ΕΙΔΗΣΕΙΣ Η ECON ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ Σας ενημερώνει και σας υπενθυμίζει Η ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΗ Νέο τοπίο στην αγορά Το σχέδιο για διαγραφή «κόκκινων» δανείων Διαγραφή μέρους των οφειλών προς τις τράπεζες, κεφαλαιοποίηση δανείων και μετοχοποίηση τμήματος του δανεισμού, είσοδο των τραπεζιτών στο διοικητικό συμβούλιο υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, απομάκρυνση διοίκησης και ανάληψη του management από άλλους, «πακετοποίηση» δανείων για να γίνουν πιο ελκυστικά στους αγοραστές, τιτλοποίηση και πώληση των ληξιπρόθεσμων μαζί με μη ληξιπρόθεσμες οφειλές. Είναι οι λύσεις που προκρίνονται προκειμένου να απασφαλιστεί η βραδυφλεγής βόμβα των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων, η οποία απειλεί τη βιωσιμότητα των τραπεζών και την ελληνική οικονομία. Με τα μη εξυπηρετούμενα, αλλά και τα «πράσινα» που βρίσκονται στα όρια της αδυναμίας εξυπηρέτησης να είναι σχεδόν στο μισό του συνόλου των δανείων, η μόνη λύση είναι μια γενναία αλλαγή του καθεστώτος που ισχύει και το οποίο θα στηρίζεται στον Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος και στον «νόμο Δένδια» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπου η κυβέρνηση ζητά τριετή παράταση. Άλλωστε, η αναδιάρθρωση των «κόκκινων» δανείων αποτελεί βασικό «αγκάθι» της 1 / 7
διαπραγμάτευσης με τους δανειστές και είτε λυθεί τώρα για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση είτε μετατεθεί για λίγους μήνες αργότερα, πρόκειται για μείζον πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η τρόικα ζητά την απελευθέρωση της πώλησης όλων των δανείων πλην αυτών της πρώτης κατοικίας. Τράπεζες, επιχειρηματίες και ΤτΕ ζητούν από την κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα σε νομοθετικές ρυθμίσεις που θα επιτρέπουν μια σειρά από ευέλικτες λύσεις για τα «κόκκινα» δάνεια. Άλλωστε, οποιαδήποτε καθυστέρηση φέρνει νέα βάρη στις τράπεζες, καθώς αυξάνει τις μη ληξιπρόθεσμες οφειλές. Περιμένουν ρυθμίσεις Τον τελευταίο καιρό επιχειρήσεις και ιδιώτες δεν πληρώνουν αναμένοντας τις ρυθμίσεις, οι οποίες ήδη έχουν καθυστερήσει πολλούς μήνες. Άλλωστε, ο Κώδικας Δεοντολογίας είναι έτοιμος, ενώ στην τελική ευθεία βρίσκεται και η Πράξη της ΤτΕ για την αδειοδότηση των εταιρειών διαχείρισης «κόκκινων» δανείων. Η προειδοποίηση της Deloitte και της ΕΚΤ για δραματική αύξηση των μη ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τις τράπεζες αποτελεί «καμπανάκι» για όλους. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα δημιουργούσε την ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης την οποία απεύχονται όλοι. Σύμφωνα με πληροφορίες από κορυφαία τραπεζικά στελέχη, η νέα αγορά που θα δημιουργηθεί αναμένεται να είναι ουσιαστικά έτοιμη από τον Ιούνιο, ενώ οι προτάσεις που έχουν κατατεθεί, πρέπει να γίνουν νόμος και κρίνονται απολύτως απαραίτητες για να υπάρξει ριζική αναδιάρθρωση των NPL s αλλά και των NPE s, είναι: 1. Ευέλικτες ρυθμίσεις ώστε να μπορούν οι τράπεζες να παρεμβαίνουν στις χρεωμένες επιχειρήσεις. Να έχουν οι τραπεζίτες τη δυνατότητα για πρωτοβουλίες διάσωσης των εταιρειών που χρωστούν. 