ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Τομέας Υγείας και Ευημερίας Ζώων

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Τομέας Υγείας και Ευημερίας Ζώων

Ορισμός βιοασφάλειας: Είναι μέτρα παθητικής/επί τόπου και ενεργητικής δράσης που μπαίνουν σε εφαρμογή κατά τη θεσμοθέτηση προτύπων υγιεινής σε όλα τα στάδια της παραγωγής ώστε να προλαμβάνεται η εισαγωγή ανεπιθύμητων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων παρασίτων και ιών στην εκτροφή. Η βιοασφάλεια επεκτείνεται και σε πρακτικές διαχείρισης της υγείας των ζώων τόσο όταν αυτά αποτελούν το ζωντανό δυναμικό της φάρμας ως γεννήτορες όσο και όταν αυτά προορίζονται να αναχωρήσουν από τη μονάδα. 1.1 Το αγρόκτημα γενικά ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Μέτρα παθητικής/επί τόπου βιοασφάλειας Η τοποθεσία στην οποία κατασκευάζεται ένα νέο εκτροφείο ή ένα νέο υποστατικό για παραγωγή κουνελιών πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Να βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο μακριά από άλλες αντίστοιχες εκμεταλλεύσεις κουνελιών, άλλες επιχειρήσεις ζωικού κεφαλαίου και άλλες πιθανές πηγές μόλυνσης, όπως σφαγεία, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, έδαφος στο οποίο εναποτίθενται υποπροϊόντα ανακύκλωσης κ.λπ. Στην περίπτωση που η εκτροφή είναι κοντά σε τέτοιες περιοχές, τότε απαιτείται ένα πιο υψηλό επίπεδο προστασίας (για αποτροπή της εισαγωγής μόλυνσης από τον περιβάλλοντα χώρο) έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι κανένα πρόσωπο, ζώο, όχημα, υλικό ή απόβλητο από κοντινή ιδιοκτησία δεν θα μπορεί να μπει στην εκτροφή. Η περίμετρος του εκτροφείου πρέπει να προσδιοριστεί σαφώς και αυτό καθίσταται δυνατόν με την περίφραξη. Η περίφραξη θα πρέπει να περιβάλλει όλη την έκταση της μονάδας και να διαγράφει τον εσωτερικό της χώρο. Να αποτελείται από πυκνό δικτυωτό φράκτη με ύψος 1

τουλάχιστον 1,50 μέτρο που μπαίνει μέσα στο έδαφος μέχρι το βάθος των 30 εκατοστών. Η ελάχιστη απόσταση του φράκτη από τα κτήρια δεν πρέπει να είναι μικρότερη από τα 3 μέτρα. Η πρόσβαση πρέπει να είναι ελεγχόμενη και να γίνεται μέσω συγκεκριμένων σημείων εισόδου όπου πρέπει να υπάρχει ένα κουδούνι ή άλλο μέσο που να τραβά την προσοχή των εργατών, μαζί με μια ειδοποίηση που να ζητά από τους επισκέπτες να περιμένουν ώστε να γίνουν αντιληπτοί από το προσωπικό του εκτροφείου. Η είσοδος των επισκεπτών στον χώρο δεν επιτρέπεται χωρίς συνοδεία. 