ΟΙ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΛΑΝΩΝ ΣΤΗ ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

ΟΙ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΛΑΝΩΝ ΣΤΗ ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

Η Έννοια του Κάδρου Στην φιλμογραφία και σε οποιοδήποτε είδος τηλεοπτικής παραγωγής, όπως και στην ζωγραφική, η έννοια του κάδρου είναι εξαιρετικά σημαντική. Τα στοιχεία κάθε καρέ πρέπει να είναι σωστά «ζυγισμένα», ώστε να δίνεται η αίσθηση «γεμίσματος» του κάδρου. Φανταστείτε κάθε σκηνή της διαφήμισής σας σαν έναν καμβά ζωγραφικής, όπου πρέπει να υπάρχει απόλυτη συμμετρία μεταξύ των στοιχείων που περιλαμβάνονται σε αυτό. 2

Wide shot (Ανοιχτή Λήψη) Είδη Λήψεων (1) Έτσι ονομάζεται η λήψη που πραγματοποιείται από μεγάλη απόσταση. Ως αποτέλεσμα, οι ανθρώπινες φιγούρες εμφανίζονται πολύ μικρές. Χρησιμοποιείται συχνά στην αρχή μιας νοηματικής ενότητας, ώστε το κοινό να έχει αίσθηση της τοποθεσίας στην οποία διαδραματίζεται η πλοκή. 4

Είδη Λήψεων (2) Long shot (Μακρινή Λήψη) Είναι κοντινότερη από την ανοιχτή λήψη. Οι ανθρώπινες φιγούρες διακρίνονται καθαρά από την κορυφή μέχρι τα νύχια, αλλά ο θεατής μπορεί και πάλι να διακρίνει ξεκάθαρα τον περιβάλλοντα χώρο. 5

Είδη Λήψεων (3) Medium shot (Μέση Λήψη) Σε αυτό το είδος λήψης η ανθρώπινη φιγούρα «καδράρεται» λίγο παραπάνω από το κεφάλι μέχρι και λίγο παρακάτω από τη μέση. Στη μέση λήψη το πλάνο είναι αρκετά κοντινό ώστε να διακρίνονται οι εκφράσεις, αλλά και να μπορεί να δει ο θεατής τυχόν κινήσεις των χεριών. 6

Είδη Λήψεων (4) Close-up (Κοντινό) Η λήψη επικεντρώνεται μόνο στο κεφάλι/πρόσωπο. Αυτό το είδος της λήψης χρησιμοποιείται όταν είναι ιδιαίτερα σημαντική για την πλοκή η έκφραση του ηθοποιού και η ανάδειξη των συναισθημάτων του. 7

Είδη Λήψεων (5) Λήψη από πάνω (ανθρώπινες φιγούρες) Χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να μειώσουμε τη σημασία κάποιου, να δείξουμε ότι είναι «μικρός», «ασήμαντος», «κακός», κ.λπ. 8

Είδη Λήψεων (6) Λήψη από κάτω (ανθρώπινες φιγούρες) Χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να δημιουργήσουμε δέος για κάποιον χαρακτήρα, να δείξουμε ότι είναι «απειλητικός», «εκφοβιστικός», κ.λπ. 9

Είδη Λήψεων (7) Πανοραμικό Πλάνο Συνήθως πραγματοποιείται από ελικόπτερο, προκειμένου να αποδοθεί η αίσθηση του μεγέθους μιας τοποθεσίας (π.χ. Οι λήψεις πόλεων όπως η Νέα Υόρκη) 10

Είδη Λήψεων (8) Εξαιρετικά δύσκολο είδος πλάνου. Μονόπλανο Χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να δώσουμε συνέχεια στην πλοκή ή έμφαση σε μια συγκεκριμένη σκηνή (π.χ. Ταινίες του Αγγελόπουλου) 11

Η Έννοια του Χώρου (1) Ο κινηματογράφος είναι κατά βάση η τέχνη της ψευδαίσθησης, η οποία στηρίζεται σε ένα είδος «παραδοχής» πως ό,τι φαίνεται στην οθόνη είναι πραγματικότητα και όπου είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τα όρια μεταξύ πραγματικού και μη πραγματικού. Στην ουσία είναι μια αναπαράσταση χώρου σε τρεις διαστάσεις που εκτυλίσσεται σε περιορισμένο χρονικό διάστημα. Πρόκειται για ένα «πρότυπο» του πραγματικού κόσμου και σαν πρότυπο έχει διαφορετικό χώρο και χρόνο από την πραγματικότητα. 12

Η Έννοια του Χώρου (2) Ο κινηματογραφικός χώρος στις ταινίες διακρίνεται σε «πραγματικό» και «φανταστικό», ο οποίος σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε ταινίας μπορεί να είναι κατασκευασμένος ή μη, και ανάλογα με τις επιθυμίες του εκάστοτε σκηνοθέτη μπορεί να δίνει στην ταινία την αίσθηση του πραγματικού ή φανταστικού χώρου. Στην κινηματογραφική παραγωγή, ο κατασκευασμένος χώρος έχει πολλές απαιτήσεις. Για την εκπλήρωσή των απαιτήσεων αυτών, δημιουργήθηκαν τεράστιοι κλειστοί χώροι (studios) μέσα στους οποίους μπορούσαν να κατασκευάσουν σκηνικά σε διάφορες κλίμακες. 13