2. Επιβολή στις επιχειρήσεις λύσεων που θα τις καταστήσουν βιώσιμες. Για παράδειγμα, η υλοποίηση ενός business plan συγκεκριμένης διάρκειας που θα προβλέπει ακόμη και υποχρεωτικές συγχωνεύσεις με άλλες εταιρείες, τερματισμό ζημιογόνων δραστηριοτήτων, αναδιάρθρωση προσωπικού, περικοπές. 3. Προστασία για τους πιστωτές, ώστε να μπορούν να προχωρήσουν ακόμη και σε «κούρεμα» δανείων για να μη βάλουν «λουκέτο» οι εταιρείες και να διασωθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα και το προσωπικό. Ουσιαστικά το νέο πλαίσιο πρέπει να παρέχει νομική προστασία στα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών για να προχωρούν ακόμη και σε διαγραφές χρεών ή σε οποιαδήποτε άλλη κίνηση θα χρειαστεί για 2 / 7
την αναδιάρθρωση μιας εταιρείας και των προβληματικών δανείων τους. 4. Πώληση δανείων σε ξένα funds τα οποία θα μπορούσαν να είναι «πακέτο» μη ληξιπρόθεσμα και ληξιπρόθεσμα, ώστε να γίνουν ελκυστικά και να πωληθούν σε υψηλότερες τιμές και οι τράπεζες να μη «γράψουν» μεγάλη ζημία. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να πωληθούν επιχειρηματικά δάνεια μαζί με στεγαστικά, αλλά όχι πρώτης κατοικίας. Δάνεια που συνδέονται με εξοχικά ή με ακίνητα που έχουν βάλει ενέχυρο εταιρείες για τη χρηματοδότησή τους. Με τον τρόπο αυτό ένα «κόκκινο» δάνειο σε μια μη βιώσιμη επιχείρηση που θα πωλούνταν στο 10% της αξίας του, θα μπορούσε να συνδεθεί με άλλο δάνειο το οποίο έχει υποθήκη κάποιο καλό ακίνητο και να πωληθούν μαζί στο 30% ή 40% της αξίας τους. Αξιζει να σημειωθεί ότι η εμπειρία από το εξωτερικό δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει πώληση σε αξία από 10% έως 70%, ανάλογα με τον κλάδο. 5. Τιτλοποίηση δανείων. Οι τράπεζες πιέζουν ώστε να μπορούν να μεταφέρουν τα προβληματικά δάνειά τους σε οχήματα SPV, τα οποία θα προχωρούν στην τιτλοποίηση. Με τον τρόπο αυτό ανεβαίνει η πιστοληπτική αξιολόγηση των δανείων και πωλούμενα ως bonds αποκτούν σημαντική αξία σε σχέση με το να πωληθούν ένα - ένα και σε εξευτελιστική τιμή. Οι Θεσμοί ζητούν να πωλούνται ακόμη και «πράσινα» δάνεια, όπως έγινε στην Ιταλία, έτσι ώστε να εντάσσονται μαζί με τα «κόκκινα» στα πακέτα που θα μεταβιβάζονται αυξάνοντας την αξία τους. Αν οι αγοραπωλησίες δανείων απελευθερωθούν, η αξία των ομολόγων θα είναι υψηλή, οπότε οι τράπεζες θα μπορούν να πουλήσουν τα «κόκκινα» σε καλύτερες τιμές και να βγάλουν μέρος από τη «χασούρα». 6. Ελαστικές ρυθμίσεις για να μπορούν οι τράπεζες να μπαίνουν στις προβληματικές επιχειρήσεις και να επιβάλουν τις λύσεις βιωσιμότητας που προκρίνουν. Η διαγραφή χρεών είναι μία λύση, η είσοδος στο μετοχικό κεφάλαιο μια άλλη με σκοπό την πώληση σε τρίτους όταν η επιχείρηση καταστεί βιώσιμη και κερδοφόρα. Έτσι οι τράπεζες αποκτούν ένα asset που έχει μελλοντική αξία. Ειδικά το ζήτημα της διαγραφής οφειλών είναι κάτι που απασχολεί ιδιαίτερα τις τράπεζες στο πλαίσιο μιας γενικότερης σχεδίασης για τη διάσωση των επιχειρήσεων. Τραπεζικές 3 / 7
