Ο όρος Mουσική Eπένδυση, ευρύτατά γνωστός ως Soundtrack, αναφέρεται στη μουσική συνοδεία η οποία μπορεί ναχρησιμοποιηθεί σε πλήθος καταστάσεων ή πραγμάτων, όπως μία θεατρική παράσταση, ένα βιβλίο ή ακόμα και μια διαφήμιση ή ένα βιντεοπαιχνίδι. Φράσεις όπως το soundtrack της βραδιάς ή το soundtrack της ημέρας, δείχνουν πως πλέον η χρήση του όρου έχει ξεφύγει από τη στενή της ερμηνεία στα πλαίσια του κινηματογράφου.
JAMES BOND 007 (MONTY NORMAN, 1962)
ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ (Σ. ΞΑΡΧΑΚΟΣ & Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΟΥ, 1968)
Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ είναι ένα οπτικό - ακουστικό θέαμα, στην υλοποίηση του οποίου συμβάλλουν πολλές τέχνες και τεχνολογίες. Ο λόγος, η εικόνα, ο ήχος και η μουσική συνθέτουν ένα σύμπαν αλληλεπιδράσεων και ισορροπιών μεταξύ διαφορετικών νόμων και κωδικών, ένα σύμπαν με πολλαπλά επίπεδα νοημάτων και αισθητικές λειτουργίες. Η χημεία των τεχνών, αρχικά ανεξάρτητων αλλά στη συνέχεια διαμορφωμένων στο κινηματογραφικό περιβάλλον, συντελεί στην κατάκτηση της συνολικής φιλμικής εμπειρίας. Κατά συνέπεια, η κινηματογραφική μουσική δεν μπορεί να απομονωθεί από το περιβάλλον το οποίο εξυπηρετεί και να αντιμετωπισθεί με κριτήρια απόλυτης μουσικής που προορίζεται αποκλειστικά για ακρόαση. Πλέον, δεν αναφερόμαστε απλώς σε σύνθεση μουσικής, αλλά σε σύνθεση μουσικής για εικόνα.
ΨΥΧΩ (1960) του Α. Χίτσκοκ (Μουσική: Μπ. Χέρμαν) Πρόγευμα στο Τίφανις (1961) του Τ. Καπότε (Μουσική: Χ. Μανσίνι) Ποτέ την Κυριακή (1960) του Ζ. Ντασσεν (Μουσική: Μ. Χατζιδάκις)
Τα Soundtracks των μιούζικαλ τα οποία επικεντρώνονται κυρίως στα τραγούδια (π.χ. Grease, Τραγουδώντας στη βροχή) Ηχογραφήσεις με Πρωτότυπη Μουσική οι οποίες παρουσιάζουν την μουσική που ακούγεται στο πίσω μέρος της ταινίας ενώ εκτυλίσσεται η δράση (π.χ. Ο Πόλεμος των Άστρων, Ο άρχοντας των Δαχτυλιδιών)
Άλμπουμ με τραγούδια που ακούγονται ολόκληρα ή μέρος τους σε ταινίες εκτός από μιούζικαλ (π.χ. Άγρυπνος στο Σηάτλ, Όταν ο Χάρρυ γνώρισε τη Σάλλυ). Άλμπουμ τα οποία περιέχουν μουσική και διαλόγους από την ταινία, όπως ο Ρωμαίος και Ιουλιέτα του 1968 ή το πρώτο αυθεντικό Soundtrack του Μάγου του Οζ.
Aρχικά, δεν υπήρχε καν αυτό που σήμερα ονομάζουμε Soundtrack. Οι πρώτες προσπάθειες για την ένταξη της μουσικής σε ταινίες ξεκίνησαν τον 19 ο αι. και είχαν ρόλο καθαρά συνοδευτικό. Μία πρώτη προσπάθεια να γραφεί και να παιχτεί μουσική για συγκεκριμένα κινηματογραφικά αποτελέσματα ήταν τα cue sheets (παρτιτούρες). Τα cue sheets αποτελούν έναν οδηγό ο οποίος δείχνει στο μουσικό που «συνοδεύει» την ταινία τι να παίζει, με τι ύφος, τι είδος κτλ.
