙ οργανώνονται µε βάση τα εξάµηνα. Κάθε διδακτικό έτος περιλαµβάνει δύο εξάµηνα, το χειµερινό και το εαρινό. Κάθε διδακτικό εξάµηνο περιλαµβάνει 15 εβδοµάδες για διδασκαλία και δύο εξεταστικές περιόδους Α και Β, διάρκειας δύο εβδοµάδων η κάθε µία. Για τα χειµερινά εξάµηνα η Α εξεταστική διενεργείται στο διάστηµα Ιανουάριος-Φεβρουάριος και η Β τον Σεπτέµβριο. Για τα εαρινά εξάµηνα η Α εξεταστική γίνεται τον Ιούνιο και η Β τον Σεπτέµβριο. Σε κάθε περίπτωση, εάν ο αριθµός των ωρών διδασκαλίας που πραγµατοποιήθηκαν σε ένα µάθηµα είναι µικρότερος των 13 εβδοµάδων για όλο το εξάµηνο, το µάθηµα αυτό θεωρείται ότι δεν διδάχτηκε. Για την επιτυχή παρακολούθηση εργαστηριακού µαθήµατος ή του εργαστηριακού µέρους µεικτού µαθήµατος, απαιτείται ο σπουδαστής να έχει διεξαγάγει µε επιτυχία το 80% των ασκήσεων που πραγµατοποιήθηκαν κατά την διάρκεια του εξαµήνου. Η κλίµακα βαθµολογίας είναι 0-10. Ο σπουδαστής θεωρείται ότι περάτωσε επιτυχώς θεωρητικό ή εργαστηριακό µάθηµα, καθώς και θεωρητικό ή εργαστηριακό µέρος µικτού µαθήµατος εάν επιτύχει βαθµό τουλάχιστον 5. Σε περίπτωση επιτυχούς παρακολούθησης ενός µόνο µέρους µεικτού µαθήµατος, ο βαθµός του µέρους αυτού κατοχυρώνεται και το µάθηµα επαναλαµβάνεται µόνο ως προς το άλλο µέρος. Ο τελικός βαθµός µεικτού µαθήµατος προκύπτει από τον συνυπολογισµό των βαθµών του θεωρητικού και εργαστηριακού µέρους, µε συντελεστές που κυµαίνονται µεταξύ 0,40 και 0,60 και έχουν άθροισµα 1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Τα µαθήµατα της Χηµικής Τεχνολογίας και της Περιβαλλοντικής Χηµείας είναι µεικτά και διδάσκονται στο πρώτο εξάµηνο των Τµηµάτων Μηχανολογίας και Πολιτικών οµικών Έργων αντίστοιχα. Περιλαµβάνουν το Θεωρητικό µέρος και το Εργαστηριακό µέρος. Επίσης για την υποστήριξη του µαθήµατος προβλέπεται και Φροντιστήριο. ΘΕΩΡΙΑ: Απαιτούνται 13 τουλάχιστον εβδοµάδες µαθηµάτων για να θεωρηθεί ότι το µάθηµα έχει διδαχθεί. Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν γίνουν 13 µαθήµατα, τότε δεν πραγµατοποιούνται οι εξετάσεις και το µάθηµα επαναλαµβάνεται σε επόµενο εξάµηνο. Ο βαθµός για την θεωρία προκύπτει από µία γραπτή εξέταση κατά την διάρκεια των εξεταστικών περιόδων. 1
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Απαιτούνται 13 τουλάχιστον εβδοµάδες µαθηµάτων για να θεωρηθεί ότι το εργαστήριο έχει διδαχθεί. Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν γίνουν 13 µαθήµατα τότε το εργαστήριο χάνεται για όλους και επαναλαµβάνεται σε επόµενο εξάµηνο. Στο εργαστήριο λαµβάνονται παρουσίες. Πρακτικά ο σπουδαστής αποτυγχάνει στο εργαστήριο αν έχει περισσότερες από δύο απουσίες. Η διαδικασία αξιολόγησης (βαθµός) των σπουδαστών στο εργαστήριο περιγράφεται στα επόµενα. ΠΡΟΣΟΧΗ : Στο Εργαστήριο λόγω της επικινδυνότητας συσκευών διεργασιών και ουσιών, απαιτείται η προσοχή των σπουδαστών και η πιστή εφαρµογή των οδηγιών που δίνουν οι καθηγητές για την αποφυγή ατυχηµάτων. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ: Υποστηρίζει την θεωρία και το εργαστήριο. ίνεται βοήθεια στην συµπλήρωση των φύλλων έργου, λύνονται ασκήσεις και θέµατα παρόµοια µε τα θέµατα των εξετάσεων στην θεωρία και των διαγωνισµάτων στα εργαστήρια και δίνονται απαντήσεις σε απορίες σπουδαστών. Το φροντιστήριο είναι προαιρετικό και δεν καταλήγει σε αξιολόγηση της επίδοσης των σπουδαστών. Υποχρεώσεις των σπουδαστών και διαδικασία αξιολόγησης στο Εργαστήριο Οι σπουδαστές γνωρίζουν την σειρά εκτέλεσης των εργαστηριακών ασκήσεων και οφείλουν να έχουν µελετήσει την άσκηση που πρόκειται να πραγµατοποιηθεί. Στην έναρξη του εργαστηριακού δίωρου γίνεται σύντοµη παρουσίαση της άσκησης και απαντώνται ερωτήσεις σπουδαστών. Στη συνέχεια οι σπουδαστές, χωρισµένοι σε οµάδες, εκτελούν το πειραµατικό µέρος της άσκησης. Οι σπουδαστές πρέπει να παραδίδουν για κάθε εργαστηριακό µάθηµα φύλλο έργου. Στο πάνω µέρος του φύλλου έργου θα συµπληρώνονται τα στοιχεία του σπουδαστή: Εργαστηριακό δίωρο (πχ Τρίτη 11-13), Ονοµατεπώνυµο, Αριθµός Μητρώου, Τµήµα (πχ Μηχανολογίας), ηµεροµηνία διεξαγωγής της εργαστηριακής άσκησης. Στο κύριο µέρος του φύλλου έργου θα συµπληρώνονται οι πίνακες µε τις µετρήσεις και τους υπολογισµούς, καθώς και οτιδήποτε άλλο ζητείται (διαγράµµατα, 2
απαντήσεις σε ερωτήµατα κτλ). Τα φύλλα έργου συγκεντρώνονται σε φάκελο που στο εξώφυλλό του έχει τα στοιχεία του σπουδαστή: Ονοµατεπώνυµο, Αριθµός Μητρώου, Τµήµα (πχ Μηχανολογίας), Εργαστηριακό δίωρο (πχ Τρίτη 11-13). Ο φάκελος µε τα φύλλα έργου παραδίδεται στην έναρξη του εργαστηριακού µαθήµατος και µέσω αυτών λαµβάνονται και οι παρουσίες. Τα φύλλα έργου θα διορθώνονται και στο τέλος του δίωρου οι σπουδαστές θα παραλαµβάνουν τον φάκελο. Αν στην εργασία υπάρχουν διαγραφές, ερωτηµατικά ή παρατηρήσεις του καθηγητή, ο σπουδαστής πρέπει να διορθώσει τα µέρη της εργασίας που έχουν πρόβληµα (αν οι διορθώσεις είναι λίγες) ή να ξαναγράψει το φύλλο έργου στην περίπτωση που έχει πολλές διορθώσεις και να το φέρει στο αµέσως επόµενο εργαστήριο. Η παράδοση του φύλλου έργου για κάθε εργαστηριακή άσκηση πρέπει να γίνεται στο αµέσως επόµενο εργαστηριακό µάθηµα, διαφορετικά δεν θα γίνεται δεκτό και ο σπουδαστής θα θεωρείται απών για την συγκεκριµένη άσκηση. Εάν κάποιος σπουδαστής δεν κάνει τις διορθώσεις που του έχουν υποδειχθεί ή δεν τις καταθέσει στο αµέσως επόµενο εργαστηριακό µάθηµα, θα θεωρείται απών για την συγκεκριµένη άσκηση. Τα φύλλα έργου δεν βαθµολογούνται χωριστά, αλλά η συνολική εικόνα τους συµβάλλει στην διαµόρφωση του προφορικού βαθµού. Στην διάρκεια του εξαµήνου θα πρέπει ο σπουδαστής να έχει τουλάχιστον µία προφορική εξέταση. Οι προφορικές εξετάσεις ξεκινούν από το τρίτο εργαστήριο. Στην προφορική