Η πρόζθαηη μεηαρρύθμιζη ηης διοικηηικής δικαιοζύνης (ν. 3900/2010) Αποζηόλης Γέρονηας Αναπληρωηής Καθηγηηής ΕΑΠ Φεβροσάριος 2012

Η πρόζθαηη μεηαρρύθμιζη ηης διοικηηικής δικαιοζύνης (ν. 3900/2010) Αποζηόλης Γέρονηας Αναπληρωηής Καθηγηηής ΕΑΠ Φεβροσάριος 2012 Ι. 1. Ειζαγωγικές παραηηρήζεις. Παξά ηηο επαλεηιεκκέλεο παξεκβάζεηο πνπ έρνπλ επηρεηξεζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ηνλ εμνξζνινγηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ηελ επηηάρπλζε ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο 1, δελ έρνπλ κεησζεί ηα πξνβιήκαηα φζνλ αθνξά ηελ επηηάρπλζε ζηελ απνλνκή ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο 2 θαη ν πξφζθαηνο λφκνο 3900/2010 «Δμνξζνινγηζκφο δηαδηθαζηψλ θαη επηηάρπλζε ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη άιιεο δηαηάμεηο» απνηειεί ηελ πξφζθαηε πξνζπάζεηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ. Ο θχξηνο ζηφρνο ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ ζπλίζηαηαη αθελφο ζηελ ελδπλάκσζε ζηελ πξάμε κηα ζεηξάο ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ ησλ 1 Ν. 3659/2008 «Βειηίσζε θαη επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο δίθεο ζηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα θαη άιιεο δηαηάμεηο», βι. ζρεηηθά Υ.Υξπζαλζάθεο, Ζ πξφζθαηε κεηαξξχζκηζε ζην θαζεζηψο εθδίθαζεο ησλ δηνηθεηηθψλ δηαθνξψλ, ΘΠΓΓ 8-9/2008, ζει. 897 επ. Γηα ηελ θξηηηθή ηνπ λφκνπ απηνχ, βι. Κ.Φψηνο, ΘΠΓΓ 8-9/2008, ζει. 925 επ., Π.Λαδαξάηνο, Ζ πξνζσξηλή δηθαζηηθή πξνζηαζία ζηελ Γηνηθεηηθή Γίθε κεηά ηνλ λ. 3659/2008, Γ 2009, ζει. 22 επ. 2 H ζέζπηζε δηαηάμεσλ κε ηνπο λφκνπο 3659/2008 θαη 3772/2009 γηα ηελ επηηάρπλζε ησλ ξπζκψλ απνλνκήο ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο, φπσο ε εηζαγσγή ηνπ ζεζκνχ ηεο πξφηππεο δίθεο, ε κεηαθνξάο αξκνδηνηήησλ απφ ην ηδ ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα, είηε σο αθπξσηηθέο είηε σο δηαθνξέο νπζίαο, ν πεξηνξηζκφο ηεο δπλαηφηεηαο αλαβνιήο ηεο ζπδήηεζεο ησλ ππνζέζεσλ ζε κία(1) θαη ν ζεζκφο ηεο ειεθηξνληθήο δηθαηνζχλεο, δελ πεξηφξηζαλ ηελ παζνγέλεηα ηνπ ζπζηήκαηνο, βι. Φ.Καηζίγηαλλεο, Ζ αληίιεςε γηα κηα άιιε δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο, ελαξκνληζκέλε κε ηηο ζεκειηψδεηο απαηηήζεηο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, είλαη δήηεκα δνκηθψλ αιιαγψλ, ΔθεκΓΓ 4/2010, ζει. 510 επ., ηνπ ίδηνπ, Γεληθά ιεηηνπξγηθά πξνβιήκαηα ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ, ΓηΓ 2001, ζει. 323 επ. εκαληηθή αηηία εηπηβάξπλζεο ηεο δηθαηνδνηηθήο χιεο είλαη ηφζν ε θαθή δηνίθεζε φζν θαη ε θαθή λνκνζέηεζε, βι. Κ.Φψηνο, Ζ ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη νη επηπηψζεηο ηεο ζηελ απνλνκή ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο, ΓΦΝ 2004, ζει. 1411 επ., Υ.Αζαλαζνπνχινπ, Ζ δηνηθεηηθή δηθαηνζχλε ζ αδηέμνδν: Φαηλφκελα θαθνδηνίθεζεο σο πξνο ηελ παξνρή δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο, ΘΠΓΓ 11/2010, ζει. 1138 επ. 1141 επ. 1

πνιηηψλ θαη αθεηέξνπ ηελ απνζάξξπλζε ηεο άζθεζεο ελδίθσλ κέζσλ κε κφλν ζηφρν ηελ θαζπζηέξεζε ζηελ εθπιήξσζε λφκηκσλ ππνρξεψζεσλ 3. Ζ παξνρή απνηειεζκαηηθήο έλλνκεο πξνζηαζίαο απφ ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο θαη ηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα ππνλνκεχεηαη ζεκαληηθά ιφγσ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ησλ εθθξεκψλ ππνζέζεσλ 4 θαη νη ζπλαθφινπζεο θαζπζηεξήζεηο 5, πνπ αγγίδνπλ ηα φξηα ηεο αξλεζηδηθίαο 6, πεξηνξίδνπλ ζεκαληηθά ηε ζεκειηψδε αξρή ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ γηα παξνρή έγθαηξεο, πιήξνπο θαη απνηειεζκαηηθήο πξνζηαζίαο, πξνθαιψληαο κηα θξίζε εζσηεξηθήο λνκηκνπνίεζεο ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο 7. Ο φγθνο απηφο πνπ ζπλεπάγεηαη θαη δπζκελέζηαηεο επηπηψζεηο ζηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο νθείιεηαη αθελφο ζηελ θαθνδηνίθεζε, ε νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ δαηδαιψδε πνιπλνκία, απνηειεί πξαγκαηηθή «κεραλή» παξαγσγήο δηαθνξψλ 8 θαη αθεηέξνπ ζηελ έιιεηςε ξπζκίζεσλ πνπ ζα απεζάξξπλαλ ηελ άζθεζε «πξνπεηψλ» ελδίθσλ βνεζεκάησλ θαη κέζσλ ή ελδίθσλ βνεζεκάησλ κε αζήκαλην αληηθείκελν ή πξνδήισο αβαζίκσλ, ελψ δελ πξέπεη λα ππνβαζκίδεηαη ην θαηλφκελν ηεο αιφγηζηεο άζθεζεο ελδίθσλ 3 Οη πεξηζζφηεξεο ξπζκίζεηο είραλ πξνηαζεί ζην πξαθηηθφ 4/2010 ηεο δηνηθεηηθήο Οινκέιεηαο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο θαη πεξηιακβάλνπλ κέηξα φρη κφλνλ «θιαζηθά», δειαδή κε αληηθείκελν εληνπηζκέλν απνθιεηζηηθά ζηε κεηαθνξά αξκνδηνηήησλ ηνπ πξνο άιια δηθαζηήξηα, αιιά θαη πην πξσηφηππα, δηαξζξσηηθά. Με ηα κέηξα απηά επηδηψθεηαη ε απνηειεζκαηηθή άζθεζε ηνπ έξγνπ φρη κφλνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο αιιά θαη ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο γεληθφηεξα κε ζθνπφ ηελ επηηάρπλζε ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο επ σθειεία ηνπ πνιίηε. 4 ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο νη εθθξεκείο ππνζέζεηο μεπεξλνχλ ηηο 30.000 θαη ε θαζπζηέξεζε έθδνζεο ηεο ζρεηηθήο απφθαζεο αγγίδεη ηα φξηα ηεο ρξνληθήο αξλεζηδηθίαο θαη πξνζβάιιεη ηνλ ίδην ηνλ ππξήλα ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ άξζξνπ 20 παξ.1 ηνπ ζπληάγκαηνο, βι. Γ.Ράτθνο, Δπηηάρπλζε ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη «δηήζεζε» ζην πεδίν ησλ ελδίθσλ κέζσλ, ΓηΓ 2004, ζει. 1134 επ., Η.πκεσλίδεο, Ζ κεηαξξχζκηζε ζην ρψξν ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο, ΔθεκΓΓ 4/2010, ζει. 515 επ. 5 Καηά ηε λνκνινγία ηνπ ΔΓΓΑ ε ρψξα καο παξαβηάδεη ζπζηεκαηηθά ην άξζξν 6 παξ. 1 ηεο ΔΓΑ(έθδνζε ηεο δηθαζηηθήο απφθαζεο εληφο ινγηθήο πξνζεζκίαο) θαη ε επηηάρπλζε ηεο απνλνκήο ηεο δηθαηνζχλεο δελ έρεη επηηεπρζεί ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε, βι. απφθ. ηεο 7.1.2010, ηεο 22.4.2010 θαη 20.5.2010. 6 Καηά ηελ αηηηνινγηθή έθζεζε ηνπ άξζξνπ 67 ηνπ λ. 3431/2006 «ε αληηκεηψπηζε ησλ θαζπζηεξήζεσλ είραλ νδεγήζεη πξαθηηθά ζε αξλεζηδηθία, θαζψο νπδεκία πξνζθπγή ζην ηδ θαηά απφθαζεο ηεο ΔΔΣΣ δελ έρεη εθδηθαζζεί κέρξη ζήκεξα», βι. ηδ 3919/2010, ΝνΒ η. 59(2011), ζει. 415 επ. 7 Γ.Καηξνχγθαινο, Ζ θξίζε ηεο δηθαηνζχλεο: πξνβιήκαηα αλεμαξηεζίαο θαη λνκηκνπνίεζεο ηεο δηθαζηηθήο εμνπζίαο, ΔΓΓΓ 3/2008, ζει. 587 επ., βι. Ν.ντιεληάθεο, Ο ζθνπφο ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο, ΓηΓ 1992, ζει. 244 επ., Γ.Ράτθνο, Δπηηάρπλζε ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη δηήζεζε ζην πεδίν ησλ ελδίθσλ κέζσλ, ΓηΓ 2004, ζει. 1152 επ. 8 Οη αηηίεο ζπζζψξεπζεο ησλ ππνζέζεσλ ζρεηίδνληαη κε ηηο ρξφληεο παζνγέλεηεο ηεο δηνίθεζε θαη ηηο δηαηάμεηο νπζηαζηηθνχ δηθαίνπ θαη ηνπ δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ, βι. ελδεηθηηθά, Υ.Αζαλαζνπνχινπ, ΘΠΓΓ 11/2010, ζει. 1141 επ. 2

βνεζεκάησλ θαη κέζσλ φρη κφλν απφ ην ίδην ην Γεκφζην θαη ηα λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ, πνπ επηδηψθνπλ ηελ εμάληιεζε φισλ ησλ πξνβιεπφκελσλ ζην λφκν έλδηθσλ κέζσλ θαηά ησλ δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ αθφκε θαη φηαλ πξφθεηηαη γηα δεηήκαηα εληειψο δεπηεξεπνχζεο ζεκαζίαο, αιιά θαη απφ ηνλ ηδηψηε, ν νπνίνο κε ηελ άζθεζε ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο επηδηψθεη ηελ εθθξεκφηεηα ηεο δηαθνξάο κε ηελ πξνζδνθία, κέζα απφ πηέζεηο θαη θαηάιιεινπο ρεηξηζκνχο πξνο ηνπο αξκφδηνπο θξαηηθνχο θνξείο, κηαο κεηαγελέζηεξεο, επλντθήο γηα απηφλ ξχζκηζεο θαη ζε θάζε πεξίπησζε ηελ αλαβνιή ηεο νξηζηηθήο ξχζκηζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δεηήκαηνο κέρξηο φηνπ εθδνζεί ε δηθαζηηθή απφθαζε. Οη λέεο ξπζκίζεηο ηνπ λφκνπ 3900/2010 αλαθέξνληαη θαη ζε κέηξα πνπ ζπληζηνχλ ηνικεξέο δηθνλνκηθέο ηνκέο κε ηελ εηζαγσγή λέσλ θαη άγλσζησλ κέρξη ζήκεξα ζην δηνηθεηηθφ δηθνλνκηθφ δίθαην θαη θηλνχληαη, φπσο αλαθέξεη ε εηζεγεηηθή έθζεζε ζε ηέζζεξηο άμνλεο: «Δηδηθφηεξα: α. εηζάγνληαη λέεο δηαδηθαζίεο κε ζθνπφ λα πεξηνξίδνληαη νη πεξηπηψζεηο δηεμαγσγήο κεγάινπ φγθνπ δηθψλ γηα ην ίδην λνκηθφ δήηεκα, β. απινπνηνχληαη πθηζηάκελεο δηαδηθαζίεο κεηαμχ άιισλ κε ηελ πξφβιεςε κνλνκεινχο εθεηείνπ γηα ηελ εθδίθαζε εθέζεσλ θαη απνθάζεσλ κνλνκεινχο πξσηνδηθείνπ θαη ηελ δηεχξπλζε ηεο έλλνηαο ηεο ζπλάθεηαο, γ. εληζρχεηαη ε δηαδηθαζία ηεο πξφηππεο δίθεο, κε ζθνπφ λα δηεπθνιχλεηαη ε εθαξκνγή ηεο θαη δ. ζεζπίδνληαη κέηξα γηα ηελ απνηξνπή ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο κε απνζηνιήο θαθέινπ απφ ηελ Γηνίθεζε, πνπ απνηειεί βαζηθή αηηία αλαβνιήο εθδίθαζεο ησλ ππνζέζεσλ θαη γηα ηελ επηηάρπλζε ηεο θαζαξνγξαθήο ησλ ζρεδίσλ απνθάζεσλ» 9. 2. Η πρόησπη δίκη και η δίκη-πιλόηος. 9 Oη ξπζκίζεηο ηνπ λ. 3900/2010 επηδηψθνπλ θπξίσο ηελ απνζπκθφξεζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο θαη δελ ππάξρεη ην ζηνηρείν ηεο θαζνιηθφηεηαο. 3

