Έκθεση για την Ελληνική Οικονομία

Έκθεση για την Ελληνική Οικονομία 2-2016 6 Ιουλίου 2016 Η παρουσίαση υποστηρίζεται από το

Άμεσο ζητούμενο η ανάπτυξη Υφίστανται οι αντικειμενικές συνθήκες, μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης Δεν είναι όμως αυτονόητη η έλευση της ανάπτυξης. Κίνδυνος να παραμείνει η οικονομία στάσιμη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Απαιτείται στοχευμένη οικονομική πολιτική, προς την κατεύθυνση της διασφάλισης των αναγκαίων συνθηκών. Εξελίξεις στην ΕΕ: Υψηλή μεταβλητότητα σε πολιτικό και οικονομικό πεδίο μετά το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο Όσο και αν αναμένεται ότι σταδιακά θα επέλθει ισορροπία, η ΕΕ διέρχεται κρίση. Αναμένονται θεσμικές ανακατατάξεις και κλυδωνισμοί. Η Ελλάδα δεν αποτελεί πλέον κεντρικό πρόβλημα για τους εταίρους αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται υπό εποπτεία. Πιθανό ότι η Ευρωζώνη θα προχωρήσει σε περαιτέρω εμβάθυνση και η Ελληνική οικονομία πρέπει να είναι προετοιμασμένη.

Σημαντικότεροι οι κίνδυνοι «εντός των τειχών» Έως τώρα, οι δομικές τομές που χρειάζονταν επιχειρήθηκαν άτολμα Τάση αποφυγής της πραγματικότητας, τόσο όσον αφορά τους περιορισμούς όσο και τις ευκαιρίες. Μεταρρυθμίσεις με βραχυπρόθεσμο κόστος, αλλά υψηλότερο μεσοπρόθεσμο όφελος, αναβλήθηκαν. Σημαντικά θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά στην τρέχουσα συγκυρία Κυβέρνηση και πλειονότητα της αντιπολίτευσης στην ουσία συναινούν ότι η έξοδος από την κρίση διέρχεται μέσα από την ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού προγράμματος προσαρμογής. Επιμέρους στοιχεία της οικονομικής πολιτικής δρουν αντίθετα προς μια πορεία ανάπτυξης: Φορολογική πολιτική Καθυστερήσεις και αμφισημία ως προς τις απαραίτητες δομικές αλλαγές Γενικότερη λειτουργία θεσμών (εκπαίδευση, μέσα ενημέρωσης, απονομή δικαιοσύνης)

Ανάγκη άρσης βαθιών δομικών ανισορροπιών και στρεβλώσεων Η ελληνική κρίση δεν προέκυψε αυτόνομα ως κρίση χρέους Παραγωγή προσανατολισμένη σε υπερβολικό βαθμό στην εσωτερική ζήτηση και εξαρτώμενη από τη λειτουργία του δημόσιου τομέα. Μια τέτοια κρίση δεν αντιμετωπίζεται με (υπερ)φορολόγηση, ούτε με προσωρινή στήριξη της εσωτερικής ζήτησης. Χρειάζεται σταδιακή αναδιάταξη των οικονομικών κινήτρων. Διπλός λόγος ανησυχίας: Η ελληνική οικονομία γίνεται περισσότερο κλειστή και ταυτόχρονα εξαρτώμενη από το δημόσιο Ο βαθμός που η οικονομία είναι ανοικτή στο εμπόριο (άθροισμα εισαγωγών και εξαγωγών προς το ΑΕΠ), βαίνει μειούμενος και είναι πολύ χαμηλότερος από ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές οικονομίες. Η αύξηση φορολογικών συντελεστών μεταφέρει πόρους και οικονομικές αποφάσεις από τον ιδιωτικό τομέα στο δημόσιο τομέα. Το δημόσιο τοποθετείται ώστε στο επόμενο διάστημα να έχει έναν ακόμη πιο κρίσιμο άμεσο ρόλο (αποφάσεις επενδύσεων κεφαλαίου, δημιουργία απασχόλησης).

Η Ελληνική οικονομία δεν έχει «ανοίξει» Πηγή: Eurostat Βαθμός ανοίγματος οικονομίας στο Εμπόριο (Εξαγωγές και Εισαγωγές, ως % ΑΕΠ) 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 α' τρίμ. 2016 Γερμανία 77,2 77,9 72,6 79,3 82,4 83,1 84,8 86,7 90,0 90,5 Ιρλανδία 173,8 175,2 181,8 190,2 186,3 190,6 190,5 205,0 218,6 - Ελλάδα 58,1 59,5 50,0 52,8 55,0 56,6 58,5 62,5 59,3 56,5 Γαλλία 54,3 54,7 50,5 54,0 56,3 57,1 57,9 59,9 62,9 63,7 Κύπρος 110,2 113,0 103,5 107,5 107,4 107,1 113,1 116,9 118,5 - Πορτογαλία 67,4 68,1 63,2 67,3 68,5 70,1 75,1 78,5 82,4 82,9 Σλοβακία 165,7 162,0 141,0 154,6 166,5 173,8 181,1 183,6 190,6 -

