ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 2764/2009

Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 Fax: 210-3255460 E-mail: info@rae.gr Web: www.rae.gr ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 2764/2009 Απάντηση στο υπ αριθ. πρωτ. ΡΑΕ Ι-94885/07.08.2009 έγγραφο του ΥΠΑΝ με θέμα «Καταγγελία αριθμ. 2009/4405, Οδηγία 2003/55/ΕΚ σχετικά με του κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου» Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κατά την τακτική συνεδρίασή της, στην έδρα της, την 14/09/2009 και Λαμβάνοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του ν. 2773/1999 (ΦΕΚ Α 286). 2. Τις διατάξεις του ν. 2364/1995 (ΦΕΚ Α 252), «Σύσταση του Σώματος Ενεργειακού Ελέγχου και Σχεδιασμού. Εισαγωγή, μεταφορά, εμπορία και διανομή φυσικού αερίου και άλλες διατάξεις». 3. Τις διατάξεις της υπ αριθμ. Δ1/18887/06.11.2001 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης για την «Χορήγηση άδειας διανομής φυσικού αερίου στην Εταιρεία Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) Αττικής Ανώνυμη Εταιρεία». 4. Τις διατάξεις της Οδηγίας 2003/55/ΕΚ «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου». 5. Τις διατάξεις του ν. 3428/2005 (ΦΕΚ Α 313) «Απελευθέρωση Αγοράς Φυσικού Αερίου». 6. Το υπ αριθμ. Δ16/Φ 2.4 Α/17607/1109/07.08.2009 έγγραφο του ΥΠΑΝ (ΡΑΕ Ι- 94885/07.08.2009) με θέμα «Καταγγελία υπ αριθμ. 2009/4405. Οδηγία 2003/55/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου». Σκέφτηκε ως εξής: Με το σχετικό υπ αριθμ. 6 το Υπουργείο Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ), κοινοποίησε στη ΡΑΕ επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία αναφέρεται σε καταγγελία εταιρείας καταναλωτή φυσικού αερίου στην περιοχή της Αττικής (καταγγελία υπ αριθμ. 2009/4405) και ζητάει τις παρατηρήσεις της ΡΑΕ επί των αιτιάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ανάλογη περίπτωση καταγγελίας με αυτή που περιγράφεται στο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει δεχθεί η Αρχή από την εταιρεία ΒΙΟΧΑΡΤΙΚΗ ΑΒΕΕ, βιομηχανικό καταναλωτή

φυσικού αερίου της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. Επί της καταγγελίας αυτής η ΡΑΕ εξέδωσε την υπ αριθμ. 396/2008 απόφαση «Καταγγελία της εταιρίας ΒΙΟΧΑΡΤΙΚΗ ΑΒΕΕ κατά της Εταιρίας Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) Αττικής Α.Ε.», με την οποία απέρριψε την καταγγελία της εταιρείας και η οποία κοινοποιήθηκε στο ΥΠΑΝ με το Ο-22769/08.05.2008 έγγραφο της ΡΑΕ. Σε σχέση με τα διαλαμβανόμενα στο εγγράφου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σχετικό υπ αριθμ. 6), επισημαίνονται τα ακόλουθα: 1. Θεσμικό πλαίσιο που διέπει την διανομή φυσικού αερίου στην περιοχή της Αττικής 1.1 Οργάνωση της αγοράς φυσικού αερίου στην περιοχή της Αττικής Η διανομή και η προμήθεια φυσικού αερίου στις περιοχές που δραστηριοποιούνται ΕΠΑ διέπονται από τις σχετικές διατάξεις του ν. 2364/1995 (ΦΕΚ Α 252) (εφεξής «Νόμος»). Συγκεκριμένα: Σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 4 του Νόμου: «Από τα δικαιώματα των Ε.Δ.Α. ή της Δ.ΕΠ.Α. Α.Ε. κατά περίπτωση, της προηγούμενης παραγράφου, τα δικαιώματα: α) προγραμματισμού, β) μελέτης, γ) σχεδιασμού, δ) κατασκευής, ε) εκμετάλλευσης Συστήματος Διανομής Φυσικού Αερίου και στ) πώλησης φυσικού αερίου, προκειμένου για τις Ε.Δ.Α. εντός των γεωγραφικών ορίων δραστηριότητάς τους και προκειμένου για τη Δ.ΕΠ.Α. Α.Ε. εντός των γεωγραφικών ορίων που αυτή θεωρεί σκόπιμο, επιτρέπεται να εισφερθούν μόνο σε Ανώνυμη Εταιρία Παροχής Αερίου (Εταιρία Παροχής Αερίου - Ε.Π.Α. Α.Ε.) αποκαλούμενη εφεξής Ε.Π.