ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ενότητα 7: Διοίκηση διεθνών λειτουργιών & Διεθνής Ανταγωνισμός Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Ενότητα 7 Διεθνής ανταγωνισμός και διεθνές εμπόριο

Περίγραμμα Μορφές οικονομιών κλίμακας Μορφές ατελούς ανταγωνισμού ολιγοπώλιο και μονοπώλιο μονοπωλιακός ανταγωνισμός Μονοπωλιακός ανταγωνισμός και εμπόριο Διακλαδικό εμπόριο και ενδοκλαδικό εμπόριο Ντάμπινγκ Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο 6-2

Εισαγωγή Όταν ορίζουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα, το Ρικαρδιανό υπόδειγμα και το υπόδειγμα Heckscher-Ohlin υποθέτουν ότι η παραγωγική διαδικασία έχει σταθερές αποδόσεις κλίμακας: Όταν οι συντελεστές παραγωγής μεταβάλλονται κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό, το προϊόν αυξάνεται κατά το ίδιο ποσοστό. Για παράδειγμα, αν όλοι οι συντελεστές παραγωγής διπλασιαστούν τότε το προϊόν επίσης θα διπλασιαστεί. Αλλά μια επιχείρηση ή ένας κλάδος μπορεί να έχουν αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας ή οικονομίες κλίμακας: Όταν οι συντελεστές παραγωγής μεταβάλλονται κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό, το προϊόν αυξάνεται με μεγαλύτερο ποσοστό. Η μεγαλύτερη κλίμακα είναι πιο αποτελεσματική: το κόστος ανά μονάδα προϊόντος μειώνεται καθώς μια επιχείρηση ή ένας κλάδος αυξάνουν το προϊόν τους. 6-3

Εισαγωγή (συνέχεια) Το Ρικαρδιανό υπόδειγμα και του υπόδειγμα Heckscher-Ohlin στηρίζονται επίσης στον ανταγωνισμό για να προβλέψουν ότι όλο το εισόδημα από την παραγωγή δίνεται στους ιδιοκτήτες των συντελεστών παραγωγής: δεν υπάρχουν «υπερβάλλοντα» ή μονοπωλιακά κέρδη. Αλλά όταν υπάρχουν οικονομίες κλίμακας, οι μεγάλες επιχειρήσεις μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές από τις μικρές επιχειρήσεις και ο κλάδος μπορεί να συνίσταται από μια μονοπωλιακή ή λίγες μεγάλες επιχειρήσεις. Η παραγωγή μπορεί να είναι ατελώς ανταγωνιστική με την έννοια ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις επιτυγχάνουν υπερβάλλοντα ή μονοπωλιακά κέρδη. 6-4

Μορφές οικονομιών κλίμακας Οικονομίες κλίμακας μπορεί να σημαίνει είτε ότι οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις είναι πιο αποτελεσματικές είτε ότι ένας μεγαλύτερος κλάδος είναι πιο αποτελεσματικός. Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας υπάρχουν όταν το κόστος ανά μονάδα προϊόντος εξαρτάται από το μέγεθος του κλάδου. Εσωτερικές οικονομίες κλίμακας υπάρχουν όταν το κόστος ανά μονάδα προϊόντος εξαρτάται από το μέγεθος της επιχείρησης. 6-5

Μορφές οικονομιών κλίμακας (συνέχεια) Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας προκύπτουν όταν ένας μεγαλύτερος κλάδος επιτρέπει την αποτελεσματικότερη προμήθεια υπηρεσιών ή εξοπλισμού από τις επιχειρήσεις στον κλάδο. Πολλές ανταγωνιστικές μικρές επιχειρήσεις μπορεί να συνιστούν ένα μεγάλο κλάδο και να ωφελούνται από την αποτελεσματικότερη προμήθεια υπηρεσιών ή εξοπλισμού από όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου. Εσωτερικές οικονομίες κλίμακας προκύπτουν όταν οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν πλεονέκτημα κόστους σε σχέση με τις μικρές επιχειρήσεις, με συνέπεια ο κλάδος να μην είναι ανταγωνιστικός. 6-6