Επείγουσα ανάγκη στροφής προς ανάπτυξη Έμφαση και επίμονη τόσο στην εφαρμογή όσο και στη μελέτη των απαραίτητων προσαρμογών, για να μην υπάρξουν αστοχίες ΕΣΠΑ, πρόγραμμα Juncker, αλλά ευρωπαϊκά προγράμματα, μείωση κόστους χρηματοδότησης τραπεζών από την ΕΚΤ, σημαντικές αποκρατικοποιήσεις κ.ά., αποτελούν πολύ σημαντικά εργαλεία, αλλά δεν διασφαλίζουν μηχανικά την ανάπτυξη. Απαιτείται αποφασιστική, έμπρακτη και πέρα από κάθε αμφιβολία στροφή της πολιτικής προς την αξιοπιστία. Ζητούμενο η δημιουργία σταθερού κλίματος που θα στηρίξει την επιχειρηματικότητα και τις μακροχρόνιες επενδύσεις. Η έλευση της ανάπτυξης δεν θα γίνει αυτόματα, δεν είναι αυτονόητη, ενώ η σχετική ευθύνη πλέον μεγαλώνει εκθετικά. Περιθώρια περαιτέρω υποβοήθησης από το εξωτερικό θα υπάρξουν μόνο αν υπάρξει πρώτα ξεκάθαρη τοποθέτηση της εσωτερικής οικονομικής πολιτικής και αναπτυξιακή στροφή

Επισκόπηση Τριμηνιαίας

Δυσμενές το διεθνές περιβάλλον Εκτίμηση για μεγέθυνση παγκόσμιας οικονομίας (2016): 2,5% Επιβράδυνση όμως σε σύγκριση με τις αρχικές εκτιμήσεις Επιτάχυνση παγκόσμιου εμπορίου κατά 3,1% το 2016, Υποχωρεί η ζήτηση από τις ανεπτυγμένες, Η αύξηση από αναπτυσσόμενες κατώτερη των επιπέδων πριν από το 2014 Ευρωζώνη: +1,6% (2016) και 1,8% (2017) Τάση διαφοροποίησης συνιστωσών ανάπτυξης στην ΕΕ και Ευρωζώνη Οι εξαγωγές δεν αποτελούν πλέον αναπτυξιακό μοχλό, Η ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση κάλυψε την πτώση των εξαγωγών Παράγοντες αβεβαιότητας: i. Brexit ii. χαμηλή ανάπτυξη στις ανεπτυγμένες, αλλά και ήπια ανάπτυξη σε αναπτυσσόμενες οικονομίες (Κίνα, Βραζιλία) iii. αδύναμη ανάπτυξη του εμπορίου iv. υψηλός ιδιωτικός δανεισμός και κίνδυνος χρέους στις αναπτυσσόμενες οικονομίες v. διακυμάνσεις στις χρηματαγορές, από απελευθέρωση του γουαν vi. Κλυδωνισμοί από την σταδιακή μετάλλαξη του παραγωγικού μοντέλου στην Κίνα

(Αναμενόμενη) κλιμάκωση ύφεσης στις αρχές του 2016 Κλιμάκωσης υποχώρησης ΑΕΠ (Ιαν. - Μαρ. 2016): -1,4%, έναντι -0,9% στο δ τρίμ. 15 και ανόδου 0,4% στο α τρίμ. 2015 Αρνητικά στο ΑΕΠ επέδρασαν: Νέα μείωση κατανάλωσης νοικοκυριών (-1,3%), έναντι +0,7% στο α τριμ. 2015 o Επίπτωση δημοσιονομικών μέτρων 2015 o Σχετικά υψηλό επίπεδο - βάση σύγκρισης στο α τρίμ. πέρυσι o Επιφυλακτικότητα έναντι των νέων μέτρων Υποχώρηση εξαγωγών (-11,7%), η μεγαλύτερη πτώση σε α τρίμ. από το 2010 o o o Αποκλειστικά από συρρίκνωση εξαγωγών υπηρεσιών (-23,4%), κυρίως σε διεθνείς μεταφορές λοιπές υπηρεσίες Επίπτωση capital controls Καλή επίδοση σε εξαγωγές αγαθών εκτός πετρελαιοειδών το α τρίμ. 2015 σε υψηλό επίπεδο πέρυσι