Ο συγχρονισμός προβλημάτισε τους κινηματογραφιστές. Αν και τελικά κατάφεραν να έχουν τον απόλυτο συγχρονισμό με συσκευές που συγχρόνιζαν τα καρέ του φιλμ με τα μέτρα παρτιτούρας το αισθητικό αποτέλεσμα δεν ήταν το επιθυμητό. Στη συνέχεια, ανακαλύφθηκε η τεχνική του playback που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην ταινία Jazz Singer το 1927.
Αρχικά, λόγω των θεμάτων που περιείχε η μουσική των ταινιών είχε κυριαρχήσει η αντίληψη ότι απευθυνόταν σε περιορισμένο ακροατήριο και έτσι ανήκε στην κατηγορία της μη εμπορικής μουσικής σύμφωνα με τους υπεύθυνους των μεγάλων studio. Έτσι το πρώτο soundtrack ταινίας που κυκλοφόρησε στην ιστορία του κινηματογράφου ήταν της ταινίας της Disney Snow White and the Seven Dwarfs το 1938. Την επόμενη χρονιά κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους η ταινία Gone with the Wind (1939) με την κλασική μουσική του Max Steiner το Soundtrack της οποίας κυκλοφόρησε 28 χρόνια αργότερα.
Την δεκαετία του 40 κυκλοφόρησε το πρώτο Soundtrack ταινίας με πρωτότυπη μουσική. Ήταν η μουσική που έγραψε ο Miklos Rozsa για την ταινία Jungle Book (1942). To 1949 ήταν η χρονιά σταθμός για την ιστορική καταγραφή των κυκλοφοριών Soundtrack καθώς κυκλοφορεί για πρώτη φορά πρωτότυπη μουσική όπως ακριβώς ακουγόταν στην ταινία Madame Bovary με το μνημειώδες βαλς του Miklos Rozsa.
Ο ρόλος του Συνθέτη
Στη δημιουργία της ταινίας και στις ιδιαίτερα λεπτές σχέσεις του συνθέτη με τον σκηνοθέτη, ο τελευταίος είναι αυτός που έχει τον αποφασιστικό λόγο. Ο συνθέτης επιλέγεται από τη φήμη, το ταλέντο, τον επαγγελματισμό του, αλλά και από τυχόν προηγούμενη συνεργασία του με το σκηνοθέτη. Δεν υπάρχει κανόνας για τη στιγμή που ο συνθέτης θα εμπλακεί στην ταινία. Αυτό μπορεί να γίνει με την ανάγνωση του σεναρίου ή ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του μοντάζ.
Στην ιστορία του κινηματογράφου υπάρχουν σπουδαία ζευγάρια με αριστουργηματικές δημιουργίες όπως Χίτσκοκ-Χέρμαν, Φελίνι- Ρότα, Μορικόνε-Λεόνε, Μπάρτον-Ελφμαν, αλλά και Έλληνες όπως Αγγελόπουλος- Καραϊνδρου.
Ο ελληνικός κινηματογράφος ξεκίνησε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, με μικρό αριθμό ταινιών μέχρι το 1940. Η άνθησή του άρχισε μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο. Η χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου ήταν από το 1960 μέχρι το 1973 φτάνοντας μέχρι τις 97 ταινίες το χρόνο..
Η ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου αρχίζει το 1906, αν και συχνά αναφέρεται ως έτος αρχής του το 1914. Το 1906 κινηματογραφείται μια μικρού μήκους ταινία των Ολυμπιακών αγώνων που διεξάχθηκαν τότε. Επρόκειτο για ταινία γυρισμένη με απλά τεχνικά μέσα, ωστόσο δεν έλειπαν και ορισμένα στοιχειώδη καλλιτεχνικά γνωρίσματα.
