URBACT II Ενημερωτικό Δελτίο Απριλίου 2011
2 Η ένταξη των Ρομά. Προωθώντας ένα αξιοπρεπές και βιώσιμο οικιστικό περιβάλλον για όλους. Προσφέροντας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις τα μέσα για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης τους. Σχεδιάζοντας νέα αστικά μοντέλα για πόλεις μεσαίου μεγέθους.
3 Δελτίο Τύπου - Απρίλιος Η ουσία: Η ένταξη των Ρομά Μπορούν οι πόλεις να αποτελέσουν τον μοχλό της αλλαγής; Σύνοψη ενός άρθρου της Ann Morton Hyde, Υπεύθυνης του έργου ROMA-NeT, που δημοσιεύτηκε στην URBACT Tribune 2010 Οι Ρομά είναι η μεγαλύτερη μειονότητα στην Ευρώπη που εξακολουθεί να βρίσκεται στο περιθώριο της κοινωνίας. Μέχρι σήμερα, οι δημοτικές αρχές των Ευρωπαϊκών χωρών δεν έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των πολιτικών ενσωμάτωσης των Ρομά σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, το ψήφισμα της 31 ης Ιανουαρίου 2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τόνισε τη σημασία της δράσης των τοπικών αρχών και προώθησε την πλήρη συμμετοχή της κοινότητας των Ρομά σε κάθε πλευρά της κοινωνίας. Οι πόλεις πρέπει να επωφελούνται από τους ανθρώπους τους με τεχνογνωσία σε κοινοτικό επίπεδο και να αναπτύσσουν τις ικανότητες τους με σκοπό την αντιμετώπιση των προβλημάτων των Ρομά. Ένα έργο του Προγράμματος URBACT για την ένταξη των Ρομά: Το ROMA-NeT ανοίγει το δρόμο για να ακολουθήσουν και άλλες πόλεις. Το παρόν άρθρο πραγματεύεται το δίκτυο ROMA-Net του Προγράμματος URBACT. Οι εννέα Ευρωπαϊκές πόλεις εταίροι του δικτύου (Βουδαπέστη, Αλμερία, Μπολόνια, Γλασκώβη, Ηράκλειο, Κάρβινα, Κόσιτσε, Τόρρεντ, Ούντινε) αναγνωρίζουν ότι ο αποκλεισμός των Ρομά είναι ένα πολυεπίπεδο, βαθιά ριζωμένο και σύνθετο πρόβλημα και υποστηρίζουν μία ολοκληρωμένη και συνεργατική προσέγγιση για τη δημιουργία ευκαιριών προς όφελος των Ρομά. Η εν λόγω συνεργασία θα υποστηρίξει τη συμμετοχή των κοινοτήτων των Ρομά όσον αφορά στην υποστήριξη, τη μεσολάβηση, τη συνηγορία, την αυτοεκπροσώπηση και την ενεργό συμμετοχή στην παροχή τοπικών υπηρεσιών. Το δίκτυο ROMA-NeT παρέχει μία σχετική πλατφόρμα με τοπικούς ενδιαφερόμενους από τους οποίους πηγάζει μία πληθώρα γνώσεων και εμπειριών. Η πρόκληση της καλύτερης πρόσβασης στις υπηρεσίες: Το έργο των τομεακών μεσολαβητών σε κοινοτικό επίπεδο Οι πόλεις εταίροι του δικτύου ROMA-Net εξέτασαν διεξοδικά το είδος και τον τρόπο παροχής των βασικών υπηρεσιών που προσφέρονταν και εξακολουθούν να προσφέρονται σε άλλες μειονεκτικές ομάδες στον τομέα της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης, της στέγασης και της εργασιακής απασχόλησης. Οι πόλεις είναι σε θέση να δημιουργήσουν ενδιάμεσους συνδέσμους και μεσολαβητές με σκοπό την αύξηση της πρόσβασης και την προσαρμογή των υπαρχουσών υπηρεσιών σε αυτές τις κοινότητες. Η συνεργασία των πόλεων και των ΜΚΟ είναι επομένως άκρως σημαντική για
