Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη (1)

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη (1) Η ελληνική και παγκόσμια οικονομία: Θέματα και απόψεις 1

Ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού Eurostat, 2015 2

Ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού 0.16% Eurostat, 2015 3

Ποσοστό του παγκόσμιου GDP Eurostat, 2015 4

Ποσοστό του παγκόσμιου GDP 0.38% Eurostat, 2015 5

Ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού Ποσοστό του παγκόσμιου GDP θετική versus κανονιστική οικονομική 6

Έννοιες: Προϊόν ΑΕγΠ (GDP, Gross Domestic Product): συνολική αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια οικονομία σε συγκεκριμένη περίοδο ΑΕγΠ κατά κεφαλή ( GDP per capita) Δείκτης βιοτικού επιπέδου Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (GNP) Μετρά το συνολικό εισόδημα που αποκτούν οι κάτοικοι της χώρας ανεξαρτήτως του σε ποια χώρα το αποκτούν GNP = GDP + καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό 7

Έννοιες: Προϊόν ΑΕγΠ (GDP, Gross Domestic Product): συνολική αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια οικονομία σε συγκεκριμένη περίοδο ΑΕγΠ κατά κεφαλή ( GDP per capita) Δείκτης βιοτικού επιπέδου Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (GNP) Μετρά το συνολικό εισόδημα που αποκτούν οι κάτοικοι της χώρας ανεξαρτήτως του σε ποια χώρα το αποκτούν GNP = GDP + καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό 8

Ονομαστικό ΑΕγΠ Έννοιες: Τιμές μετριέται σε τρέχουσες τιμές Πραγματικό ΑΕγΠ Μετριέται σε τιμές ενός επιλεγμένου έτους βάσης. Purchasing Power Parity (PPP): ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (σιωπηρή) συναλλαγματική ισοτιμία, λαμβάνει υπόψη το διαφορετικό κόστος ζωής 9

Οι 10 χώρες με τη μεγαλύτερη πίτα Statisticstimes.com 10

Οι 10 χώρες με τη μεγαλύτερη πίτα Statisticstimes.com 11

ΑΕγΠ Ελλάδας; 13

Οι 10 πλουσιότερες χώρες σταθμισμένες ως προς τον πληθυσμό Statisticstimes.com 14

ΑΕγΠ /κεφαλή στην Ελλάδα; 16

ΑΕγΠ ανά κεφαλή (US $), Ελλάδα, 2006-2016 17

ΑΕγΠ ανά κεφαλή (PPP), Ελλάδα, 2006-2015 18

ΑΕγΠ Ελλάδα, 2006-2014 $ δισ. 350 250 237,6 δισ. 19

ΑΕγΠ Ελλάδα, 2006-2014 $ δισ. 350 Σε, λιγότερα ή περισσότερα; 250 237,6 δισ. 20

Έννοιες: Οικονομική μεγέθυνση Αύξηση στο πραγματικό ΑΕγΠ ως ενδεικτικό μέτρο της επέκτασης της συνολικής παραγωγής μιας οικονομίας. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ VERSUS ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 21

Οικονομική μεγέθυνση ύφεση Οι προβλέψεις βασίζονται σε υποθέσεις Πηγή: ΙΟΒΕ, 2014 22

Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ IOBE, 2016 23

Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ IOBE, 2016 24

Έννοιες: Πληθωρισμός Ο ρυθμός μεταβολής του γενικού επιπέδου τιμών (ΔΤΚ, CPI) Όταν το γενικό επίπεδο τιμών αυξάνεται κάθε αγοράζει λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες. Πληθωρισμός μείωση αγοραστικής δύναμης (purchasing power) Μείωση πραγματικής αξίας χρήματος 25

Έννοιες: Πληθωρισμός Ο ρυθμός μεταβολής του γενικού επιπέδου τιμών (ΔΤΚ, CPI) Όταν το γενικό επίπεδο τιμών αυξάνεται κάθε αγοράζει λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες. Πληθωρισμός μείωση αγοραστικής δύναμης (purchasing power) Μείωση πραγματικής αξίας χρήματος Στην Ελλάδα ; 26