α. Με ζθνπφ ηελ επηηάρπλζε ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη ηελ ειάθξπλζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ απφ έλαλ κεγάιν αξηζκφ εθθξεκψλ «φκνησλ ππνζέζεσλ» θαζηεξψζεθε κε ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 39 ηνπ λφκνπ 3659/2008 ν δηθνλνκηθφο ζεζκφο ηεο «πξφηππεο δίθεο», δειαδή έλαο κεραληζκφο ε ιεηηνπξγία ηνπ νπνίνπ ζπλίζηαηαη ζηελ ηαρχηεξε επίιπζε ηνπ θνηλνχ λνκηθνχ δεηήκαηνο απφ έλα αλψηεξν δηθαζηήξην, απνηξέπνληαο έηζη ηελ έθδνζε αληηθαηηθψλ απνθάζεσλ θαη εληζρχνληαο ηελ αζθάιεηα δηθαίνπ 10. Με ηνλ ζεζκφ απηφλ, παξέρεηαη ζηνλ Γεληθφ Δπίηξνπν ηεο Δπηθξαηείαο ε δπλαηφηεηα λα δεηά ηνλ θαηά πξνηίκεζε πξνζδηνξηζκφ δηθαζίκνπ γηα ππνζέζεηο, ζηηο νπνίεο αλαθχπηνπλ λέα λνκηθά δεηήκαηα, ηα νπνία ραξαθηεξίδνληαη απφ κείδνλα ζπνπδαηφηεηα, φπσο νη ππνζέζεηο ηνπ ΛΑΦΚΑ, ηνπ νηθνγελεηαθνχ επηδφκαηνο, ή αθνξνχλ κεγάιν αξηζκφ εθθξεκψλ ππνζέζεσλ. Σν δηθαζηήξην ππνρξενχηαη λα εθδψζεη ηελ απφθαζε κέζα ζε 4 κήλεο θαη ζπγθεθξηκέλα ε ππφζεζε κπνξεί λα αρζεί ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο θαη λα επηιπζεί ακεηάθιεηα 11. Με ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 57 ηνπ λφκνπ 3900/2010, κε ηελ νπνία αληηθαζίζηαηαη ε παξ. 1 ηνπ άξζξνπ 39 ηνπ λ. 3659/2008, εληζρχεηαη ν ζεζκφο ηεο πξφηππεο δίθεο θαη πξνβιέπεηαη φηη ζην πιαίζην δηθαζηηθψλ δηελέμεσλ, γηα ηηο νπνίεο έρεη ελεξγνπνηεζεί ν ζεζκφο απηφο, θαζίζηαηαη ππνρξεσηηθή ε εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ σλ άξζξσλ 53 παξ. 5 θαη 58 παξ. 4 ηνπ π.δ. 18/1989, κε ηηο νπνίεο ζεζπίδεηαη αξκνδηφηεηα ηνπ Γεληθνχ Δπηηξφπνπ ηεο Δπηθξαηείαο λα αζθεί αλαίξεζε θαη έθεζε ππέξ ηνπ λφκνπ. Δηδηθφηεξα κπνξεί λα δεηήζεη 10 Ο ζεζκφο ηεο δίθεο-πξφηππν εηζήρζε ζηε γεξκαληθή δηνηθεηηθή δηθαηνζχλε θαη έρεη απνδεηρζεί απνιχησο επηηπρήο θαη έρεη ζπκβάιεη απνηειεζκαηηθά ζηελ ηαρχηεξε εθδίθαζε ησλ ππνζέζεσλ, ελψ γλσζηή είλαη θαη ε πηινηηθή δίθε ηνπ ΔΓΓΑ, βι. ελδεηθηηθά, Ε.Λαδά, Ο ζεζκφο ηεο πξφηππεο δίθεο σο κεραληζκφο αληηκεηψπηζεο ησλ φκνησλ ππνζέζεσλ απφ ηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα, ΔθεκΓΓ 5/2009, ζει. 731 επ., βι. επίζεο ηελ ππ αξηζκ. 16/1987 ζχζηαζε ηεο Δπηηξνπήο Τπνπξγψλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο γηα ηηο δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο θαη έρεη γίλεη απνδεθηή ρσξίο επηθπιάμεηο θαη απφ ηε ρψξα καο, κε ηελ νπνία πξνηείλεηαη ε επηινγή θαη ε εθδίθαζε πξνζθπγψλ-πξνηχπσλ(άξζξν VII). 11 βι. απφθαζε 7010/2009 ηνπ Γηνηθεηηθνχ Πξσηνδηθείνπ γηα ηελ έθηαθηε εηζθνξά ηνπ άξζξνπ 18 ηνπ λ. 3758/2009. Ήδε έρεη εθδνζεί ε απφθαζε 693/2011 ηνπ Β Σκήκαηνο ηνπ ηδ κε ηελ νπνία παξαπέκθζεθε ζηελ Οινκέιεηα ην δήηεκα ηεο ζπκθσλίαο πξνο ηηο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 78 θαη 4 ηεο επηβνιήο ηεο έθηαθηεο εηζθνξάο. 4

θαηά πξνηίκεζε πξνζδηνξηζκφ δηθαζίκνπ, απηεπαγγέιησο ή κεηά απφ ζρεηηθφ αίηεκα πνπ κπνξεί λα ππνβιεζεί απφ ηνπο δηεπζχλνληεο ηα δηθαζηήξηα, ηνπο νηθείνπο δηθεγνξηθνχο ζπιιφγνπο θαη ηνλ Πξφεδξν ηνπ ΝΚ, γηα ηελ εθδίθαζε ππφζεζεο πνπ εθθξεκεί ζε πξψην ή δεχηεξν βαζκφ, ζηελ νπνία αλαθχπηεη λνκηθφ δήηεκα πνπ παξνπζηάδεη κείδνλα ζεκαζία ή ηίζεηαη ζε κεγάιν αξηζκφ ππνζέζεσλ πνπ εθθξεκνχλ ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα. H εθδίθαζε ησλ ελδίθσλ βνεζεκάησλ ή κέζσλ, ζηα νπνία ηίζεηαη ην ίδην λνκηθφ δήηεκα, αλαζηέιιεηαη έσο ηε δεκνζίεπζε ηεο νξηζηηθήο απφθαζεο απφ ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο. Με ηελ αλαζηνιή απηή εληζρχεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζεζκνχ, ρσξίο ηελ απνδπλάκσζε ηνπ δηθαηψκαηνο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο ησλ δηαδίθσλ, αθνχ δελ αλαζηέιιεηαη ε δηαδηθαζία ηεο πξνζσξηλήο πξνζηαζίαο. β. Με ην άξζξν 1 ηνπ λφκνπ 3900/2010 εηζάγεηαη ν ζεζκφο ηεο δίθεοπηιφηνο, πνπ ζηνρεχεη ζηελ επηηάρπλζε ζηελ απνλνκή ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο, αλ πξφθεηηαη γηα δεηήκαηα γεληθφηεξνπ ελδηαθέξνληνο πνπ έρεη ζπλέπεηεο γηα επξχηεξν θχθιν πξνζψπσλ θαη πξνβιέπεηαη ε πξνζθπγή ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο, ψζηε λα επηηεπρζεί κηα εληαία λνκνινγηαθή γξακκή κε ηελ έγθαηξε επίιπζε ηνπ ακθηζβεηνχκελνπ δεηήκαηνο 12. Δηδηθφηεξα α. νπνηνδήπνηε έλδηθν κέζν ή βνήζεκα ελψπηνλ νπνηνπδήπνηε δηνηθεηηθνχ δηθαζηεξίνπ, φρη φκσο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, κπνξεί λα εηζαρζεί ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο-κε πξάμε ηξηκεινχο Δπηηξνπήο-, χζηεξα απφ αίηεκα ελφο ησλ δηαδίθσλ θαη β. φηαλ δηνηθεηηθφ δηθαζηήξην επηιακβάλεηαη ππφζεζεο, ζηελ νπνία αλαθχπηεη δήηεκα γεληθφηεξνπ ελδηαθέξνληνο κπνξεί κε απφθαζή ηνπ, πνπ δελ 12 Ο ζθνπφο ηεο δηακφξθσζεο κηαο εληαίαο λνκνινγίαο αλαηξέπεη ηελ ιεηηνπξγηθή αξκνδηφηεηα ησλ δηθαζηεξίσλ(βι. άξζξα 94 παξ. 1, 95 παξ. 1 θαη 5, 98 θαη 100), ελψ δελ ακθηζβεηείηαη φηη κε απηφλ ηνλ ηξφπν επέξρεηαη κηα νπζηψδεο κεηαβνιή ζην ζχζηεκα θαηαλνκήο ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ αθπξσηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ ηαθηηθψλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ, βι. ελδεηθηηθά, Υ.Υξπζαλζάθεο, ΟΗ λέεο ξπζκίζεηο γηα ηε δηνηθεηηθή δίθε: Ο λ. 3900/2010. Μηα «αλνηρηή» επηζηνιή πξνο ηελ Πνιηηεία, ΘΠΓΓ 12/2010, ζει. 1321 επ. 5

ππφθεηηαη ζε έλδηθα κέζα, λα ππνβάιεη ζρεηηθφ πξνδηθαζηηθφ εξψηεκα ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο 13. ηελ δίθε ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο κπνξεί λα παξέκβεη θάζε δηάδηθνο ζε εθθξεκή δίθε, ζηελ νπνία ηίζεηαη ην ίδην δήηεκα, θαη λα πξνβάιεη ηνπο ηζρπξηζκνχο ηνπ ζρεηηθά κε ην δήηεκα απηφ. Ζ απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο είλαη ππνρξεσηηθή γηα ην δηθαζηήξην πνπ ππέβαιε ην εξψηεκα, ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη ηα ππφινηπα δηθαζηήξηα δεζκεχνληαη απφ ηελ απφθαζε απηή, αιιά κπνξνχλ λα πηνζεηήζνπλ δηαθνξεηηθή εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ζην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα, αλ θαη ζηελ πξάμε ηα δηθαζηήξηα ηεο νπζίαο ελαξκνλίδνληαη, ιφγσ ηεο ππέξηεξεο ζέζεο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο κε ηε λνκνινγία ηνπ. γ. Πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε, δειαδή ηεο επηηάρπλζεο ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη ηεο αζθάιεηαο δηθαίνπ, θηλείηαη θαη ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 2, ε νπνία πξνβιέπεη φηη φηαλ δηνηθεηηθφ δηθαζηήξην δελ εθαξκφδεη ηππηθφ λφκν σο αληίζεην ζην ζχληαγκα ή ζε άιιε ππεξλνκνζεηηθή δηάηαμε(δηεζλή ζχκβαζε), ρσξίο πξνεγνχκελε λνκνινγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, θαηά παξέθθιηζε θάζε άιιεο δηάηαμεο, πξέπεη λα άγεηαη απεπζείαο ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο πξνο επίιπζή ηνπ, είηε κε αίηεζε αλαηξέζεσο, αλ πξφθεηηαη γηα δηαθνξά νπζίαο, ή έθεζε, αλ πξφθεηηαη γηα αθπξσηηθή δηαθνξά. Όπσο ζσζηά έρεη επηζεκαλζεί νη δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 2 θαη 12 παξ. 1 θαη 2 αλαγλσξίδνπλ ηζρχ λφκνπ ζηα θξηζέληα απφ ην αλψηαην δηθαζηήξην, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο κε ην αζθνχκελν έλδηθν κέζν ηεο έθεζεο ή ηεο αηηήζεσο αλαηξέζεσο πξέπεη λα πξνβιεζεί θαη λα δηαπηζησζεί φηη γηα ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα δελ ππάξρεη ζρεηηθή λνκνινγία ηνπ πκβνπιίνπ 13 Με ηηο δηαηάμεηο απηέο αλαηξέπεηαη ν δηάρπηνο έιεγρνο θαη θαζηεξψλεηαη ρσξίο ζπληαγκαηηθή αλαζεψξεζε ν ζπγθεληξσηηθφο έιεγρνο φρη κφλν ηεο ζπληαγκαηηθφηεηαο αιιά θαη ηεο λνκηκφηεηαο ζην αλψηαην δηνηθεηηθφ δηθαζηήξην. Kαηά ηνλ Δ.Βεληδέιν, Μαζήκαηα ζπληαγκαηηθνχ δηθαίνπ 2008, «ν πξαγκαηηθφο βαζκφο δηάρπζεο ηνπ ειέγρνπ εμαξηάηαη απφ ηελ έθηαζε ηνπ δεδηθαζκέλνπ πνπ παξάγνπλ θαη ηελ επηξξνή πνπ αζθνχλ, ζηα θαηψηεξα ηδίσο δηθαζηήξηα, νη απνθάζεηο ησλ αλσηέξσλ θαη θπξίσο ησλ αλψηαησλ δηθαζηεξίσλ, φηαλ ζε απηέο πεξηιακβάλνληαη θαη δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηε ζπληαγκαηηθφηεηα λφκνπ»(ζει. 243 επ). 6