(Αναμενόμενη) κλιμάκωση ύφεσης στις αρχές του 2016 Αρνητική επίδραση στο ΑΕΠ: Περιστολή δημόσιας καταναλωτικής δαπάνης (-1,5%), έναντι ανόδου 0,4% στο α τριμ. πέρυσι o Εφαρμογή ενιαίου μισθολογίου (ν. 4354/2015) o Κανόνας «5 αποχωρήσεις 1 πρόσληψη» - Όχι ανακλήσεις απολύσεων, όπως πέρυσι Θετική επίδραση στο ΑΕΠ: Συρρίκνωση εισαγωγών (-12,8%), μετά την έντονη περυσινή άνοδο (+9,3%) Ισχυρή υποχώρηση τόσο στις εισαγωγές αγαθών (- 1,1 δισεκ. ή -9,3%), όσο και στις εισαγωγές υπηρεσιών (- 814 εκατ. ή -26,6%) Οριακή πτώση επενδύσεων (-0,3%), έναντι αύξησης στο α τριμ. 15 (+12,4%) Αύξηση μόνο στις Λοιπές Κατασκευές, κυρίως Δημόσια έργα (+3,3%)

Ισοζύγιο Χρέος Γενικής Κυβέρνησης 2015 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης: έλλειμμα 3,2% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος 3,4% το 2014 Πρωτογενές Ισοζύγιο ΓΚ: πλεόνασμα 0,6% του ΑΕΠ, έναντι πλεονάσματος 0,3% το 2014 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης: στα 311,5 δισεκ., από 319,7 δισεκ., Το χρέος, σε απόλυτες τιμές, έλαβε την υψηλότερη τιμή το 2011, έκτοτε διατηρήθηκε σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα Εάν το ΑΕΠ είχε διατηρηθεί στο επίπεδο του 2008 ( 242 δισεκ.), ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ το 2015 θα ήταν 128,7%, αντί 176,9%

Εντός τροχιάς ο Προϋπολογισμός του 2016 Υπέρβαση στόχων Ιανουαρίου - Μαΐου: πρωτογενές πλεόνασμα 2,3 δισεκ., έναντι στόχου πλεονάσματος 820 εκατ. Συνολικό Ισοζύγιο ΚΠ: έλλειμμα 814 εκατ., αντί στόχου ελλείμματος 3,9 δισεκ. Υπέρβαση κυρίως από συγκράτηση δαπανών και λιγότερο από υπέρβαση εσόδων: Περιορισμός πρωτογενών δαπανών 2,06 δισεκ. αλλά και Μεγάλη διεύρυνση ληξιπρόθεσμων οφειλών δημοσίου (+ 820 εκατ. στο τετράμηνο) Υψηλότερα του αναμενόμενου λοιπά μη φορολογικά έσοδα, π.χ. δικαιώματα που λαμβάνει το Δημόσιο από την ΤτΕ (+ 423 εκατ.) Υψηλή είσπραξη φόρων παρελθόντων οικονομικών ετών (+ 312 εκατ.) (ρυθμίσεις εφορίας)

α' τριμ. '05 β' τριμ. '05 γ' τριμ. '05 δ' τριμ. '05 α' τριμ. '06 β' τριμ. '06 γ' τριμ. '06 δ' τριμ. '06 α' τριμ. '07 β' τριμ. '07 γ' τριμ. '07 δ' τριμ. '07 α' τριμ. '08 β' τριμ. '08 γ' τριμ. '08 δ' τριμ. '08 α' τριμ. '09 β' τριμ. '09 γ' τριμ. '09 δ' τριμ. '09 α' τριμ. '10 β' τριμ. '10 γ' τριμ.'10 δ' τριμ. '10 α' τριμ. '11 β' τριμ. '11 γ' τριμ. '11 δ' τριμ. '11 α' τριμ. '12 β' τριμ. '12 γ' τριμ. '12 δ' τριμ. '12 α' τριμ. '13 β' τριμ. '13 γ' τριμ. '13 δ' τριμ.' 13 α' τριμ. '14 β' τριμ. '14 γ' τρίμ. 14 δ' τρίμ.'14 α' τρίμ. 15 β' τρίμ. '15 γ' τρίμ. 15 δ' τρίμ. '15 α' τρίμ. 16 Απρ. 16 Με διακυμάνσεις η βιομηχανία Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής 20% 15% Eυρωζώνη-19 Ελλάδα 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat Α τριμ. 2016: +0,2%, αντί Α τριμ. 2015: +2,0% Μεταποίηση +2,6%, Ορυχεία - Λατομεία -17,0%, Ηλεκτρισμός -3,6%, Παροχή Νερού -0,9%