Έννοιες: Αποπληθωρισμός Πτώση στο γενικό επίπεδο τιμών αυξάνει πραγματική αξία χρήματος Συνήθως συμβαίνει εξαιτίας πτώσης στη συνολική ζήτηση Επιβραδύνει τις επενδύσεις 27

Έννοιες: Αποπληθωρισμός Πτώση στο γενικό επίπεδο τιμών αυξάνει πραγματική αξία χρήματος Συνήθως συμβαίνει εξαιτίας πτώσης στη συνολική ζήτηση Επιβραδύνει τις επενδύσεις 28

Συνεχίζεται ο αποπληθωρισμός στην Ελλάδα; Πηγή: ΙΟΒΕ, Ιούλιος 2016 29

Τι καθορίζει το μέγεθος του ΑΕΠ; ΑΕΠ: Η πίτα της οικονομίας μας Από τα Μίκρο στα Μάκρο Γιατί το μέγεθος και ο ρυθμός μεταβολής διαφέρει από χώρα σε χώρα; 30

Από τα Μίκρο στα Μάκρο Τι καθορίζει το μέγεθος του ΑΕΠ; ΑΕΠ: Η πίτα της οικονομίας μας Γιατί το μέγεθος και ο ρυθμός μεταβολής διαφέρει από χώρα σε χώρα; Πόροι Κεφάλαιο Φυσικό Ανθρώπινο Εργασία Φυσικοί πόροι Λιγνίτης στην Πτολεμαϊδα; Πετρέλαιο στο Αιγαίο; Χρυσός στη Χαλκιδική; Περιβάλλον; Τεχνολογική πρόοδος και Ε&Α Υιοθέτηση νέων τεχνολογιών Καινοτομίες Σύνδεση έρευνας με παραγωγή 31

Από τα Μίκρο στα Μάκρο Τι καθορίζει το μέγεθος του ΑΕΠ; ΑΕΠ: Η πίτα της οικονομίας μας Άλλοι παράγοντες; Γιατί το μέγεθος και ο ρυθμός μεταβολής διαφέρει από χώρα σε χώρα; 32

Από τα Μίκρο στα Μάκρο Τι καθορίζει το μέγεθος του ΑΕΠ; Η οικονομική πίτα Πώς θα μεγαλώσουμε την πίτα όσο το δυνατόν περισσότερο; Αποτελεσματικότητα Γιατί το μέγεθος και ο ρυθμός μεταβολής διαφέρει από χώρα σε χώρα; 33

Ανεργία Εργατικό δυναμικό (labour force): Όσοι εργάζονται ή έχουν δηλώσει ότι αναζητούν εργασία Ποσοστό συμμετοχής (participation rate): Ποσοστό πληθυσμού που βρίσκεται σε ηλικία εργασίας και ανήκει στο εργατικό δυναμικό Ποσοστό ανεργίας (unemployment rate): Ποσοστό εργατικού δυναμικού που δεν εργάζεται αλλά έχει δηλώσει ότι αναζητά εργασία Αποθαρρυμένοι εργάτες (discouraged workers): Συνήθως δεν καταγράφονται αλλά η ύπαρξή τους καταδεικνύεται από το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής 34

xιλ. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2016 35

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2016 36

Ποσοστό ανεργίας στους νέους 15-24 ετών Πηγή: ΙΟΒΕ, Ιούλιος 2016 37

Ποσοστό ανεργίας στους νέους 15-24 ετών Πηγή: ΙΟΒΕ, Ιούλιος 2016 38

Ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας (>12 μήνες) ΙΟΒΕ, 2016 39

ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ, 2016 42

Χρέος % του ΑΕΠ ΙΟΒΕ, 2016 43

Εμπορικό ισοζύγιο Πηγή: ΙΟΒΕ, Ιούλιος 2016 44

Κατάταξη με βάση το γενικό δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας DESI 2015 Digital Agenda Scoreboard, 2015 45

Κατάταξη με βάση το γενικό δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας DESI 2015 Εσείς & διαδίκτυο; Digital Agenda Scoreboard, 2015 46