Το 1912 ιδρύθηκε η πρώτη κινηματογραφική εταιρία, η Αθηνά Φιλμ. Μετά από δύο χρόνια ιδρύθηκε μία δεύτερη κινηματογραφική εταιρία, η Άστυ Φιλμς. Ακολούθησαν ταχρόνια του Ά παγκοσμίου πολέμου, που σταμάτησαν μέχρι το 1920 την εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου. Την εποχή αυτή επιχειρήθηκε να γυριστούν μερικά ντοκιμαντέρ. Την ίδια περίοδο έγιναν και τα πολεμικά ντοκιμαντέρ.
Το 1930 η Νταγκ Φιλμς παρουσίασε μια νέα σειρά από ταινίες, που τα σενάρια τους έγραψαν γνωστοί συγγραφείς και οι πρωταγωνιστές τους είχαν επιλεγεί από τους καλύτερους ηθοποιούς του Βασιλικού θεάτρου. Τότε όμως είχε παρέλθει η εποχή του βωβού κινηματογράφου και το κοινό υποδεχόταν με ενθουσιασμό την ηχητικό κινηματογράφο. Στο σημείο αυτό τελειώνει η πρώτη περίοδος (του βωβού κινηματογράφου) και αρχίζει η αποκλειστική και η συστηματική παραγωγή ταινιών του ομιλούντος. Οι απάχηδες των Αθηνών
Για τη μουσική συνοδεία στις βωβές ελληνικές ταινίες, γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. άλλωστε, η μουσική τότε δεν ήταν στοιχείο της ταινίας, αλλά αποτελούσε μέρος της προβολής. Τα γραπτά ντοκουμέντα της εποχής (εφημερίδες, περιοδικά, προγράμματα, διαφημιστικά έντυπα) αναφέρονται, περισσότερο, στις προβολές των ξένων ταινιών. Η πρώτη αυθεντική ομιλούσα ελληνική ταινία γυρίστηκε στο Hollywood στα στούντιο της Universal και ήταν «H γροθιά του σακάτη» (1930).
Ο Αγαπητικός της βοσκοπούλας (1932), παραγωγής Oλύμπια Φιλμ, είναι η πρώτη ομιλούσα (κατά το 75%) και με μουσική ταινία που γυρίστηκε στην Ελλάδα και ηχογραφήθηκε στη Γερμανία.
Στη δεκαετία του '40, καθώς ο ελληνικός κινηματογράφος βάζει τα θεμέλια της οργανωμένης παραγωγής και οι ταινίες του διαμορφώνονται σε είδη, η μουσική αποτελεί πλέον στοιχείο -και μάλιστα απαραίτητο- της γλώσσας κάθε έργου. Η δεκαετία του '50 είναι περίοδος ενηλικίωσης για τη μουσική του ελληνικού κινηματογράφου. Η παρουσία και η συμβολή της μουσικής αναγορεύεται σε σημαντικό παράγοντα όχι μόνο για το αισθητικό αποτέλεσμα της ταινίας, αλλά και για την εμπορική επιτυχία της.
Από τις αρχές της δεκαετίας του '60 και μέχρι την παρακμή του λεγόμενου παλιού ελληνικού κινηματογράφου παγιώνεται η κυριαρχία του τραγουδιού και ιδιαίτερα του λαϊκού. Στην περίοδο αυτήν, κοντά στα άλλα διαμορφωμένα ήδη από τις προηγούμενες δεκαετίες είδη, προστίθεται και το μιούζικαλ. Στο είδος αυτό κυριαρχεί το ταλέντο, η γνώση και η δεξιότητα του Μίμη Πλέσσα.
