Σπύρος Καρύδης 2ο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αθήνας ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ Διάγραμμα μελέτης ΓΕΝΙΚΑ Χρόνος εμφάνισης: Απροσδιόριστος. Οι ιστορικές καταβολές του αναζητούνται στην εμφάνιση του εβραϊκού λαού στο προσκήνιο της ιστορίας και τοποθετούνται μετά το 2000 π.χ. Ιδρυτής: Γνωστές προσωπικότητες όπως ο Αβραάμ και ο Μωυσής καθόρισαν τον χαρακτήρα της θρησκείας. Διάδοση: Αποτελεί τη θρησκεία ενός λαού, του Εβραϊκού. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Ορθόδοξος Ιουδαϊσμός: Προσηλωμένος στις αρχαίες παραδόσεις. Συντηρητικός Ιουδαϊσμός: Προσκολλημένος στους παραδοσιακούς τύπους λατρείας. Μεταρρυθμισμένος Ιουδαϊσμός: Προσαρμοσμένος στα πλαίσια του δυτικού τρόπου ζωής. Χασιδικός Ιουδαϊσμός: Μυστικιστικός Ιουδαϊσμός. ΣΥΜΒΟΛΑ Επτάφωτη λυχνία Αστρο του Δαβίδ ΙΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ Βίβλος Τορά (Πεντάτευχος) Προφήτες Αγιόγραφα Ταλμούδ Περιέχει δύο ομάδες παραδόσεων: Χαλαχά (νομική παράδοση), Χαγκαντά (αφηγήσεις ηθικού περιεχομένου) ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Θεός Ένας, προσωπικός θεός. Παντοδύναμος, δημιουργός και κυβερνήτης του κόσμου. Δίκαιος κριτής, με αγάπη για τους ανθρώπους. Πρόσωπο με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να έχει διαλεκτική σχέση.
Απαιτεί από τον άνθρωπο πίστη. Κόσμος Δημιούργημα του θεού. Είναι φτιαγμένος «πολύ καλός». Ο άνθρωπος έχει την ευθύνη της διαφύλαξης και της τακτοποίησής του. Άνθρωπος Δημιούργημα του θεού. Αντανακλά τη φύση του θεού (κατ εικόνα και καθ ομοίωση). Καλείται να τηρήσει το Νόμο του θεού. Ο θεός του παρέχει τα μέσα για να σώσει τον εαυτό του από την άγνοια και την αμαρτία. Η απόπειρα αυτοθεοποίησης του ανθρώπου είχε ως συνέπεια τον χωρισμό του από το Θεό και τον θάνατο. Σωτηρία Μετά τη δημιουργία, το κύριο έργο του Θεού συνίσταται στη σωτηρία του κόσμου. Εκλογή τμήματος της ανθρωπότητος, του Ισραήλ, το οποίο θα ζει σε κοινωνία με το Θεό και θα τηρεί τις εντολές του. Προσδοκία μελλοντικής ανάδειξης του Ισραήλ σε πρότυπο και ηγήτορα της ανθρωπότητας. Μεσσιανικές αντιλήψεις. Άλλη ζωή Ασαφής διδασκαλία. Τονισμός της παρούσας ζωής και της σημασίας να είναι ενάρετη και δίκαιη. Πίστη σε μια άλλη ζωή όπου υπάρχει η ανταμοιβή και η τιμωρία. Ασαφής πίστη στη σωματική ανάσταση. Ασαφής προσδοκία μιας μελλοντικής εποχής με κοινωνίες ενάρετες (βασίλειο Θεού). ΤΟΠΟΙ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Ο ναός των Ιεροσολύμων Καταστράφηκε οριστικά το 70 μ.χ. από τον Τίτο. Ο ναός των Ιεροσολύμ ων στα χρόνια του Ηρώδη
Η Συναγωγή. Αίθουσα προσευχής, μελέτης, σύναξης,στην οποία υπάρχουν: Η Κιβωτός. Σταθερά τοποθετημένο κιβώτιο το οποίο κλείνει με κουρτίνα ή πόρτα. Βρίσκεται πάνω στον τοίχο της Συναγωγής που βλέπει προς την Ιερουσαλήμ. Περιέχει τους Κυλίνδρους της Τορά. Μπιμάχ. Βρίσκεται μπροστά από την Κιβωτό. Αποτελείται από ένα υπερυψωμένο βάθρο και μια έδρα μελέτης απ' όπου διαβάζονται τα ειλητάρια της Τορά. Το Μπιμάχ βλεπει προς την Κιβωτό καθώς επίσης και προς την Ιερουσαλήμ. Καθίσματα. Τοποθετημένα κατά παράταξη, στραμμένα προς την Κιβωτό, ή σε τρίπλευρο ή πεταλοειδές σχήμα. ΙΕΡΑΤΕΙΟ Απουσία ιερατείου. Ραββίνοι θρησκευτικοί δάσκαλοι. ΜΟΡΦΕΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Καθημερινές ακολουθίες (πρωί, απόγευμα, βράδυ). Οι ακολουθίες περιλαμβάνουν: ανάγνωση κειμένων της Τορά, ψαλμούς, προσευχή, κήρυγμα. Εμπλουτισμένες παραλλαγές της ακολουθίας τελούνται το Σάββατο και στις γιορτές. ΕΟΡΤΕΣ Εβδομαδιαίες εορτές Σάββατο. Ημέρα ανάπαυσης και λατρείας. Το βράδυ της Παρασκευής μετά τη Συναγωγή, στα σπίτια γίνεται ειδική οικογενειακή θρησκευτική τελετή, ευλογία και προσευχή και παρατίθεται δείπνο. Συμμετοχή στις ακολουθίες της Συναγωγής. Αποφυγή εργασίας και ταξιδιών.