Δείκτης οικονομικού κλίματος Ελλάδα, ΕΕ και Ευρωζώνη Ο ρόλος των προσδοκιών 47

Ο ρόλος των θεσμών Εμπιστοσύνη στο κράτος % ΟΟΣΑ, 2013 48

Κατάταξη Ελλάδας σε βασικούς θεσμικούς δείκτες GCI, WEF 2008 & 2014 49

Γιατροί / 1000 κατοίκους, ΟΟΣΑ 2011 51

Νοσηλευτές / 1000 κατοίκους, ΟΟΣΑ 2011 52

Κάτοικοι /φαρμακείο, ΕΕ-27 2012 53

Από τα Μίκρο στα Μάκρο Τι καθορίζει το μέγεθος του ΑΕΠ; Η οικονομική πίτα Γιατί το μέγεθος και ο ρυθμός μεταβολής διαφέρει από χώρα σε χώρα; Πώς θα μεγαλώσουμε την πίτα όσο το δυνατόν περισσότερο; Αποτελεσματικότητα Πώς θα τη μοιράσουμε; Δικαιοσύνη 54

Δαπάνες κατανάλωσης για τρόφιμα, ποτά και τσιγάρα, 2013 (% συνολικής δαπάνης νοικοκυριού) Eurostat, 2015 55

Ανισότητα: Συντελεστής Gini, 2012 OECD, 2015 56

Ανισότητα: Συντελεστής Gini, 2012 Γιατί; Πώς; OECD, 2015 57

Παράγοντες που συνεισέφεραν στην αύξηση της ανισότητας (μέση αύξηση στο συντελεστή Gini κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες) από τη δεκαετία του 80 μέχρι σήμερα IMF, 2015 58

Έννοιες: Φτώχεια Σχετική φτώχεια: ποσοστό ανθρώπων με εισόδημα μικρότερο του 60% του διάμεσου εισοδήματος της χώρας Απόλυτη φτώχεια: < $ 1,25 (PPP)/ ημέρα (or $1,90/ημέρα) 59

% πληθυσμού στα όρια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού 60

Κίνδυνος φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις ΕΛΣΤΑΤ, 2016 61

Άμεσοι φόροι % συνολικών φόρων Πηγή: Eurostat, 2014 63

Άμεσοι φόροι % συνολικών φόρων Για αναδιανομή εισοδήματος Πηγή: Eurostat, 2014 64

Συντελεστές φορολογίας εισοδήματος Πηγή: Eurostat, 2014 65

Συντελεστές φορολογίας εισοδήματος Αποτελεσματικότητα versus δικαιοσύνη Πηγή: Eurostat, 2014 66

Συντελεστές φορολογίας νομικών προσώπων Πηγή: Eurostat, 2014 67

Έσοδα από φορολογία ΝΠ Πηγή: Eurostat, 2014 68

Έσοδα από φορολογία ΝΠ Φορολογία εργασίαs versus φορολογία κεφαλαίου Πηγή: Eurostat, 2014 69

Έμμεσοι φόροι Πηγή: Eurostat, 2014 70

Έμμεσοι φόροι Για έσοδα Πηγή: Eurostat, 2014 71

Αλλά Περιβαλλοντικοί φόροι Έσοδα 2000-2012 ως % του ΑΕγΠ Πηγή: Eurostat, 2014 72

Αλλά Περιβαλλοντικοί φόροι Έσοδα 2000-2012 ως % του ΑΕγΠ Διορθωτικοί φόροι Πηγή: Eurostat, 2014 73

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» (1) 74

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» (3) Διορθωτικοί φόροι ή όχι (μόνο); 76

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» (4) Πηγή: ΙΟΒΕ, 2014 77

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» (4)??? Πηγή: ΙΟΒΕ, 2014 78

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» και παρενέργειες!!! 79

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» και παρενέργειες!!! 23% 80

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» (6) Διορθωτικοί φόροι αλλά όχι ακριβώς! 83

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» (7) Διορθωτικοί φόροι αλλά όχι ακριβώς! 84

Φόροι σε «αμαρτωλά αγαθά» (8) Διοικητική ικανότητα? 85

Ο σχεδιασμός της οικονομικής πολιτικής πρέπει να βασίζεται σε προσεκτική ανάλυση της πολιτικής οικονομίας και διοικητικής ικανότητας ;; Οικονομική πολιτική Πολιτική Οικονομία Διοικητική ικανότητα 86