Η Έννοια του Χώρου (3) Τα κατασκευασμένα αυτά σκηνικά (ομοιώματα) χωρίζονται στο φυσικό και στο ψηφιακό ομοίωμα, δημιουργώντας διάφορους τύπους χώρων ανάλογα με την χρήση τους και την τεχνική τους. Μια σημαντική διαφορά τους είναι ότι το φυσικό ομοίωμα κατασκευάζεται και επεξεργάζεται σε τρεις διαστάσεις, σαν μακέτα σε πολλαπλές κλίμακες, ενώ το ψηφιακό ομοίωμα κατασκευάζεται μεν σαν να έχει τρεις διαστάσεις αλλά επεξεργάζεται μέσω κομπιούτερ, που σημαίνει πως φαίνεται στην οθόνη του κομπιούτερ που έχει δυο διαστάσεις. 14

Η Θηλιά / The Rope, 1948 (Άλφρεντ Χίτσκοκ) Για τον Χίτσκοκ η Θηλιά αποτελεί ένα πείραμα χωρίς προηγούμενο, όπου ο χρόνος της δράσης ταυτίζεται με τον χρόνο της ταινίας και διαδραματίζεται εξ ολοκλήρου σε ένα διαμέρισμα. Το τεχνικό επίτευγμα στην Θηλιά είναι ότι όλη η ταινία είναι γυρισμένη σαν να είναι ένα μόνο πλάνο, πράγμα αρκετά δύσκολο για την εποχή που γυρίστηκε γιατί η μεγαλύτερη διάρκεια πλάνου που μπορούσαν να έχουν ήταν 8 λεπτά. Με αυτά τα δεδομένα το σκηνικό κατασκευάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε τα επιμέρους στοιχεία του, τοίχοι, έπιπλα και άλλα, να μπορούν να μετακινηθούν για την απρόσκοπτη μετακίνηση της κάμερας. 15

Ο Δεσµώτης του Ιλίγγου / Vertigo, 1958 (Άλφρεντ Χίτσκοκ) Για την απόδοση αίσθησης ιλίγγου στο κλιμακοστάσιο του καμπαναριού χρειάστηκε συγκεκριμένη τεχνική λήψεων, η οποία χρησιμοποιείται εδώ για πρώτη φορά στον κινηματογράφο. Για την εύκολη λειτουργία της τεχνικής αυτής και για λόγους οικονομίας το κλιμακοστάσιο φτιάχτηκε σε μακέτα για την συγκεκριμένη μόνο σκηνή του ιλίγγου και τοποθετήθηκε οριζόντια στο έδαφος με την κάμερα μπροστά. 17

The Matrix, 1999 (Λάρυ και Άντι Γουαντσόφσκι) Στην ταινία χρησιμοποιήθηκαν πολλά κατασκευασμένα σκηνικά εσωτερικών χώρων και κτιρίων σε κλίμακα 1:1 (φυσικές διαστάσεις), υπήρχαν όμως τεχνικές δυσκολίες που απέρρεαν από την υπόθεση της ταινίας που απαιτούσε σκηνές μάχης στις οποίες οι ηθοποιοί έπρεπε να κάνουν άλματα με σύρματα περασμένα γύρω από το σώμα τους. Έτσι τα σκηνικά σε όλα τα γυρίσματα κατασκευάστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να πληρούνται οι προϋποθέσεις για τις λήψεις, που απαιτούσαν οι χώροι των γυρισμάτων να έχουν ένα συγκεκριμένο ύψος έτσι ώστε από την οροφή να μπορούν να κρέμονται τα σύρματα και διάφορα άλλα βοηθητικά εξαρτήματα για τους ηθοποιούς. 19

The Matrix, 1999 (Λάρυ και Άντι Γουαντσόφσκι) 21

The Fight Club, 1999 (Ντέιβιντ Φίντσερ) Δημιουργία ψηφιακών ομοιωμάτων των ουρανοξυστών με την βοήθεια της χρήσης φωτογραφιών για τις ανάγκες της σκηνής της ταινίας όπου οι ουρανοξύστες εκρήγνυνται και καταρρέουν. Επιπλέον γίνεται ένας συνδυασμός ψηφιακού και φυσικού ομοιώματος για τα τζάμια που πέφτουν από τους ουρανοξύστες μέσω της κατασκευής γυάλινου σκηνικού με εκρηκτικά για το γύρισμα με παραδοσιακά μέσα, το οποίο έπειτα το επεξεργάζονται ψηφιακά. 22

Ο Μονοµάχος / Gladiator, 2000 (Ρίντλευ Σκοτ) Έχοντας δεδομένη την αδυναμία της κατασκευής ολόκληρου του Κολοσσαίου σε κλίμακα 1:1, κατασκευάστηκε μόνο το μισό και μόνο μέχρι ένα επίπεδο ορόφου και έπειτα με ψηφιακή επεξεργασία προστέθηκαν οι χώροι που έλειπαν με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συνόλου που αποτελεί το ομοίωμα της αρένας. 24