Κ.Ε.Κ. EROWY: τηλ 210-6147001 EROWY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 210-6147002 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 18 ΜΑΪΟΥ 2011 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΡΕΤΣΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. α Α2. δ Α3. γ Α4. β Α5. β ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ Β Β1. Σχολικό βιβλίο σελ. 13: «Το 1928 ο riffith χρησιμοποίησε δύο στελέχη του βακτηρίου πνευμονιόκοκκος.αλλά δεν μπόρεσε να δώσει ικανοποιητική απάντηση για το πώς γίνεται αυτό» Β2. Σχ. βιβλίο σελ. 101: «Βλάβες στους μηχανισμούς του DN.λόγω μετάλλαξης των γονιδίων που κωδικοποιούν τα επιδιορθωτικά ένζυμα» Β3. Σχ. Βιβλίο σελ. 59: «Το σύνολο των βακτηριακών κλώνων που περιέχει το συνολικό DN του οργανισμού δότη αποτελεί μια γονιδιωματική βιβλιοθήκη» Σχ. Βιβλίο σελ. 60: «Το σύνολο των βακτηριακών κλώνων που περιέχει αντίγραφα των mrn όλων των γονιδίων που εκφράζονται σε συγκεκριμένο κυτταρικό τύπο και έχουν πλεονέκτημα απομόνωσης μόνο των αλληλουχιών των γονιδίων που μεταφράζονται σε αμινοξέα, δηλαδή των εξωνίων» Β4. Το γενετικό υλικό των βακτηρίων είναι ένα δίκλωνο κυκλικό μόριο DN. Στο δίκλωνο μόριο ισχύει η συμπληρωματικότητα δηλαδή ο αριθμός των νεοκλεοτιδίων που έχουν ως βάση την αδενίνη είναι ίσος με τον αριθμό των νουκλεοτιδίων που έχουν ως βάση θυμίνη και αυτών που έχουν γουανίνη είναι ίσος με αυτών που έχουν κυτοσίνη. Η αναλογία των βάσεων οργανισμού. διαφέρει από είδος σε είδος και σχετίζεται με το είδος του Στο δείγμα DN της πρώτης καλλιέργειας ισχύει: για τα ποσοστά των βάσεων: EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -1-
Α = Τ = 28% και άρα = = 22% και 56 14 = = 44 11 Στο δείγμα της δεύτερης καλλιέργειας ισχύει: = = 28% και άρα = = 22% και Αφού ο λόγος είδος. 44 11 = = 56 14 Κ.Ε.Κ. EROWY: τηλ 210-6147001 EROWY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 210-6147002 διαφέρει τα βακτήρια των δύο καλλιεργειών ανήκουν σε διαφορετικό ΘΕΜΑ Γ Γ1. Το ύψος στο μπιζέλι καθορίζεται από δυο αλληλόμορφα γονίδια. Το επικρατές (Ψ) καθορίζει το μεγάλο ύψος και το υπολειπόμενο (ψ) καθορίζει το μικρό ύψος. Το χρώμα καθορίζεται από δύο αλληλόμορφα γονίδια. Το επικρατές (Κ) καθορίζει το κίτρινο χρώμα και το υπολειπόμενο (κ) το πράσινο. Οι πιθανοί γονότυποι του ψηλού φυτού με κίτρινο χρώμα είναι: ΨΨΚΚ, ΨψΚΚ, ΨΨΚκ,. Για να βρούμε το γονότυπό του θα πραγματοποιήσουμε διασταύρωση ελέγχου, δηλαδή θα το διασταυρώσουμε με ένα φυτό ομόζυγο για τα υπολειπόμενα γονίδια με φαινότυπο κοντό πράσινο και γονότυπο ψκ. Το φυτό αυτό παράγει ένα είδος γαμετών: Εάν το αρχικό φυτό έχει γονότυπο ΨΨΚΚ παράγει ένα είδος γαμετών: ΨΚ. Άρα κατά τη διασταύρωση τους θα έχουμε: ΨΨΚΚ x ψκ ΨΚ Όλοι οι απόγονοι θα έχουν θα έχουν μεγάλο ύψος και κίτρινο χρώμα Εάν το αρχικό φυτό έχει γονότυπο ΨψΚΚ παράγει δυο είδη γαμετών: ΨΚ, ψκ σε ίση αναλογία, άρα έχουμε: ΨψΚΚ x ψκ ΨΚ ψκ ψψκκ Οι απόγονοι έχουν φαινότυπο μεγάλο ύψος κίτρινο χρώμα και μικρό ύψος κίτρινο χρώμα σε αναλογία 1:1. Εάν το αρχικό φυτό έχει γονότυπο ΨΨΚκ παράγει δυο είδη γαμετών ΨΚ, Ψκ σε ίση αναλογία. Άρα έχουμε: ΨΨΚκ x ψκ ΨΚ ψκ Ψκ Οι απόγονοι έχουν φαινότυπο μεγάλο ύψος κίτρινο χρώμα και μεγάλο ύψος πράσινο χρώμα σε αναλογία 1:1. EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -2-