ηεο Δπηθξαηείαο. «Με απηφλ ηνλ ηξφπν ε λνκνινγία αλαγνξεχεηαη ζε πεγή δηθαίνπ, ην δε αλψηαην δηθαζηήξην ηεο ρψξαο ράλεη ηελ αδηακθηζβήηεηε, ζχκθπηε κε ηε ιεηηνπξγηθή αλεμαξηεζία ηνπ, ζεζκηθή δπλαηφηεηα λα κεηαβάιεη λνκνινγία, αλ θξίλεη φηη ε πξνεγνχκελε ζέζε ηνπ ήηαλ εζθαικέλε. Πνιιψ κάιινλ δελ αληηκεησπίδεηαη ην δήηεκα ηη ζα ζπκβεί, φηαλ πθίζηαηαη δητζηάκελε λνκνινγία ι.ρ. κεηαμχ ηκεκάησλ ή θαη ζην πιαίζην ηνπ ίδηνπ ηκήκαηνο» 14. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ζπρλά θξίλεηαη αλαγθαία ε κεηαβνιή ή αλαζεψξεζε κηαο λνκνινγίαο ρσξίο λα δεκηνπξγείηαη αλαζθάιεηα θαη αβεβαηφηεηα ζηνπο δηαδίθνπο, αιιά αληίζεηα θαζίζηαηαη εθηθηή κηα ελαξκφληζε κε ηα λέα δεδνκέλα θαη ηηο λέεο εμειίμεηο, εληζρχνληαο κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν ηελ πξνζηαζία σλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ θαη ζπκβάιινληαο έηζη ζηε δπλακηθή εξκελεία ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ, δεδνκέλνπ φηη ε δηαηήξεζε ηεο αζθάιεηαο ηνπ δηθαίνπ δελ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη αλαζηαιηηθά ζηελ αλαλέσζε θαη βειηίσζε ηεο λνκνινγίαο, εθφζνλ απηή ε λέα εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε θαζίζηαηαη λνκηθά, πνιηηηθά, θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά απνδεθηή απφ ηελ θνηλσλία θαη επηβάιιεηαη απφ ην επίπεδν ηνπ λνκηθνχ καο πνιηηηζκνχ 15. δ. Με ζθνπφ ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο αίηεζεο αλαίξεζεο επαλαθέξεηαη ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 12 ηνπ λφκνπ 2298/1995, ε νπνία είρε θαηαξγεζεί κε ην άξζξν 13 παξ. 9 ηνπ λ. 3790/2009, ε νπνία πξνέβιεπε ηελ πξνεγνχκελε γλσκνδφηεζε ηνπ Ννκηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Κξάηνπο γηα ηελ άζθεζε ησλ αηηήζεσλ αλαηξέζεσλ εθ κέξνπο ηνπ Γεκνζίνπ θαη απνδείρζεθε απνηειεζκαηηθή ζηε «δηήζεζε» ησλ αηηήζεσλ αλαηξέζεσλ. Αλ κέζα ζε ηξεηο κήλεο απφ ηελ άζθεζε ηεο αηηήζεσο αλαηξέζεσο, ην 14 έηζη Υ.Υξπζαλζάθεο, ΘΠΓΓ 12/2010, ζει. 1322 επ. Ζ λνκνινγία δελ είλαη πεγή δηθαίνπ(βι. Πξ.Γαγηφγινπ, Γεληθφ δηνηθεηηθφ δίθαην,2004, ζει. 130 επ.) θαη ε αληίζεηε άπνςε ζηεξίδεηαη ζε κηα δηάθνξε θνηλσληνινγηθή αληίιεςε ηεο έλλνηαο ηνπ δηθαίνπ. 15 Γ.Παπαγηαλλφπνπινο, Παξαηεξήζεηο ζηελ ηδ 3710/2006, ΓηΓ 2007, ζει. 468 επ.,.α.γέξνληαο, ΓηΓ 2008, ζει. 273 επ. 278 επ. 7

αλαηξεζείνλ δελ θαηαζέζεη θπξσκέλν αληίγξαθν ζεηηθήο γλψκεο, ε αίηεζε ζεσξείηαη φηη δελ αζθήζεθε θαη δελ δηαβηβάδεηαη ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο 16. Ζ γλψκε απηή δελ απαηηείηαη ζηηο ππνζέζεηο, ζηηο νπνίεο αληηθείκελν ηεο δηαθνξάο είλαη πεξηνδηθέο παξνρέο 17.Ζ δηάηαμε απηή δελ εθαξκφδεηαη ζηηο αηηήζεηο πνπ αζθνχληαη απφ ηνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα θαη ηα εθθιεζηαζηηθά λνκηθά πξφζσπα. ε. Όζνλ αθνξά ηελ επηηάρπλζε ηεο δηαδηθαζίαο ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο επηβάιιεηαη ε δξαζηηθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ππνζέζεσλ, πξάγκα πνπ δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηνλ ππέξκεηξν πεξηνξηζκφ ηνπ δηθαηψκαηνο πξνζθπγήο ζην δηθαζηήξην απφ ηνπο πνιίηεο θαη ην Γεκφζην, αιιά κε ηελ πηνζέηεζε ελφο αληηθεηκεληθνχ θξηηεξίνπ θαη ζπγθεθξηκέλα κε ηνλ λνκνζεηηθφ πεξηνξηζκφ ησλ ιφγσλ παξαδεθηνχ ηεο αηηήζεσο αλαηξέζεσο θαη ηεο έθεζεο 18. Δπεηδή ν βαζηθφο ζθνπφο ηνπ Γηθαζηεξίνπ ζπλίζηαηαη ζηελ ελφηεηα ηεο λνκνινγίαο. ηα έλδηθα απηά κέζα είλαη παξαδεθηά κφλνλ φηαλ δελ ππάξρεη λνκνινγία, είηε φηαλ ππάξρεη αληίζεζε ηεο πξνζβαιινκέλεο απφθαζεο πξνο ηελ λνκνινγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο ή άιινπ αλσηάηνπ δηθαζηεξίνπ 19, είηε πξνο αλέθθιεηε απφθαζε δηνηθεηηθνχ δηθαζηεξίνπ(άξζξν 12 ηνπ λ. 3900/2010 κε ην νπνίν αληηθαηαζηάζεθαλ νη παξάγξαθνη 3 θαη 4 ηνπ άξζξνπ 53 ηνπ π.δ. 18/1989, φπσο ηξνπνπνηήζεθαλ κε ην άξζξν 35 ηνπ λ. 3772/2009) 20. Ζ έθεζε 16 ηδ 3561, 2145/2001,Ζ ππφζεζε εηζάγεηαη πξνο ζπδήηεζε κφλνλ σο πξνο ηνπο ιφγνπο ηνπ αλαηξεηεξίνπ, σο θαη ηνπο πξνζζέηνπο, γηα ηνπο νπνίνπο ππάξρεη ήδε ζεηηθή γλψκε ηνπ Ννκηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Κξάηνπο, άξζξν 3 παξ. 2 εδ. γ. ηνπ λφκνπ 3900/2010. 17 ηδ 53/2008, Οι. ΘΠΓΓ 5/2008, ζει. 592 επ. κε παξαηεξήζεηο Υ.Γηβάλε. 18 χκθσλα κε ηηο παξαηεξήζεηο ηεο ΚΔΝΔ, νη ξπζκίζεηο απηέο δπζρεξψο ζπκβηβάδνληαη κε ηνλ πξννξηζκφ ησλ αλσηάησλ δηθαζηεξίσλ σο κε ζπληαγκαηηθψλ δηθαζηεξίσλ. 19 Σν γεγνλφο φηη έρεη ζρεκαηηζηεί λνκνινγία δελ ζα πξέπεη λα απνθιείεη ηελ επηζηήκε λα ηελ ππνβάιεη ζε ιπζηηειή θξηηηθή θαη ην Γηθαζηήξην λα κπνξεί λα επαλέιζεη ζε πεξίπησζε κεηαβνιήο ησλ ζπλζεθψλ. πλεπψο ζα πξέπεη λα πξνβιεθζεί ζρεηηθφο κεραληζκφο επαλφδνπ ζε λνκνινγία πνπ θξίλεηαη εζθαικέλε ή παξσρεκέλε. 20 Όπσο αλαθέξεηαη ζηελ εηζεγεηηθή έθζεζε ζην άξζξν 12 «ηα κέηξα απηά, αλαθνπθίδνληαο πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο απφ ηε ζεκεξηλή νξηαθή γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ θαηάζηαζε ππεξθφξησζεο, ζα ηνπ δψζνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αζθήζεη απνηειεζκαηηθά ηηο ζπληαγκαηηθέο ηνπ αξκνδηφηεηεο σο 8

επηηξέπεηαη, κφλνλ φηαλ πξνβάιιεηαη απφ ηνλ δηάδηθν, κε ζπγθεθξηκέλνπο ηζρπξηζκνχο πνπ πεξηέρνληαη ζην ζρεηηθφ δηθφγξαθν, φηη δελ ππάξρεη λνκνινγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο ή φηη ππάξρεη αληίζεζε ηεο πξνζβαιιφκελεο απφθαζεο πξνο ηε λνκνινγία ηνπ ηδ ή άιινπ αλψηαηνπ δηθαζηεξίνπ είηε πξνο αλέθθιεηε απφθαζε δηνηθεηηθνχ δηθαζηεξίνπ 21. Αλεμάξηεηα απφ ηε δηαπίζησζε ηεο θαζνξηζηηθήο ζπκβνιήο ηεο λνκνινγίαο ζηελ εμειηθηηθή δηάπιαζε ηνπ δηθαίνπ θαη εηδηθφηεξα ηεο λνκνινγίαο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο ζηε δηακφξθσζε ηνπ εζληθνχ δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ 22, ε αλαγφξεπζε ηεο λνκνινγίαο ζε πεγή δηθαίνπ θξίλεηαη πξνβιεκαηηθή, δεδνκέλνπ φηη δελ λνείηαη απηνηειήο ιφγνο ελδίθνπ κέζνπ ε χπαξμε ή κε αληίζεηεο λνκνινγίαο 23 ζη. Ζ αίηεζε αλαηξέζεσο δελ επηηξέπεηαη φηαλ ην πνζφ ηεο δηαθνξάο πνπ άγεηαη ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο είλαη θαηψηεξν απφ 40.000 επξψ, εθηφο αλ πξνζβάιινληαη απνθάζεηο πνπ εθδίδνληαη επί πξνζθπγψλ νπζίαο, εθφζνλ αθνξνχλ πεξηνδηθέο παξνρέο ή ηε ζεκειίσζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζε ζχληαμε ή ηε ζεκειίσζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζε εθάπαμ παξνρή θαη ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ χςνπο ηεο. Δηδηθψο ζηηο δηαθνξέο απφ δηνηθεηηθέο ζπκβάζεηο, ην φξην απηφ νξίδεηαη ζηηο 200.000 επξψ. Πξνθεηκέλνπ γηα δηαθνξέο απφ αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο, θφξνπο, δαζκνχο, ηέιε θαη ζπλαθή δηθαηψκαηα, πξφζηηκα θαη ινηπέο θπξψζεηο, αλσηάηνπ δηθαζηεξίνπ ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ θαη εμνρήλ επηβάιιεηαη, ζνβαξά ηα δεηήκαηα πνπ, αλεμάξηεηα απφ ηηο πην πάλσ δηθνλνκηθέο πξνυπνζέζεηο, ελδείθλπηαη λα θζάζνπλ πξνο θξίζε ελψπηφλ ηνπ, κπνξνχλ πάλησο λα απνηειέζνπλ αληηθείκελν αηηήζεσο αλαηξέζεσο ππέξ ηνπ λφκνπ, θαηά ηηο ζρεηηθέο δηαηάμεηο, πνπ εμαθνινπζνχλ λα ηζρχνπλ». 21 Άξζξν 58 παξ. 1 ηνπ π.δ. 18/1989. Γελ ακθηζβεηείηαη φηη κε ηα παξαπάλσ δηαηάμεηο πεξηνξίδεηαη ζεκαληηθά ν αλαηξεηηθφο έιεγρνο ηνπ Γηθαζηεξίνπ ζηηο δηνηθεηηθέο δηαθνξέο, θαζφζνλ απνθιείεηαη ε δπλαηφηεηα ηεο επαλεμέηαζεο ζην πιαίζην ηνπ ελδίθνπ κέζνπ. 22 Γ.αθθάο, Ζ ζπκβνιή ηεο λνκνινγίαο ηνπ ηδ εηο ηελ δηακφξθσζηλ ηνπ ζεηνχ δηθαίνπ, Σηκ. η. ηνπ ηδ, 1979, ζει. 293 επ. Καηά ηνλ.φινγατηε, ζε: Γηνηθεηηθφ Γίθαην, β έθδνζε, 2010, ζην κέηξν πνπ ε λνκνινγία ηνπ ηδ είλαη δηθαηνπιαζηηθή, ζα πξέπεη λα γίλεη δεθηφ φηη ζπληζηά κηα απφ ηηο πεγέο ηεο λνκηκφηεηαο θαη ζπλεπψο κηα απφ ηηο πεγέο ηνπ δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ(ζει. 31). 23 Καηά ηνλ Υ.Υξπζαλζάθε, νπ. παξ. ε φιε ξχζκηζε είλαη ηδηαηηέξσο πξνβιεκαηηθή, θαζφζνλ ην ζχληαγκα θαη ε ΔΓΑ θαηνρπξψλνπλ ηελ απνζηνιή ηνπ δηθαζηή σο εξκελεπηή θαη εθαξκνζηή θαη φρη δεκηνπξγνχ ηνπ δηθαίνπ, ζει. 1324 επ. 9

