ΜΑΛΤΑ Πηγή: Ευρυδίκη (2011a, 2012) ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ 2 Ο ΚΥΚΛΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Ποσοστό φοιτητών που πληρώνουν δίδακτρα για φοίτηση στον 2 o κύκλο σπουδών 13,8% Κανένας δεν πληρώνει ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 31,0% Όλοι πληρώνουν 24,1% Η μειονότητα πληρώνει ΣΟΥΗΔΙΑ ΕΣΘΟΝΙΑ 31,0% Η πλειονότητα πληρώνει ΙΡΛΑΝΔΙΑ Ηνωμένο Βασίλειο (ΣΚΟΤΙΑ) ΔΑΝΙΑ ΛΕΤΟΝΙΑ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ Ηνωμένο Βασίλειο (ΑΓΓΛΙΑ, ΟΥΑΛΙΑ, Β.ΙΡΛΑΝΔΙΑ) ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΣΕΧΙΑ ΣΛΟΒΑΚΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ
ΜΑΛΤΑ Πηγή: National reports regarding (Bologna Process) 2009-2012 ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ 2 Ο ΚΥΚΛΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Διοικητική αρχή που καθορίζει το ύψος των διδάκτρων φοίτησης στον 2 ο κύκλο σπουδών 13,6% Εκπαιδευτικές αρχές ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 40,9% Συνδυασμός 45,5% Εκπαιδευτικά ιδρύματα Ηνωμένο Βασίλειο (ΣΚΟΤΙΑ) ΣΟΥΗΔΙΑ ΕΣΘΟΝΙΑ ΛΕΤΟΝΙΑ ΔΑΝΙΑ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ Ηνωμένο Βασίλειο (ΑΓΓΛΙΑ, ΟΥΑΛΙΑ, Β.ΙΡΛΑΝΔΙΑ) Στον 2ο κύκλο σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κυριαρχεί η τάση να μειώνεται ο έλεγχος των κεντρικών εκπαιδευτικών αρχών κατά τον καθορισμό του ύψους των διδάκτρων φοίτησης από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε σύγκριση με τον 1ο κύκλο σπουδών. ΓΑΛΛΙΑ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ΤΣΕΧΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΣΛΟΒΑΚΙΑ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ
ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ 2 Ο ΚΥΚΛΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Συνήθης τιμή ετήσιων διδάκτρων φοίτησης στον 2 ο κύκλο σπουδών σε ευρώ και ως ποσοστό του κατά κεφαλή ΑΕΠ Συνήθης τιμή διδάκτρων 2ου κύκλου 20.000 16.000 12.000 8.000 4.000 0 20.251 72,8% 34,5% 28,4% 24,0% 19,6% 16,9% 17,0% 17,6% 17,4% 6.000 6.000 15,8% 14,1% 13,7% 7,8% 3.918 3.625 3.000 7,4% 2.451 2.235 2.000 4,8% 5,5% 5,3% 1.703 1.670 1.575 1.434 1.406 3,2% 1.250 1.200 2,5% 1.000 1,6% 837 1,4% 2,6% 0,5% 536 442 400 400 387 50% 40% 30% 20% 10% 0% Συνήθης τιμή διδάκτρων ως % του κατά κεφαλή ΑΕΠ Στον 2ο κύκλο σπουδών, μόνο στο 17,2% των κρατών-μελών η φοίτηση είναι δωρεάν. Η Ελλάδα περιλαμβάνεται στο 31,0% των χωρών όπου η πλειονότητα των φοιτητών στον 2ο κύκλο σπουδών καταβάλλει δίδακτρα. Κατά μέσο όρο στην ΕΕ τα δίδακτρα φοίτησης στον 2ο κύκλο σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι διπλάσια του 1ου κύκλου και είναι 2.770 κατ έτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών-μελών ως προς το εύρος των διδάκτρων του 2ου κύκλου σπουδών είναι σημαντικά διευρυμένες σε σύγκριση με τον 1ο κύκλο σπουδών. Η Ελλάδα κατέχει την 5η θέση στη σειρά κατάταξης με συνήθη τιμή διδάκτρων 3.625 στον 2ο κύκλο σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πηγή: Eurydice (2011a, 2012) & National reports regarding the Bologna Process implementation 2009-2012 & Eurostat-National Accounts
ΜΑΛΤΑ Πηγή: Eurydice (2012) & National reports (Bologna Process) ΜΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Σύστημα οικονομικής υποστήριξης των φοιτητών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ 13,8% Επιχορηγήσεις ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 31,0% Επιχορηγήσεις, δάνεια & φορολογικές ελαφρύνσεις 31,0% Επιχορηγήσεις & δάνεια ΣΟΥΗΔΙΑ ΕΣΘΟΝΙΑ 24,1% Επιχορηγήσεις & φορολογικές ελαφρύνσεις ΙΡΛΑΝΔΙΑ Ηνωμένο Βασίλειο (ΣΚΟΤΙΑ) Ηνωμένο Βασίλειο (ΑΓΓΛΙΑ, ΟΥΑΛΙΑ, Β.ΙΡΛΑΝΔΙΑ) ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΔΑΝΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΛΕΤΟΝΙΑ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ ΒΕΛΓΙΟ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΣΕΧΙΑ ΣΛΟΒΑΚΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ
ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΥΠΟΤΡΟΦΙΕΣ Συνήθης τιμή ετήσιας επιχορήγησης/υποτροφίας στον 2 ο κύκλο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ευρώ και ως αναλογία επί της συνήθους τιμής των ετήσιων διδάκτρων φοίτησης 7.500 5,8 6,0 Συνήθης τιμή επιχορηγήσεων 2ου κύκλου 6.000 4.500 3.000 1.500 0 7.196 6.615 4.602 0,2 4.332 1,0 3.918 2,1 3.282 1,4 3.120 2,1 3.022 2.938 1,7 2.900 2.623 0,4 2,6 2.604 2.565 2.562 0,4 1,8 2.300 0,6 1.862 3,2 1.730 1.467 0,4 1.432 0,6 1,1 1.376 1,2 1.028 0,6 991 630 559 0,4 1,0 391 300 0,2 230 4,8 3,6 2,4 1,2 0,0 Συνήθης τιμή επιχορηγήσεων ως αναλογία επί των διδάκτρων Πηγή: Eurydice (2011a, 2012) & National reports regarding the Bologna Process implementation 2009-2012
ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Συνήθης τιμή ετήσιου φοιτητικού δανείου στον 2 ο κύκλο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ευρώ και ως αναλογία της συνήθους τιμής των ετήσιων διδάκτρων φοίτησης 25.000 55,0 20,0 Συνήθης τιμή δανείου 2ου κύκλου 20.000 15.000 10.000 5.000 0 22.000 3,5 21.000 12,0 14.400 8,8 11.000 17,7 7.800 6.000 5.936 5.934 1,5 4.479 4,0 4.020 3.600 2.935 0,8 2.641 2.134 1,1 1,3 5,3 2.045 1.917 1,4 1.500 1.432 0,9 0,9 1.328 0,6 992 1,2 300 0,2 16,0 12,0 8,0 4,0 0,0 Συνήθης τιμή δανείου ως αναλογία επί των διδάκτρων Πηγή: Eurydice (2011a, 2012) & National reports regarding the Bologna Process implementation 2009-2012
ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Ποσοστό φοιτητικού πληθυσμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (1ος - 2ος κύκλος σπουδών) που λαμβάνει φοιτητικό δάνειο 90,0% 80,0% 80,0% 70,0% 60,0% 60,0% 50,0% 40,0% 47,0% 40,0% 37,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 25,0% 25,0% 23,8% 22,0% 18,0% 10,0% 3,0% 2,7% 2,0% 2,0% 0,9% 0,0% Πηγή: Eurydice (2011a, 2012) & National reports regarding the Bologna Process implementation 2009-2012
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Ως προς τη σχέση επιβάρυνσης/υποστήριξης (δίδακτρα/ επιχορήγηση) των φοιτητών από την παρούσα μελέτη, αναδεικνύονται τέσσερα μοντέλα χρηματοδότησης των συστημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το δημοφιλέστερο για τους φοιτητές μοντέλο φαίνεται να είναι το «σκανδιναβικό», όπου η μειονότητα των σπουδαστών καταβάλλει δίδακτρα φοίτησης, ενώ η πλειονότητα λαμβάνει κρατική επιχορήγηση/υποτροφία (Φινλανδία, Σουηδία και Δανία, ενώ στη Μάλτα και στην Κύπρο ισχύει μόνο για τον 1ο κύκλο σπουδών). Η Ελλάδα, όπου δεν καταβάλλονται δίδακτρα φοίτησης στον 1ο κύκλο σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ταυτόχρονα η μειονότητα του φοιτητικού πληθυσμού επωφελείται επιχορηγήσεων και υποτροφιών, συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών όπου ο ρόλος του κράτους μπορεί να θεωρηθεί «παθητικός» (Eurydice, 2011a), αφού μικρή προσπάθεια καταβάλλεται για τον καθορισμό και την εφαρμογή μιας εκπαιδευτικής πολιτικής για την κοινωνική διάσταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω των συστημάτων οικονομικής υποστήριξης των φοιτητών.
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Συσχετισμός του ποσοστού των φοιτητών που καταβάλλουν δίδακτρα φοίτησης και του ποσοστού των φοιτητών που λαμβάνουν επιχορηγήσεις στον 1 ο κύκλο σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ Ποσοστό φοιτητών που λαμβάνουν επιχορηγήσεις στον 1ο κύκλο σπουδών 100% 75% 50% 25% Φινλανδία Κύπρος Σουηδία Τσεχία Αυστρία Σκοτία Μάλτα Δανία η μειονότητα πληρώνει δίδακτρα & η πλειονότητα λαμβάνει επιχορήγηση η μειονότητα πληρώνει δίδακτρα & η μειονότητα λαμβάνει επιχορήγηση Πολωνία Σλοβενία Σλοβακία Ουγγαρία Λιθουανία Εσθονία Γερμανία Ιρλανδία Ρουμανία η πλειονότητα πληρώνει δίδακτρα & η πλειονότητα λαμβάνει επιχορήγηση η πλειονότητα πληρώνει δίδακτρα & η μειονότητα λαμβάνει επιχορήγηση 0% Ελλάδα 0% 25% 50% 75% 100% Λετονία Γαλλία Ισπανία Ποσοστό φοιτητών που καταβάλλουν δίδακτρα στον 1ο κύκλο σπουδών Βέλγιο (γαλλ) Ιταλία Ολλανδία Αγγλία- Ουαλία- Βορ.Ιρλανδία Βέλγιο (φλαμ) Βέλγιο (γερμ) Πορτογαλία Βουλγαρία Πηγή: Eurydice (2011a, 2012) & National reports regarding the Bologna Process implementation 2009-2012