1.2 Ο περιφραγμένος χώρος της εκτροφής Α. Ο χώρος στάθμευσης οχημάτων: Πρέπει να υπάρχει ένα ασφαλτοστρωμένο σημείο εντός ή εκτός του περιφραγμένου χώρου το οποίο να αποτελεί τον χώρο στάθμευσης. Ο χώρος αυτός πρέπει να διατηρείται καθαρός και να απολυμαίνεται ώστε να εξασφαλίζεται ότι διατηρείται σε ένα αποδεκτό επίπεδο υγιεινής. Παράλληλα, το οδόστρωμα που οδηγεί στο σημείο στάθμευσης πρέπει να μπορεί να καθαρίζεται αποτελεσματικά και να διατηρείται απαλλαγμένο από κάθε περιττωματική ακαθαρσία που πιθανόν να έχουν τα οχήματα, αν τυχόν αυτά πέρασαν από άλλα εκτροφεία. Η απολύμανση με ψεκασμό των οχημάτων στο σημείο εισόδου ή και η εφαρμογή τροχόλουτρου είναι απαραίτητες ενέργειες ιδίως αν ο χώρος στάθμευσης είναι εντός της εκτροφής. Γενικά, η περιοχή στάθμευσης θα πρέπει να είναι κατά το δυνατόν απομονωμένη από το κτηριακό συγκρότημα της μονάδας, και να διατηρείται καθαρή για να αποθαρρύνει τα άγρια πουλιά, τα τρωκτικά και τις μύγες να πλησιάσουν στον χώρο. Παράλληλα, πλησίον του χώρου στάθμευσης συστήνεται να είναι τοποθετημένος ο προθάλαμος με τον φραγμό υγιεινής. Με τον όρο φραγμός υγιεινής ορίζεται το δωμάτιο μεταξύ του εξωτερικού του χώρου εκτροφής των κουνελιών και του εσωτερικού. Χωρίζεται σε δύο τμήματα το καθαρό και το μη καθαρό. Αυτές οι περιοχές διαχωρίζονται με σαφή οριοθέτηση π.χ. φυσικός φραγμός ή γραμμή από μπογιά στο πάτωμα. Παράλληλα υπάρχει παροχή για το πλύσιμο και την απολύμανση χεριών με χημικά μέσα. Ξεχωριστά υποδήματα και προστατευτικός ιματισμός παρέχονται όπως και κάλυμμα κεφαλής σε κάθε επισκέπτη για την είσοδο στην καθαρή περιοχή και από εκεί στον εσωτερικό χώρο της εκτροφής. Σε περίπτωση που στη μονάδα υπάρχουν πέραν της μίας είσοδοι τότε σε όλες θα πρέπει να υπάρχει σημείο για την απολύμανση των διερχόμενων ανθρώπων ή/και οχημάτων. 2

Β. Οι αποθηκευτικοί χώροι ζωοτροφών (σιλό): Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να βρίσκονται πλησίον του φράκτη (εντός του περιφραγμένου χώρου) της μονάδας. Έτσι τα οχήματα μεταφοράς ζωοτροφών να σταματούν πλησίον του φράκτη έξω από τη μονάδα και να ξεφορτώνουν τις τροφές στα σιλό με ειδικές σωληνώσεις. 1.3 Τα κτήρια και η βιοασφάλεια A. Η διάταξη των κτηρίων: Τα κτήρια στα οποία εκτρέφονται τα κουνέλια θα πρέπει να έχουν τέτοιο μέγεθος που να ικανοποιούν τις ανάγκες της μονάδας με την πρόνοια για σχετικά εύκολες μετατροπές ώστε να καλύψουν μελλοντικές απαιτήσεις της μονάδας. Η λογική τοποθέτησης των κτηρίων εντός του αγροκτήματος είναι τέτοια που να εξασφαλίζεται μια μονόδρομη κατά το δυνατόν πορεία των ζώων (ζευγάρωμα θάλαμος γεννητόρων γέννηση/ γαλουχία- θάλαμος παραγωγής πάχυνση παχυντήριο). Στην περίπτωση που όλες οι δραστηριότητες της μονάδας εκτροφής (ζευγάρωμα, γέννες γαλουχία και πάχυνση,) γίνονται στον ίδιο θάλαμο τότε θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη μέριμνα για τοπικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων ώστε να αποφεύγεται στο μέτρο του δυνατού ο κίνδυνος επιμόλυνσης. Β. Τα υλικά κατασκευής των κτηρίων: Τα κτήρια της