Στατιστικά απασχόλησης στην ΕΕ

Στατιστικά απασχόλησης στην ΕΕ Κύρια στατιστικά στοιχεία Ποσοστά απασχόλησης κατά φύλο, ηλικία και μορφωτικό επίπεδο Το 2014, στις χώρες της ΕΕ (EU-28) το ποσοστό απασχόλησης για τα άτομα ηλικίας 15 έως 64 ετών, όπως μετρήθηκε από την έρευνα για το εργατικό δυναμικό της ΕΕ (ΕΕΔ της ΕΕ), ανερχόταν στο 64,9 %. Το ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ το 2008 κορυφώθηκε σε 65,7 % και μειώθηκε τα επόμενα έτη φθάνοντας το 64,1 % το 2010. Τη μείωση αυτή στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης συνολική πτώση 1,6 εκατοστιαίων μονάδων ακολούθησε μια περίοδος σταθερότητας μεταξύ του 2010 και του 2013, όταν το ποσοστό απασχόλησης της ΕΕ-28 ήταν 64,1 % ή 64,2 %. Το 2014, το ποσοστό απασχόλησης επανήλθε στην ανοδική τάση που παρατηρήθηκε πριν από την κρίση, με αύξηση κατά 0,8 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2013, φθάνοντας τα 64,9 % βλ. πίνακα 1. Πίνακας 1: Ποσοστά απασχόλησης, ηλικιακή ομάδα 15 64, 2004 14 1

Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, το ποσοστό απασχόλησης έφθασε το 2014 σε επίπεδα μεταξύ 71 % και 74 % στην Αυστρία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Δανία, στις Κάτω Χώρες και στη Γερμανία και κορυφώθηκε με ποσοστό 74,9 % στη Σουηδία. Στο άλλο άκρο της κλίμακας, τα ποσοστά απασχόλησης ήταν κάτω του 60 % σε τέσσερα από τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, εκ των οποίων το χαμηλότερο ποσοστό σημείωσε η Ελλάδα (49,4 %) βλ. σχήμα 1. Σχήμα 1: Ποσοστά απασχόλησης, ηλικιακή ομάδα 15 64, 2014 Από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης έως το 2014 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία), υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς τις επιδόσεις των επιμέρους αγορών εργασίας. Ενώ το συνολικό ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ-28 το 2014 ήταν κατά 0,8 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το επίπεδο του 2009, υπήρξαν 11 κράτη μέλη της ΕΕ τα οποία ανέφεραν αύξηση των αντίστοιχων ποσοστών τους. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στη Μάλτα (κατά 6,8 εκατοστιαίες μονάδες) και στην Ουγγαρία (κατά 5,4 εκατοστιαίες μονάδες), ενώ η Γερμανία και το Λουξεμβούργο ανέφεραν αύξηση πάνω από 3,0 εκατοστιαίες μονάδες. Αντιθέτως, το ελληνικό ποσοστό απασχόλησης μειώθηκε από 61,4 % το 2008 σε λίγο κάτω από 50 % το 2013. Υπήρξαν επίσης σημαντικές μειώσεις τουλάχιστον κατά 5 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ 2009 και 2014 για τα ποσοστά απασχόλησης στην Κύπρο, στην Ισπανία, στην Ιρλανδία, στην Κροατία, στην Πορτογαλία και στη Δανία. Τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών και των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας είναι γενικώς χαμηλότερα. Το 2014, το ποσοστό απασχόλησης για τους άνδρες ήταν 70,1 % στην ΕΕ-28, σε σύγκριση με 59,6 % για τις γυναίκες. Μια πιο μακροπρόθεσμη σύγκριση δείχνει ότι ενώ το ποσοστό απασχόλησης για τους άνδρες το 2014 ήταν κατώτερο του αντίστοιχου επιπέδου απασχόλησης 10 έτη νωρίτερα (70,3 % το 2004), σημειώθηκε σημαντική αύξηση του ποσοστού των απασχολούμενων γυναικών το οποίο αυξήθηκε κατά 4,1 εκατοστιαίες μονάδες από 55,5 % το 2004 βλ. πίνακα 2. Πίνακας 2: Ποσοστά απασχόλησης για επιλιγμένες ομάδες πληθυσμού, 2004 14 2