Επισκόπηση του μονοπωλίου Μονοπώλιο είναι ένας κλάδος με μια μόνο επιχείρηση. Ολιγοπώλιο είναι ένας κλάδος με λίγες μόνο επιχειρήσεις. Σε αυτούς τους κλάδους, το οριακό έσοδο που δημιουργείται από την πώληση περισσότερων προϊόντων είναι μικρότερο από τη σταθερή τιμή που χρεώνεται για κάθε προϊόν. Για να πωλήσει περισσότερο, μια επιχείρηση πρέπει να σχεδιάσει τη μείωση της τιμής των επιπρόσθετων μονάδων καθώς και των υφιστάμενων μονάδων, όταν δεν υπάρχει διάκριση τιμών. Η συνάρτηση οριακού εσόδου βρίσκεται συνεπώς κάτω από την καμπύλη ζήτησης (που προσδιορίζει την τιμή που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν οι πελάτες). 6-7

Σχ. 6-1: Μονοπωλιακή συμπεριφορά και αποφάσεις παραγωγής 6-8

Επισκόπηση του μονοπωλίου (συνέχεια) Μέσο κόστος είναι το πηλίκο του κόστους παραγωγής (C) δια τη συνολική παραγόμενη ποσότητα (Q). AC = C/Q Οριακό κόστος είναι το κόστος παραγωγής μιας επιπρόσθετης μονάδας προϊόντος. 6-9

Επισκόπηση του μονοπωλίου (συνέχεια) Υποθέστε ότι το κόστος είναι C = F + cq, όπου F το σταθερό κόστος, που είναι ανεξάρτητο από το επίπεδο του προϊόντος. c ένα σταθερό οριακό κόστος: ένα σταθερό κόστος παραγωγής μιας επιπρόσθετης ποσότητας παραγωγής Q. AC = F/Q + c Μια μεγαλύτερη επιχείρηση είναι πιο αποτελεσματική, διότι το μέσο κόστος μειώνεται καθώς το προϊόν Q αυξάνεται: εσωτερικές οικονομίες κλίμακας. 6-10

Σχ. 6-2: Μέσο έναντι οριακού κόστους 6-11

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός είναι ένα υπόδειγμα ενός ατελώς ανταγωνιστικού κλάδου που υποθέτει ότι: 1. Κάθε επιχείρηση μπορεί να διαφοροποιήσει το προϊόν της από το προϊόν των ανταγωνιστών της. 2. Κάθε επιχείρηση αγνοεί την επίδραση που θα έχουν οι μεταβολές της τιμής της στις τιμές που επιλέγουν οι ανταγωνιστές της: αν και κάθε επιχείρηση αντιμετωπίζει ανταγωνισμό, συμπεριφέρεται σαν να ήταν μονοπωλιακή. 6-12

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) Μια επιχείρηση σε ένα μονοπωλιακά ανταγωνιστικό κλάδο αναμένεται: να πωλεί περισσότερα καθώς οι συνολικές πωλήσεις του κλάδου αυξάνουν ή οι τιμές που χρεώνουν οι ανταγωνιστές της αυξάνουν. να πωλεί λιγότερα καθώς ο αριθμός των επιχειρήσεων στον κλάδο αυξάνεται ή η τιμή της αυξάνεται. Τα παραπάνω αντιπροσωπεύονται από τη συνάρτηση: 6-13

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) Q = S[1/n b(p P)] Q οι πωλήσεις μιας μεμονωμένης επιχείρησης S οι συνολικές πωλήσεις του κλάδου n ο αριθμός των επιχειρήσεων στον κλάδο b ένας σταθερός όρος που αντιπροσωπεύει την ευαισθησία των πωλήσεων μιας επιχείρησης στην τιμή της P η τιμή που χρεώνει η ίδια η επιχείρηση P η μέση τιμή που χρεώνουν οι ανταγωνιστές της επιχείρησης 6-14

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) Για να κάνουμε το υπόδειγμα πιο απλό, υποθέτουμε ότι όλες οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τις ίδιες συναρτήσεις ζήτησης και έχουν τις ίδιες συναρτήσεις κόστους: Επομένως σε ισορροπία, όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να χρεώνουν την ίδια τιμή: P = P Σε ισορροπία, Q = S/n + 0 AC = C/Q = F/Q + c = F(n/S) + c 6-15

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) AC = F(n/S) + c Καθώς ο αριθμός των επιχειρήσεων n στον κλάδο αυξάνεται, το μέσος κόστος αυξάνεται για κάθε επιχείρηση, διότι παράγει λιγότερο. Καθώς οι συνολικές πωλήσεις S του κλάδου αυξάνουν, το μέσο κόστος μειώνεται για κάθε επιχείρηση διότι παράγει περισσότερο. 6-16