4 την επιτυχή εκτέλεση των σχετικών έργων, καθώς η ανάπτυξη τους ανήκει περισσότερο στον τομέα των ΜΚΟ. Οι μελέτες χαρτογράφησης αποκαλύπτουν ότι υπάρχει μία πληθώρα ανεκμετάλλευτης πείρας που προκύπτει από την επιτυχημένη εφαρμογή πολλών κοινοτικών πρωτοβουλιών που λαμβάνονται από τις πόλεις εταίρους. Μία από τις πιο επιτυχημένες πρωτοβουλίες ΜΚΟ σε διάφορες πόλεις υπήρξε η μεσολάβηση ή οι ενδιάμεσες υπηρεσίες για την αύξηση της πρόσβασης των Ρομά σε βασικές δημόσιες υπηρεσίες. Στην Κάρβινα, πόλη της Τσεχίας, ειδικοί παρέχουν ενδιάμεση υποστήριξη με σκοπό την εφαρμογή όλων των σημαντικών πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει η πόλη και συμμετέχουν σε όλες τις δράσεις της κοινότητας. Οι ευθύνες τους κυμαίνονται από την παροχή βοηθείας για ζητήματα στέγασης και το συντονισμό φόρουμ υγείας μέχρι να συνοδεύουν τα παιδιά ώστε να διασφαλίσουν την παρακολούθηση των μαθημάτων. Η στέγαση και η μίσθωση κατοικίας και γης αποτελούν σημαντικά ζητήματα για την κοινωνική ένταξη των Ρομά αποπληρώσουν τα χρέη τους και να διαπραγματευτούν νόμιμα μισθώματα. Οι ΜΚΟ και οι τοπικές αρχές έχουν δημιουργήσει το πρόγραμμα «Εργασία για αποπληρωμή χρέους». Η εργασία αυτή έγκειται συνήθως στον καθαρισμό των αχρησιμοποίητων χώρων και τα χρήματα που απορρέουν, αφαιρούνται από τα χρέη τους. Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι αποπλήρωσαν τα χρέη τους και άρχισαν να πληρώνουν κανονικά τα μισθώματα τους. Το κλειδί της επιτυχίας αφορά στην ενεργή συμμετοχή των κατοίκων στη διοίκηση και τη διαχείριση αλλά και την οικονομική υποστήριξη και δέσμευση από την πλευρά των τοπικών αρχών. Το έργο διαθέτει μία εθελοντική Επιτροπή Διοίκησης και Διαχείρισης και το παράδειγμα αυτό πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένα αποτελεσματικό μοντέλο καλής πρακτικής για όλες τις πόλεις. Διαβάστε περισσότερα: Η ένταξη των Ρομά Μπορούν οι πόλεις να αποτελέσουν τον μοχλό της αλλαγής; - PDF URBACT Tribune - PDF ROMA-Net Ιστοσελίδα URBACT Δεν υπάρχουν πολλά παραδείγματα ολοκληρωμένων δραστηριοτήτων αστικής ανάπλασης που αναλαμβάνονται από δήμους και εστιάζουν στις κοινότητες των Ρομά. Όμως, υπάρχουν πόλεις όπως το Μπρνο, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Τσεχίας, όπου το 3% του πληθυσμού είναι Ρομά. Πολλές οικογένειες Ρομά έχουν χρέη και κατοικούν σε υποβαθμισμένα διαμερίσματα χωρίς να πληρώνουν ενοίκιο. Μία πρόταση είναι οι ένοικοι να βοηθήσουν τις αρχές να ανακαινίσουν τα ίδια τους τα σπίτια, ώστε να ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ανεπίσημη επισκόπηση των συμπερασμάτων από τα 3 έργα! Τα έργα SUITE, NeT-TOPIC και FIN-URB- ACT είναι μόνο η αρχή από τα 20 έργα του Προγράμματος URBACT και των οποίων τα αποτελέσματα θα φανούν μέχρι τον Ιούλιο. Τα τελικά συνέδρια των έργων αυτών πραγματοποιήθηκαν τον