Α., η οποία θα συσταθεί σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παραγράφους 6 και 7 του άρθρου αυτού και θα έχει ως αποκλειστικό σκοπό τον προγραμματισμό, την άσκηση και την εκμετάλλευση των ανωτέρω δικαιωμάτων. Η άσκηση των ανωτέρω δικαιωμάτων από τις Ε.Π.Α. επιτρέπεται μόνο μετά από προηγούμενη άδεια διανομής φυσικού αερίου, χρονικής ισχύος από είκοσι πέντε (25) μέχρι τριάντα πέντε (35) έτη, δυναμένης να παραταθεί, που εκδίδεται από τον Υπουργό Ανάπτυξης και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως». Σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Νόμου: «5. Η άδεια διανομής φυσικού αερίου περιλαμβάνει όρους, την τήρηση των οποίων ελέγχει το Σώμα, οι οποίοι μεταξύ άλλων αφορούν: α) Την εξυπηρέτηση κυρίως του δημόσιου συμφέροντος και την παροχή υπηρεσιών κοινής ωφελείας. β) Την υποχρέωση παροχής υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών στους καταναλωτές. γ) Τον καθορισμό ανακοινώσιμων και διαφανών τιμολογίων, σε συνάρτηση ιδίως με τις τιμές ανταγωνιστικών μορφών ενέργειας και των στοιχείων κόστους, απαγορευομένης σε κάθε περίπτωση της αναδρομικής αύξησής τους. δ) Την υποχρέωση ανάπτυξης των δικτύων διανομής σε ορισμένο εύλογο χρονικό διάστημα. ε) Την υποχρέωση παροχής αερίου στους ευρισκόμενους σε καθορισμένη απόσταση από το δίκτυο φυσικού αερίου καταναλωτές Οι όροι και οι προϋποθέσεις ασκήσεως των δικαιωμάτων της άδεια διανομής δεν μπορούν να τροποποιούνται, χωρίς τη συναίνεση του κατόχου της». Κατ εξουσιοδότηση των ως άνω διατάξεων του Νόμου και σε συνέχεια διεθνούς διαγωνισμού που διενήργησε το ελληνικό κράτος για την επιλογή αναδόχου που θα συμμετείχε στην υπό σύσταση ΕΠΑ, τεύχος του οποίου αποτελούσε σχέδιο άδειας διανομής, εκδόθηκε η υπ αριθ. Δ1/18887/06.11.2001 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης για τη «Χορήγηση άδειας διανομής φυσικού αερίου στην Εταιρεία Παροχής Αερίου (Ε.Π.Α.) Αττικής Ανώνυμη Εταιρεία» (ΦΕΚ Β 1521) (εφεξής η «Άδεια»). Οι σημαντικότερες διατάξεις σε σχέση με το καθεστώς άσκησης της προμήθειας και διανομής φυσικού αερίου στην περιοχή της Αττικής παρατίθενται κατωτέρω: Σύμφωνα με το προοίμιο της Άδειας: «Χορηγούμε άδεια διανομής φυσικού αερίου (εφεξής η «Άδεια») στην Εταιρεία Παροχής Αερίου Αττικής Α.Ε. που εδρεύει στην Αττική (εφεξής ο «Αδειούχος») δυνάμει της οποίας ο Αδειούχος ασκεί τα αποκλειστικά δικαιώματα (α) προγραμματισμού, (β) μελέτης, (γ) σχεδιασμού, (δ) κατασκευής, (ε) εκμετάλλευσης και (στ) πώλησης φυσικού αερίου στην γεωγραφική περιοχή (εφεξής η «Περιοχή Αδείας») που ορίζεται στο Παράρτημα 1, σύμφωνα με τους όρους και προϋποθέσεις της παρούσας.» - 2 -

Περαιτέρω σύμφωνα με τον όρο 5.1 της Άδειας: «Η παρούσα Άδεια χορηγείται κατ' αρχήν για περίοδο τριάντα (30) ετών από την ημερομηνία θέσης σε ισχύ της (η «Διάρκεια»)». Σύμφωνα με το Νόμο οι όροι και οι προϋποθέσεις ασκήσεως των δικαιωμάτων της Άδειας Διανομής δεν μπορούν να τροποποιούνται, χωρίς τη συναίνεση του κατόχου της. Κατ εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης του Νόμου, η ακριβής διαδικασία τροποποίησης της Άδειας προβλέπεται στο άρθρο 8 αυτής, σύμφωνα με το οποίο η Άδεια τροποποιείται για λόγους που αναφέρονται στον συγκεκριμένο όρο περιοριστικά, με απόφαση μόνο του Υπουργού Ανάπτυξης, χωρίς να απαιτείται εισήγηση ή γνώμη της ΡΑΕ. Η ανάκληση της Άδειας γίνεται από τον Υπουργό Ανάπτυξης μετά από σύμφωνη γνώμη της ΡΑΕ για τους περιοριστικά προβλεπόμενους στο άρθρο 5.2.4. της Άδειας λόγους, ήτοι ο Αδειούχος : (α) Να έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης ή ανάλογης διαδικασίας, ή (β) να έχει παραβεί