ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 24/01/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Τα μονοκύτταρα αποτελούν κατηγορία: Α. Λεμφοκυττάρων Β. Μακροφάγων Γ. Φαγοκυττάρων Δ. Αντισωμάτων Α2. Ενεργητική τεχνητή ανοσία επιτυγχάνεται με: Α. Τη μεταφορά αντισωμάτων δια μέσου του πλακούντα Β. Τον εμβολιασμό Γ. Τον ορό αντισωμάτων Δ. Τη μεταφορά μακροφάγων Α3. Η λυσοζύμη: Α. Αναστέλλει τη σύνθεση του κυτταρικού τοιχώματος των μικροβίων Β. Καταστρέφει το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων Γ. Παρεμποδίζει τον πολλαπλασιασμό των ιών Δ. Αποτελείται από 3 πρωτεΐνες Α3. Κατά τη μόλυνση ενός οργανισμού από βακτήριο δεν ενεργοποιούνται: Α. Τα Β λεμφοκύτταρα Β. Τα μακροφάγα Γ. Τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα Δ. Τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα Σελίδα 1 από 7
Α5. Το συμπλήρωμα ενεργοποιείται μετά: Α. Τη σύνδεση του αντιγόνου με τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα Β. Τη σύνδεση αντιγόνου - αντισώματος Γ. Την είσοδο των αντισωμάτων στον οργανισμό Δ. Την έκκριση ιντερφερόνης ΘΕΜΑ Β Β1. Να ορίσετε τις παρακάτω έννοιες: Α. βιότοπος Β. βιόσφαιρα Γ. τροφικό πλέγμα Δ. ποικιλότητα Α. Σχ. Βιβλίο σελ. 71 Β. Σχ. Βιβλίο σελ. 72 Γ. Σχ. Βιβλίο σελ. 75 Δ. Σχ. Βιβλίο σελ. 72 Μονάδες 4 Β2. Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο δρουν οι ιντερφερόνες. Σχολικό βιβλίο, σελίδα 34, όλη την παράγραφο των ιντερφερονών. Μονάδες 9 Β3. Να γράψετε τις βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη και τη διατήρηση ενός οικοσυστήματος. Απάντηση : Σχολικό Βιβλίο σελ. 71-72 «Η διατήρηση των οικοσυστημάτων ενός οικοσυστήματος». Μονάδες 6 Β4. Να γράψετε τρεις διαφορές μεταξύ πρωτογενούς και δευτερογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης. Μονάδες 6 Κατά τη δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση παράγονται ταχύτερα τα αντισώματα, συγκριτικά με την πρωτογενή. Κατά τη δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση παράγονται Σελίδα 2 από 7
περισσότερα αντισώματα, συγκριτικά με την πρωτογενή. Κατά τη δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση το άτομο δεν νοσεί και πιθανότατα δεν αντιλαμβάνεται ότι μολύνθηκε. ΘΕΜΑ Γ Γ1. Να γράψετε ένα παράδειγμα οικοσυστήματος για καθεμία από τις ακόλουθες περιπτώσεις: i. Φυσικό αυτότροφο οικοσύστημα ii. Φυσικό ετερότροφο οικοσύστημα iii. Τεχνητό αυτότροφο οικοσύστημα iv. Τεχνητό ετερότροφο οικοσύστημα Μονάδες 4 Απάντηση : i. Δάσος ii. Σπηλιά iii. Τεχνητή Λίμνη iv. Πόλη Γ2. Ένας μαθητής τραυματίστηκε με αιχμηρό αντικείμενο με αποτέλεσμα να μολυνθεί από δύο παθογόνους