α' τριμ. 2006 β' τριμ. 2006 γ' τριμ. 2006 δ' τριμ. 2006 α' τριμ. 2007 β' τριμ. 2007 γ' τριμ. 2007 δ' τριμ. 2007 α' τριμ. 2008 β' τριμ. 2008 γ' τριμ. 2008 δ' τριμ. 2008 α' τριμ. 2009 β' τριμ. 2009 γ' τριμ. 2009 δ' τριμ. 2009 α' τρίμ. 2010 β' τρίμ. 2010 γ' τρίμ. 2010 δ' τριμ. 2010 α' τρίμ. 2011 β' τρίμ. 2011 γ' τρίμ. 2011 δ' τρίμ. 2011 α' τρίμ. 2012 β' τρίμ. 2012 γ' τρίμ. 2012 δ' τρίμ. 2012 α' τρίμ. 2013 β' τρίμ. 2013 γ' τρίμ. 2013 δ' τρίμ. 2013 α' τρίμ. 2014 β' τρίμ. 2014 γ' τρίμ. 2014 δ' τρίμ. 2014 α' τρίμ. 2015 β' τρίμ. 2015 γ' τρίμ. 2015 δ' τρίμ. 2015 α' τρίμ. 2016 Απρ. - Μάι. 2016 Κατασκευές: χαμηλές επιδόσεις του δείκτη κατά το πρώτο τρίμηνο Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές και Δείκτης Επιπέδου Εργασιών (τριμηνιαίες μεταβολές) 80 60 40 20 0-20 -40-60 -80 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% Επίπεδο Εργασιών Ελλάδα (αριστερή κλίμακα) Δείκτης Παραγωγής Eυρωζώνη-19 (δεξια κλίμακα) Δείκτης Παραγωγής Ελλάδα (δεξία κλίμακα) Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ - Eurostat Α τρίμ. 2016: -9,3% Α τρίμ. 2015 : +47,1%

Επιδείνωση λιανικού εμπορίου αλλά με εξαιρέσεις Δείκτης Όγκου Λιανικού Εμπορίου (2010=100) και Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών Λιανικού Εμπορίου (1996-2006=100) 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 Πολυκαταστήματα: +12% Τρόφιμα Ποτά Καπνός:+3,9% Ένδυση Υπόδηση: +1,9% 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 Δείκτης Όγκου Λιανικού Εμπορίου (αριστερή κλίμακα) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών (δεξιά κλίμακα) Πηγές: IOBE, ΕΛΣΤΑΤ Δείκτης όγκου πρώτου τριμήνου 2016: -3,4%. (έναντι στασιμότητας πέρυσι)

Μικτή εικόνα στις Υπηρεσίες: μικρή υποχώρηση στο α τρίμηνο στον Τουρισμό (αν και όχι σε κρίσιμο τρίμηνο) Δείκτης Κύκλου Εργασιών σε Δραστηριότητες Υπηρεσιών Παροχής Καταλύµατος και Εστίασης 180-3,4% στο πεντάμηνο οι εισπράξεις 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Πηγές: IOBE, ΕΛΣΤΑΤ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ A 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Δείκτης 61 98 158 63 48 96 157 51 39 80 146 42 32 84 148 58 47 90 159 64 48 98 167 59 43 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ: απαισιοδοξία κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2016 σε όλους τους κλάδους πλην Πληροφορικής

Ιουν/05 Δεκ/05 Ιουν/06 Δεκ/06 Ιουν/07 Δεκ/07 Ιουν/08 Δεκ/08 Ιουν/09 Δεκ/09 Ιουν/10 Δεκ/10 Ιουν/11 Δεκ/11 Ιουν/12 Δεκ/12 Ιουν/13 Δεκ/13 Ιουν/14 Δεκ/14 Ιουν/15 Δεκ/15 Ιουν/16 Σταθερότητα στο οικονομικό κλίμα κατά το β τρίμηνο του 2016, σε χαμηλότερο όμως επίπεδο σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό. Στα ίδια επίπεδα το τρέχον τρίμηνο και οι μέσοι ευρωπαϊκοί δείκτες Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 120 110 100 90 80 70 60 50 Οικονομικό κλίμα EΕ Οικονομικό κλίμα Ευρωζώνη Οικονομικό κλίμα Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (2001-2015) Πηγή: ΙΟΒΕ, European Commission

Ιουν/05 Δεκ/05 Ιουν/06 Δεκ/06 Ιουν/07 Δεκ/07 Ιουν/08 Δεκ/08 Ιουν/09 Δεκ/09 Ιουν/10 Δεκ/10 Ιουν/11 Δεκ/11 Ιουν/12 Δεκ/12 Ιουν/13 Δεκ/13 Ιουν/14 Δεκ/14 Ιουν/15 Δεκ/15 Ιουν/16 Ιουν/05 Δεκ/05 Ιουν/06 Δεκ/06 Ιουν/07 Δεκ/07 Ιουν/08 Δεκ/08 Ιουν/09 Δεκ/09 Ιουν/10 Δεκ/10 Ιουν/11 Δεκ/11 Ιουν/12 Δεκ/12 Ιουν/13 Δεκ/13 Ιουν/14 Δεκ/14 Ιουν/15 Δεκ/15 Ιουν/16 Βελτίωση στις επιχειρηματικές προσδοκίες το β τρίμηνο σε όλους τους τομείς, εκτός των Κατασκευών. Καλύτερες επιδόσεις των τομέων σε σχέση με τις αντίστοιχες περσινές Βιομηχανία 120 110 100 90 80 70 60 50 10 0-10 -20-30 -40-50 Κατασκευές Ιουν/05 Δεκ/05 Ιουν/06 Δεκ/06 Ιουν/07 Δεκ/07 Ιουν/08 Δεκ/08 Ιουν/09 Δεκ/09 Ιουν/10 Δεκ/10 Ιουν/11 Δεκ/11 Ιουν/12 Δεκ/12 Ιουν/13 Δεκ/13 Ιουν/14 Δεκ/14 Ιουν/15 Δεκ/15 Ιουν/16 Ιουν/05 Δεκ/05 Ιουν/06 Δεκ/06 Ιουν/07 Δεκ/07 Ιουν/08 Δεκ/08 Ιουν/09 Δεκ/09 Ιουν/10 Δεκ/10 Ιουν/11 Δεκ/11 Ιουν/12 Δεκ/12 Ιουν/13 Δεκ/13 Ιουν/14 Δεκ/14 Ιουν/15 Δεκ/15 Ιουν/16 120 100 80 60 40 20 0 10 5 0-5 -10-15 -20-25 -30-35 -40 Βιομηχανία - Ελλάδα Κατασκευές - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (2001-2015) Μέσος Όρος Ελ. (2001-2015) Βιομηχανία - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Κατασκευές - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Λιανικό Εμπόριο 140 120 100 80 60 40 20 0 10 5 0-5 -10-15 -20-25 -30 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 Υπηρεσίες Υπηρεσίες - Ελλάδα Λιανικό Εμπόριο - Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (2001-2015) Λιανικό Εμπόριο - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Μέσος Όρος Ελ. (2002-2015) Υπηρεσίες - Ευρωζώνη (άξονας δεξιά) Πηγή: ΙΟΒΕ