Κ.Ε.Κ. EROWY: τηλ 210-6147001 EROWY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 210-6147002 Εάν το αρχικό φυτό έχει γονότυπο παράγει τέσσερα είδη γαμετών: ΨΚ, Ψκ, Ψκ, σε ίση αναλογία. Άρα έχουμε: x ψκ ΨΚ ψκ Ψκ ψψκκ ψκ Οι απόγονοι έχουν φαινότυπο μεγάλο ύψος κίτρινο χρώμα, μεγάλο ύψος πράσινο χρώμα, μικρό ύψος κίτρινο χρώμα και μικρό ύψος πράσινο χρώμα σε αναλογία 1:1:1:1 Οι απόγονοι στις παραπάνω διασταυρώσεις προκύπτουν από τυχαίο συνδυασμό των γαμετών. Σύμφωνα με τον 1ο νόμο του Mendel ή νόμο του διαχωρισμού των αλληλόμορφων γονιδίων, τα αλληλόμορφα διαχωρίζονται και κατανέμονται στους γαμέτες, οι οποίοι συνδυάζονται τυχαία. Σύμφωνα με το 2ο νόμο ή νόμο της ανεξάρτητης μεταβίβασης των γονιδίων, το γονίδιο που ελέγχει ένα χαρακτήρα δεν επηρεάζει το γονίδιο που ελέγχει έναν άλλο χαρακτήρα (ισχύει για γονίδια που βρίσκονται σε διαφορετικά χρωμοσώματα). Σημείωση: Ο έλεγχος του γονοτύπου μπορεί να γίνει και με αυτογονιμοποίηση με τις αντίστοιχες διασταυρώσεις. Γ2. Σχολικό βιβλίο, σελ. 97: «Τα άτομα που πάσχουν από σύνδρομο urner μοναδική μονοσωμία στον άνθρωπο». Τα ανευπλοειδή άτομα προκύπτουν από γαμέτες με μη φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων. Οι γαμέτες αυτοί προκύπτουν από μη διαχωρισμό των ομόλογων χρωμοσωμάτων ή την αδελφών χρωματίδων κατά τη μείωση. Ένα άτομο με σύνδρομο urner (ΧΟ) μπορεί να κληρονομήσει ένα Χ χρωμόσωμα από τη μητέρα και γαμέτη χωρίς φυλετικό από τον πατέρα. Αυτό μπορεί να προκύψει από μη διαχωρισμό των ομόλογων χρωμοσωμάτων στην πρώτη μειωτική διαίρεση ή των αδελφών χρωματίδων στη δεύτερη μειωτική διαίρεση του πατέρα. Μπορεί επίσης το άτομο αυτό να έχει κληρονομήσει ένα Χ από τον πατέρα και γαμέτη χωρίς φυλετικό από τη μητέρα. Αυτό μπορεί να προκύψει από μη διαχωρισμό των ομόλογων χρωμοσωμάτων στην πρώτη μειωτική διαίρεση ή των αδελφών χρωματίδων στη δεύτερη μειωτική διαίρεση της μητέρας. Σημείωση: Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να γίνει σχηματικά ο μη διαχωρισμός. EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -3-
Κ.Ε.Κ. EROWY: τηλ 210-6147001 EROWY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 210-6147002 Γ3. Κάθε αμινοξύ της αλυσίδας κωδικοποιείται από τρεις βάσεις του mrn και αντίστοιχα του γονιδίου. Υπάρχουν όμως και αλληλουχίες που δεν μεταφράζονται. Τα ευκαρυωτικά γονίδια περιέχουν εσώνια, δηλαδή αλληλουχίες που δεν μεταφράζονται σε αμινοξέα και παρεμβάλλονται μεταξύ των εξωνίων. Υπάρχουν αλληλουχίες του γονιδίου που μεταγράφονται σε και αμετάφραστες περιοχές του mrn. Το κωδικόνιο λήξης δεν μεταφράζεται σε αμινοξύ. Τέλος μπορεί μετά τη μετάφραση να έχουν αφαιρεθεί αμινοξέα από το αμινικό άκρο της πολυπεπτιδικής αλυσίδας. ΘΕΜΑ Δ Δ1. Σχολικό βιβλίο σελ. 30: «Οι DN πολυμεράσες λειτουργούν στη μια αλυσίδα και ασυνεχής στην άλλη» Δ2. U U U Οι δυο αλυσίδες του DN έχουν συμπληρωματική αλληλουχία. Σχολικό βιβλίο σελ. 28: «Τα κύρια ένζυμα που συμμετέχουν πρωταρχικά τμήματα» EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -4-
Κ.Ε.Κ. EROWY: τηλ 210-6147001 EROWY ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: τηλ 210-6147002 Δ3. (Ξεκινώντας από το άκρο της πάνω αλυσίδας βρίσκουμε κωδικόνιο έναρξης και με βήμα τριπλέτας κωδικόνιο λύσης ). Τα κωδικόνια είναι: Δ4. Δ5. Σχολικό βιβλίο σελ. 97: «Η αναστροφή δημιουργείται των γονιδίων στο χρωμόσωμα» Μετά την αναστροφή τα κωδικόνια θα είναι: EKΠΑΙΔΕΥΣΗ: Με Οράματα και Πράξεις για την Παιδεία -5-