Παραθέτοντας με χρονολογική σειρά τους πιο αξιόλογους συνθέτες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, οφείλουμε να αναφέρουμε τους: Γιώργο Μουζάκη, Τάκη Μωράκη, Μίκη Θεοδωράκη, Γιώργο Κατσαρό, Γιάννη Μαρκόπουλο, Κώστα Κλάββα, Γιώργο Θεοδοσιάδη, Νίκο Μαμαγκάκη, Χρήστο Λεοντή, Κώστα Καπνίση. Σημαντική είναι η προσφορά του Μάνου Χατζιδάκι στον Ελληνικό Κινηματογράφο. Επίσης, θα πρέπει να αναφέρουμε τους τραγουδοποιούς: Γιάννη Σπανό, Μάνο Λοΐζο, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιώργο Ζαμπέτα, Δήμο Μούτση, Απόστολο Καλδάρα, Γιάννη Παπαϊωάννου, Γιώργο Mητσάκη κ.ά.
Ο Κώστας Καπνίσης είχε γράψει τη μουσική περισσοτέρων από 110 κινηματογραφικών ταινιών, τραγουδιών, ντοκιμαντέρ, και μουσικών θεατρικών παραστάσεων. Επίσης είχε κάνει πολλές ενορχηστρώσεις και διασκευές.
Ο Μίκης Θεοδωράκης (γεν. 1925) αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες μουσικοσυνθέτες. Έχει ασχοληθεί με όλα τα είδη της μουσικής, ενώ έχει συνθέσει τον ίσως πιο αναγνωρίσιμο ελληνικό ρυθμό διεθνώς, το συρτάκι "Ζορμπάς", βασισμένο σε παραδοσιακή κρητική μουσική. Συνθέσεις του έχουν ερμηνευτεί από καλλιτέχνες παγκοσμίου φήμης, όπως οι Beatles και η Edith Piaf, ενώ έχει γράψει μουσική για γνωστές ταινίες όπως: Συνοικία τ όνειρο (1961), Φαίδρα (1962), Αλέξης Ζορμπάς (1964), Σέρπικο(1973).
Ο Μάνος Χατζιδάκις υπήρξε κορυφαίος Έλληνας μουσικοσυνθέτης, διανοούμενος και ποιητής. Θεωρείται ο πρώτος που συνέδεσε με το έργο του, θεωρητικό και συνθετικό, την λόγια μουσική με τη λαϊκή μουσική παράδοση. Το 1961 του απονέμεται το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι "Τα παιδιά του Πειραιά» από την ταινία του Ζ. Ντασσέν «Ποτέ την Κυριακή» με την αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη.
Πρώτη μεγάλη επιτυχία του Σταύρου Ξαρχάκου είναι η μουσική που έγραψε το 1963 για την κινηματογραφική ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Κόκκινα Φανάρια». Τα τραγούδια «Άπονη ζωή», «Φτωχολογιά» και το «Παράπονο» έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Προς το τέλος της δεκαετίας του 60 επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στην κλασσική μουσική.
Αξιόλογοι, ωστόσο, είναι οι συνθέτες που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με το Νεότερο Ελληνικό κινηματογράφο, ο οποίος μπορεί να είναι φτωχότερος σε αριθμό παραγωγής ταινιών ετησίως αλλά μας προσφέρει όμορφες ταινίες με αξιόλογη μουσική επένδυση. Όπως, για παράδειγμα, αυτές της Ελένης Καραΐνδρου, που στολίζουν στην κυριολεξία, με ωραίο μελωδικό τρόπο ορισμένες ταινίες και ιδίως εκείνες του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Επίσης, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η μουσική κάποιων ταινιών επιζεί στη συνείδηση του κοινού και μετά από αυτές. Όπως, λ.χ., το βασικό θέμα της ταινίας του Σταμάτη Σπανουδάκη για την ταινία του Παντελή Βούλγαρη Πέτρινα Χρόνια (1985).