μονάδας θα πρέπει να είναι κατασκευασμένα από υλικό τέτοιο που να μπορεί να καθαρίζεται και να απολυμαίνεται εύκολα και αποτελεσματικά. Τα κτήρια να διατηρούν πρόνοιες για την αποτροπή πρόσβασης άγριων πτηνών, τρωκτικών, εντόμων και λοιπών παρασίτων σε αυτά. Οι είσοδοι σε αυτά να είναι οι λιγότερες δυνατές και να φέρουν πόρτα η οποία διατηρείται κλειστή και ή/και κλειδωμένη προκειμένου να αποτρέπεται η μη εξουσιοδοτημένη είσοδος. Μπροστά από κάθε είσοδο να υπάρχει σύστημα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση. Είναι επιτακτικό το σύστημα να χρησιμοποιείται με συνέπεια και αποτελεσματικά από όλους τους επι σκέ πτες και εργάτες καθ όλη τη διάρκεια της παρουσίας ζώων στο κτήριο. Οι μπότες πρέπει να εμβαπτίζονται επιμελώς και κατά την είσοδο και έξοδο από αυτούς τους χώρους. Το σύστημα καθαρισμού υποδημάτων με εμβάπτιση περιέχει εγκε- 3

κριμένα απολυμαντικά. Τα χρησιμοποιούμενα απολυμαντικά να προστίθενται στις σωστές αναλογίες για βακτήρια, όπως η παστερέλα (είναι ανθεκτική σε σημαντικές συγκεντρώσεις απολυμαντικού σε σχέση με άλλους παθογόνους παράγοντες των κουνελιών). Το απολυμαντικό διάλυμα να αλλάζεται και να αντικαθίσταται με νέο σε τακτά χρονικά διαστήματα σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή. 1.4 Το προσωπικό της εκτροφής Κάθε μέλος του προσωπικού θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένο σχετικά με τη σημασία που έχει η αποφυγή μολύνσεων από ζωονόσους η ορθή υγιεινή συμπεριλαμβανομένης της ατομικής υγιεινής, καθώς και τα πρωτόκολλα βιοασφάλειας για την ελαχιστοποίηση των μολύνσεων στον χώρο. Για όλα τα μέλη του προσωπικού και τους επισκέπτες υπάρχουν σημεία με παροχή νερού για το πλύσιμο ή την αποστείρωση και το στέγνωμα των χεριών πριν από την είσοδο στους θαλάμους εκτροφής και μετά την έξοδο από αυτούς. Αντίστοιχη πρόνοια υπάρχει και για το απομονωτήριο της εκμετάλλευσης. Τα χέρια πρέπει, επίσης, να πλένονται μετά τον χειρισμό νεκρών κουνελιών, πριν και μετά από τα γεύματα, και μετά από κάθε χρήση της τουαλέτας. Το προσωπικό οφείλει να φορά μπότες εργασίας, φόρμες και εφόσον είναι απαραίτητο πλαστικά γάντια μίας χρήσης που παρέχονται για χρήση μόνο εντός των θαλάμων των κουνελιών. Προτιμάται η πλήρης αλλαγή υποδημάτων ή η χρήση προστατευτικών υποδημάτων επάνω από καθαρές μπότες και εφόσον είναι δυνατόν η αλλαγή του υπόλοιπου προστατευτικού ρουχισμού για κάθε τύπο θαλάμων. 1.5 Κατοικίδια στον χώρο της εκτροφής Τα κατοικίδια και τυχόν άλλα ζώα (π.χ. σκύλοι- φύλακες, ωδικά πτηνά κ.λπ.) πρέπει να κρατούνται μακριά από τους χώρους εκτροφής των κουνελιών, και τις αποθήκες ζωοτροφών και εξοπλισμού. Επίσης απαγορεύεται στο προσωπικό η διατήρηση κουνελιών στους χώρους διαμονής του έστω και για λόγους συντροφιάς. 1.6 Η διαχείριση των νεκρών και θανατωθέντων κουνελιών Όλα ανεξαιρέτως τα ζώα της εκτροφής ελέγχονται σε καθημερινή βάση και τυχόν νεκρά και θανατωμένα κουνέλια απομακρύνονται και τοποθετούνται σε σφραγισμένο, στεγανό και με προστατευμένο δοχείο εκτός του χώρου της εκτροφής. Όλα τα νεκρά κουνέλια καταγράφονται και ενημερώνονται τα σχετικά αρχεία της 4