Ιουν/05 Δεκ/05 Ιουν/06 Δεκ/06 Ιουν/07 Δεκ/07 Ιουν/08 Δεκ/08 Ιουν/09 Δεκ/09 Ιουν/10 Δεκ/10 Ιουν/11 Δεκ/11 Ιουν/12 Δεκ/12 Ιουν/13 Δεκ/13 Ιουν/14 Δεκ/14 Ιουν/15 Δεκ/15 Ιουν/16 Νέα όμως υποχώρηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης το β τρίμηνο, με αξιοσημείωτη πτώση της σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή μέση τιμή Σταθερότητα στους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς δείκτες Καταναλωτική Εμπιστοσύνη 0-10 -20-30 -40-50 -60-70 -80-90 Καταναλωτική εμπιστοσύνη E.E Καταναλωτική εμπιστοσύνη Ευρωζώνη Καταναλωτική εμπιστοσύνη Ελλάδα Μέσος Όρος Ελ. (2001-2015) Πηγή: ΙΟΒΕ, European Commission

Μείωση της ανεργίας το 1Q/2016 Αριθμός ανέργων στην Ελλάδα 1Q/2008-1Q/2016 1600 1400 1200 22,8 23,8 20,9 26,2 27,6 27,2 27,8 26,625,5 26,6 24,6 24,0 24,4 24,9 1273 1195 30 25 1000 800 600 400 200 8,4 7,3 7,3 8,0 9,5 9,0 419 367 364 402 477 456 478 16,1 14,4 11,912,0 12,6 10,5 9,4 529 600 605 632 721 800 816 17,9 884 1029 1119 1163 1218 1280 1336 1328 1320 1337 1342 1280 1229 1246 1180 1161 1175 20 15 10 5 0 0 Αριθμός Ανέργων (αριστερός άξονας) Ποσοστό Ανεργίας (δεξιός άξονας) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Στο 24,9% η ανεργία (1Q/2016) από 26,6% το 1Q/2015, αυξημένη κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 4Q/2015: 78000 περισσότεροι εργαζόμενοι σε σχέση με πέρυσι Αύξηση απασχόλησης σε 17 κλάδους (1Q/2016). Ενδεικτικά: Ορυχεία και Λατομεία (+26,7%), Διαχείριση Ακίνητης Περιουσίας (+20,8%), Ενημέρωση και Επικοινωνία (+10%), Δημόσια Διοίκηση (+9,9%), Τουρισμός (+9,6%), Μεταποίηση (+3,5%), Χονδρικό-Λιανικό Εμπόριο (+2,1). Μείωση απασχόλησης σε 4 κλάδους, κυρίως σε Γεωργία, Δασοκομία, Αλιεία (-6,5%), Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες (-3,8%)

εκ. ευρώ % μεταβολή Ισχυρή βελτίωση Ισοζυγίου ΤΣ στο 4μηνο του 2016 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, Ιανουάριος Απρίλιος 2009-2016 0 30,0% 25,2% -2.000 17,5% 20,0% -4.000-6.000-4.975,0-3.619,0-4.252,0-3.077,0 10,0% 0,0% -6.357,0-8.000-10,0% -10.000-12.000-10.520,0-8.850,0-32,8% -28,2% -21,7% -27,3% -20,0% -27,6% -30,0% -14.000-13.167,0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016-40,0% Πηγή: ΤτΕ κυρίως λόγω της συρρίκνωσης του ελλείμματος στο Ισοζύγιο αγαθών, παρά την κάμψη του πλεονάσματος Υπηρεσιών