σο πνζφ ηεο δηαθνξάο λνείηαη ην πνζφ εηζθνξάο θφξνπ θ.ι.π., ρσξίο πξνζαπμήζεηο θαη πξφζζεηνπο θφξνπο πνπ ακθηζβεηείηαη ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο 24. δ. Με ζθνπφ ηελ απνζπκθφξεζε ηνπ Γηθαζηεξίνπ κηα ζεηξά δηαηάμεσλ(άξζξα 46, 47, 48 θαη 49) πξνβιέπνπλ, χζηεξα απφ ζχκθσλε γλψκε ηεο Οινκέιεηαο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο κε πξνεδξηθφ δηάηαγκα πνπ εθδίδεηαη κε πξφηαζε ηνπ Τπνπξγνχ Γηθαηνζχλεο, Γηαθάλεηαο θαη Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ, ηε κεηαθνξά ππνζέζεσλ ηεο αθπξσηηθήο αξκνδηφηεηάο ηνπ σο δηαθνξψλ αθπξσηηθψλ ή νπζίαο ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα θαη αληηζηξφθσο 25. Οη δηαηάμεηο κε ηηο νπνίεο κεηαθέξνληαη ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα αξκνδηφηεηεο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, εθαξκφδνληαη θαη ζηηο εθθξεκείο ππνζέζεηο, ελψ αηηήζεηο αθπξψζεσο πνπ έρνπλ αζθεζεί ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο κέρξη ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ λφκνπ, αιιά δελ έρνπλ ζπδεηεζεί, δηαβηβάδνληαη ζηα θαηά ηφπν αξκφδηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα κε πξάμεηο ηνπ Πξνέδξνπ ηνπ νηθείνπ δηθαζηηθνχ ζρεκαηηζκνχ 26. Με 24 Όηαλ ε αίηεζε αλαηξέζεσο αζθείηαη απφ ηνλ ηδηψηε δηάδηθν, ε αξκφδηα αξρή ή ην λπδδ ππνβάιινπλ ζην ηδ ζεκείσκα γηα ην παξαπάλσ πνζφ, ελψ φηαλ αζθείηαη απφ ηνλ δηάδηθν δηνηθεηηθή αξρή ή ην λπδδ ή απφ ηνλ πξντζηάκελφ ηνπο ππνπξγφ, ηα ζεκείσκα ζπλππνβάιιεηαη κε ηελ θαηάζεζε ηνπ δηθνγξάθνπ ηεο αίηεζεο αλαηξέζεσο. 25 Με ηε κεηαθνξά κηαο πιεζψξαο λέσλ αξκνδηνηήησλ απφ ην ηδ ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα(ζηα εθεηεία έρνπλ κεηαθεξζεί νη κείδνλεο θνξνινγηθέο θαη ηεισλεηαθέο ππνζέζεηο, θαζψο θαη νη δηαθνξέο πνπ πξνθχπηνπλ ζην πξνζπκβαηηθφ ζηάδην, λ. 3886/2010), ζπλεπάγεηαη ηνλ δηπιαζηαζκφ ηνπ θφξηνπ εξγαζίαο θαη γηα απηφ ηνλ ιφγν πξνβιέπεηαη ε αχμεζε ησλ ζέζεσλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηψλ ηνπιάρηζηνλ θαηά 144 ζπλνιηθά ζε φινπο ηνπο βαζκνχο. Όζνλ αθνξά ηελ πξνβιεκαηηθή ηεο κεηαθνξάο, βι. ηδ 3919/2010 θαηά ηελ νπνία «ελφςεη ηνπ θαηά ηνπ λφκνπ αληηθεηκέλνπ ηεο πξνζβαιινκέλεο αηνκηθήο δηνηθεηηθήο πξάμεσο, ησλ πξνυπνζέζεσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ έθδνζή ηεο θαη ηνπ ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο βάζεη ηεο νπνίαο κπνξεί λα δηαπηζησζεί ε ζπλδξνκή ησλ πξνυπνζέζεσλ απηψλ θαη ησλ ζπλεπεηψλ, ηηο νπνίεο ζα επέθεξε ε κεηαξξχζκηζε ηεο πξάμεο, ε άζθεζε πιήξνπο δηθαηνδνζίαο, ζα παξαβίαδε ηα φξηα ηεο αλαηηζεκέλεο απνθιεηζηηθψο ζηα φξγαλα ηεο δηνηθεηηθήο θξαηηθήο εμνπζίαο βάζεη ηεο αξρήο ηεο δηαθξίζεσο ησλ ιεηηνπξγηψλ». Καηά ηε γλψκε ηεο κεηνςεθίαο φηαλ ν λνκνζέηεο επηζπκεί λα θαηαζηήζεη αξκφδηα ηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα γηα ηελ εθδίθαζε θαηεγνξηψλ ππνζέζεσλ πνπ αλήθνπλ ζηελ αθπξσηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ ηδ θαη πεγάδνπλ απφ ηελ πξνζβνιή αηνκηθψλ εθηειεζηψλ δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ, δεζκεχεηαη κφλνλ απφ ην θξηηήξην ηεο ζπνπδαηφηεηαο θαη ηεο θχζεσο ησλ παξαπάλσ ππνζέζεσλ. Αλ δε ζε απηέο θαη εθηίκεζηλ ηνπ αλσηέξσ θξηηεξίνπ, επηηξεπηψο ππάγνληαη ζηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα, ηφηε είλαη ειεχζεξνο λα νξγαλψζεη ηελ αξκνδηφηεηά ηνπο απηή είηε σο αθπξσηηθή είηε σο πιήξνπο δηθαηνδνζίαο». 26 Οη αηηήζεηο αθπξψζεσο θαηά ησλ πξάμεσλ ηεο δηαδηθαζίαο πνπ πξνεγείηαη ηεο ζχλαςεο ζπκβάζεσλ δεκνζίσλ έξγσλ, πξνκεζεηψλ θαη ππεξεζηψλ ππάγνληαη ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ ηξηκειψλ δηνηθεηηθψλ 10

βάζε ηε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 94 παξ. 3 θαη γηα επίηεπμε εληαίαο εθαξκνγήο ηεο απηήο λνκνζεζίαο κεηαθέξνληαη ζηε δηθαηνδνζία ησλ πνιηηηθψλ δηθαζηεξίσλ, νη δηαθνξέο πνπ αθνξνχλ απαηηήζεηο απνδεκίσζεο νπνηαζδήπνηε κνξθήο γηα δεκίεο πνπ έρνπλ πξνθιεζεί απφ απηνθίλεηα, θαζφζνλ ζηηο δηαθνξέο απηέο δελ εκθαλίδνληαη δεηήκαηα δεκνζίνπ δηθαίνπ 27. ε. Σέινο, αληηκεησπίδεηαη ην δήηεκα ηεο θαζπζηέξεζεο ηεο εθδίθαζεο κηαο ππφζεζεο ελψπηνλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο θαη αλαζεσξείηαη ην ηζρχνλ θαζεζηψο, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε επίιπζε ησλ ζρεηηθψλ δηαθσληψλ ησλ Σκεκάησλ αλήθεη ζηελ εμαηξεηηθά δπζθίλεηε Οινκέιεηα ηνπ Γηθαζηεξίνπ θαη πξνβιέπεηαη ε επίιπζε απηνχ ηνπ εζσηεξηθνχ δεηήκαηνο λα γίλεηαη κε πξάμε ηνπ Πξνέδξνπ ηνπ Γηθαζηεξίνπ, ελψ ππφζεζε πνπ έρεη εηζαρζεί, ιφγσ ζπνπδαηφηεηαο ζηελ Οινκέιεηα ή ζηελ επηακειή ζχλζεζε ηνπ Σκήκαηνο κπνξεί λα εηζαρζεί κε λεφηεξε πξάμε ηνπ Πξνέδξνπ ζην αξκφδην ηκήκα, είηε ζηελ πεληακειή ζχλζεζε(παξ. 8 ηνπ άξζξνπ 14 ηνπ π.δ. 18/1989). νβαξέο επηθπιάμεηο πξνθαιεί ε δηάηαμε άξζξνπ 6, πνπ ζεσξεί φηη ε έθζεζε ηνπ εηζεγεηή, ηδίσο ζηηο αθπξσηηθέο δηαθνξέο απνηειεί ζεκαληηθή αηηία επηβξάδπλζεο ηεο δηαδηθαζίαο θαη δεκηνπξγεί ζνβαξφ πξφβιεκα ζπκβαηφηεηαο κε ηηο αξρέο ηεο δίθαηεο δίθεο θαη ηε ζρεηηθή λνκνινγία ηνπ ΔΓΓΑ 28 θαη ζπλεπψο πξέπεη λα πεξηνξηζζεί ζηελ παξάζεζε ηνπ ηζηνξηθνχ ηεο δηαθνξάο, ηα ζηνηρεία πνπ βεβαηψλνληαη απφ ηα έγγξαθα θαη ηα δεηήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ. Με ηε δηάηαμε απηή αλαηξέπεηαη κηα καθξά παξάδνζε, ε νπνία πξνζέθεξε ζηνπο δηαδίθνπο ηε δπλαηφηεηα ελφο γφληκνπ, αλνηθηνχ θαη δεκφζηνπ δηαιφγνπ δηεπθνιχλνληαο θαη ηε εθεηείσλ πνπ απνθαίλνληαη αλεθθιήησο. Οη εθθξεκείο έσο ηελ 31.12.2010 δηαθνξέο ηνπ λ. 3886/2010 εθδηθάδνληαη απφ ηα δηθαζηήξηα ελψπηνλ ησλ νπνίσλ εθθξεκνχλ(άξζξν 47 παξ. 4 ηνπ λ. 3900/2010). 27 Ζ ηζρχο απηνχ ηνπ άξζξνπ αξρίδεη ηξεηο κήλεο κεηά ηε δεκνζίεπζε ηνπ λφκνπ ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβέξλεζεο 28 Απφθ. ηεο 7.6.2001 θαη ηεο 12.4.2006. 11