επανειλημμένως και υπαιτίως ουσιώδεις όρους της Αδείας και δεν συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις της Αρχής, ή (γ) να έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς οποιαδήποτε Κρατική Αρχή, οι οποίες δεν αποτελούν αντικείμενο καλόπιστης διαφωνίας, είναι υπερήμερος ως προς αυτές για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των δέκα (10)μηνών και εφόσον ο Υπουργός Ανάπτυξης έχει γνωστοποιήσει στον Αδειούχο την υπερημερία και ο Αδειούχος δεν έχει εξοφλήσει τις οφειλές αυτές εντός εξήντα (60) ημερών. Περαιτέρω, με το ν. 3428/2005 για την «Απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου» ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η Οδηγία 2003/55/ΕΚ «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου», καθώς και η Οδηγία 2004/67/ΕΚ «σχετικά με τα μέτρα διασφάλισης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο» και τέθηκε νέο πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς φυσικού αερίου στη χώρα. Το καθεστώς διανομής και προμήθειας φυσικού αερίου στις περιοχές για τις οποίες είχαν ήδη χορηγηθεί άδειες διανομής, δηλαδή στις περιοχές της Αττικής, της Θεσσαλίας και της Θεσσαλονίκης, ρυθμίζεται με τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 21 του ν. 3428/2005, κατ εξουσιοδότηση της παραγράφου 8 του άρθρου 28 της Οδηγίας 2003/55/ΕΚ, σύμφωνα με την οποία: «Οι Ε.Π.Α. Αττικής, Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας, που έχουν συσταθεί κατά τις διατάξεις του ν. 2364/1995, ασκούν τις δραστηριότητες διανομής και προμήθειας φυσικού αερίου σε μη Επιλέγοντες Πελάτες, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2364/1995, τις διατάξεις των άρθρων 25, 31 και 32 και τους όρους των αδειών διανομής φυσικού αερίου που τους έχουν χορηγηθεί.» Από τις ως άνω διατάξεις προκύπτουν τα ακόλουθα: Η ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. ασκεί τις δραστηριότητες διανομής και προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή της Αττικής υπό καθεστώς αποκλειστικών δικαιωμάτων (μονοπωλιακή παραχώρηση). Συνεπώς, η ΕΠΑ Αττικής Α.Ε., είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για κάθε θέμα που αφορά στην παροχή στους καταναλωτές των σχετικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της τιμολόγησης αυτών. Οι όροι άσκησης της δραστηριότητας της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. καθορίζονται στην Άδεια Διανομής Φυσικού Αερίου που της χορηγήθηκε με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και στην οποία εξειδικεύονται οι γενικές εξουσιοδοτήσεις της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Νόμου. Στη ΡΑΕ ανατίθεται εκ του Νόμου ο έλεγχος τήρησης των όρων της Άδειας. Τα ως άνω αποκλειστικά δικαιώματα παραχωρούνται στην ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. για όλο το χρονικό διάστημα ισχύος της Άδειας και συγκεκριμένα έως το έτος 2031, χωρίς να περιορίζονται από την απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα. 1.2 Προμήθεια φυσικού αερίου στην περιοχή της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 25 του ν. 3428/2005, από 15.11.2008 Επιλέγοντες Πελάτες καθίστανται μεταξύ άλλων και «οι μη οικιακοί πελάτες που είναι εγκατεστημένοι στις ανωτέρω περιοχές [εννοείται γεωγραφικές περιοχές που ανήκουν στην αρμοδιότητα των Ε.Π.Α.], εφόσον είναι Μεγάλοι Πελάτες ή προμηθεύονται Φυσικό Αέριο με σκοπό τη συμπίεσή του για τελική χρήση από κινητήρες οχημάτων.» - 3 -