χιλ. Μικρή ενίσχυση ελλείμματος εμπορικού ισοζυγίου αγαθών κατά το πρώτο τετράμηνο 2016 κατά 0,2% Ιανουάριος Απρίλιος 2016: Εξαγωγές : -7,8% ( 7,7 δισεκ., με τα πετρελαιοειδή) +0,5% ( 6,03 δισεκ. χωρίς πετρελαιοειδήπλοία) Εισαγωγές: -4,4% ( 13,9 δισεκ.) Εμπορικό έλλειμμα: +0,2% Έντονη εξασθένιση: «Καύσιμα» (-27,4%) Αύξηση: «Αγροτικά προϊόντα»(5,5%), «Βιομηχανικά Προϊόντα» (0,6%) 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 Αγορές: Απώλειες: Τουρκία (38,4%), Φινλανδία (16,7%), Ιταλία (8,8%), Ην.Βασίλειο (3,1%), Δανία (18%), Ουκρανία (37,7%), Ρωσία (27,9%), ΗΠΑ (16,9), Αίγυπτος (27,9%), Σ.Αραβία (35,3%), Άνοδος: Ε.Ζ.(1%), EE-28 (0,5%), Ολλανδία (32,3%), Κύπρος (13,8%), Γαλλία (3,9%), Γερμανία (6,9%), Πολωνία (24,5%), Ρουμανία (10,2%), Ισραήλ (75,3%), Ην. Αρ. Εμιράτα (14,3), Κίνα (39,6%) 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Μαι. 2011 Αυγ. 2011 Νοε. 2011 Φεβ. 2012 Μαι. 2012 Αυγ. 2012 Νοε. 2012 Φεβ. 2013 Μαι. 2013 Αυγ. 2013 Νοε. 2013 Φεβ. 2014 Μαι. 2014 Αυγ. 2014 Νοε. 2014 Φεβ. 2015 Μαι. 2015 Αυγ. 2015 Νοε. 2015 Φεβ. 2016 Μαι. 2016 Συνέχιση αποπληθωρισμού, ηπιότερη από πέρυσι 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4% Εναρμονισμένος Πληθωρισμός Ευρωζώνη-19 Ελλάδα Α πεντάμ. 2016: Ηπιότερη πτώση τιμών έναντι ίδιας περιόδου 2015: -1%, έναντι -1,5% Απρ. Μάιος 2016: υποχώρηση επιπέδου τιμών κατά 1,1%, ίδιο επίπεδο με το α τρίμ. 2016 και 1% χαμηλότερα σε σύγκριση με πέρυσι. Αυξητική επίδραση υψηλότερου ΦΠΑ στο 24% και κατάργηση μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου από 1 η Ιουνίου. Συντήρηση αποπληθωρισμού από νέα μείωση τιμών πετρελαίου (Στέγαση -4,6%, Μεταφορές -3,9%) Γενικός Δείκτης Τιμών Παραγωγού (Ιαν. Απρ. 2016): -9,8%, μεγαλύτερη μείωση δεκαετίας Τιμές Εισαγόμενων Προϊόντων (Ιαν. Απρ. 2016): 10%, έναντι -11% ένα χρόνο πριν

Μεσοπρόθεσμες εξελίξεις: «ομαλοποίηση» σχέσεων με πιστωτές με κόστος Θετικές επιδράσεις ολοκλήρωσης αξιολόγησης: Κάμψη αβεβαιότητας ως προς τα δημοσιονομικά μέτρα, περιεχόμενο μεταρρυθμίσεων («κόκκινα δάνεια», νέο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων) Επαναφορά waiver μείωση κόστους κεφαλαίου τραπεζών, βασική προϋπόθεση αύξησης δανείων Εκκίνηση πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών δημόσιου τομέα 1,8 δισεκ. (άλλα 1,7 δισεκ. με β υποδόση) Ευρύτερα, μήνυμα εφαρμογής του τρίτου Προγράμματος σταδιακή ανάκτηση αξιοπιστίας Στην αρνητική πλευρά: Περιοριστική επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών από αύξηση άμεσων και έμμεσων φορών, εισφορών, ΦΠΑ Αύξηση ασφαλιστικών εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες επιχειρήσεις Δημοσιονομική προσαρμογή με υψηλή φορολογική επιβάρυνση

Αβεβαιότητες στο τραπεζικό σύστημα Σε σημείο καμπής το τραπεζικό σύστημα και η ρευστότητα: Εν εξελίξει η διαχείριση των «κόκκινων δανείων» Δεν σημειώνεται επιστροφή καταθέσεων νοικοκυριών επιχειρήσεων δεν χαλαρώνουν περαιτέρω τα capital controls Ανάγκη συσχέτισης επιστροφής καταθέσεων λιγότερων ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων Πρόσθετος παράγοντας αβεβαιότητας: επιδράσεις Brexit Δεδομένων των παραπάνω, δεν αναμένεται άμεσα σημαντική μεταβολή στην παροχή πιστώσεων από τα τραπεζικά ιδρύματα Τόνωση επενδύσεων από ΠΔΕ και πρόσφατες αποκρατικοποιήσεις: Πληρωμές ΠΔΕ: + 143 εκατ. (+14,7%), ωστόσο υπολείπονται του στόχου Εκκίνηση έργων σε περιφερειακά αεροδρόμια, ΟΛΠ κ.λπ. Διαδικαστικές εκκρεμότητες για νέο Ταμείο Συμβολή σε επενδύσεις το 2017