Σχ. 6-3: Ισορροπία σε μια μονοπωλιακά ανταγωνιστική αγορά 6-17

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) Όταν οι μονοπωλιακές επιχειρήσεις έχουν γραμμικές συναρτήσεις ζήτησης, η σχέση ανάμεσα στην τιμή και την ποσότητα μπορεί να αναπαρασταθεί ως: όπου A και B σταθερές Q = A BxP και το οριακό έσοδο μπορεί να αναπαρασταθεί ως MR = P Q/B Όταν οι επιχειρήσεις μεγιστοποιούν τα κέρδη τους, πρέπει να παράγουν μέχρι το οριακό έσοδο να μην είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από το οριακό κόστος: MR = P Q/B = c 6-18

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) Q = S[1/n b(p P)] Q = S/n Sb(P P) Q = S/n + SbP SbP Q = A BxP Έστω ότι A S/n + SbP και B Sb 6-19

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) MR = P Q/B = c MR = P Q/Sb = c P = c + Q/Sb P = c + (S/n)/Sb P = c + 1/(nxb) Καθώς ο αριθμός των επιχειρήσεων n στον κλάδο αυξάνει, η τιμή που χρεώνει κάθε επιχείρηση μειώνεται λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού. 6-20

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) Σε κάποιο αριθμό επιχειρήσεων, η τιμή που χρεώνουν οι επιχειρήσεις (που μειώνεται καθώς αυξάνεται το n) εξισώνεται με το μέσο κόστος των επιχειρήσεων (που αυξάνεται καθώς αυξάνεται το n). Όταν ο κλάδος έχει αυτόν τον αριθμό επιχειρήσεων, κάθε επιχείρηση θα έχει τα έσοδα που αντισταθμίζουν ακριβώς το κόστος της (συμπεριλαμβανομένου του κόστους ευκαιρίας): η τιμή θα είναι ίση με το μέσο κόστος. Αυτός είναι ο αριθμός ισορροπίας των επιχειρήσεων στον κλάδο, διότι δεν υπάρχει κίνητρο ή τάση εισόδου ή εξόδου επιχειρήσεων στον κλάδο. 6-21

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (συνέχεια) Όταν ο αριθμός των επιχειρήσεων είναι μεγαλύτερος από ή μικρότερος από τον αριθμό ισορροπίας, τότε οι επιχειρήσεις έχουν κίνητρο εξόδου ή εισόδου στον κλάδο. Οι επιχειρήσεις έχουν κίνητρο να εισέλθουν στον κλάδο όταν τα έσοδα είναι υψηλότερα από το συνολικό κόστος (τιμή > μέσο κόστος). Οι επιχειρήσεις έχουν κίνητρο να βγουν από τον κλάδο όταν τα έσοδα είναι μικρότερα από το συνολικό κόστος (τιμή < μέσο κόστος). 6-22

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός και εμπόριο Επειδή το εμπόριο αυξάνει το μέγεθος της αγοράς, θεωρητικά μειώνει το μέσο κόστος σε ένα μονοπωλιακά ανταγωνιστικό κλάδο. Οι πωλήσεις του κλάδου αυξάνουν με το εμπόριο, με αποτέλεσμα τη μείωση του μέσου κόστους: AC = F(n/S) + c Επειδή το εμπόριο αυξάνει την ποικιλία των αγαθών που μπορούν να αγοράσουν οι καταναλωτές στο μονοπωλιακό ανταγωνισμό, αυξάνει την ευημερία των καταναλωτών. Και επειδή το μέσος κόστος μειώνεται, οι καταναλωτές μπορούν να ωφεληθούν από τη μειωμένη τιμή. 6-23

Σχ. 6-4: Αποτελέσματα μιας ευρύτερης αγοράς 6-24

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός και εμπόριο Λόγω του εμπορίου, ο αριθμός των επιχειρήσεων σε ένα νέο διεθνή κλάδο προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σε σχέση με κάθε εθνική αγορά. Αλλά δεν είναι βέβαιο αν οι επιχειρήσεις θα εγκατασταθούν στην ημεδαπή ή σε άλλες χώρες. 6-25