εκτροφής (Βιβλίο Απωλειών). Παράλληλα συμπληρώνεται το απαραίτητο εμπορικό έγγραφο που θα τα συνοδεύσει μέχρι τον τελικό προορισμό τους σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 1069/2009. Το δοχείο στο οποίο τοποθετούνται τα νεκρά κουνέλια καθώς και ο χώρος αποθήκευσής του καθαρίζονται και απολυμαίνονται επιμελώς ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα χέρια πρέπει επίσης να πλένονται και να απολυμαίνονται μετά τον χειρισμό των νεκρών κουνελιών. Η χρήση πλαστικών γαντιών μίας χρήσης είναι προτιμότερη. 1.7 Βιοασφάλεια στη σίτιση και την ύδρευση των κουνελιών Α. Η διαδικασία μεταφοράς και παράδοσης των ζωοτροφών στην εκτροφή Η έτοιμη προς κατανάλωση τροφή πρέπει να παραδίδεται από οχήματα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό και δεν φορτώνονται σε αυτά άλλα υλικά (π.χ. κοπριά). Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί, τα οχήματα πρέπει να καθαρίζονται αποτελεσματικά και να απολυμαίνονται ήδη από τον μύλο παραγωγής προτού μεταφέρουν τροφή. Επιπλέον, κάθε μεταφορέας ζωοτροφών θα πρέπει να θεσπίσει και να εφαρμόσει ένα τεκμηριωμένο πρόγραμμα υγιεινής και απολυμάνσεων για το όχημα που χρησιμοποιεί. Το μέτρο αυτό καθίσταται επιβεβλημένο στην περίπτωση που τα σιλό αποθήκευσης ζωοτροφών δεν βρίσκονται κοντά στην περίφραξη της εκτροφής. Οι οδηγοί οχημάτων μεταφοράς ζωοτροφών θα πρέπει να φορούν πάντα καθαρά υποδήματα και φόρμες και δεν πρέπει να εισέρχονται στα κτήρια που εκτρέφονται τα κουνέλια ούτε ακόμα και στους χώρους αποθήκευσης των ζωοτροφών (αν η τροφή μεταφέρεται με σάκους). Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίδεται στους χώρους φύλαξης των ζωοτροφών: Να φυλάσσονται πάντα κλειστοί και προφυλαγμένοι από τρωκτικά, άγρια πτηνά ή ακόμα και έντομα. Διαρροές ομβρίων υδάτων ή προβλήματα υγρασίας στους χώρους αποθήκευσης των ζωοτροφών πρέπει να διορθώνονται άμεσα όταν γίνονται αντιληπτά. Επίσης, κατά την εκφόρτωση της ζωοτροφής από τα αυτοκίνητα σε αποθηκευτικούς χώρους τύπου σιλό πρέπει να υπάρχει ειδική πρόνοια για καθαρισμό του 5