εξέταση, εξεταστέα ύλη είναι η ύλη όλων των προηγούµενων ασκήσεων καθώς και η ύλη της άσκησης που πραγµατοποιείται την ηµέρα της εξέτασης. Ο σπουδαστής θα προσέρχεται στην προφορική εξέταση µε τον φάκελο των φύλλων έργου, ώστε να εκτιµάται η συνολική εικόνα τους, και πρέπει να είναι σε θέση να εξηγεί και να αιτιολογεί το περιεχόµενο των φύλλων έργου που κατέθεσε. Εάν µε ευθύνη του σπουδαστή δεν υπάρχει στο τέλος του εξαµήνου προφορικός βαθµός, σαν προφορικός βαθµός λαµβάνεται το µηδέν. Υπάρχει δυνατότητα και δεύτερης προφορικής εξέτασης για κάποιον που θέλει να βελτιώσει τον τελικό προφορικό του βαθµό, ο οποίος τότε προκύπτει από τον µέσο όρο των δύο βαθµών. Η διαδικασία αξιολόγησης του σπουδαστή περιλαµβάνει και δύο γραπτές εξετάσεις: Η 1 η γραπτή εξέταση (διάρκεια 20 λεπτά), πραγµατοποιείται στο 6 εργαστηριακό µάθηµα και περιλαµβάνει την ύλη των ασκήσεων 1-5. 3
Η τελική γραπτή εξέταση σε όλη την ύλη του εργαστηρίου (διάρκεια 2 ώρες), πραγµατοποιείται στο τελευταίο εργαστηριακό µάθηµα. Ο τελικός βαθµός στο εργαστήριο διαµορφώνεται ως εξής: - Ο προφορικός βαθµός έχει συντελεστή βαρύτητας 30%. - Η 1 η γραπτή εξέταση έχει συντελεστή βαρύτητας 30%. - Η τελική γραπτή εξέταση έχει συντελεστή βαρύτητας 40%. Εάν κάποιος σπουδαστής χάσει το εργαστήριο µε βαθµό 4, µόνο για το αµέσως επόµενο εξάµηνο που θα διδαχθεί το µάθηµα µπορεί, εάν δεν θέλει να ξαναπαρακολουθήσει κανονικά το εργαστήριο: α) Να συµµετέχει µόνο στις δύο γραπτές εξετάσεις που θα έχουν συντελεστή βαρύτητας 50% η κάθε µία (δεν λαµβάνεται υπόψη ο προηγούµενος προφορικός βαθµός). β) Να παρακολουθήσει µόνο τις ασκήσεις τις οποίες θεωρεί ότι δεν έχει κατανοήσει και να συµµετέχει στις δύο γραπτές εξετάσεις. Στην περίπτωση αυτή η υποβολή εργασιών είναι προαιρετική. Ο βαθµός του υπολογίζεται µε τον ίδιο τρόπο όπως στην περίπτωση της α Εάν και πάλι ο σπουδαστής αποτύχει στο εργαστήριο µε βαθµό µικρότερο του 4, στο επόµενο εξάµηνο πρέπει να παρακολουθήσει κανονικά το εργαστήριο. Εάν αποτύχει και πάλι µε βαθµό 4, µπορεί να ακολουθήσει ξανά την διαδικασία των περιπτώσεων των α ή β. Ο τελικός βαθµός στο µάθηµα της Χηµικής Τεχνολογίας προκύπτει από τον µέσο όρο των βαθµών του εργαστηρίου και της θεωρίας µε την προϋπόθεση ότι οι βαθµοί και στα δύο µέρη του µαθήµατος είναι τουλάχιστον 5. Εάν ένας σπουδαστής περάσει το ένα µέρος του µαθήµατος (θεωρία ή εργαστήριο) και αποτύχει στο άλλο, κατοχυρώνει τον βαθµό του µέρους του µαθήµατος που πέρασε και στο επόµενο εξάµηνο που θα διδαχθεί το µάθηµα, παρακολουθεί µόνο το άλλο µέρος του µαθήµατος. Κατά τη διεξαγωγή των γραπτών εξετάσεων τόσο στη θεωρεία όσο και στο εργαστήριο οι σπουδαστές επιτρέπεται να χρησιµοποιούν ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ και κοµπιουτεράκι. Το τυπολόγιο όπως και τα φύλλα έργου και σηµειώσεις µπορούν να τα κατεβάσουν από την παρακάτω ιστοσελίδα του Γενικού Τµήµατος Φυσικής Χηµείας και Τεχνολογίας Υλικών, αναζητώντας το µάθηµα που τους ενδιαφέρει. http://ikaros.teipir.gr/phyche/ 4