Σύμφωνα με την παράγραφο 18 του άρθρου 2 του ν. 3428/2005, Μεγάλος Πελάτης νοείται «Πελάτης ο οποίος προμηθεύεται εντός χρονικού διαστήματος δώδεκα (12) μηνών, ποσότητα τουλάχιστον 100.000 ΜWh Α.Θ.Δ., ανά θέση κατανάλωσης.». Σημειώνεται ότι ο ως άνω ορισμός τελεί σε απόλυτη συνέπεια με τον ορισμό του Μεγάλου Καταναλωτή της περίπτωσης (στ) της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του ν. 2364/1995. Περαιτέρω, με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 25 του ν. 3428/2005 καθορίζονται με ακρίβεια τα κριτήρια και η διαδικασία για την κατάταξη ή μη κάθε Πελάτη στην κατηγορία των Μεγάλων Πελατών. Σε σχέση με την συγκεκριμένη περίπτωση της εταιρείας που απέστειλε την καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο έγγραφο της Επιτροπής, επισημαίνεται ότι: Η βιομηχανική εγκατάσταση της εταιρείας βρίσκεται σε γεωγραφική περιοχή που ανήκει στην αρμοδιότητα της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. Η ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου της εταιρείας είναι μικρότερη των 100.000 MWh Α.Θ.Δ. και συνεπώς υπολείπεται του ορίου που θέτει ο νόμος για τον χαρακτηρισμό της ως Μεγάλου Πελάτη. Επομένως και υπό την επιφύλαξη της πληρότητας των στοιχείων που αναφέρονται στο έγγραφο της Επιτροπής, η καταγγέλουσα εταιρεία δεν αποτελεί Επιλέγοντα Πελάτη και κατά συνέπεια, εφόσον επιθυμεί να χρησιμοποιεί φυσικό αέριο στις εγκαταστάσεις της, υποχρεούται να προμηθεύεται το καύσιμο αποκλειστικά από την ΕΠΑ Αττικής Α.Ε., σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 21 του ν. 3428/2005. 1.3 Ρύθμιση τιμολογίων της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. Σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 4 του Νόμου, η άδεια διανομής φυσικού αερίου περιλαμβάνει όρους οι οποίοι, μεταξύ άλλων, αφορούν «γ. Τον καθορισμό ανακοινώσιμων και διαφανών τιμολογίων, σε συνάρτηση ιδίως με τις τιμές ανταγωνιστικών μορφών ενέργειας και των στοιχείων κόστους, απαγορευομένης σε κάθε περίπτωση της αναδρομικής αύξησής τους» Κατ εφαρμογή της ως άνω εξουσιοδότησης, τα τιμολόγια παροχής φυσικού αερίου της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. ρυθμίζονται με τις διατάξεις των όρων 3.1 και 4.2 της Άδειας. Ειδικότερα, στον όρο 4.2 της Άδειας, ο οποίος αφορά στο Τιμολόγιο Παροχής Φυσικού Αερίου, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «4.2.1 Με την επιφύλαξη του Άρθρου 8.4., για τον καθορισμό του Τιμολογίου Παροχής, ο Αδειούχος θα πρέπει να λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε το Συνολικό Σχετικό Έσοδο του (εφεξής "ΣΣΕ") για κάθε ημερολογιακό έτος (εφεξής ημερολογιακό έτος "y") να μην υπερβαίνει το Μέγιστο Επιτρεπόμενο Έσοδο (εφεξής "ΜΕΕ") για ημερολογιακό έτος "y". Το ΜΕΕ προκύπτει από την κατωτέρω εξίσωση: ΜΕΕy= Qy * (Ρg + Pn * Ιy/Ιο) + QΤy * (Pn * Iy/Ιo) - Cy - 1 _Κy -1 όπου: Qy είναι η συνολική ποσότητα φυσικού αερίου (σε kwh) που παρέχει ο Αδειούχος κατά το ημερολογιακό έτος y σε Καταναλωτές στην Περιοχή της Αδείας». «4.2.3 Ο Αδειούχος υποχρεούται: (α) να ορίζει (σύμφωνα με τα Άρθρα3.1.1 και4.2της παρούσας) για κάθε ημερολογιακό έτος, Τιμολόγια Παροχής για διαφορετικές κατηγορίες παροχής, (β) να καταρτίζει και να υποβάλλει στην Αρχή, το αργότερο την 1η Νοεμβρίου του προηγουμένου ημερολογιακού έτους, δήλωση που να περιλαμβάνει τα Τιμολόγια Παροχής και τις κατηγορίες παροχής που έχουν καθορισθεί και να δημοσιοποιεί, τα Τιμολόγια Παροχής και τις κατηγορίες παροχής, (γ) να μη μεταβάλλει τη δήλωση αυτή κατά τη διάρκεια του τρέχοντος ημερολογιακού έτους, παρά μόνον μετά από έγκριση της Αρχής ή για μία φορά κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους, μετά από προηγούμενη δίμηνη γνωστοποίηση προς την Αρχή, και - 4 -