ζπλεξγαζία ησλ δηαδίθσλ κε ην δηθαζηήξην 29 θαη ζε πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ε εηζήγεζε δελ πξνζδνθνχζε επδνθίκεζε ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο ή κέζνπ, νη δηάδηθνη κπνξνχζαλ λα παξαηηεζνχλ εγθαίξσο απφ ην έλδηθν βνήζεκα ή κέζν. Πεξαηηέξσ νη δηάδηθνη ιακβάλνληαο ππφςε ηε γλψκε ηνπ εηζεγεηή είραλ ηε δπλαηφηεηα λα ππνζηεξίμνπλ ηηο απφςεηο ηνπο κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν, δηαθσηίδνληαο φιεο ηηο πηπρέο ηεο ππφζεζεο, ηφζν κε ηηο αγνξεχζεηο ησλ πιεξεμνπζίσλ ηνπο, φζν θαη κεηά ηε ζπδήηεζε ππνκλήκαηα, ελψ κε ηελ εηζήγεζε θαη ηα ινηπά κέιε ηνπ δηθαζηεξίνπ απνθηνχλ κηα πιεξέζηεξε εηθφλα ηεο δηαθνξάο πνπ πξφθεηηαη λα επηιχζνπλ. ζ. Με έληνλεο επηθπιάμεηο αληηκεησπίδεηαη θαη ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 7 ηνπ λφκνπ, πνπ πξνβιέπεη δηθαζηηθφ ζρεκαηηζκφ πνπ κπνξεί λα απνξξίπηεη έλδηθα βνεζήκαηα θαη κέζα πνπ είλαη πξνδήισο απαξάδεθηα ή αβάζηκα θαη λα παξαπέκπεη ζην αξκφδην δηνηθεηηθφ δηθαζηή ππνζέζεηο πνπ έρνπλ εηζαρζεί αλαξκνδίσο ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο, ελψ ην ίδην ηζρχεη θαη γηα ηπρφλ εθθξεκή αίηεζε αλαζηνιήο. Δηδηθφηεξα κε ην ζεκεξηλφ ζχζηεκα νξγάλσζεο ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαζίζηαηαη ηδηαίηεξα δχζθνινο ν εληνπηζκφο ηνπ «πξνθαλψο» αβάζηκνπ ή απαξάδεθηνπ έλδηθνπ βνεζήκαηνο ή κέζνπ 30 θαη απαηηείηαη πςειφο βαζκφο βεβαηφηεηαο, πξάγκα πνπ δελ πξνθχπηεη κε ζαθήλεηα απφ ηα ζρεηηθά δηθφγξαθα, ελψ θξίζηκνο παξακέλεη θαη ν ρξφλνο θαηά ηνλ νπνίν ζα εληνπηζηεί ε πξνυπφζεζε ηεο παξαπνκπήο. Σέινο δελ απνθιείεηαη ε δπλαηφηεηα έλα έλδηθν βνήζεκα ή κέζν λα θαηαζηεί κεηαγελέζηεξα παξαδεθηφ ή βάζηκν κε ηελ έθδνζε κηαο πξάμεο πνπ ζπκπξνζβάιιεηαη 29 Καηά ηε κεηνςεθήζαζα άπνςε ζην πξαθηηθφ ηδ 4/2010 «ε εηζήγεζε ζηελ νπνία δηαηππψλεηαη θαη ε γλψκε ηνπ εηζεγεηή-δηθαζηή επί ησλ θξηζίκσλ γηα ηελ επίιπζε εο δηαθνξάο δεηεκάησλ, απνηειεί καθξά παξάδνζε ηνπ δηθαζηεξίνπ(βι. άξζξν 38 ηνπ ηδξπηηθνχ ηνπ λ. 3713/1928) θαη έλα απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ελψπηνλ ηνπ ηδ δίθεο, πνπ δηακφξθσζαλ ηε θπζηνγλσκία θαη θαηαμίσζαλ σο αλψηαην δηθαζηήξην πςεινχ θχξνπο γηα λα θαηαξγεζεί ζπλεπψο κηα ηέηνηα ζεηηθή παξάδνζε νγδφληα θαη πιένλ εηψλ, ε νπνία κάιηζηα έρεη θαη ηελ θαζνιηθή απνδνρή ηνπ λνκηθνχ θφζκνπ ηεο ρψξαο, ζα πξέπεη λα ζπληξέρεη έλαο ζνβαξφο δηθαηνινγεηηθφο ιφγνο» 30 Μεγαιχηεξε πηζαλφηεηα εληνπηζκνχ ηνπ πξνθαλψο αβάζηκνπ έρεη ν πξφεδξνο ηνπ ηκήκαηνο ζην νπνίν έρεη ρξεσζεί ε ππφζεζε, έηζη, Κ.Φψηνο, ΘΠΓΓ, 8-9/2008, ζει. 927 επ. 12

παξαδεθηψο ή ηεο ππνβνιήο πξφζζεησλ ιφγσλ πνπ κπνξνχλ λα αλαηξέςνπλ ην πξνδήισο απαξάδεθην ή αβάζηκν. ΙΙ. Οι ηροποποιήζεις ηοσ Κώδικα Διοικηηικής Δικονομίας. 1. Άρθρο 6 ηοσ ΚΔΔ Ο Κψδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηθνλνκίαο νξίδεη ζην άξζξν 6 φηη ε ζε πξψην βαζκφ εθδίθαζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαθνξψλ νπζίαο αλήθεη ζην ηξηκειέο δηνηθεηηθφ πξσηνδηθείν(παξ. 1), εμαηξνπκέλσλ ησλ δηαθνξψλ απφ δηνηθεηηθέο ζπκβάζεηο, νη νπνίεο ππάγνληαη ζε πξψην θαη ηειεπηαίν βαζκφ ζην δηνηθεηηθφ εθεηείν(παξ. 2 πεξ. α) θαη ησλ ρξεκαηηθψλ δηαθνξψλ έσο ην πνζφ ησλ 20.000 επξψ, φπσο αλαπξνζαξκφζζεθε κε ηνλ λφκν 3659/2008, ππάγνληαη ζην κνλνκειέο πξσηνδηθείν(παξ. 2 παξ. β ) θαη φηη ε ζε δεχηεξν βαζκφ εθδίθαζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαθνξψλ νπζίαο αλήθεη ζην ηξηκειέο εθεηείν. Με ην λ. 3659/2008, πνπ άξρηζε λα ηζρχεη απφ ηελ 8 ε Ηνπλίνπ 2008, κεηαθέξζεθαλ θαηεγνξίεο ππνζέζεσλ απφ ην ηδ είηε ζηα δηνηθεηηθά εθεηεία σο αθπξσηηθέο, είηε ζηα δηνηθεηηθά πξσηνδηθεία σο δηαθνξέο νπζίαο. Με ηε κεηαθνξά απηψλ ησλ δηαθνξψλ παξαηεξείηαη κηα ππέξκεηξε ππεξθφξησζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ, πνπ δηαπηζηψλεηαη απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία 31 θαη πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ε έγθαηξε θαη απνηειεζκαηηθή δηθαζηηθή πξνζηαζία, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάγθε ηαρχηεξεο εθθαζάξηζεο ησλ θνξνινγηθψλ θαη ηεισλεηαθψλ ππνζέζεσλ ηεο, πηνζεηήζεθε α. ε ππαγσγή ηεο εθδίθαζεο ησλ θνξνινγηθψλ θαη ηεισλεηαθψλ ελ γέλεη δηαθνξψλ ησλ νπνίσλ ην αληηθείκελν ηνπ θχξηνπ θφξνπ, δαζκνχ, ηέινπο ή πξνζηίκνπ ππεξβαίλεη 31 Απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ δηνηθεηηθψλ πξσηνδηθείσλ Αζελψλ, Πεηξαηψο θαη Θεζζαινλίθεο πξνθχπηεη φηη ζε ζχλνιν 238.770 απξνζδηφξηζησλ εθθξεκψλ ππνζέζεσλ ζηηο 31.8.2010, νη 101.895 είλαη θνξνινγηθέο θαη ηεισλεηαθέο ππνζέζεηο θαη ν κέζνο φξνο εθδίθαζήο ηνπο θπκαίλεηαη κεηαμχ πέληε θαη έμη εηψλ. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ αλαθέξνληαη ζηελ αηηηνινγηθή έθζεζε πξνο ηε Βνπιή ησλ Διιήλσλ ηνπ λ. 3659/2008 ζηα δηνηθεηηθά πξσηνδηθεία εηζάγνληαη ην ρξφλν πάλσ απφ 100.000 ππνζέζεηο, απφ ηηο νπνίεο πεξαηψλνληαη απφ ηνπο 500 πεξίπνπ δηθαζηέο νη 85.000 Οη ππνζέζεηο πνπ εθθξεκνχζαλ ζηα δηνηθεηηθά πξσηνδηθεία ζηηο 31.12.2007 αλέξρνληαλ ζηηο 351.146, βι. Κ.Φψηνο, Κξηηηθέο παξαηεξήζεηο πάλσ ζην λ. 3659/2008 «βειηίσζε θαη επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο δίθεο ζηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα θαη άιιεο δηαηάμεηο», ΓηΓ 2008, ζει. 1097 επ. 13

ην πνζφ ησλ 150.000 επξψ ζην Γηνηθεηηθφ Δθεηείν ζε πξψην θαη ηειεπηαίν βαζκφ 32, β. ε λέα θαηαλνκή ηεο αξκνδηφηεηαο ησλ ππνζέζεσλ κεηαμχ ηξηκεινχο θαη κνλνκεινχο δηνηθεηηθνχ πξσηνδηθείνπ θαη εηδηθφηεξα κεηαθέξνληαη νη ρξεκαηηθέο δηαθνξέο πνπ αλαθχνληαη θαη εθαξκνγή ησλ λνκνζεζηψλ, ζηηο νπνίεο αλαθέξεηαη ε παξ. 1 ηνπ άξζξνπ 7 ηνπ λ. 702/1977(πεξί ζεκάησλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο) θαη κέρξη ηνπ πνζνχ ηεο θαζ χιελ αξκνδηφηεηαο ηνπ κνλνκεινχο, φπσο θάζε θνξά ηζρχεη, ζην κνλνκειέο δηνηθεηηθφ πξσηνδηθείν, δεδνκέλνπ φηη απφ ην έηνο 1977, θαηά ην νπνίν κε ην λ. 702/1977 κεηαθέξζεθαλ ζηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα νη δηαθνξέο απηέο, έρνπλ παξέιζεη 32 ρξφληα θαη έρεη δηακνξθσζεί πινχζηα λνκνινγία,.γ. ε ππαγσγή ηεο εθδίθαζεο κηαο θαηεγνξίαο ππνζέζεσλ, πνπ ιφγσ ηεο θχζεο ηνπο, αμηψλνπλ ηαρχηαηε εθδίθαζε, σο απηνλφεηε πξνυπφζεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο παξερφκελεο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο ζηνπο πξνέδξνπο πξσηνδηθψλ ησλ δηνηθεηηθψλ πξσηνδηθείσλ, νη νπνίνη απνθαίλνληαη αλεθθιήησο 33. Οη δηαθνξέο απηέο αθνξνχλ: 1. ηελ αλαζηνιή ηεο ιεηηνπξγίαο επαγγεικαηηθήο εγθαηάζηαζεο θαη ηελ αθαίξεζε πηλαθίδσλ θαη αδεηψλ θπθινθνξίαο κεηαθνξηθψλ κέζσλ ιφγσ θνξνινγηθψλ παξαβάζεσλ θαηά ην άξζξν 13 ηνπ λ. 2523/1997, 2. ηε ιήςε κέηξσλ πξνο δηαζθάιηζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ δεκνζίνπ ιφγσ θνξνδηαθπγήο θαηά ην άξζξν 14 ηνπ ίδηνπ λφκνπ θαη ην άξζξν 153 ηνπ Δζληθνχ Σεισλεηαθνχ Κψδηθα(λ. 2960/2001), 3. ηελ πξνζσξηλή παχζε ιεηηνπξγίαο ηεο επαγγεικαηηθήο εγθαηάζηαζεο ιφγσ θνξνινγηθψλ παξαβάζεσλ ή ιφγσ νθεηιήο πξνο ην δεκφζην, ηελ άξλεζε ρνξήγεζεο πηζηνπνηεηηθνχ ελεκεξφηεηαο θαη 32 Ζ ξχζκηζε απηή ελαξκνλίδεηαη κε ην άξζξν 2 ηνπ 7 νπ Πξσηνθφιινπ ηεο ΔΓΑ. Γηα ηελ πξνβιεκαηηθή ηνπ απνθιεηζκνχ δεχηεξνπ βαζκνχ δηθαηνδνζίαο θαη ηελ αληίζεζε ησλ ζρεηηθψλ ξπζκίζεσλ πξνο ην ζχληαγκα θαη ηηο ζεκειηψδεηο ζπληαγκαηηθέο αξρέο, βι. ελδεηθηηθά Υ.Γεηζαξίδεο, Εεηήκαηα ζπληαγκαηηθφηεηαο ησλ δηαηάμεσλ ηνπ λ. 3900/2010 πνπ ξπζκίδνπλ ηηο θνξνινγηθέο δηαθνξέο, ζην ίδην ηεχρνο. 33 Με ηελ ΑΔΓ 1/2010 θξίζεθε φηη ην κέηξν ηεο πξνζσπηθήο θξάηεζεο, ε εθδίθαζε ηνπ νπνίνπ αλήθε ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Πξνέδξνπ Πξσηνδηθψλ ή ηνπ νξηδφκελνπ απφ απηφλ πξσηνδίθε, αληίθεηηαη ζην ζχληαγκα. 14