Από την πληθώρα των συνθετών αυτής της περιόδου σημειώνουμε ενδεικτικά με χρονολογική σειρά τους Γιώργο Παπαδάκη, Γιώργο Tσαγκάρη, Mιχάλη Xριστοδουλίδη, Γιώργο Kουρουπό, Kυριάκο Σφέτσα, Δημήτρη Παπαδημητρίου, Nίκο Kυπουργό, Δημήτρη Mαραγκόπουλο, Kώστα Mυλωνά, Mιχάλη Tερζή, Mιχάλη Γρηγορίου, Xάρη Bρόντο κ.ά. Επίσης τον Γιώργο Xατζηνάσιο, αλλά και συνθέτες Ελληνικής καταγωγής με καριέρα στο εξωτερικό όπως ο Vangelis Παπαθανασίου, ο Alexandre Desplat κ.α.
ΣΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ; ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΠΗΓΑΙΝΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ; ΝΑΙ ΌΧΙ ΠΟΤΕ 1-3 ΦΟΡΕΣ 3-6 ΦΟΡΕΣ 7+ ΦΟΡΕΣ
ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙΣ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ; ΠΟΤΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΦΟΡΕΣ ΑΡΚΕΤΕΣ ΦΟΡΕΣ ΠΑΝΤA ΤΟ SOUNDTRACK ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΟΥ ΝΑ ΔΕΙΣ ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ; ΝΑΙ ΌΧΙ
Διαφάνεια 1: He s a pirate του Hans Zimmer από την ταινία Πειρατές της Καραϊβικής Δ.3: James Bond theme του Monty Norman Δ.4: Ένα πρωινό από την ταινία Κορίτσια στον ήλιο (Μουσική: Σ. Ξαρχακος, Στίχοι: Γ. Παπαστεφάνου, Εκτέλεση: Μ. Δημητριάδη) Δ.9: Το βαλς των χαμένων ονείρων (Μ. Χατζιδάκις) από την ταινία του Αλ. Σακελλάριου Χαμένα Όνειρα Δ.13: Gone with the wind theme του M. Steiner Δ. 19: The Godfather theme του Nino Rota Δ. 21: Hedwig s theme του J. Williams από τις ταινίες Harry Potter Δ.25: Στο πατάρι της Ε. Ρεμπούτσικα από την ταινία Πολίτικη Κουζίνα Δ.31: Ζητώ να σε ξεχάσω από την ταινία Η Προσφυγοπούλα (Μουσική: Κ. Γιαννίδης, Στίχοι: Αιμ. Σαββίδης, Εκτέλεση: Σοφία Βέμπο) Δ.33: Μουσική τίτλων του Μ. Πλέσσα από την ταινία Γοργόνες και Μάγκες του Γ. Δαλιανίδη Δ.37: Ορχηστρικό Τίτλων του Μ. Θεοδωράκη από την ταινία Συνοικία τ όνειρο του Αλ. Αλεξανδράκη Δ.39: Πέτρινα Χρόνια του Σ. Σπανουδάκη από την ομώνυμη ταινία του Π. Βούλγαρη Η Βασιλική ερμήνευσε το κομμάτι Safe and Sound της Taylor Swift & The Civil Wars από την ταινία Hunger Games. Tο τραγούδι Happy του Pharell Williams είναι από την ταινία κινουμένων σχεδίων Εγώ ο απαισιότατος 2, υποψήφιο για Όσκαρ καλύτερου τραγουδιού 2013.
Αναγνωστόπουλος Γιάννης Βουδούρης Γιάννης Γεωργιάδη Χριστίνα Γκεϊβελόπουλος Νώντας Διονυσοπούλου Ελένη Κανάκης Παναγιώτης Κουτσούλη Χριστίνα Μανδραπήλια Αναστασία Μαντζούνης Δημήτρης Μελάς Νίκος Ντοϊλ Ρέϊτσελ Παναγιωτοπούλου Μαριλένα Παπανικολάου Αγγελική Σίμου Άννα Στρίγγα Ιωάννα Τσίγγανου Λίνα Φουντά Εύη Ψιλοπούλου Βασιλική Υπ. Καθηγήτρια: Κουροπούλου Χ.