πηγές αναφέρουν ότι ειδικά σε συγκεκριμένους κλάδους με προβληματικές επιχειρήσεις το «κούρεμα» μέρους των οφειλών με αντάλλαγμα από τον ιδιοκτήτη της εταιρείας ενός ευρύτερου σχεδίου αναδιάρθρωσης είναι η μοναδική λύση. Άλλωστε, στον Κώδικα Δεοντολογίας που έχει συντάξει η Τράπεζα της Ελλάδος, η λύση της μερικής διαγραφής απαιτήσεων προβλέπεται στις προτάσεις για μια μακροπρόθεσμη ρύθμιση για τις χρεωμένες επιχειρήσεις. 7. Απομάκρυνση διοικητικών συμβουλίων που δεν συνεργάζονται και ανάληψη management από τρίτους. Μια πρώτη γεύση δόθηκε ουσιαστικά από τις τράπεζες στον κλάδο του λιανεμπορίου. Το deal Μαρινόπουλου με Σκλαβενίτη προβλέπει τη δημιουργία νέας εταιρείας με άλλο management που αναλαμβάνει τα 33 hypermarkt. Υπάρχει και η περίπτωση της Μεβγάλ για την οποία συζητείται η ανάληψη της διοίκησης από το fund Bartons για συγκεκριμένο διάστημα και μόλις υπάρξει κερδοφορία και πώληση να εισπράξει ένα success fee. 8. Πρέπει να δοθεί ευελιξία στον τρόπο λειτουργίας των εταιρειών διαχείρισης οι οποίες θα αναλάβουν «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια. Όπως τονίζουν, πάντως, τραπεζικά στελέχη, οι εταιρείες αυτές δεν μπορεί να είναι bond traders που θέλουν να βγάλουν κέρδος σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά private equity funds που θα δίνουν «ανάσα» σε υπερχρεωμένες εταιρείες. Θα είναι σε θέση ακόμη και να δανείζουν επιχειρήσεις για να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους. Όπως λένε χαρακτηριστικά τραπεζικά στελέχη, «τα ξένα funds ή οι εταιρείες διαχείρισης προσφέρουν καλύτερα δάνεια, με ευνοϊκότερους όρους για τις προβληματικές επιχειρήσεις σε σχέση με τις τράπεζες που δεν έχουν τέτοια ευελιξία. Είναι, όμως, σκληρότερες στην αντιμετώπιση των επιχειρήσεων που δεν θέλουν να συνεργαστούν για να υπάρξει πλάνο βιωσιμότητας ενώ δεν φοβούνται να προχωρήσουν ακόμη και σε λουκέτα, συγχωνεύσεις ή πώληση εταιρειών. 9. Προκειμένου να μη δημιουργηθεί μια κλειστή αγορά στην οποία θα παίρνουν μέρος ελάχιστες εταιρείες διαχείρισης και θα υπάρξει ένα είδος «ολιγοπωλείου» ζητείται αλλαγή του νόμου σε ένα βασικό σημείο. Συγκεκριμένα, ο νόμος δεν επιτρέπει την ανάθεση διαχείρισης σε τρίτους. Μια εταιρεία δεν μπορεί να αγοράσει χαρτοφυλάκιο μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων αναθέτοντας τη διαχείριση σε μια από τις τράπεζες ή τις εταιρείες servicing που θα αδειοδοτηθούν. Αυτό σημαίνει ότι όσοι ενδιαφέρονται να αγοράσουν δάνεια θα πρέπει να αδειοδοτηθούν και υπηρεσίες διαχείρισης, να είναι και οι ίδιοι διαχειριστές. Η αγορά λέει ότι κάτι τέτοιο είναι λάθος και θα πρέπει να αλλάξει άμεσα. 10. 4 / 7
Ο «δεκάλογος» των προτάσεων που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι και μια σειρά από λύσεις οριστικής διευθέτησης του δανεισμού. Όπως π.χ. πρόσθετες εξασφαλίσεις με εθελοντική παράδοση ακινήτων που διαθέτει μια επιχείρηση. Επίσης ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων ή ακόμη και να τεθεί μια εταιρεία υπό εκκαθάριση και τη διαχείριση να αναλάβουν οι πιστωτές μέχρις ότου βρεθεί αγοραστής. Κάποιες από τις παραπάνω προτάσεις έχουν αρχίσει ήδη να εφαρμόζονται σε προβληματικές εταιρείες και λειτουργούν ως «μπούσουλας» για μια συνολική διευθέτηση των «κόκκινων» δανείων που απειλούν το τραπεζικό σύστημα. Οι κλάδοι τροφίμων και ξενοδοχείων δίνουν το σήμα Στην «ουρά» εκατοντάδες προβληματικές εταιρείες Εκατοντάδες μικρομεσαίες και μεγάλες εταιρείες με δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και ξεπερνούν τα 60 δισ. ευρώ, βρίσκονται στην «ουρά» για να εφαρμόσουν το συνολικό σχέδιο αναδιάρθρωσης που