Νέοι «εισαγόμενοι» κίνδυνοι Brexit: Αβεβαιότητα για επιδράσεις σε χρηματαγορές και τράπεζες, προετοιμασία ΕΚΤ με ενίσχυση Q E από τον Μάρτιο Έλλειψη ρυθμιστικού πλαισίου σχέσεων χωρών που αποχωρούν από την ΕΕ με αυτή Ζητήματα ανακατανομής κοινοτικού προϋπολογισμού Επιδράσεις σε Ελλάδα κυρίως μέσω των τουριστικών υπηρεσιών Φέτος, η μεγάλη πλειονότητα των κρατήσεων έχει ήδη γίνει και πληρωθεί Μεταναστευτικό: Σημαντική υποχώρηση εισροών από κλείσιμο βόρειων συνόρων & συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ - Τουρκίας Ανάκαμψη τιμής πετρελαίου αύξηση ενεργειακού κόστους Σταθερά χαμηλή ισοτιμία ευρώ/δολαρίου ανταγωνιστικότητα κόστους

Θετική η συνεισφορά εξωτερικού τομέα Εξαγωγές Σε φάση «αφομοίωσης» της ανόδου των προηγούμενων ετών ο τουρισμός Ανθεκτικότητα εξαγωγών αγαθών εκτός πετρελαιοειδών, παρά τα capital controls Εκτεταμένη κάμψη διεθνών μεταφορικών υπηρεσιών Εισαγωγές Εντονότερη αντίδραση σε κάθε χαλάρωση των capital controls

Προβλέψεις 2016 Συνέχιση υποχώρησης ιδιωτικής κατανάλωσης: εφαρμογή νέων μέτρων, επιβράδυνση αύξησης απασχόλησης ( -1,0 με -2,0%) o Συγκράτηση μείωσης από σχετικά χαμηλή βάση πέρυσι μετά τα capital controls Περιστολή δημόσιας κατανάλωσης από υλοποίηση πολιτικών δημοσιονομικής προσαρμογής ( -1,5 με -2,5%) o Ενιαίο μισθολόγιο, όχι ανακλήσεις απολύσεων όπως το 2015 Εξασθένιση επενδύσεων ( -4,0) από: o o o Στενότητα επενδυτικών πόρων (εκτός του ΠΔΕ) Κάμψη διεθνούς εμπορίου - ζήτησης για ελληνικά προϊόντα Περιορισμένη δραστηριότητα σε παραχωρήσεις ιδιωτικοποιήσεις, πέραν των προγραμματισμένων

Προβλέψεις 2016 Εξωτερικός τομέας Κάμψη εξαγωγών ( -2,0 με -3,0%), αποκλειστικά από λιγότερες εξαγωγές υπηρεσιών o Άνοδος εξαγωγών εκτός πετρελαιοειδών από τα τέλη του τρίτου τριμήνου o Ήπια αρνητική επίδραση Brexit κυρίως στα αγαθά, αλλά μόνο στο δεύτερο μισό του 2016 Σε πτωτική τροχιά και οι εισαγωγές ( -4,0 με -5,0%), από φθίνουσα καταναλωτική ζήτηση και υποτονικές επενδύσεις o Σημαντική ανάσχεση υποχώρησης από το γ τρίμηνο, αφού ολοκληρώνεται ένας χρόνος περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων 2016: Παραμένει η πρόβλεψη ύφεσης 1,0%

Προβλέψεις 2016 Σταθερότητα ή μικρή υποχώρηση ανεργίας Πιέσεις νέων μέτρων σε ιδιωτική κατανάλωση και ακολούθως στην απασχόληση κλάδων προϊόντων υπηρεσιών για τον τελικό καταναλωτή (Λιανικό Εμπόριο Εστίαση) Περιορισμένη ενίσχυση στον Τουρισμό Κατασκευές: Άνοδος στα Δημόσια Έργα από ΠΔΕ πτώση στην Οικοδομή Συνέχιση συμβολής δημόσιου τομέα στην απασχόληση με τα προγράμματα κοινωφελούς χαρακτήρα Εν αναμονή της διαπραγμάτευσης (2 η αξιολόγηση) για εργασιακές σχέσεις που αφορά όμως ορισμένες επιχειρήσεις Στην περιοχή του 24,7% η ανεργία το 2016 Νέα, ήπια υποχώρηση τιμών Σταδιακή εξομάλυνση της τιμής του πετρελαίου μετά την πτώση στο δ τριμ. 2015 Φεβ. 2016 Αποπληθωριστικές επενέργειες από χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα Μικρή ανάσχεση αποπληθωρισμού από τη νέα αύξηση ΦΠΑ Αποπληθωρισμός 0,3% το τρέχον έτος