(δ) με την επιφύλαξη του Άρθρου 4.2.7 της παρούσας, να τιμολογεί ανά ημερολογιακό έτος την παροχή και διανομή φυσικού αερίου μόνον με τις τιμές που περιέχονται στη δήλωση Τιμολογίου Παροχής, που ισχύει για το συγκεκριμένο ημερολογιακό έτος.» «4.2.4 Αν κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους, το Συνολικό Σχετικό Έσοδο του Αδειούχου είναι μεγαλύτερο του εκατόν πέντε τοις εκατό (105%) του Μέγιστου Επιτρεπόμενου Εσόδου, ο Αδειούχος υποχρεούται να υποβάλει στην Αρχή έγγραφη αναφορά, αιτιολογώντας τους λόγους για τους οποίους υπήρξε η αύξηση.» «4.2.5 Αν κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους, το Συνολικό Σχετικό Έσοδο του Αδειούχου είναι μεγαλύτερο του εκατόν δέκα τοις εκατό (110%) του Μέγιστου Επιτρεπόμενου Εσόδου, ο Αδειούχος θα καθορίσει για το επόμενο ημερολογιακό έτος το Τιμολόγιο Παροχής σε τέτοια επίπεδα, όπως η Αρχή θα ορίσει και θα κοινοποιήσει στον Αδειούχο, προκειμένου να διασφαλίζεται η εφαρμογή του Άρθρου 4.2.1 και με την επιφύλαξη του υπολογισμού του παράγοντα ΚΥ1 για το επόμενο ημερολογιακό έτος.» Για την αποφυγή κατάχρησης της μονοπωλιακής θέσης που κατέχει η ΕΠΑ στη διανομή φυσικού αερίου στην περιοχή της Αττικής, τίθεται ανώτατο όριο στα ετήσια έσοδα της εταιρείας από την δραστηριότητα αυτή (Μέγιστο Επιτρεπόμενο Έσοδο). Η κατάρτιση των τιμολογίων πραγματοποιείται από την εταιρεία κατά τρόπο ώστε τα ετήσια έσοδά της να μην υπερβαίνουν το Μέγιστο Επιτρεπόμενο Έσοδο, χωρίς ωστόσο περιορισμό στη δομή των τιμολογίων ή στον καθορισμό των κατηγοριών παροχής. Συγκεκριμένες διατάξεις (ιδίως όρος 4.2.5 της Άδειας) επιβάλλουν ex-ante ρύθμιση των τιμολογίων από τη ΡΑΕ σε περίπτωση υπέρβασης του ανώτατου αυτού ορίου από την ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. Συνεπώς το ρυθμιστικό καθεστώς τιμολόγησης των υπηρεσιών διανομής δεν βασίζεται στον εκ των προτέρων καθορισμό του τιμολογίου από τον ρυθμιστή, αλλά παρέχεται στη ρυθμιζόμενη εταιρεία η ευχέρεια να αποφασίσει η ίδια την τιμολογιακή πολιτική που θα ακολουθήσει, υπό την προϋπόθεση ότι τα έσοδα που προκύπτουν από την εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής δεν υπερβαίνουν το κατ έτος οριζόμενο Μέγιστο Επιτρεπόμενο Έσοδο. Στα συστήματα ρύθμισης αυτού του τύπου (price cap ή revenue cap), τα οποία εφαρμόζονται ευρέως σε παγκόσμια κλίμακα και ιδίως σε περιπτώσεις δικτύων διανομής είτε ηλεκτρισμού είτε φυσικού αερίου, ο ρόλος του ρυθμιστή έγκειται στον εκ των υστέρων έλεγχο της τιμολογιακής πολιτικής αφενός, σε σχέση με ποιοτικά χαρακτηριστικά των τιμολογίων (διακριτική μεταχείριση καταναλωτών, σταυροειδείς επιδοτήσεις κλπ) και αφετέρου σε σχέση με τυχόν παραβίαση του ορίου επιτρεπόμενου εσόδου των εταιρειών. Περαιτέρω, σύμφωνα με τον όρο 4.2.3 της Άδειας, υφίσταται μεν ρητή υποχρέωση της ΕΠΑ να γνωστοποιεί στη ΡΑΕ τα τιμολόγια παροχής φυσικού αερίου, όχι προς το σκοπό έγκρισης, αλλά προς το σκοπό ελέγχου εφαρμογής του επιλεγόμενου από την εταιρεία τύπου περιοδικής αναπροσαρμογής αυτών στη διάρκεια του έτους, χωρίς ωστόσο να προδιαγράφεται σε ποιο βαθμό λεπτομέρειας η ΕΠΑ υποχρεούται να δημοσιοποιεί στοιχεία σχετικά με την τιμολογιακή πολιτική της, πέραν βεβαίως του καταλόγου με τις εκάστοτε τιμές πώλησης του φυσικού αερίου. Ωστόσο, η ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. δημοσιεύει κάθε μήνα στην ιστοσελίδα της τα τρέχοντα βιομηχανικά τιμολόγια, ενώ κάθε έτος αναρτά στην ιστοσελίδα της τη μεθοδολογία υπολογισμού των τιμολογίων αυτών. Σημειώνεται επίσης ότι κάθε βιομηχανικός καταναλωτής υπογράφει σύμβαση με την ΕΠΑ Αττικής Α.