Τα ποσοστά απασχόλησης των ανδρών ήταν σαφώς υψηλότερα από τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ-28 το 2014, παρόλο που υπήρχαν σημαντικές αποκλίσεις. Οι διαφορές μεταξύ των ποσοστών απασχόλησης κατά φύλο ανέρχονταν σε 25,6 εκατοστιαίες μονάδες στη Μάλτα, όπου καταγράφηκε το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό γυναικείας απασχόλησης (49,3 %). Η Ιταλία, η Ελλάδα και η Τσεχική Δημοκρατία ανέφεραν χάσμα 16-18 ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ των ποσοστών απασχόλησης για την Ελλάδα και την Ιταλία αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι ανέφεραν το χαμηλότερο και το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης των γυναικών το μεγάλο χάσμα μεταξύ των φύλων στην Τσεχική Δημοκρατία οφειλόταν στο ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό απασχόλησης των ανδρών (77,0 %, το τρίτο υψηλότερο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ), παρά στο χαμηλό ποσοστό απασχόλησης των γυναικών. Υπήρχε πολύ μικρή διαφορά στα ποσοστά απασχόλησης μεταξύ των δύο φύλων στη Φινλανδία και τη Λιθουανία, όπου τα ποσοστά γυναικείας απασχόλησης ήταν κάτω από 2,0 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από εκείνα των ανδρών. Οι διαφορές όσον αφορά τα ποσοστά απασχόλησης μεταξύ των δύο φύλων ήταν επίσης σχετικά μικρές στη Σουηδία και τη Λετονία. Μεταξύ των τρίτων χωρών που εμφαίνονται στον πίνακα 2, η Τουρκία σημείωσε κατά πολύ τη μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων στα ποσοστά απασχόλησης, καθώς το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών ανερχόταν σε 29,5 3

% και ήταν επομένως χαμηλότερο κατά 40,0 εκατοστιαίες μονάδες από το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες. Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και η Ιαπωνία ανέφεραν επίσης σχετικά μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων Η Νορβηγία και η Ισλανδία είχαν σχετικά μικρές διαφορές μεταξύ των ποσοστών απασχόλησης των δύο φύλων (κάτω από 5,0 εκατοστιαίες μονάδες) βλ. σχήμα 2. Σχήμα 2: Ποσοστά απασχόλησης κατά φύλο, ηλικιακή ομάδα 15 64, 2014 (1) Όπως και το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών, σύμφωνα με τα στοιχεία, το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας (μεταξύ 55 και 64 ετών) αυξήθηκε με ταχύ ρυθμό παρά τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Για την ΕΕ-28, το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας ανήλθε σε 51,8 % το 2014 το ποσοστό αυξανόταν κάθε έτος από το 2002 (την έναρξη των χρονοσειρών για την ΕΕ- 28) έως και 2014 (τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία). Το 2014, υπήρχαν 11 κράτη μέλη της ΕΕ-28 που είχαν ποσοστά απασχόλησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας μεταξύ 50 % και 66 %, ενώ το υψηλότερο ποσοστό με μεγάλη διαφορά σημειώθηκε στη Σουηδία (74,0 %) βλ. πίνακα 2. Οι τρεις χώρες ΕΖΕΣ για τις οποίες διατίθενται δεδομένα σημείωσαν επίσης όσον αφορά τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας υψηλά ποσοστά απασχόλησης, άνω του 70 %, με κορύφωση 83,6 % στην Ισλανδία. Επίσης η Ιαπωνία και, σε μικρότερο βαθμό, οι Ηνωμένες Πολιτείες σημείωσαν σχετικά υψηλά ποσοστά απασχόλησης για τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας. Λεπτομερέστερη ανάλυση των ποσοστών απασχόλησης κατά ηλικιακή ομάδα παρέχεται στο σχήμα 3 η οποία επιβεβαιώνει ότι τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης σημειώθηκαν σαφώς μεταξύ των ατόμων ηλικίας 25 έως 54 ετών. Σχήμα 3: Ποσοστά απασχόλησης κατά ηλικιακή ομάδα, 2014 (1) 4