χώρου από τυχόν υπολείμματα ζωοτροφής τα οποία πιθανόν να χύθηκαν γύρω από τη χοάνη υποδοχής, γιατί η τροφή αυτή είναι παράγοντας προσέλκυσης τρωκτικών και άγριων πτηνών στον χώρο του σιλό. Β. Διάθεση της ζωοτροφής στα κουνέλια Η κατανάλωση ζωοτροφής αποτελεί σημαντικό παράγοντα καθημερινού ελέγχου της υγείας των ζώων και κατ επέκταση της βιοασφάλειας στην εκτροφή. Τυχόν κάθετη μείωση της κατανάλωσης τροφής αποτελεί σημείο άμεσης ενεργοποίησης των διαδικασιών αντιμετώπισης κρίσης στην εκτροφή. Επίσης, αν κατά τη διανομή παρατηρηθούν ανωμαλίες στην τροφή, όπως παρουσία μούχλας, έντονη συσσωμάτωση, άσχημη οσμή, αλλαγή στο χρώμα κ.λπ, η τροφή τότε δεν διατίθεται στα ζώα και ειδοποιείται ο υπεύθυνος της εκτροφής. Γ. Η διάθεση νερού στα κουνέλια Το νερό που χρησιμοποιείται για το πότισμα των κουνελιών θα πρέπει να είναι πόσιμο και η παροχή του στα κουνέλια θα πρέπει να γίνεται είτε από το νερό της τοπικής αρχής που είναι υπεύθυνη για τη δημόσια διανομή νερού (Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας) ή από άλλη πηγή υπό την προϋπόθεση ότι αυτό θα χλωριώνεται και θα υφίσταται σε τακτική βάση δοκιμές για τη βακτηριολογική και χημική ποιότητά του. Τα ντεπόζιτα αποθήκευσης νερού θα πρέπει να είναι κλειστά έτσι ώστε να αποκλείεται η πρόσβαση σε αυτά άγριων πτηνών ή τρωκτικών ακόμα και εντόμων. Οι έλεγχοι που θα γίνονται στο νερό ανάλογα με την πηγή προέλευσής του και σύμφωνα με τον πίνακα: Πίνακας 1 Είδος ελέγχου/συχνότητα Νερό ύδρευσης Νερό γεώτρησης Μικροβιολογικός ετήσια - Μικροβιολογικός εξαμηνιαία - Χημικός κάθε 2 χρόνια Χλωρίωσης/ κάθε βδομάδα - 1.8 Καθαρισμός και απολύμανση των χώρων Ο λεπτομερής καθαρισμός, η απολύμανση και η εξολόθρευση τρωκτικών και αρθροπόδων (μύγες, σκαθάρια, άλλα έντομα που ζουν στην κοπριά κ.λπ.) είναι μέρος 6

της ρουτίνας κάθε θαλάμου στην εκτροφή κουνελιών. Η αποτελεσματικότητά της διαδικασίας θα πρέπει να ελέγχεται περιοδικά (1-2 φορές τον χρόνο) με βακτηριολογική εξέταση (λήψη δειγμάτων swaps από διάφορες επιφάνειες) στο υποστατικό που καθαρίστηκε και απολυμάνθηκε. Εάν με βάση το ιστορικό ασθενειών του θαλάμου διαπιστωθεί ότι συγκεκριμένοι παθογόνοι παράγο - ντες (παστερέλα, μύκητες που προκαλούν δερματοφυτίαση, κοκκίδια, ή ακόμα και ιοί όπως αυτοί της αιμορραγικής νόσου ή μυξομάτωσης), αποκτήσουν ενδημικότητα σε κάποιο υποστατικό (πράγμα που σημαίνει ότι ο μικροοργανισμός ανευρίσκεται συνεχώς σε διαδοχικές «κοιλιές»-εκτροφές-), το υποστατικό αυτό θα πρέπει να μένει κενό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μετά από τον αποπληθυσμό και τον καθαρισμό/απολύμανση (αύξηση του χρόνου του υγειονομικού κενού μεταξύ των «κοιλιών»). Στις περιπτώσεις που στη μονάδα εφαρμόζεται σύστημα πολυεκτροφής, (διαδοχικές ηλικίες σε γειτονικά υποστατικά ή στο ίδιο υποστατικό) οι προφυλάξεις που πρέπει να ληφθούν κατά τη διάρκεια του καθαρισμού θα πρέπει να επικεντρωθούν στη μείωση της πιθανότητας μόλυνσης με σκόνη ή άλλα απόβλητα της αποχέτευσης κτηρίων που είναι ακόμα κατειλημμένα με εκτρεφόμενα κουνέλια. Στο σημείο αυτό σημειώνεται η ανάγκη για χρήση εντύπου ελέγχου (checklist) που να απαριθμεί το κάθε βήμα καθαρισμού και απολύμανσης. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται ότι η διαδικασία απολύμανσης ακολουθείται κανονικά και ότι όλες οι πτυχές της εξετάζονται. Παράλληλα, ο υπεύθυνος της εκτροφής οφείλει να διασφαλίσει ότι υπάρχει πάντα διαθέσιμο στη γλώσσα του προσωπικού έντυπο με οδηγίες στο οποίο να περιγράφονται αναλυτικά όλες οι διαδικασίες καθαρισμού. Το πρόγραμμα απολυμάνσεων θα πρέπει να είναι ενταγμένο κάτω από το γενικότερο σχέδιο βιοασφάλειας και υγιεινής της μονάδας. 7

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Ενεργητική βιοασφάλεια 2.1 Βιοασφάλεια κατά τη μετακίνηση ανθρώπων στην εκτροφή Στη μονάδα υπάρχει αυστηρός έλεγχος στη μετακίνηση ανθρώπων από και προς αυτή. Ως γενικός κανόνας: Απαγορεύονται οι επισκέψεις στη μονάδα. Στις περιπτώσεις που η επίσκεψη των ζώων επιβάλλεται υπάρχει πλάνο πορείας του επισκέπτη εντός της μονάδας το οποίο είναι το ακόλουθο: Θάλαμος/ χώρος τοκετών γαλουχίας θάλαμος/ χώρος αρσενικών, επιβάσεων, θάλαμος /χώρος απογαλακτισμένων θάλαμος/οι παχυνομένων, έτοιμων προς σφαγή (μόνο αν υπάρχει ανάγκη) απομονωτήριο της μονάδας. Κανένας επισκέπτης δεν εισέρχεται σε θάλαμο εκτρεφόμενων ζώων αν έχει εισέλθει σε θάλαμο εκτροφής άλλης μονάδας εκτροφής κουνελιών τις προηγούμενες 48 ώρες εκτός αν κάνει ντους για απολύμανσή του. Ο επισκέπτης κατά την είσοδό του στη μονάδα διέρχεται από σημείο απολύμανσης και εφαρμόζει απαρέγκλιτα όλες τις προβλεπόμενες στο σημείο αυτό διαδικασίες. Παράλληλα, υπογράφει στο Βιβλίο Επισκεπτών. 2.2 Βιοασφάλεια κατά τη διακίνηση ζώων στην εκτροφή Κάθε νέο ζώο το οποίο γεννήθηκε εκτός της εκτροφής και θα ζήσει κάποιο διάστημα εντός αυτής θα πρέπει πριν την ένταξή του στο δυναμικό της εκτροφής (τοποθέτησή του σε θάλαμο της εκτροφής) να παραμένει για χρονικό διάστημα τουλάχιστο 1 μηνός στο απομονωτήριο της εκμετάλλευσης. Κατά την είσοδο του ζώου θα συμπληρώνεται το σχετικό έντυπο, και η κατάσταση του ζώου θα παρακολουθείται στενά από τον επιφορτισμένο με αυτή τη δραστηριότητα υπάλληλο της εκτροφής, σε συνεννόηση πάντα με τον υπεύθυνο κτηνίατρο της εκμετάλλευσης. Παράλληλα το ζώο κατά την παραμονή του εμβολιάζεται και υφίσταται και αποπαρασιτισμό. 2.3 Βιοασφάλεια κατά τη διακίνηση γενετικού υλικού στην εκτροφή Στην περίπτωση που υπάρξει ανάγκη για χρήση γενετικού υλικού (σπέρμα, ωάρια, τυχόντα έμβρυα προς εμφύτευση) που προέρχεται από πηγή εκτός της εκτροφής 8