Παρουσίαση Μελέτης ΙΟΒΕ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Σκοπός της Μελέτης Οικονομικές επιδράσεις Ο σκοπός της μελέτης είναι ο προσδιορισμός των οικονομικών επιδράσεων από την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ την επόμενη δεκαετία (2016-2025), υπό τους όρους που προβλέπει η προσφορά της COSCO Group. Δημοσιονομικά έσοδα Πώληση μετοχών Αντάλλαγμα παραχώρησης Μερίσματα Φορολογία & εισφορές Επενδύσεις Υποχρεωτικές επενδύσεις με βάση τη σύμβαση Λοιπές επενδύσεις Καταλυτικές επιδράσεις Αυξημένη ροή εμπορευμάτων Αναβίωση της ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας Λοιπές καταλυτικές επιδράσεις Πολλαπλασιαστικές/ μακροοικονομικές επιδράσεις ΑΕΠ Απασχόληση Λοιπά βασικά μακροοικονομικά μεγέθη

Το καθαρό δημοσιονομικό όφελος για την περίοδο 2016-2025 υπολογίζεται σε 475 εκατ. (παρούσα αξία) 350 300 250 200 150 100 50 Δημοσιονομικά έσοδα ανά σενάριο 0 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Σενάριο ιδιωτικοποίησης Σενάριο βάσης Καθαρό Δημοσιονομικό Όφελος εκατ. 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Σύνολο PV* Ιδιωτικοποίησης 312,5 39,6 47,6 49,1 52,7 56,0 146,4 61,2 63,2 65,2 893,5 808,9 Βάσης 35,0 32,7 34,5 35,6 37,4 38,8 40,2 41,5 42,9 44,2 382,9 334,2 Καθαρό όφελος 277,5 6,9 13,1 13,5 15,2 17,3 106,3 19,7 20,3 20,9 510,6 474,7 Σημ.: * Παρούσα αξία των δημοσιονομικών εσόδων την περίοδο 2016-2025, με επιτόκιο προεξόφλησης 2,97%. Πηγή: ΟΛΠ, ΤΑΙΠΕΔ Επεξεργασία Στοιχείων: ΙΟΒΕ 33

Η σύμβαση παραχώρησης προβλέπει συγκεκριμένες επενδύσεις, συνολικού ύψους 294 εκατ. 15,0 15,0 8,0 8,0 5,0 5,0 20,0 136,3 25,0 55,0 Κρουαζιέρα - επέκταση σταθμού επιβατών Εξοπλισμός προμηθειών Έργα βελτίωσης υποδομών Εξοπλισμός βυθοκόρησης Ένωση με εκτάσεις ΟΔΔΥ Αναβάθμιση ΝΠΖ Υποδομές για τον σταθμό αυτοκινήτων Προβλήτα πετρελαιοειδών Υποδομές και εξοπλισμός για εμπορ/τια Μελέτες Τα επιχειρηματικά έσοδα στον λιμένα και στους άμεσα συνδεδεμένους κλάδους αναμένεται να ανέλθουν σταδιακά σε 2,6 δισεκ. το 2025. 34

% απόκλιση στο ΑΕΠ Μακροοικονομικές επιδράσεις 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 Συνολική επίδραση στο ΑΕΠ των παραγόντων προσφοράς και ζήτησης 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Υψηλότερο επίπεδο του ΑΕΠ κατά 0,8% το 2025 Σταθερή αύξηση του πραγματικού μισθού Εξαιρετικά ασθενείς πληθωριστικές πιέσεις Μείωση του δημοσίου χρέους μακροχρόνια κατά 2,3 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. 31 χιλ. νέες θέσεις εργασίας στο σύνολο της οικονομίας Παράγοντες προσφοράς Παράγοντες ζήτησης Πηγή: Εκτιμήσεις ΙΟΒΕ Σημείωση: Το αποτέλεσμα προκύπτει από τη σύγκριση του επίπεδου ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας σε δυο σενάρια με και χωρίς την παραχώρηση των μετοχών της ΟΛΠ. 35

Συμπεράσματα Η εισροή πόρων από το εξωτερικό είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ενίσχυση της αναπτυξιακής πορείας της χώρας και την οριστική της έξοδο από την κρίση. Η παραχώρηση των μετοχών του ΟΛΠ στην COSCO και στη συνέχεια η ανάπτυξη του λιμένα Πειραιώς μπορεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση. Η ανάπτυξη του λιμένα Πειραιώς και η δημιουργία ενός κέντρου διεθνούς εμβέλειας για το διαμετακομιστικό εμπόριο, τον τουρισμό και την κρουαζιέρα, αναμένεται να έχει πολλαπλές θετικές επιδράσεις στην εγχώρια οικονομία και στην κοινωνία. 36

Ευχαριστούμε πολύ! www.iobe.gr twitter.com/iobe_feir