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός και εμπόριο Πωλήσεις κλάδου Αριθμός επιχειρήσεων Πωλήσεις ανά επιχείρηση Μέσο κόστος Υποθετικό παράδειγμα κερδών εμπορίου σε ένα μονοπωλιακά ανταγωνιστικό κλάδο Εγχώρια αγορά πριν το εμπόριο 900.000 6 150.000 10.000 Ξένη αγορά πριν το εμπόριο 1.600.000 8 200.000 8.750 Ενοποιημένη αγορά μετά το εμπόριο 2.500.000 10 250.000 8.000 Τιμή 10.000 8.750 8.000 6-26

Διακλαδικό εμπόριο Σύμφωνα με το υπόδειγμα Heckscher-Ohlin ή το Ρικαρδιανό υπόδειγμα, οι χώρες ειδικεύονται στην παραγωγή. Το εμπόριο διεξάγεται μόνο ανάμεσα στους κλάδους: διακλαδικό εμπόριο. Στο υπόδειγμα Heckscher-Ohlin υποθέτουμε ότι: Η Ημεδαπή που έχει αφθονία σε κεφάλαιο ειδικεύεται στην παραγωγή υφασμάτων (έντασης κεφαλαίου), που εισάγονται από την Αλλοδαπή. Η Αλλοδαπή που έχει αφθονία σε εργασία ειδικεύεται στην παραγωγή τροφίμων (έντασης εργασίας), που εισάγονται από την Ημεδαπή. 6-27

Σχ. 6-6: Διεθνές εμπόριο χωρίς αυξανόμενες αποδόσεις 6-28

Ενδοκλαδικό εμπόριο Υποθέστε τώρα ότι ο παγκόσμιος κλάδος υφασμάτων περιγράφεται από το υπόδειγμα του μονοπωλιακού ανταγωνισμού. Λόγω της διαφοροποίησης των προϊόντων, υποθέστε ότι κάθε χώρα παράγει διαφορετικά είδη υφασμάτων. Λόγω των οικονομιών κλίμακας, οι μεγάλες αγορές είναι επιθυμητές: η Αλλοδαπή εξάγει ορισμένα υφάσματα και η Ημεδαπή εξάγει ορισμένα υφάσματα. Το εμπόριο διεξάγεται μέσα στον κλάδο υφασμάτων: ενδοκλαδικό εμπόριο. 6-29

Ενδοκλαδικό εμπόριο (συνέχεια) Αν η Ημεδαπή έχει αφθονία κεφαλαίου, εξακολουθεί να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στα υφάσματα. Επομένως, πρέπει να εξάγει περισσότερα υφάσματα απ όσα εισάγει. Υποθέστε ότι το εμπόριο στον κλάδο τροφίμων συνεχίζει να προσδιορίζεται από το συγκριτικό πλεονέκτημα. 6-30

Σχ. 6-7: Διεθνές εμπόριο με αυξανόμενες αποδόσεις και μονοπωλιακό ανταγωνισμό 6-31

Διακλαδικό και ενδοκλαδικό εμπόριο 1. Τα κέρδη από το διακλαδικό εμπόριο αντικατοπτρίζουν το συγκριτικό πλεονέκτημα. 2. Τα κέρδη από το ενδοκλαδικό εμπόριο αντικατοπτρίζουν οικονομίες κλίμακας (χαμηλότερο κόστος) και περισσότερες καταναλωτικές επιλογές. 3. Το υπόδειγμα του μονοπωλιακού ανταγωνισμού δεν προβλέπει σε ποια χώρα θα εγκατασταθούν οι επιχειρήσεις, αλλά η χώρα που έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή του διαφοροποιημένου αγαθού είναι πιθανόν να εξάγει περισσότερο απ αυτό το αγαθό απ όσο εισάγει. 6-32

Διακλαδικό και ενδοκλαδικό εμπόριο (συνέχεια) 4. Η σχετική σημασία του ενδοκλαδικού εμπορίου εξαρτάται από την ομοιότητα των χωρών. Οι χώρες με παρόμοιες σχετικές ποσότητες συντελεστών παραγωγής προβλέπεται να έχουν ενδοκλαδικό εμπόριο. Οι χώρες με διαφορετικές σχετικές ποσότητες συντελεστών παραγωγής προβλέπεται να έχουν διακλαδικό εμπόριο. 5. Σε αντίθεση με το διακλαδικό εμπόριο στο υπόδειγμα Heckscher-Ohlin, η διανομή του εισοδήματος δεν επηρεάζεται από το ενδοκλαδικό εμπόριο. 6-33