τότε το υλικό προέρχεται από εκτροφές στις οποίες εφαρμόζονται μέτρα βιοασφάλειας, παράλληλα, όλα τα εισερχόμενα προϊόντα θα πρέπει να συνοδεύονται από σχετικά επίσημα πιστοποιητικά του κράτους από το οποίο προέρχονται οι εκμεταλλεύσεις παραγωγής. 2.4 Εφαρμογή ενεργητικού προγράμματος πρόληψης ασθενειών: Εμβολιασμοί και αποπαρασιτισμοί Το πρόγραμμα πρόληψης ασθενειών εφαρμόζεται σχολαστικά σύμφωνα με τις οδηγίες του υπεύθυνου κτηνίατρου της εκτροφής. Λαμβάνεται υπόψη το υγειονομικό καθεστώς της μονάδας, η ευρύτερη επιδημιολογική κατάσταση στην περιοχή καθώς και οι γενικές πρακτικές πρόληψης. Το προσωπικό που εμπλέκεται με την εφαρμογή του εμβολιασμού και αποπαρασιτισμού είναι εκπαιδευμένο και εφαρμόζει σωστά τις διαδικασίες όπως αυτές περιγράφονται στο σχετικό φυλλάδιο που συνοδεύει το εμβολιακό/ αντιπαρασιτικό σκεύασμα. Η φύλαξη των εμβολίων και παρασιτοκτόνων γίνεται σε σωστές συνθήκες και πριν τη χρήση τους ελέγχεται η ημερομηνία λήξης των σκευασμάτων. Τα ζώα που προέρχονται από το απομονωτήριο της εκτροφής πριν την τοποθέτησή τους στη μονάδα εμβολιάζονται (αν αυτό δεν έχει ήδη γίνει πριν την άφιξή τους στη μονάδα) και υφίστανται αντιπαρασιτική θεραπεία και ακολούθως εισέρχονται στους θαλάμους παραγωγής της εκτροφής. 2.5 Συνεχής έλεγχος και παρακολούθηση της υγείας των κουνελιών Οι υπάλληλοι της εκτροφής έχουν ως βασική αρμοδιότητά τους τη συνεχή επιτήρηση, παρακολούθηση και έλεγχο των κουνελιών καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας κατά την εκτέλεση των εργασιών της μονάδας. Επίσης καθημερινά μαζί με τις υπόλοιπες εργασίες ρουτίνας ο υπεύθυνος εκάστου θαλάμου συμπληρώνει τα απαραίτητα έντυπα παρακολούθησης των εκτρεφόμενων ζώων. Οποιαδήποτε μη συνήθης συμπεριφορά των κουνελιών καθώς και οι διαφοροποιήσεις στους βασικούς δείκτες της εκτροφής (ημερήσια θνησιμότητα, κατανάλωση τροφής και νερού καθημερινά) αλλά και τα στοιχεία απόδοσης των ζώων (αριθμός γεννηθέντων, συχνότητα επιβά- 9

σεων ανά ζώο και επιστροφές κ.λπ.) θα πρέπει να καταγράφονται και να αξιολογούνται. Ένα άλλο επίπεδο ελέγχου είναι ο νεκροτομικός (σε νεκρά κουνέλια που συλλέγονται καθημερινά) και ορολογικός έλεγχος με λήψη αιμάτων (και αποστολή τους σε εξειδικευμένο εργαστήριο ελέγχου) της εκτροφής. Πιο συγκεκριμένα, ανά τακτά χρονικά διαστήματα είναι καλό να γίνεται προληπτικός έλεγχος με τις δύο πιο πάνω αναφερθείσες μεθόδους και τα αποτελέσματα θα πρέπει να καταγράφονται για να αξιολογείται διαχρονικά το υγειονομικό καθεστώς της εκτροφής. 2.6 Μέτρα βιοασφάλειας σε περίπτωση κρούσματος μεταδοτικής ασθένειας στην εκτροφή Στην περίπτωση που υπάρξει κρούσμα μεταδοτικής ασθένειας στην εκτροφή, θα πρέπει να εφαρμοστούν σχολαστικά οι ειδικές οδηγίες και υποδείξεις του υπεύθυνου κτηνίατρου της εκτροφής. Ανάλογα με την περίπτωση γίνεται ενημέρωση και της αρμόδιας Κρατικής Υπηρεσίας. Παράλληλα, ως γενικοί κανόνες εφαρμόζονται και τα ακόλουθα: Στην περίπτωση που το κρούσμα αφορά έναν περιορισμένο