5 Μάρτιο. Εδώ, οι επικεφαλής των έργων μας προσφέρουν μία ανεπίσημη εκτίμηση των βασικών συμπερασμάτων, βάσει των εμπειριών των πόλεων εταίρων, πριν από τη δημοσίευση των τελικών εκθέσεων. Προωθώντας μια αξιοπρεπή και βιώσιμη στέγαση για όλους: Έργο SUITE Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πόλεις αφορά στην ανάπτυξη ενός οικιστικού περιβάλλοντος που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των χαμηλόμισθων ή κοινωνικά αποκλεισμένων πληθυσμών. Για δυο χρόνια, οι εννέα πόλεις που συμμετέχουν στο δίκτυο SUITE δοκίμαζαν αστικές πολιτικές που κατέστησαν δυνατή την αύξηση των υπηρεσιών στέγασης, οι οποίες όχι μόνο είναι προσιτές και διασφαλίζουν την κοινωνική ενσωμάτωση αλλά είναι ποιοτικές και βιώσιμες. «Παρόλο που από την αρχή πρέπει να προσεγγίσουμε το ζήτημα με μία ολοκληρωμένη προοπτική, δεν είναι πάντα δυνατό να δίνουμε την ίδια προτεραιότητα σε κάθε μία από τις τρεις πτυχές της βιώσιμης στέγασης (έλεγχος δαπανών, κοινωνικά ζητήματα, περιβάλλον)» αναφέρει ο Heidrun Feigelfeld, Επικεφαλής του δικτύου SUITE. «Αρχικά, είναι πάντα προτιμότερο να εστιάζουμε σε έναν στόχο και να βρίσκουμε τρόπους για την πραγματοποίηση και των υπολοίπων. Για παράδειγμα, ένα κτίριο υψηλής περιβαλλοντικής ποιότητας, αρχικά. δεν συμβαδίζει με το χαμηλό κόστος κατασκευής και την τιμή πώλησης. Ωστόσο, εάν το κτίριο έχει χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, δηλαδή παράγει περισσότερη ενέργεια από εκείνη που καταναλώνει, μακροπρόθεσμα οι ένοικοι και οι ιδιοκτήτες κερδίζουν. Σύμφωνα με τις τοπικές πρωτοβουλίες του δικτύου, ο Heidrun Feigelfeld τονίζει επίσης την αναγκαιότητα της συντονισμένης δραστηριοποίησης για όλους σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής στέγασης. «Η πρόληψη, κυρίως στο τομέα της απασχόλησης και της κοινωνικής δράσης, είναι ουσιώδης για τη διατήρηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης και την αποφυγή εξώσεων. Η πρόκληση της προώθησης της κοινωνικής ενσωμάτωσης περιλαμβάνει και την αποδοχή της κοινωνικής στέγασης από τους κατοίκους της κάθε γειτονιάς.» Κατά τη διάρκεια του τελικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε την 16 η Μαρτίου στις Βρυξέλλες, το δίκτυο SUITE τόνισε επίσης ότι η εμπειρία του στο συγκεκριμένο πεδίο τροφοδότησε νέες συζητήσεις σχετικά με την ανάπτυξη της Πολιτικής Συνοχής και τη Στρατηγική της Ευρώπης για το 2020. Προσφέροντας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις τα μέσα για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης τους: Έργο FIN-URB-ACT Οι μικρομεσαίες και κυρίως οι νέες επιχειρήσεις διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο για την οικονομία σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Παρόλα αυτά αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες όσον αφορά στη χρηματοδότηση των έργων τους. Επί δυόμιση χρόνια, οι