Διακλαδικό και ενδοκλαδικό εμπόριο (συνέχεια) Περίπου το 25% του παγκόσμιου εμπορίου είναι ενδοκλαδικό σύμφωνα με τις κλαδικές ταξινομήσεις. Αλλά ορισμένοι κλάδοι έχουν υψηλότερο ενδοκλαδικό εμπόριο από άλλους: οι κλάδοι που απαιτούν σχετικά υψηλές ποσότητες ειδικευμένης εργασίας, τεχνολογίας και φυσικού κεφαλαίου χαρακτηρίζονται από ενδοκλαδικό εμπόριο στις ΗΠΑ. Χώρες με σχετικά παρόμοιες ποσότητες ειδικευμένης εργασίας, τεχνολογίας και φυσικού κεφαλαίου διενεργούν μεγάλες ποσότητες ενδοκλαδικού εμπορίου με τις ΗΠΑ. 6-34

Πίνακας 6-3: Πίνακας ενδοκλαδικού εμπορίου κλάδων των HΠA, 1993 Παρατήρηση: δείκτης 1 σημαίνει ότι όλο το εμπόριο είναι ενδοκλαδικό. Δείκτης 0 σημαίνει ότι όλο το εμπόριο είναι διακλαδικό. 6-35

Ντάμπινγκ Ντάμπινγκ είναι η πρακτική χρέωσης μιας χαμηλότερης τιμής για τα αγαθά που εξάγονται σε σύγκριση με τα αγαθά που πωλούνται στην εγχώρια αγορά. Το ντάμπινγκ είναι ένα παράδειγμα διάκρισης τιμών: η πρακτική χρέωσης διαφορετικών τιμών σε διαφορετικούς πελάτες. Διάκριση τιμών και ντάμπινγκ μπορούν να συμβούν μόνο όταν υπάρχει ατελής ανταγωνισμός: οι επιχειρήσεις μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές της αγοράς. οι αγορές είναι διαχωρισμένες, με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η αγορά των αγαθών στη μια αγορά και η μεταπώλησή τους στην άλλη. 6-36

Ντάμπινγκ (συνέχεια) Το ντάμπινγκ μπορεί να είναι στρατηγική μεγιστοποίησης των κερδών, εξαιτίας διαφορών στις αγορές της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Μια διαφορά είναι ότι συνήθως οι επιχειρήσεις της ημεδαπής συνήθως έχουν μεγαλύτερο μερίδιο στην εγχώρια αγορά σε σύγκριση με την ξένη αγορά. Εξαιτίας της μικρότερης κυριαρχίας στην αγορά και του μεγαλύτερου ανταγωνισμού στις ξένες αγορές, οι πωλήσεις στο εξωτερικό είναι συνήθως πιο ευαίσθητες στις αλλαγές της τιμής από τις εγχώριες πωλήσεις. Οι εγχώριες επιχειρήσεις μπορεί να έχουν τη δυνατότητα χρέωσης μιας υψηλής τιμής στην εγχώρια αγορά, αλλά πρέπει να χρεώσουν μια χαμηλή τιμή στις εξαγωγές αν οι ξένοι καταναλωτές είναι πιο ευαίσθητοι στις αλλαγές των τιμών. 6-37

Ντάμπινγκ (συνέχεια) Σχεδιάζουμε ένα διάγραμμα για το πώς προκύπτει το ντάμπινγκ όταν μια επιχείρηση είναι μονοπωλητής στην εγχώρια αγορά, αλλά έχει ανταγωνισμό στις ξένες αγορές. Επειδή η επιχείρηση είναι ένας μονοπωλητής στην εγχώρια αγορά, η συνάρτηση ζήτησης που αντιμετωπίζει στην εγχώρια αγορά έχει αρνητική κλίση και το οριακό έσοδο από το επιπρόσθετο προϊόν είναι πάντα μικρότερο από την ενιαία τιμή για όλες τις μονάδες του προϊόντος. Επειδή η επιχείρηση έχει ανταγωνισμό στις ξένες αγορές, η συνάρτηση ζήτησης που αντιμετωπίζει στις ξένες αγορές είναι οριζόντια, αντιπροσωπεύοντας το γεγονός ότι οι εξαγωγές είναι πολύ ευαίσθητες σε μικρές αλλαγές των τιμών. 6-38