θάλαμο: l Οι μετακινήσεις από και προς τον θάλαμο αυτό περιορίζονται στις ελάχιστες δυνατές. l l l Οι καθημερινές εργασίες στον θάλαμο αυτό γίνονται πάντα τελευταίες και το προσωπικό μετά την έξοδό του από τον θάλαμο βγάζει τον ιματισμό του και ΔΕΝ τον ξαναχρησιμοποιεί παρά μόνο αν πρώτα καθαριστεί και απολυμανθεί (τόσο το άτομο όσο και ο ιματισμός του). Όλος ο κινητός εξοπλισμός του θαλάμου αλλά και τα μέσα μεταφοράς ζωοτροφών απολυμαίνονται πριν την έξοδό τους από τον θάλαμο αυτό. Μετά την κένωση του θαλάμου από τον ζωικό πληθυσμό εφαρμόζονται σχολαστικά οι πρόνοιες που περιγράφονται στο κεφάλαιο της απολύμανσης. Στην περίπτωση που το κρούσμα αφορά ολόκληρη την εκτροφή: l Άμεση επικοινωνία με τις αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές. l Απαγόρευση της εισόδου και εξόδου κουνελιών από την εκτροφή. l Θανάτωση των μολυσμένων κουνελιών (στην περίπτωση που η ασθένεια είναι μεταδοτική) πάντα σε συνεννόηση με τις Αρμόδιες Αρχές. 10

l l Ενδελεχής απολύμανση όλης της εκτροφής συμπεριλαμβανομένων και των βοηθητικών χώρων (δωμάτια προσωπικού, σιλό ζωοτροφών, γραφείων κ.λπ.). Εφαρμογή υγειονομικού κενού για καθορισμένο χρονικό διάστημα μέχρι την επανατοποθέτηση κουνελιών και την επανέναρξη της λειτουργίας της μονάδας. Το κείμενο και οι φωτογραφίες ετοιμάστηκαν από τον Δρα Αντώνη Δημητρίου DVM, MSc Food Science Κτηνιατρικό Λειτουργό στο Επαρχιακό Κτηνιατρικό Γραφείο Λευκωσίας 11

Βιβλιογραφία u u u u u u u u Αντώνη Δημητρίου (2014): Εγχειρίδιο Ορθής Κτηνοτροφικής Πρακτικής για εκτροφές κουνελιών. Εκδόσεις Studio Express. Απόστολου Κ. Σφαιρόπουλου (1993): Κονικλοτροφία, Αφοί Κυριακίδη Θεσσαλονίκη. Πασχάλη Δ. Φορτομάρη (2007): «Συστήματα Εκτροφής Κουνελιών και σημαντικότερα προβλήματα». Παρουσίαση από Ημερίδα του Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου Κρήτη. Guide to good farming practices for animal production food safety OIE, Rome, 2009. The rabbit: husbandry, health and production (new revised version) Lebas, F., FAO (FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NA- TIONS) (1997). ASSOCIAZIONE ITALIANA ALLEVATORI, (2010) Manuale di corretta prassi igienica per gli allevamenti cunicoli, AI SENSI DEI REGG. CE 178/02 E 852/2004. The Australian Government, Department of Agriculture, Fisheries and Forestry (2009): National Farm Biosecurity Manual: poultry production. Méthodes et Techniques d Élevage du Lapin, Élevage en Milieu tropical 2ème édition revise du LE GUIDE PRATIQUE DE L ÉLEVEUR DE LAPINS EN AFRIQUE DE L OUEST 2007 DJAGO A. Yaou, KPODEKON Marc Révision par F. Lebas Editeur : Association Cuniculture 31450 Corronsac France. 12

Γ.Τ.Π. /2014 1.500 Εκδόθηκε από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Εκτύπωση: