Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 9: Η σημασία του στοχασμού για τον εκπαιδευτικό Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν οι φοιτητές για τη σημασία του στοχασμού από την πλευρά του εκπαιδευτικού.
Περιεχόμενα ενότητας Η διαδικασία του στοχασμού Έρευνα-δράση
Λέξεις κλειδιά Στοχασμός, παρατήρηση, αλλαγή
Πώς προσδιορίζετε τον στοχασμό και τι πιστεύετε ότι προσφέρει στον εκπαιδευτικό; Ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί θεωρητικά και μεθοδολογικά εργαλεία επιχειρώντας να παρατηρήσει και να κατανοήσει καλύτερα την πράξη του, να προβληματιστεί σε σχέση με αυτήν, να την εμπλουτίσει ή να την αλλάξει Έρευνα-δράση: ο εκπαιδευτικός ως ερευνητής και στοχαζόμενος επαγγελματίας.
Ο εκπαιδευτικός εντοπίζει κάποιο πρόβλημα, προσδιορίζει το αντικείμενο της έρευνας συλλέγει δεδομένα (αξιοποιεί μεθοδολογικά εργαλεία), σχεδιάζει & εφαρμόζει δράσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αξιολογεί αυτή τη δράση αλλά & στοχάζεται/ σκέφτεται κριτικά για την πρακτική του.
Στάδια έρευνας-δράσης Αναγνώριση ζητήματος Συλλογή δεδομένων & ερμηνεία τους Σχεδιασμός δράσης και εφαρμογή Στοχασμός για την εφαρμογή Βελτίωση/αλλαγή Διευκολυντής: ερευνητής ή άλλος εκπαιδευτικός. Πλαίσιο συνεργασίας-κάθε γνώση και εμπειρία μπορεί να συμβάλλει στην κατανόηση & αλλαγή. Ενισχύει τη «φωνή» των εκπαιδευτικών, κλίμα ασφάλειας.
Κάθε εκπαιδευτικός έχει μια «προσωπική» θεωρία = αντιλήψεις και πεποιθήσεις σχετικά με την εκπαίδευση οι οποίες διαμορφώνονται μέσα από την σύνδεση των θεωρητικών του γνώσεων και της εκπαιδευτικής διαδικασίας εμπειρίας. Σκεφτείτε ποια είναι η δικής σας προσωπική θεωρία σχετικά με την εκπαιδευτική διαδικασία στο νηπιαγωγείο;
Γιατί ο εκπαιδευτικός ως ερευνητής; για να κατανοήσει το εκπαιδευτικό πλαίσιο για να μπορεί να αντιλαμβάνεται και να αξιολογεί τις συνέπειες των εκπαιδευτικών πρακτικών του για να βελτιώσει το έργο του (επανασχεδιασμός)
Παρατήρηση και στοχασμός Η παρατήρηση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον στοχασμό του εκπαιδευτικού π.χ. χώρος και τοποθέτηση επίπλων (ρουτίνες, χαλάρωση, γωνιές) συγκεκριμένη μαθησιακή περιοχή π.χ. γλώσσα (βιβλία, επικοινωνία, συζητήσεις) αλληλεπίδραση (συνεργασία, πειθαρχία, κατανόηση)
δομή εκπαιδευτικού προγράμματος (εναλλαγή δραστηριοτήτων, παιχνίδι, εργασία σε ομάδες) συνεργασία με οικογένεια Μπορεί να χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία: φύλλα καταγραφής, ημερολόγιο, λίστες.
Παράδειγμα (1) Παράδειγμα: ενίσχυση δεξιοτήτων αντιμετώπισης συγκρούσεων παρατήρηση: ποιον τρόπο επιλέγει κάθε παιδί για να επιλύει συγκρούσεις; Ποιους τρόπους χρησιμοποιεί κάθε παιδί κατάλληλοι/μη κατάλληλοι τρόποι (λεκτική έκφραση, χτύπημα) χρησιμοποιεί διάλογο μόνο όταν το ζητάει ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί διάλογο και άλλες στρατηγικές χωρίς καθοδήγηση από τον εκπαιδευτικό
Παράδειγμα (2) Επεξεργασία δεδομένων και σύνδεση με θεωρητικές προσεγγίσεις Σχεδιασμός δραστηριοτήτων με στόχο την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων που αναδείχθηκαν
Παράδειγμα (3) Π.χ. στο πλαίσιο της αξιοποίησης διαφορετικών πλαισίων για την έκφραση των ιδεών παιδιών ο εκπαιδευτικός Χρησιμοποιεί κούκλες (γαντόκουκλες, κουκλοθεάτρου) για να παρουσιαστούν στρατηγικές αντιμετώπισης συγκρούσεων Διαβάζει ιστορία με ήρωες παιδιά που επιλύουν μια σύγκρουση στην τάξη
Παράδειγμα (4) Φτιάχνει κανόνες μαζί με τα παιδιά στην τάξη και σχεδιάζουν αφίσα για το πώς να επιλύουν τις συγκρούσεις Δημιουργία μικρής γωνιάς στην τάξη για επίλυση συγκρούσεων Συστηματική παρατήρηση και καταγραφή σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής των δραστηριοτήτων.
Βιβλιογραφικές αναφορές Αυγητίδου, Σ. (2014). Οι εκπαιδευτικοί ως ερευνητές και ως στοχαζόμενοι επαγγελματίες. Υποστηρίζοντας την επαγγελματική μάθηση για μια συμμετοχική και συνεργατική εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Μαρία Καμπεζά, «Προσχολική Παιδαγωγική». Ενότητα 9: Η σημασία του στοχασμού για τον εκπαιδευτικό. Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/pn1485/index.php?vis=5783
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.