ζεσξήζεσο βηβιίσλ θαη ζηνηρείσλ, πνπ κεηαθέξζεθαλ ηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα σο δηαθνξέο νπζίαο κε ην άξζξν 51 ηνπ λ. 3659/2008. Γηα ηελ εθδίθαζε απηψλ ησλ δηαθνξψλ εμαθνινπζεί λα εθαξκφδεηαη ε ηαρεία δηαδηθαζία ηεο παξ. 9 ηνπ άξζξνπ 13 ηνπ λ. 2523/1997 θαη δ. ε ιεηηνπξγία κνλνκειψλ δηνηθεηηθψλ εθεηείσλ γηα ηηο εθέζεηο θαηά ησλ απνθάζεσλ ησλ κνλνκειψλ δηνηθεηηθψλ πξσηνδηθείσλ, πξνθεηκέλνπ λα κεησζεί ε επηβάξπλζε ηνπ ηξηκεινχο δηνηθεηηθνχ εθεηείνπ θαη κε ππνζέζεηο ήζζνλνο ζεκαζίαο 34. Ζ ξχζκηζε απηή θαηαιακβάλεη θαη ηηο εθθξεκείο θαηά ηελ έλαξμε ηνπ λφκνπ 3900/2010 ππνζέζεηο θαη ηζρχεη γηα εθέζεηο θαηά απνθάζεσλ πνπ ζα δεκνζηεπζνχλ έλα έηνο κεηά ηε δεκνζίεπζε ηνπ λφκνπ, ψζηε λα δνζεί ρξφλνο γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ λέσλ θαλνληζκψλ ησλ εθεηείσλ. 2. Άρθρο 7 ηοσ ΚΔΔ Καηά ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 7 παξ. 1 αξκφδην ζηνλ πξψην θαη ηειεπηαίν βαζκφ είλαη ην δηθαζηήξην ζηελ πεξηθέξεηα ηνπ νπνίνπ εδξεχεη ε αξρή απφ πξάμε, παξάιεηςε ή πιηθή ελέξγεηα νξγάλνπ ηεο νπνίαο δεκηνπξγήζεθε ε δηαθνξά. ηελ πξάμε παξαηεξήζεθε ην θαηλφκελν λα απνηεινχλ ηε βάζε ηεο αγσγήο πξάμεηο, παξαιείςεηο ή πιηθέο ελέξγεηεο νξγάλσλ πεξηζζφηεξσλ αξρψλ πνπ εδξεχνπλ ζε δηαθνξεηηθέο δηθαζηεξηαθέο πεξηθέξεηεο, κε απνηέιεζκα ηε δηάζπαζε ηεο ίδηαο ππφζεζεο ζε πεξηζζφηεξα δηθαζηήξηα θαη ηελ θαηαζηξαηήγεζε ηεο αξρήο ηεο εληαίαο δίθεο. Με ηε λέα ξχζκηζε ε αξκνδηφηεηα θαζνξίδεηαη απφ ηελ έδξα νπνηαζδήπνηε απφ ηηο αξρέο απηέο, θαη επηινγήλ ηνπ ελάγνληνο. Πεξαηηέξσ κε ηελ παξ. 2 πεξ. γ ηνπ άξζξνπ 7 ηνπ λ. 3659/2008 αλαθνξηθά κε ηηο δηαθνξέο ζρεηηθέο κε ηηο απνδνρέο ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ Γεκνζίνπ, ησλ ΟΣΑ θαη ησλ ΝΠΓΓ θαζηεξψζεθε ζπληξέρνπζα δσζηδηθία ηνπ δηθαζηεξίνπ ηνπ ηφπνπ, φπνπ ππεξεηεί ν 34 Ζ επηζηήκε έρεη δηαηππψζεη έληνλεο επηθπιάμεηο φζνλ αθνξά ηελ αληηκεηψπηζε ζνβαξψλ πξνβιεκάησλ απφ κνλνπξφζσπν δηθαζηηθφ ζρεκαηηζκφ, βι. Γ.Ράκκνο, Δγρεηξίδηνλ αζηηθνχ δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ, 1978, ζει. 76 επ. 15

ππάιιεινο. Mε ηελ παξ. 2 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ νξίζζεθε φηη ε ξχζκηζε απηή δελ θαηαιακβάλεη ππνζέζεηο εθθξεκείο θαηά ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ λ. 3659/2008. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα πιήζνο αγσγψλ, νη νπνίεο ήηαλ εθθξεκείο ζηα δηθαζηήξηα ζηηο 8.Ηνπλίνπ 2008, εκεξνκελία έλαξμεο ηεο ηζρχνο ηνπ λ. 3659/2008 θαηά ην άξζξν 82 απηνχ θαη δελ είραλ ζπδεηεζεί κέρξη εθείλε ηελ εκεξνκελία θαη νη νπνίεο αθνξνχλ απνδνρέο γηα ρξνληθά δηαζηήκαηα, θαηά ηα νπνία νη ππάιιεινη είραλ ππεξεηήζεη ζε δηαθνξεηηθέο δηθαζηεξηαθέο πεξηθέξεηεο, λα δηαζπψληαη ζε πνιιέο άιιεο θαη λα παξαπέκπνληαη ζηα θαηά ηφπνλ αξκφδηα, γηα ην θαζέλα απφ ηα σο άλσ επί κέξνπο ρξνληθά δηαζηήκαηα, δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα Απηφ ζπλεπάγεηαη ηνλ αδηθαηνιφγεην πνιιαπιαζηαζκφ ησλ δηθψλ θαη ηε ζπλαθφινπζε ππέξκεηξε επηβάξπλζε φινπ ηνπ κεραληζκνχ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαη νηθνλνκηθά ησλ δηαδίθσλ θαη αληηζηξαηεχεηαη ηελ αξρή ηεο νηθνλνκίαο ηεο δίθεο, ελψ ειινρεχεη ν θίλδπλνο έθδνζεο γηα ηνλ ίδην δηάδηθν αληίζεησλ απνθάζεσλ. Με ηε λέα ξχζκηζε ηξνπνπνηείηαη ε δηάηαμε ηεο παξ. 2 ηνπ άξζξνπ 2 ηνπ λ. 3659/2008, ψζηε λα θαηαιάβεη ηηο εθθξεκείο θαηά ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ ππνζέζεηο. 3. Άρθρο 79 ηοσ ΚΔΔ Kαηά ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 20 πξνζηίζεηαη λέα παξάγξαθνο 5 ζην άξζξν 79 ηνπ ΚΓΓ κε ηελ νπνία ξπζκίδεηαη ε έθηαζε ηεο δηθαηνδνζίαο ηνπ δηθαζηεξίνπ ζηηο θνξνινγηθέο ή ηεισλεηαθέο δίθεο, κε άμνλα ηελ νηθνλνκία ηεο δίθεο θαη ηελ απνθπγή παξειθχζεσλ θαη άζθνπεο παξάηαζεο εθθξεκνηήησλ, ζε δηαθνξέο πνπ απφ ηε θχζε ηνπο πξνζθέξνληαη ηδηαίηεξα ζε ηέηνηεο θαζπζηεξήζεηο. Mε ηε δηάηαμε απηή θαη θαηά παξάβαζε ηεο ζεκειηψδνπο αξρήο ηεο λνκηκφηεηαο, πεξηνξίδεηαη ν απηεπάγγειηνο έιεγρνο ζε κφλε ηελ παξάβαζε δεδηθαζκέλνπ θαη φρη ην λφκσ βάζηκν ηεο πξάμεο κε ζθνπφ ηελ απνθπγή ηεο παξειθπζηηθήο επίθιεζεο ηππηθψλ πιεκκειεηψλ κε ηελ αλάγθε 16

αλάδεημεο ηεο αηηηψδνπο ζρέζεο ηνπο κε βιάβε, έζησ ελδερφκελε, ηνπ πξνζθεχγνληνο 35, ε νπνία δελ κπνξεί λα απνθαηαζηαζεί παξά κφλν κε ηελ αθχξσζε ηεο πξάμεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ ππνβαζκίδεηαη ζεκαληηθά ε ζπκβνιή ησλ ηχπσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο ζηε ιήςε λφκηκσλ, νξζψλ, δίθαησλ θαη θνηλσληθά απνδεθηψλ απνθάζεσλ 36 ελψ ε επίθιεζε ηεο βιάβεο θαζηζηά αιπζηηειείο ηνπο ιφγνπο πνπ αλάγνληαη ζηελ εμσηεξηθή λνκηκφηεηα ηεο δηνηθεηηθήο πξάμεο(αξκνδηφηεηα θαη παξάβαζε νπζηψδνπο ηχπνπ ηεο δηαδηθαζίαο) θαη θαιιηεξγεί έληνλεο επηθπιάμεηο φζνλ αθνξά ηε ζπκβαηφηεηα ηεο ξχζκηζεο κε ηηο αξρέο ηεο λνκηκφηεηαο, ηεο δηάθξηζεο ησλ εμνπζηψλ θαη ην δηθαίσκα ηεο παξνρήο πιήξνπο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο 37. Πεξαηηέξσ κε ηελ παξαπάλσ ξχζκηζε εληζρχεηαη ε νπζηαζηηθή δηθαηνδνζία ηνπ δηθαζηεξίνπ κε ηε δπλαηφηεηά ηνπ λα αζθεί ην ίδην ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα, ηελ νπνία ε δηνίθεζε παξαλφκσο δελ άζθεζε ή άζθεζε πιεκκειψο, θαζψο θαη λα απνθαίλεηαη εθείλν θαη νπζίαλ γηα ην επίδηθν δηθαίσκα ή ππνρξέσζε, φηαλ ε δηνίθεζε παξέιεηςε ζρεηηθή λφκηκε ελέξγεηα 38. Δηδηθφηεξα πξνβιέπεηαη φηη α. φηαλ θαηά ηελ επηβνιή νξηζκέλεο θχξσζεο ή αξρή δηαζέηεη εμνπζία επηκέηξεζεο ηελ νπνία παξά ην λφκν, είηε δελ άζθεζε θαζφινπ είηε άζθεζε πιεκκειψο, ην δηθαζηήξην ειέγρνληαο θαηά ηα αλσηέξσ, ηε ζρεηηθή πξάμε, αζθεί ην ίδην ηελ εμνπζία απηή, επηβάιινληαο ηελ πξνζήθνπζα θχξσζε θαη κεηαξξπζκίδνληαο αληηζηνίρσο ηελ πξάμε 39 θαη β. αλ ε πξνζθπγή ζηξέθεηαη θαηά παξάιεηςεο νθεηινκέλεο λφκηκεο ελέξγεηαο, ην 35 Ζ δηάηαμε απηή δελ εθαξκφδεηαη ζηηο εθθξεκείο ππνζέζεηο, ψζηε λα κελ θαζίζηαηαη δπζρεξέζηεξε ε ζέζε ησλ δηαδίθσλ φηαλ πξέπεη λα απνδείμεη βιάβε απφ ηππηθέο παξαβάζεηο, σο πξφζζεηεο πξνυπφζεζεο γηα ηελ αθχξσζε ηεο πξάμεο γηα παξάβαζε ηεο δηαδηθαζίαο έθδνζεο ηεο. 36 A.Γέξνληαο, Ζ δηνηθεηηθή δηαδηθαζία, ΝνΒ 1989, ζει. 42 επ. 37 Γηα ηελ παξάβαζε νπζηψδνπο ηχπνπ, βι..γειεθσζηφπνπινο, Ζ παξάβαζηο νπζηψδνπο ηχπνπ σο ιφγνο αθπξψζεσο δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ, 1970, Δ.πειησηφπνπινο, Δγρεηξίδην δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ, η. 2, 13 έθδνζε, 2010, ζει. 124 επ. 38 Γηα ηελ έιιεηςε ηεο δηαθξηηηθήο επρέξεηαο ηεο θνξνινγνχζαο αξρήο, βι. Κ.Φηλνθαιηψηεο, Φνξνινγηθφ δίθαην, 1999, ζει. 90 επ. 39 ηα φξγαλα ηεο θνξνινγηθήο αξρήο παξέρεηαη δηαθξηηηθή επρέξεηα ζε ζρέζε κε ηα πξφζηηκα γηα παξαβάζεηο ησλ θνξνινγηθψλ ξπζκίζεσλ. 17

δηθαζηήξην, θαηά ηελ επίιπζε ηεο δηαθνξάο δηθάδεη θαηά πιήξε δηθαηνδνζία θαη είηε αθπξψλεη ελ φισ ή ελ κέξεη ηελ παξάιεηςε απνθαηλφκελν απηφ γηα ηελ χπαξμε θαη ηελ έθηαζε ηνπ δηθαηψκαηνο ή ηεο ππνρξέσζεο. Ζ ελ ιφγσ ξχζκηζε πξνβιέπεη ηελ ππνθαηάζηαζε ηνπ δηθαζηεξίνπ ζηελ ζέζε ηεο δηνίθεζεο σο πξνο ηελ ηήξεζε ηεο δηνηθεηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ηελ άζθεζε ηεο δηαθξηηηθήο επρέξεηαο, πξάγκα πνπ αληηζηξαηεχεηαη ηε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 26 θαη ηελ πάγηα λνκνινγία, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε αξκνδηφηεηα ηνπ δηθαζηεξίνπ δελ κπνξεί λα επεθηείλεηαη θαη ζηελ ππνθαηάζηαζε ηεο δηνίθεζεο 40, θαζφζνλ ην δηθαζηήξην δελ δηθαηνχηαη λα ππνθαηαζηήζεη ηε δηθή ηνπ, θαη αλάγθε αλεπαξθή, θξίζε ζηελ εθηίκεζε ή αμηνιφγεζε ηνπ αξκφδηνπ νξγάλνπ ηεο δηνίθεζεο, αιιά ην έξγν ηνπ δηθαζηή δελ είλαη λα ππνθαηαζηήζεη, αιιά απιψο λα ειέγμεη ηελ θξίζε ηεο δηνίθεζεο θαη ν έιεγρνο απηφο είλαη εμ νξηζκνχ λνκηθφο έιεγρνο 41. 4. Η δσναηόηηηα μεηαηροπής ηης αναγνωριζηικής απόθαζης ζε καηαψηθιζηική. Με ζθνπφ ηελ απνθπγή πεξηηηψλ δηθψλ, ζεζπίδεηαη γηα πξψηε θνξά ζην ειιεληθφ δηθνλνκηθφ δίθαην ε δπλαηφηεηα κεηαηξνπήο ηεο αλαγλσξηζηηθήο απφθαζεο ζε θαηαςεθηζηηθή κε κφλε ηελ θαηαβνιή, εθ ησλ πζηέξσλ, ηνπ αλαινγνχληνο ηέινπο δηθαζηηθνχ ελζήκνπ. Όπσο αλαθέξεηαη ζηελ εηζεγεηηθή έθζεζε γηα ην ζπγθεθξηκέλν άξζξν «ε λέα ξχζκηζε αλακέλεηαη λα ιεηηνπξγήζεη αλαθνπθηζηηθά γηα ηνλ ελάγνληα, απαιιάζζνληάο ηνλ απφ ηελ ππνρξέσζε πξνθαηαβνιήο ηνπ δηθαζηηθνχ ελζήκνπ, φηαλ αθφκε είλαη άγλσζηε ε ηειηθή έθβαζε ηεο ππφζεζεο θαη ην χςνο ηνπ πνζνχ πνπ ζα επηδηθαζζεί, ελψ ζα απαιιάμεη θαη ηα δηθαζηήξηα απφ επηπιένλ δίθεο». Καηά ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 33 ηνπ λ. 40 ηδ 177/1996, Υ.Υξπζαλζάθεο, Ζ δηάθξηζε δηνηθεηηθψλ δηαθνξψλ ζε αθπξψζεσο θαη νπζίαο, Δηζήγεζε ζην πλέδξην ηεο Έλσζεο Διιήλσλ Γηθνλνκνιφγσλ, 2004, ζει. 29, ηνπ ίδηνπ, ΘΠΓΓ 12/2010, ζει. 1325 επ. 41 Πξ. Γαγηφγινπ, νπ. παξ. ζει. 205 επ. 18