Σχ. 6-8: Ντάμπινγκ 6-39

Ντάμπινγκ (συνέχεια) Για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της, η επιχείρηση πρέπει να πωλήσει μια περιορισμένη ποσότητα στην εγχώρια αγορά στην υψηλή τιμή P DOM, αλλά να πωλήσει στις ξένες αγορές στη χαμηλή τιμή P FOR. Από τη στιγμή που μπορεί πάντα να πωλήσει περισσότερο στην τιμή P FOR, η επιχείρηση θα πωλήσει το προϊόν της σε μια υψηλή τιμή στην εγχώρια αγορά μέχρι το οριακό έσοδο να πέσει σε P FOR. Στη συνέχεια, θα πωλήσει τις εξαγωγές της στην τιμή P FOR μέχρι το οριακό κόστος να υπερβεί αυτήν την τιμή. Σ αυτήν την περίπτωση, το ντάμπινγκ είναι μια στρατηγική που μεγιστοποιεί τα κέρδη. 6-40

Προστατευτισμός και ντάμπινγκ Το ντάμπινγκ (όπως και η διάκριση τιμών στις εγχώριες αγορές) θεωρείται γενικά αθέμιτη πρακτική. Μια αμερικανική επιχείρηση μπορεί να απευθυνθεί στο Υπουργείο Εμπορίου, το οποίο θα διερευνήσει αν έχει υποστεί ζημιά από ντάμπινγκ ξένων επιχειρήσεων. Το Υπουργείο Εμπορίου μπορεί να επιβάλει ένα «τέλος αντίντάμπινγκ», ή φόρο, ως μέτρο προφύλαξης έναντι πιθανής ζημιάς. Αυτός ό φόρος είναι ίσος με τη διαφορά ανάμεσα στην παρατηρούμενη και στη «θεμιτή» τιμή των εισαγωγών, όπου «θεμιτή» σημαίνει «η τιμή που το προϊόν πωλείται υπό κανονικές συνθήκες στην εγχώρια αγορά του κατασκευαστή». 6-41

Προστατευτισμός και ντάμπινγκ (συνέχεια) Στη συνέχεια η Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου (ITC) προσδιορίζει αν πράγματι η αμερικανική επιχείρηση έχει υποστεί ζημιά ή αν είναι πιθανόν να υποστεί. Αν η ITC προσδιορίσει ότι η αμερικανική επιχείρηση έχει υποστεί ζημιά ή είναι πιθανόν να υποστεί, το τέλος αντί-ντάμπινγκ παραμένει. Βλέπε http://www.usitc.gov/trade_remedy/731_ad_701_c vd/index.htm 6-42

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας Όταν υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες κλίμακας, μια χώρα που έχει μεγάλο κλάδο θα έχει χαμηλό κόστος παραγωγής του αγαθού ή της υπηρεσίας αυτού του κλάδου. Εξωτερικές οικονομίες μπορεί να υπάρχουν για λίγους λόγους: 6-43

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας (συνέχεια) 1. Ειδικός μηχανολογικός εξοπλισμός ή υπηρεσίες μπορεί να χρειάζονται για τον κλάδο, αλλά παρέχονται από άλλες επιχειρήσεις μόνο αν ο κλάδος είναι μεγάλος και συγκεντρωμένος γεωγραφικά. Για παράδειγμα, η Silicon Valley στην Καλιφόρνια έχει υψηλή συγκέντρωση επιχειρήσεων ολοκληρωμένων κυκλωμάτων πυριτίου, που εξυπηρετούνται από επιχειρήσεις που κατασκευάζουν ειδικά μηχανήματα για την κατασκευή ολοκληρωμένων κυκλωμάτων. Αυτά τα μηχανήματα είναι φθηνότερα και πιο εύκολα διαθέσιμα για τις επιχειρήσεις της Silicon Valley σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες αλλού. 6-44

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας (συνέχεια) 2. Συγκέντρωση της αγοράς εργασίας: ένας μεγάλος και συγκεντρωμένος γεωγραφικά κλάδος μπορεί να προσελκύσει μια δεξαμενή εργατών, μειώνοντας το κόστος αναζήτησης και πρόσληψης προσωπικού για κάθε επιχείρηση. 3. Διάχυση γνώσεων: εργάτες από διαφορετικές επιχειρήσεις μπορεί να μοιράζονται ευκολότερα ιδέες που ωφελούν την κάθε επιχείρηση όταν υπάρχει ένας μεγάλος και συγκεντρωμένος κλάδος. 6-45