οφείλει να προωθήσει η κυβέρνηση. Κάποιες από αυτές εκτιμούν ότι μόνο η μερική διαγραφή χρέους και ένα ευρύτερο business plan θα τις διασώσει από το λουκέτο. Άλλες ζητούν την είσοδο των τραπεζών στο μετοχικό κεφάλαιο με ανταλλαγή χρέους με μετοχές, ενώ άλλες δεν αποκλείουν την ανάληψη του management από τρίτους που μπορούν να φέρουν θετικά αποτελέσματα. Υπάρχουν και οι περιπτώσεις εκείνες που προκρίνουν την ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων ώστε να ελαττώσουν την πίεση του «βρόχου» των δανείων. Πριν από μερικούς μήνες, για την περίπτωση του επιχειρηματία Μπ. Βωβού επελέγη από τις τράπεζες η πώληση ακινήτων σε νεοσύστατη εταιρεία διαχείρισης που θα αναλάβει να φέρει θετικά αποτελέσματα, είτε κάνοντας αξιοποίηση είτε πουλώντας. Πάνω στο μοντέλο αυτό, με αρκετές παραλλαγές θα μπορούσε να γίνει η αναδιάρθρωση κι άλλων εταιρειών. Κι αυτό διότι οι επενδυτές που θα ήθελαν να μπουν σε προβληματικές εταιρείες φοβούνται ότι αυτές θα παραμείνουν προβληματικές ακόμη κι αν υπάρξει διαγραφή χρέους. 5 / 7
Επιδιώκουν λοιπόν να επενδύσουν σε «καθαρές» εταιρείες, που διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία και έχουν προοπτική. Υπάρχουν, ωστόσο, κι άλλα μοντέλα που επιλέγονται. Πρόσφατη περίπτωση της «Νίκας», η οποία με τη σύμφωνη γνώμη των τραπεζών περνά σε επενδυτικό σχήμα που αποτελείται από την Chipita και από το fund mpala Invest BV. H συμφωνία προβλέπει αύξηση κεφαλαίου και κάλυψη από τους νέους ιδιοκτήτες, διαγραφή μέρους των υποχρεώσεων, ρύθμιση παλαιότερων οφειλών αλλά και μεταβίβαση ακινήτου με sale and lease back. Μεγάλο ενδιαφέρον Μεγάλο είναι το ενδιαφέρον που παρουσιάζεται για τις υπερχρεωμένες εταιρείες από τους κλάδους του λιανεμπορίου, των μέσων ενημέρωσης, των κατασκευών και κυρίως του ξενοδοχειακού κλάδου. Πέρα από τη «Νίκας», ο deal του Μαρινόπουλου με τον Σκλαβενίτη και τη λύση της ανάληψης από τρίτο του management της Μεβγάλ, υπάρχει και η περίπτωση της εξαγοράς του Βερόπουλου από την METRO. Το σχέδιο αναδιάρθρωσης προβλέπει σταδιακή αποπληρωμή των οφειλών σε προμηθευτές και τράπεζες χωρίς «κούρεμα», επιμήκυνση δανείων και μείωση επιτοκίων αλλά και κλείσιμο καταστημάτων. Παράλληλα η εταιρεία θα ενισχυθεί με νέα γραμμή χρηματοδότησης από τις τράπεζες. Στο μέτωπο των ξενοδοχείων, λόγω του τουριστικού κύματος προς την Ελλάδα, αναμένεται να υπάρξει ενδιαφέρον από ξένα funds μόλις ανοίξει η αγορά δανείων. Τα «κόκκινα» δάνεια του κλάδου ανέρχονται σε 4 δισ. ευρώ που θεωρούνται ότι ανήκουν στις ομάδες «Zombie» ή «Grey» και είναι άκρως προβληματικά. Σε πρόσφατη μελέτη της PWC τονίζεται ότι για να επιβιώσουν οι ξενοδοχειακές μονάδες θα πρέπει οι τράπεζες να αναδιαρθρώσουν δάνεια ύψους 2 δισ. ευρώ. Αλλιώς θα βάλουν λουκέτο καθώς κρίνονται μη βιώσιμες και μη ελκυστικές για τους επενδυτές, παρά την έκρηξη του ελληνικού τουρισμού. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη οι τράπεζες «πακετάρουν» ξενοδοχειακά δάνεια για να τα πουλήσουν, ωστόσο, η είσοδος στρατηγικών επενδυτών θα σημάνει είτε το κλείσιμο μονάδων είτε τη συρρίκνωσή τους. Πάντως, οι ξένοι φαίνεται να ενδιαφέρονται περισσότερο για τα πεντάστερα ξενοδοχεία, η αξία των οποίων εκτιμάται σε πάνω από 10 6 / 7
δισ. ευρώ. Πηγή: Ημερησία 7 / 7