Ε., η οποία συνήθως είναι τριετής και κατά τη διάρκεια της οποίας η μεθοδολογία καθορισμού των τελικών τιμών για τον συγκεκριμένο πελάτη δεν μεταβάλλεται. Συνεπώς η διαδικασία καθορισμού των τιμολογίων διέπεται από πλήρη διαφάνεια, ενώ παράλληλα ο καταναλωτής γνωρίζει για ένα μεσοπρόθεσμο διάστημα την ακριβή μεθοδολογία καθορισμού των τελικών τιμών. 2. Απάντηση επί συγκεκριμένων σημείων του εγγράφου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 1. Σχετικά με την επισήμανση στην πρώτη σελίδα της επιστολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής According to Article 21 of the law 3428/2005 did not affect the - 5 -

monopoly of the distribution, σημειώνεται ότι όπως αναφέρθηκε υπό 1.1 ανωτέρω, η διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 21 του ν. 3428/2005 εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση της παραγράφου 8 του άρθρου 28 της Οδηγίας 2003/55/ΕΚ «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου». Η διάταξη αυτή της Οδηγίας αναφέρει τα εξής: «8. Η Ελλάδα δύναται να παρεκκλίνει από τα άρθρα 4, 11, 12, 13, 18, 23 ή/και 24 της παρούσας οδηγίας για τις γεωγραφικές περιοχές και τις χρονικές περιόδους που καθορίζονται στις άδειες που έχει εκδώσει πριν από τις 15 Μαρτίου 2002 και σύµφωνα µε την οδηγία 98/30/ΕΚ, για την ανάπτυξη και την αποκλειστική εκµετάλλευση των δικτύων διανοµής σε ορισµένες γεωγραφικές περιοχές.» Ουσιαστικά δηλαδή η συγκεκριμένη διάταξη της Οδηγίας παρέχει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να παρεκκλίνει συγκεκριμένων άρθρων της Οδηγίας τα οποία θέτουν το πλαίσιο μιας ανταγωνιστικής αγοράς. Η διαπίστωση λοιπόν ότι η νομοθεσία για την απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου δεν μετέβαλλε τις μονοπωλιακές αγορές διανομής των ΕΠΑ είναι μεν ορθή, δεν επισημαίνεται όμως το γεγονός ότι η επιλογή αυτή έγινε κατ εξουσιοδότηση της συγκεκριμένης διάταξης της Οδηγίας και σε καμία περίπτωση δεν αποτέλεσε μια αυθαίρετη επιλογή της Ελλάδας. Εξάλλου, με βάση τις διατάξεις των παραγράφων 4, 5 και 7 του άρθρου 28 της Οδηγίας 2003/55/ΕΚ παρέχεται σε κάθε κράτος μέλος η δυνατότητα παρέκκλισης από βασικές διατάξεις της Οδηγίας και ιδίως αυτές περί πρόσβασης τρίτων και ελεύθερης επιλογής προμηθευτή, σε γεωγραφικά περιορισμένες περιοχές και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη κύριας υποδομής διανομής και με σκοπό την ενθάρρυνση των επενδύσεων. Δηλαδή, παρά το γεγονός ότι με την Οδηγία 2003/55/ΕΚ επιδιώχθηκε η επιτάχυνση της δημιουργίας εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπό καθεστώς απελευθέρωσης («δεύτερο πακέτο απελευθέρωσης»), εξακολουθεί να αναγνωρίζεται η οικονομική ιδιαιτερότητα της ανάπτυξης νέων υποδομών φυσικού αερίου, η οποία προφανώς προηγείται της ανάπτυξης ανταγωνισμού στις συγκεκριμένες περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό άλλωστε, με την υπ αριθμ. Ε(2008)4773/11.09.2008 απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χορηγήθηκε στην Ελλάδα παρέκκλιση από συγκεκριμένες διατάξεις της Οδηγίας, για την ανάπτυξη δικτύων διανομής στις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. 2. Σχετικά με την επισήμανση στην δεύτερη σελίδα της επιστολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής To be more precise, the complainant for the supply of natural gas exceeds 200.000, όπως αναφέρθηκε υπό 1.3 ανωτέρω η επιλογή της τιμολογιακής πολιτικής από κάθε ΕΠΑ γίνεται υπό ένα συγκεκριμένο ρυθμιστικό πλαίσιο το οποίο θέτει η Άδεια Διανομής κατ εξουσιοδότηση των σχετικών διατάξεων του νόμου. Η ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. δεν υποχρεούται να ακολουθεί παρόμοια τιμολογιακή πολιτική με αυτή που ακολουθούν οι άλλες ΕΠΑ ή η ΔΕΠΑ Α.