3900/2010 «νη ηειεζίδηθεο θαη αλέθθιεηεο αλαγλσξηζηηθέο απνθάζεηο θαζίζηαληαη θαηαςεθηζηηθέο κε πξάμε ηνπ πξνέδξνπ ηνπ δηθαζηεξίνπ πνπ ηηο εμέδσζε, εθφζνλ θαηαβιεζεί ην θαηά ην άξζξν 274 ηέινο δηθαζηηθνχ ελζήκνπ» 42. Ζ απφθαζε πνπ κεηαηξέπεηαη ζε θαηαςεθηζηηθή είλαη ε αλέθθιεηε ή ε ηειεζίδηθε, δειαδή ε απφθαζε πνπ εθδίδεηαη επί ηεο έθεζεο, αλεμάξηεηα απφ ην πεξηερφκελν ή ε πξσηφδηθε απφθαζε πνπ δελ έρεη πξνζβιεζεί κε έθεζε 43. Με ηελ πξάμε ΑΚΚ 16/2011 ηνπ Πξνέδξνπ Δθεηψλ ηνπ Γηνηθεηηθνχ Δθεηείνπ Αζελψλ θξίζεθε φηη ε παξερφκελε δπλαηφηεηα κεηαηξνπήο ηεο αλαγλσξηζηηθήο απφθαζεο ζε θαηαςεθηζηηθή, θαηά ην άξζξν 199 παξ. 4 ηνπ ΚΓΓ ππφ ηνπ Πξνέδξνπ ηνπ Γηνηθεηηθνχ Δθεηείνπ «ρσξεί, κφλνλ φηαλ γίλεη δεθηή ε έθεζε θαη κεηαξξπζκηζζεί ε εθθαινπκέλε απφθαζε ή εμαθαληζζεί θαη εθδηθαζζεί θαη νπζίαλ ε αγσγή. ηελ πεξίπησζε απνξξίςεσο ηεο εθέζεσο, αξκφδηνο γηα ηελ κεηαηξνπή ζε θαηαςεθηζηηθή είλαη ν πξφεδξνο ηνπ πξσηνδηθείνπ, πνπ εμέδσζε ηελ αλαγλσξηζηηθή απφθαζε, ν νπνίνο ζα ρνξεγήζεη θαη ην απφγξαθν, εθφζνλ εθηειεζηφο ηίηινο επί απνξξίςεσο ηεο εθέζεσο είλαη ε πξσηφδηθε απφθαζε ζην δηαηαθηηθφ ηεο νπνίαο πεξηέρεηαη ην ζπκπέξαζκα ηνπ λνκηθνχ ζπιινγηζκνχ γηα ην αληηθείκελν ηεο δίθεο» 44. 5. Άρθρο 18(ενδοζηρεθής δίκη) Καηά ηε δηάηαμε απηή πξνζθπγή κπνξεί επίζεο λα αζθήζεη ν Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ, θαζψο θαη ηα φξγαλα ζηα νπνία έρεη κεηαβηβαζηεί ε αξκνδηφηεηα απηή κε απφθάζή ηνπ, ππέξ ην Γεκνζίνπ θαηά ησλ πξάμεσλ ησλ θνξνινγηθψλ νξγάλσλ ηνπ ηειεπηαίνπ, νη νπνίεο εθδίδνληαη θαη εθαξκνγή ηεο θνξνινγηθήο ελ γέλεη λνκνζεζίαο. Με ηε ξχζκηζε 42 Σειεζίδηθεο είλαη νη απνθάζεηο νη νπνίεο εθδίδνληαη κεηά ηελ άζθεζε έθεζεο θαηά ηεο πξσηφδηθεο απφθαζεο ή εθείλεο θαηά ησλ νπνίσλ δελ αζθήζεθαλ ηα πξνβιεπφκελα έλδηθα κέζα, ελψ αλέθθιεηεο είλαη νη απνθάζεηο θαηά ησλ νπνίσλ δελ πξνβιέπεηαη ε άζθεζε ηνπ έλδηθνπ κέζνπ ηεο έθεζεο, βι. Πξ. Γαγηφγινπ, Γηνηθεηηθφ δηθνλνκηθφ δίθαην, 1994, ζει. 531 επ. 43 βι. Υ.Υξπζαλζάθεο, Παξαηεξήζεηο ζηελ πξάμε ΑΚΚ 16/2011, ΘΠΓΓ 2/2011, ζει. 166 επ. 44 ΘΠΓΓ 2/2011, ζει. 166 επ. 19

απηή θαηαξγείηαη ε δπλαηφηεηα πξνζθπγήο απφ ην Γεκφζην θαη ηα ινηπά λπδδ θαηά πξάμεσλ ησλ δηθψλ ηνπο νξγάλσλ πνπ εθδφζεθαλ κεηά απφ άζθεζε δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο(λνκηκφηεηαο ή ελδηθνθαλνχο), κε εμαίξεζε απηήο απφ ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ θαζψο θαη ηνλ αξκφδην νηθνλνκηθφ επηζεσξεηή. Ζ δπλαηφηεηα άζθεζεο ελδνζηξεθνχο πξνζθπγήο ζε θνηλσληθναζθαιηζηηθέο ππνζέζεηο θαηαξγήζεθε απφ ην άξζξν 8 παξ. 2 εδ. γ ηνπ λ. 1470/1984, γηα λα επαλαθεξζεί ζε ηζρχ κε ην άξζξν 6 παξ. 8 ηνπ λ. 1649/1986, ε δε λνκνινγία είρε δερζεί ηε λνκνζεηηθή θαηάξγεζε ηνπ ελδίθνπ απηνχ, θξίλνληαο φηη νη ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 20 παξ. 1, 94 θαη 95 δελ επηδηψθνπλ ηελ πξνζηαζία ησλ νξγαληζκψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο απφ ηηο κε αξεζηέο ζε απηνχο θξίζεηο ησλ νξγάλσλ ηνπο 45. Με ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 18 θαηαξγείηαη ε δπλαηφηεηα ησλ νξγαληζκψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο λα πξνζθεχγνπλ ζηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα θαηά πξάμεσλ ησλ νξγάλσλ ηνπο πνπ απνθαίλνληαη επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ηνπ ηδηψηε, θαζφζνλ ε δπλαηφηεηα ηεο ελδνζηξεθνχο δίθεο δελ δηθαηνινγείηαη απφ ηε ζνβαξφηεηα ησλ ππνζέζεσλ θαη νδεγνχζε ζε ππεξθφξησζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ζε ελαζρφιεζε κε ζέκαηα ήζζνλνο ζεκαζίαο 46. Ο ζεζκφο απηφο πηνζεηνχζε απαξραησκέλεο αληηιήςεηο ζρεηηθά κε ηελ απνζηνιή ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ θαη ηε ζρέζε 45 ηδ 2518, 5401/1987. Με ηηο δηαηάμεηο απηέο δελ θαηνρπξψλεηαη ε δπλαηφηεηα ησλ νξγαληζκψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο γηα ηελ άζθεζε πξνζθπγήο, νχηε απηή ε θαηάξγεζε αληίθεηηαη ζηηο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 4 θαη 20 παξ. 1, εθφζνλ νη νξγαληζκνί απηνί ζε ζρέζε πξνο ηα φξγαλά ηνπο δηα ησλ νπνίσλ εθθξάδεηαη ε βνχιεζε ηνπ νηθείνπ νξγαληζκνχ, δελ επέρνπλ ζέζε δηνηθνπκέλνπ. 46 Ζ δπλαηφηεηα απηή ηεο ελδνζηξεθνχο δίθεο είρε εηζαρζεί κε ην άξζξν 33 παξ. 4 ηνπ λ. 702/1977, πνπ θαηαξγήζεθε απφ ην άξζξν 8 παξ. 2 εδ. γ ηνπ λ. 1470/1984 θαη επαλαθέξζεθε κε ην άξζξν 6 παξ. 8 ηνπ λ. 1649/1986. H δηάηαμε ηεο παξ. 2 εδ. β ηνπ άξζξνπ 64 ηνπ ΚΓΓ πνπ πξνέβιεπε ηελ άζθεζε πξνζθπγήο θαη απφ θάζε άιιε αξρή, θαζψο θαη ηνπ Γεληθνχ Δπηηξφπνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ζηνπο νπνίνπο εηδηθή δηάηαμε λφκνπ αλαγλψξηδε ξεηά απηφ ην δηθαίσκα θαηαξγείηαη. Δπίζεο θαηαξγείηαη θαη ε ππ αξηζκ. Φ.10035/31008/2208/2.2.2007 ππνπξγηθή απφθαζε, πνπ πξνέβιεπε ηελ πξνζθπγή θαηά ησλ απνθάζεσλ ηεο ΣΓΔ ηεο Πεξηθεξεηαθήο Γηεχζπλζεο ηνπ ΟΑΔΔ, βι. ΓΠξσΖξαθι 94/2011(ζε πκβ.), ΘΠΓΓ 4/2011, ζει. 393 επ. θαηά ηελ νπνία νη πξάμεηο πνπ έρνπλ εθδνζεί πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο ζρεηηθήο δηάηαμεο δελ ζίγεηαη ην παξαδεθηφ ησλ πξνζθπγψλ πνπ έρνπλ αζθεζεί έσο 31.12.2010. 20