Ετήσιες εορτές Ρος Ασνά. Η αρχή του νέου έτους. Είναι 10ήμερη περίοδος σκέψης, αυτοελέγχου και μετάνοιας. Γιόμ Κιπούρ. (ἡμέρα της εξιλέωσης). Η δέκατη μέρα από την πρωτοχρονιά. Διανύεται με νηστεία, προσευχή και παρακολούθηση της ακολουθίας στη συναγωγή. Σουκώθ. Η γιορτή της Σκηνοπηγίας. Οκταήμερη γιορτή, σε ανάμνηση της εποχής της εξόδου, όταν οι Εβραίοι ήταν υποχρεωμένοι να ζούν σε σκηνές (σουκώθ). Αρχίζει την 15η μέρα του πρώτου μήνα. Κατασκευάζονται ομοιώματα σκηνών και διακοσμούνται με λουλούδια και καρπούς. Κλείσιμο της Τορά. 23η μέρα του πρώτου μήνα. Στη Συναγωγή περιφέρεται η Τορά, διαβάζονται οι τελευταίοι στίχοι και το βιβλίο γυρίζει στην αρχή για την ετήσια ανάγνωσή του. Χανουκά. Η γιορτή των εγκαινίων του ναού. Ονομάζεται και γιορτή των φώτων. Τελείται σε ανάμνηση της ανανέωσης της λατρείας στον ναό έπειτα από απελευθέρωσή τους από τους Σύριους, τον 2 ο αιώνα, οι οποίοι είχαν αποκτήσει τον έλεγχο της Παλαιστίνης και είχαν προσπαθήσει να εξαναγκάσουν τους Εβραίους να εγκαταλείψουν τη θρησκεία τους. Διαρκεί 8 ημέρες. Γίνονται ειδικές ακολουθίες στις συναγωγές. Ανταλλάσσονται δώρα. Καίγονται 8 λαμπάδες, μία για κάθε ημέρα.
Πουρίμ. Εορτή της διάσωσης των Εβραίων στα χρόνια της βαβυλώνιας αιχμαλωσίας από την Εσθήρ (εβραία γυναίκα του βασιλιά της Βαβυλώνας). Στις συναγωγές διαβάζεται το βιβλίο της Εσθήρ. Πάσχα. Τελείται την άνοιξη σε ανάμνηση της εξόδου από την Αίγυπτο. Οι Εβραίοι επί 8 ημέρες τρώνε άζυμο ψωμί σε ανάμνηση των κακουχιών των προγόνων τους. Η γιορτή σήμερα δίνει την ευκαιρία για προσευχή για όσους είναι ακόμη υπόδουλοι. Σαβουώθ (Πεντηκοστή). Στους αρχαίους Εβραίους ήταν η γιορτή της εποχής της συγκομιδής του κριθαριού. Αργότερα, γιορτή σε ανάμνηση της παράδοσης του Νόμου στον Μωυσή. Στις συναγωγές διαβάζεται το βιβλίο της Ρούθ. Σε ορισμένες συναγωγές στη λειτουργία περιλαμβάνεται η παρουσίαση των παιδιών που τελείωσαν τις μελέτες τους με την καθοδήγηση των ραββίνων. Τα παιδιά δηλώνουν την αφοσίωσή τους στο Θεό και την πρόθεσή τους να ζήσουν σύμφωνα με το νόμο του. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Χριστιανισμός και Θρησκεύματα, Β Λυκείου, ΟΕΔΒ, Αθήνα. Α. Μιχαηλίδης, «Ιουδαϊσμός», Θρησκειολογικό Λεξικό, Αθήνα 2000, σ. 280-288.