μικροοργανισμούς: τον α και τον β. Γνωρίζουμε ότι για τον μικροοργανισμό α έχει εμβολιασθεί, ενώ άμεσα του χορηγήθηκε ορός αντισωμάτων για τον μικροοργανισμό β. Α. Να αναφέρετε τα συμπτώματα που πιθανόν θα εμφανιστούν στην περιοχή του τραύματος. Σχολικό βιβλίο, 33, «Η φλεγμονώδης αντίδραση της θερμοκρασίας.» Οι καμπύλες απεικονίζουν τη μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων στον οργανισμό του μαθητή σε συνάρτηση με τον χρόνο: Συγκέντρωση αντισωμάτων Καμπύλη 1 Καμπύλη 2 μόλυνση χρόνος Σελίδα 3 από 7
Β. Ποια καμπύλη (1, 2) αντιστοιχεί στα αντισώματα κατά του μικροοργανισμού α και ποια κατά του β; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Η καμπύλη 1 αντιστοιχεί στα αντισώματα του ορού, η καμπύλη 2 αντιστοιχεί στα αντισώματα που παράγει το άτομο κατά του μικροβίου για το οποίο είχε εμβολιαστεί. Η καμπύλη α αντιστοιχεί στα αντισώματα του ορού, διότι εισάγονται σε μεγάλη ποσότητα στον οργανισμό, δεν αυξάνονται, διότι ο ορός αποτελεί παθητική ανοσία και άρα δεν ενεργοποιείται το ανοσοβιολογικό σύστημα. Γ. Με ποιους τρόπους τα αντισώματα συμβάλλουν στην εξουδετέρωση του παθογόνου μικροοργανισμού; Μονάδες 10 (4+2+4) Σχολικό βιβλίο, σελίδα 36, «Η σύνδεση καταστροφή.» Επίσης η σύνδεση αντιγόνου αντισώματος στην επιφάνεια των Β λεμφοκυττάρων προκαλεί τις διαδοχικές διαιρέσεις των κυττάρων αυτών, από τις οποίες παράγονται τα πλασματοκύτταρα και τα Β μνήμης. Τέλος, η σύνδεση του αντιγόνου με το αντίσωμα προκαλεί την εξουδετέρωση του αντιγόνου. Γ3. 100.000 υδρόβια φυτά και μονοκύτταρα φύκη αποτελούν την τροφή για τις 5.000 γαρίδες και 8.000 οστρακοειδή σε μία λίμνη. 1.500 χέλια και τσιπούρες της λίμνης τρέφονται με τις γαρίδες και τα οστρακοειδή, ενώ τα ψάρια αυτά αποτελούν τροφή για τις 25 αλκυόνες και τους 15 ερωδιούς του οικοσυστήματος. Δεδομένου ότι οι παραγωγοί του οικοσυστήματος έχουν συνολική βιομάζα περί τα 80.000 κιλά και ότι ένα κιλό παραγωγών εμπεριέχει ενέργεια ίση με 50KJ: Α. Να σχεδιάσετε την πυραμίδα πληθυσμού, ενέργειας και βιομάζας του οικοσυστήματος και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Β. Να υπολογίσετε τη βιομάζα του πληθυσμού της αλκυόνας, εάν είναι γνωστό ότι καταλήγει σε αυτόν η μισή ενέργεια του τροφικού επιπέδου στο οποίο ανήκει ο πληθυσμός αυτός. Α. Πυραμίδα πληθυσμού: Μονάδες 11 (8+3) Σελίδα 4 από 7
3 ης τάξης 40 2 ης τάξης 1.500 1 ης τάξης 13.000 Παραγωγοί 100.000 Πυραμίδα βιομάζας: 3 ης τάξης 80 Kg 2 ης τάξης 800 Kg 1 ης τάξης 8.000 Kg Παραγωγοί 80.000 Kg Πυραμίδα ενέργειας: 3 ης τάξης 400 KJ 2 ης τάξης 4.000 KJ 1 ης τάξης 40.000 KJ Παραγωγοί 400.000 KJ Αιτιολόγηση: 10% της ενέργειας και της βιομάζας, από σελίδα 77 σχολικού βιβλίου. Β. 40 κιλά. Σελίδα 5 από 7