Κανόνες Ασφαλείας 1. Κατά την χρήση χηµικών ουσιών πρέπει να είναι γνωστές οι επικίνδυνες ιδιότητες της χηµικής ουσίας και να λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα προστασίας. 2. Προτού χρησιµοποιήσετε κάποιο αντιδραστήριο να διαβάζετε καλά την ετικέτα του. 3. Η χρήση αντιδραστηρίων που εκλύουν τοξικούς ατµούς γίνεται πάντα στον απαγωγό. 4. Μετά το τέλος κάθε εργασίας ή πειράµατος να πλύνετε καλά µε σαπούνι τα χέρια σας και να ξεπλύνετε µε άφθονο νερό. 5. Να ξεπλένετε αµέσως και µε άφθονο νερό τα µάτια ή τα χέρια σας µετά από επαφή µε οποιοδήποτε αντιδραστήριο. 6. Σε περίπτωση προσβολής από οξύ: Πλύσιµο µε άφθονο νερό, µετά µε κορεσµένο διάλυµα όξινου ανθρακικού νατρίου και πάλι µε άφθονο νερό. Σε περίπτωση δηµιουργίας χηµικού εγκαύµατος η παραπάνω διαδικασία συµπληρώνεται µε χρήση αντισηπτικού υγρού, στέγνωµα και επάλειψη µε ειδική αλοιφή. 7. Σε περίπτωση προσβολής από αλκάλια: Πλύσιµο µε άφθονο νερό, µετά µε 1% οξικό οξύ ή βορικό οξύ και πάλι µε νερό. Σε περίπτωση εγκαύµατος ακολουθείται η ίδια µε την παραπάνω συµπληρωµατική διαδικασία. 8. Για προστασία των µατιών από κάθε είδους κίνδυνο πρέπει να φοράτε τα ειδικά προστατευτικά γυαλιά. 9. Να ενηµερωθείτε για τη θέση των πυροσβεστήρων και την λειτουργία τους. 10. Εάν συµβεί ανάφλεξη υγρού χρησιµοποιείστε τον πυροσβεστήρα. 11. Εάν συµβεί ανάφλεξη των ρούχων σας τυλιχθείτε µε αντιπυρική κουβέρτα ή ένα βαρύ παλτό. Χρησιµοποιείστε, αν υπάρχει, τον καταιωνιστήρα νερού. 12. Να βεβαιώνεστε ότι οι ηλεκτρικές συσκευές είναι γειωµένες. 13. Να αναφέρετε οποιοδήποτε ατύχηµα που συνέβη. 14. Να επιθεωρείτε το Εργαστήριο σχολαστικά πριν φύγετε από αυτό, να τακτοποιείτε τις συσκευές, τα σκεύη και τα αντιδραστήρια και να κλείνετε τους διακόπτες ρεύµατος, υγραερίου, νερού. 5
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΧΗΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ - ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΙ Α ΕΞΑΜ. 1. Στατιστική επεξεργασία µετρήσεων 2. Γραµµική παλινδρόµηση. Μέθοδος ελαχίστων τετραγώνων 3. Ισοζύγιο ενέργειας. 4. Χηµική ισορροπία, οξέα, βάσεις, ph. Ογκοµετρική ανάλυση οξικού οξέος 5. Χηµική ανάλυση νερού. Προσδιορισµός σκληρότητας 6. ιαλυµένο οξυγόνο στο νερό (DO) - 1 ο γραπτό διαγώνισµα 7. Αφαλάτωση νερού µε Αντίστροφη Ώσµωση (RO) 8. Προσδιορισµός BOD και COD 9. ιάβρωση των µετάλλων 10. Μετάδοση θερµότητας. Θερµικές απώλειες 11. Θερµική ανάλυση. ιαγράµµατα φάσεων κραµάτων 12. Χηµική κινητική. Ταχύτητα αντίδρασης 13. Υδρόλυση. Ρυθµιστικά διαλύµατα 14. Καθίζηση σωµατιδίων. Κοκκοµετρική ανάλυση µε αραιόµετρο 15. 2 ο γραπτό διαγώνισµα στο σύνολο της ύλης 6