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο Όταν υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες κλίμακας, η δομή του εμπορίου μπορεί να οφείλεται σε τυχαία ιστορικά συμβάντα. Οι χώρες που αρχίζουν ως μεγάλοι παραγωγοί σε συγκεκριμένους κλάδους τείνουν να παραμένουν μεγάλοι παραγωγοί ακόμα κι αν κάποια άλλη χώρα θα μπορούσε δυνητικά να παράγει πιο φθηνά. 6-46

Σχ. 6-9: Εξωτερικές οικονομίες και εξειδίκευση 6-47

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο (συνέχεια) Το εμπόριο που στηρίζεται στις εξωτερικές οικονομίες έχει αμφίβολη επίδραση στην εθνική ευημερία. Μπορεί να υπάρχουν κέρδη για την παγκόσμια οικονομία από τη συγκεντρωμένη παραγωγή κλάδων με εξωτερικές οικονομίες. Αλλά δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι ένα αγαθό που υπόκειται σε εξωτερικές οικονομίες θα παράγεται από τη σωστή χώρα. Μια χώρα μπορεί ακόμα και να βρεθεί σε χειρότερη θέση με το εμπόριο σε σύγκριση μ αυτήν που θα είχε χωρίς εμπόριο: μια χώρα μπορεί να είναι σε καλύτερη θέση αν παράγει τα πάντα για την εγχώρια αγορά της αντί να πληρώνει για εισαγωγές. 6-48

Σχ. 6-10: Εξωτερικές οικονομίες και ζημιές από το εμπόριο 6-49

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο (συνέχεια) Οι εξωτερικές οικονομίες μπορεί να είναι επίσης σημαντικές και για το διαπεριφερειακό εμπόριο στο εσωτερικό μιας χώρας Πολλοί παραγωγοί ταινιών είναι εγκατεστημένοι στο Λος Άντζελες που παράγει ταινίες για τους καταναλωτές σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ Πολλές χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις είναι εγκατεστημένες στη Νέα Υόρκη που παρέχει χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε καταναλωτές σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ Όταν υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες, η δομή του εμπορίου μπορεί να οφείλεται σε τυχαία ιστορικά συμβάντα: Οι περιοχές που αρχίζουν ως μεγάλοι παραγωγοί σε συγκεκριμένους κλάδους τείνουν να παραμένουν μεγάλοι παραγωγοί ακόμα κι αν κάποια άλλη περιοχή θα μπορούσε δυνητικά να παράγει πιο φθηνά. 6-50

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο (συνέχεια) Γενικότερα, η οικονομική γεωγραφία αναφέρεται στη μελέτη του διεθνούς εμπορίου, του διαπεριφερειακού εμπορίου και της οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας σε μητροπολιτικές και αγροτικές περιοχές. Η οικονομική γεωγραφία μελετά πώς τα άτομα συναλλάσσονται μεταξύ τους στον χώρο. Αλλαγές στις επικοινωνίες, όπως το διαδίκτυο, τα e-mail, τα text mail, η τηλεδιάσκεψη, τα κινητά τηλέφωνα (καθώς και οι σύγχρονες μεταφορές) αλλάζουν τον τρόπο συναλλαγής των ατόμων στον χώρο. 6-51

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο (συνέχεια) Έχουμε εξετάσει περιπτώσεις όπου οι εξωτερικές οικονομίες εξαρτώνται από το μέγεθος του τρέχοντος προϊόντος σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Αλλά οι εξωτερικές οικονομίες μπορεί να εξαρτώνται επίσης και από το μέγεθος του συσσωρευμένου προϊόντος στο χρόνο. Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας υπάρχουν όταν το μέσο κόστος μειώνεται καθώς αυξάνεται το συσσωρευμένο προϊόν στο χρόνο. Οι δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας υποδηλώνουν δυναμικές εξωτερικές οικονομίες κλίμακας. 6-52

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο (συνέχεια) Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας μπορεί να προκύψουν όταν το κόστος παραγωγής εξαρτάται από τη συσσώρευση γνώσης και εμπειρίας, που εξαρτώνται από την παραγωγική διαδικασία στο χρόνο. Η διαγραμματική παρουσίαση των δυναμικών αυξανόμενων αποδόσεων κλίμακας ονομάζεται καμπύλη εκμάθησης. 6-53