Βοηθητικά Τ- HIV HIV ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2015-2016 ΘΕΜΑ Δ Στη γραφική παράσταση Α απεικονίζεται η μεταβολή του αριθμού των HIV στο αίμα ενός ατόμου τις πρώτες εβδομάδες μετά τη μόλυνσή του από τον ιό. Στη γραφική παράσταση Β απεικονίζεται η μεταβολή του αριθμού των ιών (καμπύλη 1) και των βοηθητικών Τ- λεμφοκυττάρων (καμπύλη 2) στο αίμα του ίδιου ατόμου 6 έως 12 χρόνια μετά τη μόλυνση. 0 3 6 9 12 15 18 21 Χρόνος (εβδομάδες) Γραφική παράσταση Α 1 2 6 7 8 9 10 11 12 Χρόνος (έτη) Γραφική παράσταση Β Δ1. Να εξηγήσετε πού οφείλεται η μεταβολή του αριθμού των ιών τις πρώτες 6 εβδομάδες μετά τη μόλυνση. Επίσης, να γράψετε για ποιο λόγο 12 περίπου εβδομάδες μετά τη μόλυνση ο ιός πρακτικά δεν ανιχνευόταν στο αίμα του ατόμου. Μονάδες 8 Σελίδα 6 από 7
Σχολικό βιβλίο, σελίδα 48, «Όταν ο ιός εισέλθει φορέας του ιού.» και «Η διάγνωση της νόσου στον οργανισμό.» Δ2. Τον 9 ο χρόνο μετά τη μόλυνση ο ασθενής νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο, με έντονα τα συμπτώματα της ασθένειας. Οι θεράποντες ιατροί του χορήγησαν την ειδική αγωγή για το AIDS, καθώς και ένα κοκτέιλ αντιβιοτικών. i. Να περιγράψετε το στάδιο της ασθένειας στο οποίο βρισκόταν το άτομο σε αυτό το χρονικό διάστημα. ii. Να γράψετε ποια φάρμακα περιλαμβάνει η αγωγή για το AIDS και με ποιο τρόπο αυτά δρουν. iii. Δεδομένου ότι τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιών, για ποιο λόγο οι θεράποντες ιατροί ορθώς- χορήγησαν κοκτέιλ αντιβιοτικών στον ασθενή; Μονάδες 12 (4+4+4) i. Σχολικό βιβλίο, σελίδα 49, «Μετά από αρκετά χρόνια στο θάνατο.» ii. Σχολικό βιβλίο, σελίδα 49, «Υπάρχουν φάρμακα με AIDS.» iii. Τα άτομα με AIDS αντιμετωπίζουν πολλές ευκαιριακές λοιμώξεις, εξαιτίας της αδυναμίας του ανοσοβιολογικού τους συστήματος να αντιδράσει έναντι των ποικίλων αντιγόνων. Μέρος της αντιμετώπισης των ασθενών αποτελεί η χορήγηση αντιβιοτικών, τα οποία συμβάλλουν στην καταστροφή των μικροβίων (βακτηρίων, μυκήτων, πρωτοζώων) που μολύνουν τον ασθενή. Δ3. Είναι γνωστό ότι το ανοσοβιολογικό σύστημα των ασθενών με AIDS αντιδρά έναντι του HIV, αλλά δεν εξασφαλίζει ανοσία. Να γράψετε τι ονομάζεται ανοσία και με ποιους τρόπους το ανοσοβιολογικό σύστημα αντιδρά έναντι του εν λόγω ιού. (3+2) Σχολικό βιβλίο, σελίδα 34, «Ο ανθρώπινο οργανισμός ανοσία.» Το ανοσοβιολογικό σύστημα του μολυσμένου ατόμου αντιδρά στον ιό και παράγει αντισώματα και ειδικά κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα. Σχολικό βιβλίο, σελίδα 48, «Δυστυχώς, όμως για αυτόν.» Σελίδα 7 από 7