Ε. και ως εκ τούτου δεν είναι υποχρεωμένη να έχει τις ίδιες τελικές τιμές πώλησης αερίου σε βιομηχανικούς ή λοιπούς καταναλωτές. Η ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. διαμορφώνει τα τιμολόγια παροχής φυσικού αερίου με βάση τις τιμές των ανταγωνιστικών καυσίμων στην περιοχή της Αττικής και λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία κόστους της εταιρείας. 3. Σχετικά με το σημείο υπ αριθμ. (1) στην δεύτερη σελίδα της επιστολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως ήδη αναφέρθηκε οι ΕΠΑ, κατ εξουσιοδότηση της παραγράφου 8 του άρθρου 28 της Οδηγίας 2003/55/ΕΚ, υπόκεινται σε ειδικό καθεστώς το οποίο τους δίνει το αποκλειστικό δικαίωμα της εκμετάλλευσης των δικτύων διανομής και της προμήθειας καταναλωτών με ετήσια κατανάλωση μικρότερη των 100.000 MWh αερίου, στην περιοχή της άδειας τους. Συνεπώς, οι προοιμιακές διατάξεις της Οδηγίας, το πνεύμα των οποίων διέπουν τα άρθρα αυτής, είναι αδύνατο να βρουν εφαρμογή στην περίπτωση των μονοπωλιακών αγορών των ΕΠΑ, οι οποίες έχουν εξαιρεθεί από την εφαρμογή συγκεκριμένων άρθρων της - 6 -

Οδηγίας, με σκοπό την ανάπτυξη δικτύων διανομής στις περιοχές αυτές, δυνατότητα η οποία όπως αναφέρεται παραπάνω δίνεται από την ίδια Οδηγία. 4. Σχετικά με το σημείο υπ αριθμ. (2) στην τρίτη σελίδα της επιστολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επισημαίνεται ότι η ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. ασκεί την διανομή και προμήθεια αερίου στην περιοχή της Αττικής, στο πλαίσιο που καθορίζεται από το νόμο και την Άδεια Διανομής. Η Άδεια περιέχει συγκεκριμένους όρους, όπως ο καθορισμός των τιμολογίων εντός ενός Μέγιστου Επιτρεπόμενου Εσόδου, που σκοπό έχουν ακριβώς τον περιορισμό της μονοπωλιακής δύναμης της ΕΠΑ. Η ΡΑΕ ως αρμόδια αρχή, επιβλέπει την ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. ως προς την τήρηση των όρων της Άδειας και επιβάλλει πρόστιμα όπου διαπιστώνεται παράβαση. Ωστόσο, μέχρι σήμερα η Αρχή δεν έχει διαπιστώσει κάποια παράβαση των όρων της Άδειας Διανομής που να σχετίζεται με τον καθορισμό των τιμολογίων παροχής. Όσον αφορά τη σχέση ΔΕΠΑ Α.Ε. και ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. και την δεσπόζουσα θέση που ενδεχομένως αυτή προσδίδει στην ΔΕΠΑ Α.Ε., σημειώνεται ότι με συγκεκριμένα νομικά έγγραφα, όπως η «σύμβαση μετόχων» (shareholders agreement), έχει οριοθετηθεί η σχέση μεταξύ της ΔΕΠΑ Α.Ε. και των άλλων μετόχων της ΕΠΑ και έχει διασφαλιστεί σε μεγάλο βαθμό η λειτουργική ανεξαρτησία της ΕΠΑ. Επιπλέον και όσον αφορά την προμήθεια φυσικού αερίου, σημειώνεται ότι βάσει μακροχρόνιας σύμβασης η ΔΕΠΑ Α.Ε. είναι προμηθευτής της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. μέχρι το έτος 2016. Ωστόσο, με βάση την παράγραφο 1 του άρθρου 25 του ν. 3428/2005, η ΕΠΑ ήδη από την 15.11.2008 έχει καταστεί επιλέγων πελάτης για την προμήθεια ποσοτήτων φυσικού αερίου πέραν της ετήσιας συμβατικής ποσότητας η οποία καθορίζεται για το έτος 2010 και έως τη λήξη της σύμβασης, ενώ μετά τη λήξη της σύμβασης για κάθε ποσότητα φυσικού αερίου που προμηθεύεται. Συνεπώς, με βάση το νόμο δίνεται στις ΕΠΑ η δυνατότητα για ελεύθερη επιλογή προμηθευτή, ώστε να είναι σε θέση να επιτυγχάνουν την καλύτερη δυνατή τιμή προμήθειας αερίου. Περαιτέρω, όπως ήδη αναφέρθηκε, η ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. προμηθεύει καταναλωτές στην περιοχή που ορίζεται από την Άδεια Διανομής με ετήσια κατανάλωση μικρότερη των 100.000 MWh. Οι καταναλωτές με ετήσια κατανάλωση άνω του ορίου αυτού που βρίσκονται εντός της περιοχής της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε., από 15.11.2008 έχουν καταστεί επιλέγοντες πελάτες. Συνεπώς, πέραν των καταναλωτών που εξυπηρετεί η ΕΠΑ, οι υπόλοιποι καταναλωτές οι οποίοι σύμφωνα με το ν. 3428/2005 χαρακτηρίζονται ως Μεγάλοι Πελάτες, υπόκεινται σε καθεστώς ελεύθερης αγοράς. 