ηνπο κε ηνπο νξγαληζκνχο θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη απηφ πξνθχπηεη απφ ηελ θαηαγσγή ηεο ελδνζηξεθνχο θνηλσληθναζθαιηζηηθήο πξνζθπγήο, ε νπνία απνηειεί κεηεμέιημε ηεο πξνεγνχκελεο δεπηεξνβάζκηαο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο πνπ αζθνχληαλ απφ ηα φξγαλα ησλ θνξέσλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο 47. Ζ πξφβιεςε ηεο ελδνζηξεθνχο δίθεο εκθαλίδεηαη σο αλσκαιία ζην ζχζηεκα παξνρήο ελλφκνπ πξνζηαζίαο, θαζφζνλ ηα έλδηθα βνεζήκαηα θαη κέζα ρνξεγνχληαη γηα ηελ πξνζηαζία ησλ ελδηαθεξνκέλσλ ηδησηψλ θαη φρη γηα ηελ επίιπζε ακθηζβεηήζεσλ κεηαμχ ησλ νξγάλσλ ηεο δηνίθεζεο 48. 6. Άρθρο 45(παράβολο) Πξνθεηκέλνπ λα ππάξμεη επζπγξάκκηζε κε ηα ηζρχνληα γηα ηα έλδηθα βνεζήκαηα πνπ αζθνχληαη θαηά ηελ αθπξσηηθή δηαδηθαζία(άξζξν 36 ηνπ π.δ. 18/1989) θαη λα απνηξαπεί ε άζθεζε «απεξίζθεπησλ» θαη αζηήξηθησλ ελδίθσλ βνεζεκάησλ θαη κέζσλ θαη πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζζεί ε εχξπζκε ιεηηνπξγία ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ε απνηειεζκαηηθή απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο, ζεζπίζζεθε κε ηε ξχζκηζε ηνπ άξζξνπ 277 ηνπ ΚΓΓ γηα πξψηε θνξά ε ππνρξέσζε θαηαβνιήο παξαβφινπ θαη θαηά ηελ άζθεζε ησλ ελδίθσλ βνεζεκάησλ, εθηφο ηεο 47 Ο λνκνζέηεο ηνπ λ. 702/1977 κεηέθεξε ζηα ηαθηηθά δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα ηελ αξκνδηφηεηα ησλ δεπηεξνβάζκησλ επηηξνπψλ εθέζεσλ ησλ θνξέσλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο, ρσξίο λα ιάβεη ππφςε ηνπ φηη ζε αληίζεζε κε ηηο επηηξνπέο, ηα δηθαζηήξηα δελ έρνπλ σο ζπληαγκαηηθή απνζηνιή ηελ επίιπζε δηαθνξψλ κεηαμχ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ, βι. ελδεηθηηθά, Κ. Γψγνο, Ζ πξνζεζκία άζθεζεο ηεο ελδνζηξεθνχο πξνζθπγήο ησλ νξγαληζκψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο, ΔθεκΓΓ 4/2006, ζει. 519, 524 επ., ν νπνίνο αλαθέξεη φηη ηξηάληα ρξφληα κεηά ηελ εηζαγσγή απηήο ηεο πξνζθπγήο πξέπεη λα δηεξσηεζνχκε αλ νη πεξηνξηζκέλνη πφξνη ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο νξζψο δηαηίζεληαη γηα ηελ ακθηζβήηεζε ησλ πξάμεσλ ησλ νξγαληζκψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο. 48 Βι. ηδ 4802/1997, ε νπνία αλαθέξεη φηη «ιφγσ ηεο αξρήο ηεο εληαίαο δηνίθεζεο δελ λνκηκνπνηνχληαη ηα κέιε ηεο Δπηηξνπήο Δηζήγεζεο γηα Αλάζεζε λα ακθηζβεηήζνπλ κε αίηεζε αθπξψζεσο ην θχξνο ησλ πξάμεσλ ηεο πξντζηακέλεο αξρήο, δηφηη ηφζν ε Δπηηξνπή φζν θαη ν Τπνπξγφο σο πξντζηακέλε αξρή απνηεινχλ φξγαλα ηεο θξαηηθήο δηνίθεζεο πνπ δξνπλ κε ηνλ ίδην ζθνπφ ζηε δηαδηθαζία δεκνπξαηήζεσο δεκνζίνπ έξγνπ. Γηθαίσκα δε αζθήζεσο αηηήζεσο αθπξψζεσο θαηά ησλ εθηειεζηψλ πξάμεσλ ηεο δηνηθήζεσο έρεη ηαρζεί πξνο πξνζηαζία ησλ δηνηθνπκέλσλ θαη φρη πξνο επίιπζε ακθηζβεηήζεσο κεηαμχ ησλ νξγάλσλ ηεο δηνηθήζεσο σο πξνο ηε λνκηκφηεηα πξάμεσο πνπ έρεη εθδνζεί απφ θάπνην απφ ηα φξγαλα απηά» 21

αγσγήο 49. Ήδε κε ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 36 παξ. 1 ηνπ π.δ. 18/1989 αλαπξνζαξκφζζεθαλ ηα πνζά ηνπ παξαβφινπ κε ζθνπφ ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ππνβνιήο αβάζηκσλ-απεξίζθεπησλ ελδίθσλ βνεζεκάησλ θαη κε ην άξζξν 8 ηνπ λ. 3900/2010 πξνβιέπεηαη δξαζηηθή αλαπξνζαξκνγή ηνπ χςνπο ηνπ παξαβφινπ ζε πνζνζηφ κέρξη θαη 50%, πξάγκα φκσο πνπ δεκηνπξγεί ζνβαξά πξνβιήκαηα ζπκβαηφηεηαο κε ηα άξζξα 6 παξ. 1 ΔΓΑ θαη 20 παξ. 1 ηνπ ζπληάγκαηνο φζνλ αθνξά ηελ πξφζβαζε ηδίσο ζηνλ πξψην βαζκφ δηθαηνδνζίαο 50. Απφ ηελ ππνρξέσζε θαηαβνιήο παξαβφινπ απαιιάζζνληαη ην Γεκφζην θαη νη ΟΣΑ, πνπ ζπλεπάγεηαη ζπρλά ηελ απεξίζθεπηε πξνζθπγή ηνπ Γεκνζίνπ ζηα δηθαζηήξηα θαη ηελ εμάληιεζε ησλ ελδίθσλ κέζσλ θαη ηελ επηβάξπλζε ησλ δηθαζηεξίσλ, ελψ ε απαιιαγή απηή πξνζβάιιεη ηελ αξρή ηεο ηζφηηκεο κεηαρείξηζεο ησλ δηαδίθσλ 51. ηηο ρξεκαηηθνχ πεξηερνκέλνπ θνξνινγηθέο θαη ηεισλεηαθέο δηαθνξέο, ην παξάβνιν γηα ηελ πξνζθπγή ηελ έθεζε θαη ηελ αληέθεζε νξίδεηαη ζε πνζνζηφ ίζν πξνο ην 2 ηνηο εθαηφ ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο δηαθνξάο θαη κέρξη ηνπ πνζνχ ησλ 10.000 επξψ 52. Με ηε ξχζκηζε απηή εηζάγεηαη αλαινγηθφ παξάβνιν σο πξνυπφζεζε ηνπ παξαδεθηνχ θαη ηίζεηαη αλψηαην φξην ζην αλαινγηθφ παξάβνιν, πξάγκα πνπ ελαξκνλίδεηαη κε ηε λνκνινγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο 53. Σα παξαπάλσ έλδηθα βνεζήκαηα θαη κέζα απνξξίπηνληαη σο απαξάδεθηα, εάλ θαηά ηελ 49 Καηά ηελ ηδ 647/2004 επηηξέπεηαη ζηνλ θνηλφ λνκνζέηε ε ζέζπηζε πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ παξνρή ηνπ δηθαηψκαηνο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο, αξθεί απηέο νη δηθνλνκηθέο πξνυπνζέζεηο λα απνβιέπνπλ ζηελ εχξπζκε θαη απνηειεζκαηηθή απνλνκή ηεο δηθαηνζχλεο, ρσξίο ππέξβαζε ησλ αθξαίσλ νξίσλ ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο, πνπ ζα πεξηφξηδε δπζαλάινγα ηελ πξφζβαζε ζην δηθαζηήξην θαη ζπλεπψο έκκεζε θαηάιπζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αηνκηθνχ δηθαηψκαηνο. 50 Γηα ηε ζρεηηθή πξνβιεκαηηθή βι. Υ.Υξπζαλζάθεο, ΘΠΓΓ 8-9/2008, ζει. 910 επ., πνπ επηζεκαίλεη φηη ε πξσηφβαζκε δίθε δελ πξέπεη λα είλαη αθξηβή δίθε, αιιά αληηζέησο πξνζηηή απφ νηθνλνκηθή άπνςε. 51 ε πεξίπησζε ππνρξεσηηθήο θαηαβνιήο ηνπ παξαβφινπ εθ κέξνπο ηνπ Γεκνζίνπ θαη ηεο θαηάπησζεο, ζα κπνξνχζε ην παξάβνιν απηφ λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ ησλ δηθαζηεξίσλ, έηζη, Υ.Υξπζαλζάθεο, ΘΠΓΓ 12/2010, ζει. 1323 επ. 52 Άξζξν 45 ηνπ λ. 3900/2010. Ο λνκνζέηεο, πξνθεηκέλνπ λα μεπεξάζεη ην δήηεκα ηεο αληηζπληαγκαηηθφηεηαο ηνπ αλψηαηνπ ρξεκαηηθνχ νξίνπ αλαινγηθνχ παξαβφινπ, κε ηε ξχζκηζε ηνπ άξζξνπ 35 ηνπ λ. 3659/2008(πξνζζήθε παξ. 3 ζην άξζξν 277 ηνπ Κψδηθα) έζεζε φξην ην πνζφ ησ 3.000 επξσ. 53 ηδ 647/2004, 3470/2007, 276, 404/2008, 556/2008, 748/2008 θαη 1581/2008. 22

θαηάζεζε ηνπ εηζαγσγηθνχ δηθνγξάθνπ ηεο δίθεο δελ θαηαβιεζεί απφ ηνλ ππφρξεν, ην 1/3 ηνπ παξαβφινπ έσο δε ηελ πξψηε ζπδήηεζε ηεο ππφζεζεο ηα ππφινηπα 2/3 απηνχ 54. Δλφςεη φκσο ηεο ζπγθεθξηκέλεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο, ηα παξαπάλσ πνζά ζεσξνχληαη ηδηαίηεξα πςειά θαη πεξηνξίδνπλ δξαζηηθά ηελ πξφζβαζε ζηνλ πξψην θαη δεχηεξν βαζκφ δηθαηνδνζίαο, θαζφζνλ εθαξκφδνληαη θαη γηα ηηο εθθξεκείο θαηά ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ λφκνπ δηαθνξέο, ηδηαίηεξα αλ ιεθζεί ππφςε φηη κε ηελ απφθαζε 1583/2010 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο 55 θξίζεθε φηη νη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 277 παξ. 1 θαη 2 ζηνηρ. α ηνπ ΚΓΓ, ζην κέηξν πνπ πξνβιέπνπλ φηη ε πξνζθπγή απνξξίπηεηαη σο απαξάδεθηε, εθφζνλ κε ηελ θαηάζεζή ηεο δελ πξνζθνκηζζεί απνδεηθηηθφ παξαβφινπ ηδηαίηεξα κηθξνχ πνζνχ, δελ αληηβαίλνπλ πξνο ηηο δηαηάμεηο πεξί παξνρήο δίθαηεο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο(άξζξν 20 παξ. 1 θαη 6 παξ. 1 ΔΓΑ), νχηε πξνο ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο(άξζξν 25 παξ. 1 εδ. δ ) 56. ΙΙΙ. Η προζωρινή δικαζηική προζηαζία. α. Mε ηνλ ΚΓΓ ζεζκνζεηήζεθε έλα ζχζηεκα πξνζσξηλήο δηθαζηηθήο πξνζηαζίαο, ην νπνίν δηαθξίλεηαη γηα ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζπληαγκαηηθνχ θαηνρπξσκέλνπ ζρεηηθνχ δηθνλνκηθνχ δηθαηψκαηνο. Ζ εθαξκνγή ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ νδήγεζε ζε δπζιεηηνπξγίεο θαη πξνβιεκάηηζαλ ηφζν ηε δηθαζηεξηαθή πξαθηηθή φζν θαη ηε ζεσξία ηνπ δηθνλνκηθνχ δηθαίνπ, πξάγκα πνπ νδήγεζαλ ζε βειηηψζεηο ηνπ εηζαρζέληνο πιέγκαηνο ησλ δηθνλνκηθψλ δηαηάμεσλ είηε κε ηε κνξθή ηεο ζπκπιήξσζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο είηε κε ηελ απάιεηςε ξπζκίζεσλ, νη νπνίεο παξνπζίαζαλ πξνβιήκαηα θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπο 57. Ο λνκνζέηεο πξνέβε ζε επξείαο έθηαζεο κεηαβνιέο 54 Αλ ην παξάβνιν ππεξβαίλεη ην πνζφ ησλ 3.000 επξψ, θαηαβάιιεηαη ην πνζφ απηφ, ην επηπιένλ δελ ηπρφλ νθεηιφκελν θαη κέρξη ηνπ νξίνπ ησλ 10.000 επξσ, θαηαινγίδεηαη, αλ ζπληξέρεη πεξίπησζε, κε ηελ νξηζηηθή απφθαζε ηνπ δηθαζηεξίνπ επί ηεο πξνζθπγήο ή ηεο έθεζεο. 55 ΔθεκΓΓ 4/2010, ζει. 457 επ. κε παξαηεξήζεηο Η.Μαζηνπδάθε, βι. θαη ηελ παξαπεκπηηθή 193/2009,ΘΠΓΓ 2/2009, ζει. 189 επ. κε παξαηεξήζεηο Γ.Παηξίθηνπ. 56 Βι. ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 277 παξ. 4 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 45 ηνπ λ. 3900/2010, πνπ αλαθέξεη φηη αλ θαηαβιεζεί παξάβνιν κηθξφηεξν εθείλν πνπ αλαθέξεηαη ζην εηδηθφ ζεκείσκα, πνπ ρνξεγεί ε αξκφδηα θνξνινγηθή αξρή, ην έλδηθν βνήζεκα απνξξίπηεηαη σο απαξάδεθην. 57 βι. εηζεγεηηθή έθζεζε ζηα άξζξα 200-205 ηνπ ΚΓΓ. Ζ αχμεζε ησλ εθθξεκψλ ππνζέζεσλ θαη ε θαζπζηέξεζε ηνπ πξνζδηνξηζκνχ δηθαζίκνπ(γηα λα πξνζδηνξηζηεί πξσηνδίθσο κηα ππφζεζε ρξεηάδνληαη πεξίπνπ έμη ρξφληα) έρνπλ κεηαηνπίζεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ πνιίηε ζην ζηάδην ηεο 23