Σχ. 6-11: Η καμπύλη εκμάθησης 6-54

Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και εμπόριο (συνέχεια) Όπως οι εξωτερικές οικονομίες κλίμακας σε ένα χρονικό σημείο, οι δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας μπορούν να προσδώσουν ένα αρχικό πλεονέκτημα ή ένα προβάδισμα σε έναν κλάδο. Όπως οι εξωτερικές οικονομίες κλίμακας σε ένα χρονικό σημείο, οι δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις κλίμακας μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη δικαιολόγηση του προστατευτισμού. Ο προσωρινός προστατευτισμός των κλάδων τους δίνει τη δυνατότητα απόκτησης εμπειριών: επιχείρημα νηπιακής βιομηχανίας. Αλλά το προσωρινό συνήθως κρατά για μεγάλο χρονικό διάστημα και είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε πότε πραγματικά υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες κλίμακας. 6-55

Περίληψη 1. Οι οικονομίες κλίμακας υποδηλώνουν ότι η αύξηση της παραγωγής σε επίπεδο επιχείρησης ή κλάδου θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του μέσου κόστους. Οι εξωτερικές οικονομίες κλίμακας αναφέρονται στο μέγεθος της παραγωγής ενός κλάδου. Οι εσωτερικές οικονομίες κλίμακας αναφέρονται στο μέγεθος της παραγωγής μιας επιχείρησης. 2. Στο μονοπωλιακό ανταγωνισμό, κάθε επιχείρηση μπορεί ν αυξήσει τις τιμές της λίγο παραπάνω από τις τιμές των ανταγωνιστικών της προϊόντων, λόγω της διαφοροποίησης των προϊόντων, αλλά πρέπει να ανταγωνιστεί με τις άλλες επιχειρήσεις, που οι τιμές τους θεωρείται ότι δεν επηρεάζονται από τις ενέργειες κάθε επιχείρησης. 6-56

Περίληψη (συνέχεια) 3. Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός επιτρέπει κέρδη από το εμπόριο, μέσω του χαμηλότερου κόστους και των χαμηλότερων τιμών, καθώς και μέσω της διεύρυνσης των καταναλωτικών επιλογών. 4. Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός προβλέπει την ύπαρξη ενδοκλαδικού εμπορίου και δεν προβλέπει μεταβολές στη διανομή του εισοδήματος στο εσωτερικό μιας χώρας. 5. Ο τόπος εγκατάστασης των επιχειρήσεων δεν μπορεί να προβλεφθεί στο μονοπωλιακό ανταγωνισμό, αλλά οι χώρες με παρόμοιους σχετικούς συντελεστές παραγωγής προβλέπεται ότι θα έχουν ενδοκλαδικό εμπόριο μεταξύ τους. 6-57

Περίληψη (συνέχεια) 6. Το ντάμπινγκ μπορεί να είναι μια επικερδής στρατηγική όταν μια επιχείρηση αντιμετωπίζει χαμηλό ανταγωνισμό στην εγχώρια αγορά της και έντονο ανταγωνισμό στις ξένες αγορές. 7. Η οικονομική γεωγραφία αναφέρεται στο πώς συναλλάσσονται τα άτομα μεταξύ τους στο χώρο, όπως το διεθνές εμπόριο και το διαπεριφερειακό εμπόριο. 6-58

Περίληψη (συνέχεια) 8. Το εμπόριο που στηρίζεται στις εξωτερικές οικονομίες κλίμακας μπορεί ν αυξάνει ή να μειώνει την εθνική ευημερία και οι χώρες μπορεί να ωφελούνται από τον προσωρινό προστατευτισμό όταν οι κλάδοι τους διέπονται από εξωτερικές οικονομίες κλίμακας είτε σε ένα χρονικό σημείο είτε διαχρονικά. 6-59

Additional Chapter Art 6-60

Πίνακας 6-1: Σχέση εισροής προς προϊόν σε μια υποθετική βιομηχανία 6-61

Σχ. 6-5: Ισορροπία στην αγορά αυτοκινήτων 6-62

Πίνακας 6-2 Υποθετικό παράδειγμα ωφελειών από την ολοκλήρωση της αγοράς 6-63

Πίνακας 6-4 Ορισμένα παραδείγματα κλάδων εμπορεύσιμων και μη εμπορεύσιμων αγαθών 6-64

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.