Τα ποσοστά απασχόλησης παρουσιάζουν επίσης σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο: για τις στατιστικές σχετικά με το θέμα αυτό, τα ποσοστά απασχόλησης βασίζονται μάλλον στην ηλικιακή ομάδα 25 έως 64 ετών παρά στην ηλικιακή ομάδα 15 έως 64 ετών. Το ποσοστό απασχόλησης για τα άτομα που είχαν ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση (τριτοβάθμια εκπαίδευση βραχείας διάρκειας, πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή ισοδύναμο, μάστερ ή ισοδύναμο και διδακτορικό ή ισοδύναμο) ήταν 83,7 % στην ΕΕ-28 το 2014 (βλ. πίνακα 3), πολύ υψηλότερο από το ποσοστό (52,6 %) για τα άτομα τα οποία είχαν ολοκληρώσει το πολύ πρωτοβάθμια ή κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Πίνακας 3: Ποσοστά απασχόλησης κατά υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, ηλικιακή ομάδα 25-64, 2014 5

Το ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ-28 για τα άτομα τα οποία είχαν ολοκληρώσει το πολύ ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση μη τριτοβάθμιου επιπέδου ήταν 73,4 %. Η μεγαλύτερη πτώση στα ποσοστά απασχόλησης από την αρχή της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης (σύγκριση μεταξύ 2008 και 2014) παρατηρήθηκε στα άτομα που είχαν ολοκληρώσει το πολύ πρωτοβάθμια ή κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (μείον 3,9 εκατοστιαίες μονάδες), ενώ σημειώθηκε μικρότερη πτώση κυρίως για τα άτομα με μορφωτικό επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (μείον 1,4 εκατοστιαίες μονάδες) και για τα άτομα με μορφωτικό επίπεδο ανώτερης δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (μείον 1,3 εκατοστιαίες μονάδες). Συμβάσεις μερικής απασχόλησης και ορισμένου χρόνου Το ποσοστό των εργαζομένων της ΕΕ-28 στην ηλικιακή ομάδα των 15-64 ετών που αναφέρουν ότι η κύρια απασχόλησή τους ήταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης αυξήθηκε σταθερά από 16,7 % το 2004 σε 19,6 % το 2014. Το κατά πολύ υψηλότερο ποσοστό εργαζομένων με καθεστώς μερικής απασχόλησης το 2014, παρατηρήθηκε στις Κάτω Χώρες (49,6 %), και ακολουθούσαν η Αυστρία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Σουηδία, το Βέλγιο και η Ιρλανδία, όπου η μερική απασχόληση αντιπροσώπευε στην κάθε περίπτωση ποσοστό μεγαλύτερο από το ένα τέταρτο των απασχολουμένων. Αντίθετα, η μερική απασχόληση ήταν σχετικά σπάνια στη Βουλγαρία (2,5 % των απασχολουμένων), καθώς και στη 6

Σλοβακία, την Κροατία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Ουγγαρία (από 5,1 % έως 5,5 %) - βλ. πίνακα 4. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό αυξάνεται συνεχώς χρόνο με το χρόνο. Πίνακας 4: Άτομα που εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης ή έχουν δεύτερη εργασία, 2004-14 (% της συνολικής απασχόλησης) Τα ποσοστά της μερικής απασχόλησης διαφέρουν σημαντικά μεταξύ ανδρών και γυναικών. Μόλις λιγότερο από το ένα τρίτο (32,2 %) των γυναικών ηλικίας 15-64 ετών που απασχολούνταν στην ΕΕ-28 εργάζονταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης το 2014, αναλογία κατά πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη για τους άνδρες (8,8 %). Πάνω από τα τρία τέταρτα (76,7 %) του συνόλου των γυναικών που απασχολούνταν στις Κάτω Χώρες το 2014 εργάζονταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης, ποσοστό που ήταν με μεγάλη διαφορά το υψηλότερο απ όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Το 2014, το ποσοστό των απασχολουμένων στην ΕΕ-28 με σύμβαση ορισμένου χρόνου (απασχόληση ορισμένου χρόνου) ήταν 14,0 %. Πάνω από ένας στους τέσσερις (28,3 %) εργαζομένους είχαν σύμβαση ορισμένου χρόνου στην Πολωνία ενώ η αναλογία αυτή ήταν πάνω από ένας στους πέντε στην Ισπανία (24,0 %), στην Πορτογαλία (21,4 %) και στις Κάτω Χώρες (21,1 %) βλ. σχήμα 5. Σχήμα 5: Ποσοστό απασχολουμένων με σύμβαση ορισμένου χρόνου, ηλικιακή ομάδα 15-64, 2014 (% του συνόλου των απασχολουμένων) 7

Στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ-28, το ποσοστό των εργαζομένων που απασχολούνταν με σύμβαση ορισμένου χρόνου κυμαινόταν από 19,0 % στην Κύπρο έως 2,8 % στη Λιθουανία και 1,5 % στη Ρουμανία. Οι σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ όσον αφορά την τάση για σύναψη συμβάσεων ορισμένου χρόνου ενδέχεται, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, να εκφράζουν τις εθνικές πρακτικές, την προσφορά και τη ζήτηση εργατικού δυναμικού, τις εκτιμήσεις του εργοδότη σχετικά με τη δυνητική αύξηση ή συρρίκνωση της δραστηριότητας και την ευκολία με την οποία οι εργοδότες μπορούν να προσλαμβάνουν και να απολύουν προσωπικό. Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων - Πρωτογενείς στατιστικές Ορισμένα κύρια χαρακτηριστικά της απασχόλησης, όπως ορίζονται από την ΕΕΔ της ΕΕ, είναι μεταξύ άλλων: - Ως μισθωτοί ορίζονται τα άτομα που εργάζονται για έναν δημόσιο ή ιδιωτικό εργοδότη και τα οποία λαμβάνουν αποζημίωση υπό μορφή ημερομισθίου, μισθού, πληρωμής βάσει αποτελεσμάτων ή πληρωμής σε είδος περιλαμβάνονται επίσης τα μη κληρωτά μέλη των ενόπλων δυνάμεων - οι αυτοαπασχολούμενοι εργάζονται στη δική τους επιχείρηση, αγρόκτημα ή γραφείο. Ένας αυτοαπασχολούμενος θεωρείται ότι εργάζεται κατά την εβδομάδα αναφοράς αν πληροί ένα από τα ακόλουθα κριτήρια: εργάζεται με σκοπό την εξασφάλιση κέρδους δαπανά χρόνο για τη λειτουργία μιας επιχείρησης ή είναι στη φάση ίδρυσης μιας επιχείρησης - η διάκριση μεταξύ πλήρους και μερικής απασχόλησης γίνεται κατά κανόνα με βάση μια αυθόρμητη απάντηση από τον απαντώντα στην έρευνα. Τις κυριότερες εξαιρέσεις αποτελούν οι Κάτω Χώρες και η Ισλανδία στις οποίες εφαρμόζεται το κατώτατο όριο των 35 ωρών, η Σουηδία στην οποία ισχύει ένα κατώτατο όριο για τους αυτοαπασχολούμενους και η Νορβηγία στην οποία τα άτομα που εργάζονται μεταξύ 32 και 36 ωρών ερωτώνται αν πρόκειται για θέση πλήρους ή μερικής απασχόλησης - οι δείκτες για τους απασχολουμένους με δεύτερη εργασία αναφέρονται μόνο σε 8

άτομα με περισσότερες από μία εργασίες ταυτόχρονα τα άτομα που άλλαξαν εργασία κατά την εβδομάδα αναφοράς δεν θεωρείται ότι έχουν δύο εργασίες - ένας μισθωτός θεωρείται ότι έχει προσωρινή εργασία αν ο εργοδότης και ο μισθωτός συμφωνήσουν ότι το πέρας της καθορίζεται από αντικειμενικούς όρους, όπως μια συγκεκριμένη ημερομηνία, η ολοκλήρωση ενός έργου ή η επιστροφή ενός μισθωτού ο οποίος αντικαθίσταται προσωρινά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι μεταξύ άλλων: τα άτομα με εποχική εργασία τα άτομα που απασχολούνται από γραφείο απασχόλησης ή από γραφείο εύρεσης εργασίας και διατίθενται σε κάποιον τρίτο, με σκοπό την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου (εκτός αν υπάρχει γραπτή σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου) τα άτομα με συγκεκριμένες συμβάσεις κατάρτισης. Στοιχεία εξαχθέντα τον Αυγούστου 2015. 9