6 έντεκα πόλεις - εταίροι του δικτύου FIN-URB- ACT εστίαζαν στην ανάπτυξη τοπικών στρατηγικών και εργαλείων για την υποστήριξη των ΜΜΕ μέσα από συνεργασίες με διάφορους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. «Η εμπειρία μας έδειξε ότι οι τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους έργα, και κυρίως εν μέσω οικονομικής κρίσης» εξηγεί ο Patrick Fouguette, επικεφαλής του έργου FIN- URB-ACT. «Καθώς οι Διαχειριστικές Αρχές ήταν η κύρια πηγή χρηματοδότησης, η συνεργασία ανάμεσα στις πόλεις και τις Διαχειριστικές τους Αρχές υπήρξε ουσιώδης για το συγκεκριμένο έργο» συνοψίζει. Πέρα από το τελικό συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε την 15 η Μαρτίου στην πόλη Gliwice της Πολωνίας, έγινε και ένα συμπόσιο με θέμα τη συνεργασία ανάμεσα στις πόλεις και τις Διαχειριστικές Αρχές που έλαβε χώρα την 9 η και τη 10 η Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες με την παρουσία εκπροσώπων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά από αυτή τη συνάντηση, ακολούθησαν πολλές προτάσεις για την προώθηση της θεσμοθέτησης της συνεργασίας ανάμεσα στις πόλεις και τις Διαχειριστικές Αρχές. «Η συνεργασία αυτή θα αργούσε πολύ να υλοποιηθεί σε πολλές πόλεις. Ένα μεγάλο δίδαγμα αυτού του έργου υπήρξε η συνεισφορά της μεθοδολογίας του Προγράμματος URBACT II και η απόδειξη της αποτελεσματικότητας του», δηλώνει ο Patrick Fourguette. «Οι πόλεις και οι Διαχειριστικές Αρχές διαδραματίζουν έναν βοηθητικό ρόλο Οι πόλεις οργανώνουν τα έργα και οι Διαχειριστικές Αρχές τα χρηματοδοτούν. Οι πόλεις κατανόησαν ότι δεν χρειάζονταν να έχουν χρηματοοικονομικές γνώσεις ή να ενεργούν ως μεσολαβητές, αλλά να μπορούν να συγκεντρώνουν και να συντονίζουν τους τοπικούς φορείς γύρω από ένα ολοκληρωμένο έργο.» Σε πολλές πόλεις του δικτύου, η συνεργασία αυτή έχει ήδη λάβει τη μορφή της χρηματοδότησης έργων με σκοπό την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Το Αβέιρο στην Πορτογαλία συγκέντρωσε 1 εκατομμύριο ευρώ στα διαρθρωτικά ταμεία. Το Εδιμβούργο στη Μεγάλη Βρετανία δημιούργησε ένα ταμείο δανεισμού που το μοιράζονται άλλες εννέα κομητείες της περιφέρειάς του. Ως μέρος του ταμείου μικροπίστωσης της, η Λειψία της Γερμανίας τετραπλασίασε το κεφάλαιο του χάρη στη συμμετοχή μίας δημόσιας ομάδας χρηματοδότησης. Σχεδιάζοντας νέα αστικά μοντέλα για πόλεις μεσαίου μεγέθους σε μητροπολιτικές περιοχές: Δίκτυο NeT- TOPIC Οι δήμοι μητροπολιτικών περιοχών έζησαν πάρα πολλά χρόνια στη σκιά των μεγάλων πόλεων, παίζοντας αποκλειστικά έναν βιομηχανικό ή οικιστικό ρόλο. Σήμερα, αντιμετωπίζουν κοινωνικά προβλήματα και διαθέτουν απαρχαιωμένες οικονομικές υποδομές. Το γεγονός αυτό τους ωθεί να αναθεωρήσουν ολόκληρο το αστικό τους μοντέλο. «Παρόλο που η μοίρα αυτών των πόλεων συνδέεται άρρηκτα με εκείνη της
7 «μεγαλούπολης» και η μεταμόρφωση τους εγκυμονεί πολιτικούς κινδύνους, υπάρχει ένα όριο για τον αυτοπροσδιορισμό. Αυτό προσπάθησε να σκιαγραφήσει το δίκτυο NeT-TOPIC με τα τοπικά σχέδια δράσης των οκτώ πόλεων - εταίρων», εξηγεί ο Fernando Barreiro, επικεφαλής του έργου. «Λαμβάνοντας υπόψη την αστική και οικονομική πολυπλοκότητα των ενδιάμεσων πόλεων, τον νέο τρόπο ζωής και εργασίας και τις προκλήσεις για κινητικότητα, το περιβάλλον δεν υπήρξε ποτέ άλλοτε πιο ευνοϊκό για την εφαρμογή της στρατηγικής που θα ξεκινήσει τη μεταμόρφωση τους. Οι τελικές εκθέσεις θα δημοσιευτούν σύντομα στο Διαδίκτυο! Οι συνοπτικές παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων τους θα δημοσιευτούν τους επόμενους μήνες στις εθνικές ιστοσελίδες πληροφόρησης. Διαβάστε περισσότερα: SUITE Ιστοσελίδα URBACT NeT-TOPIC Ιστοσελίδα URBACT FIN-URB-ACT Ιστοσελίδα URBACT ΝΕΑ Η σύναψη συνεργασιών ανάμεσα σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς με σκοπό τη μεταμόρφωση εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών περιοχών σε δυναμικά αστικά συμπλέγματα είναι ένα από τα βασικά διδάγματα που προκύπτουν από το δίκτυο NeT-TOPIC. «Πρόκειται για μεγάλες επενδύσεις τις οποίες δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν οι πόλεις. Ωστόσο, αυτές οι συνεργασίες ανάμεσα σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς απαιτούν την εύρεση μίας συναίνεσης, έτσι ώστε οι ιδιωτικοί φορείς να μην μπορούν να επιβάλλουν ένα μοντέλο ανάπτυξης που θα αντιπαρατίθεται στη μακροπρόθεσμη αστική στρατηγική.» Ο επικεφαλής του έργου τονίζει επίσης τη σημασία της δημιουργίας ενός πλαισίου μητροπολιτικής διακυβέρνησης: «Αυτή η φάση στη δημιουργία ενός νέου αστικού μοντέλου πρέπει να ευνοεί την εύρεση συμπληρωματικότητας σε μητροπολιτικό επίπεδο και την ενσωμάτωση της απαραίτητης στρατηγικής διαφοροποίησης στο σύνολο.» Βιώσιμη Κινητικότητα: Η εμπειρία της Λισαβόνας στη δημιουργία ενός πλαισίου για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο κανάλι Euronews! Χάρη στη συμμετοχή της στο έργο EVUE, η Λισαβόνα είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος σε ένα ρεπορτάζ του καναλιού Euronews! Διαβάστε περισσότερα: Ιστοσελίδες URBACT και CommentVisions
Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής γνώσεων και εκμάθησης με στόχο τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Το URBACT παρέχει τη δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ των πόλεων για την εξεύρεση λύσεων σε μείζονα αστικά θέματα, επιβεβαιώνοντας τον πρωταρχικό ρόλο που κατέχουν οι πόλεις στην αντιμετώπιση ολοένα και πιο σύνθετων κοινωνικών αλλαγών. Το URBACT βοηθά τις πόλεις στη διαμόρφωση ρεαλιστικών, πρωτοποριακών και βιώσιμων λύσεων, οι οποίες ενσωματώνουν την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση της αστικής ανάπτυξης. Μέσω του URBACT, οι πόλεις ανταλλάσουν καλές πρακτικές και εμπειρίες που έχουν συσσωρευτεί από όλους τους εμπλεκομένους σε θέματα αστικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο URBACT συμμετέχουν 181 πόλεις, από 29 χώρες.