5. Σχετικά με το σημείο υπ αριθμ. (3) στην τρίτη σελίδα της επιστολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα πρέπει κατ αρχήν να επισημανθεί ότι η Οδηγία 2003/55/ΕΚ έχει ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη με το ν. 3428/2005, τον οποίο η Ελλάδα κοινοποίησε στην Επιτροπή σύμφωνα με όσα ορίζονται στην ίδια την Οδηγία. Ο νόμος αυτός, μεταξύ άλλων, μεταφέρει στο ελληνικό δίκαιο πέρα των διατάξεων της Οδηγίας που σχετίζονται με την δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς φυσικού αερίου και τις διατάξεις εκείνες που υπαγορεύουν στη ΡΑΕ να ασκεί τις αρμοδιότητές της έτσι ώστε να προάγεται ο ελεύθερος ανταγωνισμός στην αγορά φυσικού αερίου και να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία της, σύμφωνα με το ισχύον εθνικό και κοινοτικό δίκαιο. Περαιτέρω, σύμφωνα με το πλαίσιο που θέτει ο ν. 3428/2005 διασφαλίζεται πλήρως η λειτουργία μιας ελεύθερης αγοράς φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα δημιουργούνται οι κατάλληλοι μηχανισμοί εποπτείας και διαφάνειας προς όφελος των καταναλωτών. Ειδικότερα και όσον αφορά την προμήθεια φυσικού αερίου, συγκεκριμένα άρθρα του νόμου (βλ. άρθρο 26 και άρθρο 30) διασφαλίζουν την προστασία των καταναλωτών από προμηθευτές με υψηλό μερίδιο αγοράς ή από περιπτώσεις εναρμονισμένων πρακτικών. Συνεπώς, ο ισχυρισμός ότι η Ελλάδα δεν έχει εφαρμόσει κατάλληλους μηχανισμούς εποπτείας της αγοράς και ότι η ΡΑΕ δεν διαπίστωσε την παράβαση αυτή ( The - 7 -

complainant alleges that Greece has not established such mechanism and RAE did not ascertain this breach of law and therefore it is likely that RAE violated the above mentioned obligations stemming from Article 25 of the Gas Directive ), είναι ανακριβής και αβάσιμος, καθώς αγνοείται πλήρως η κείμενη ελληνική νομοθεσία και οι σχετικές παρεκκλίσεις οι οποίες έχουν χορηγηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τέλος, στην περίπτωση της εταιρείας ΒΙΟΧΑΡΤΙΚΗ ΑΒΕΕ, η ΡΑΕ εξέδωσε την απόφαση υπ αριθμ. 396/2008, βάσει της Άδεια Διανομής της ΕΠΑ Αττικής Α.Ε. και του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου. Το ότι η ΡΑΕ δεν διαπίστωσε παράβαση σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι δεν διερεύνησε προσηκόντως την υπόθεση και δεν έλαβε υπόψη όλα τα στοιχεία που της υποβλήθηκαν. Η ΡΑΕ όπως πάντα άσκησε τα καθήκοντά της και έλαβε την εν λόγω απόφαση στο πλαίσιο που θέτει το ευρωπαϊκό και το ελληνικό δίκαιο, ενώ στην προκειμένη περίπτωση έλαβε υπόψη της και το ειδικό καθεστώς βάσει του οποίου λειτουργούν οι ΕΠΑ και το οποίο απορρέει από την ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία. Κατόπιν των ανωτέρω, Αποφασίζει 1. Να αποστείλει στο Υπουργείο Ανάπτυξης την παρούσα απόφαση, με την οποία η ΡΑΕ απορρίπτει τους ισχυρισμούς που προβάλλονται με την υπό εξέταση καταγγελία, για τους λόγους που ενδελεχώς αναλύονται ως άνω. 2. Να αποστείλει επιπλέον στο Υπουργείο Ανάπτυξης, την υπ αριθμ. 396/2008 απόφαση ΡΑΕ ως υποστηρικτικό έγγραφο της παρούσας απόφασης, λόγω της συνάφειας του αντικειμένου της απόφασης αυτής με το αντικείμενο της καταγγελίας υπ αριθ. 2009/4405 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αθήνα, 14 η Σεπτεμβρίου 2009 Ο Πρόεδρος της ΡΑΕ Σίμος Ε. Σιμόπουλος - 8 -