ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α. Να µεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσµατα: solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere noluit. Quin etiam cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae: "Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, nunquam tamen ego hostem iudicabo Marium. Etsi senex et corpore infirmo sum, semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse. ----------------------------------------------------------------------------------- Haec est tyrannōrum vita, in quā nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest; tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt; nullus locus amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatiōne dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. (µονάδες 40) Παρατηρήσεις Β1. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις: solus: τη δοτική ενικού hac re: την ίδια πτώση στον άλλο αριθµό sententiam: τη δοτική πληθυντικού mihi: τη γενική πληθυντικού για το β πρόσωπο agmina: την αιτιατική ενικού mortem: τη γενική πληθυντικού senex: την αφαιρετική ενικού corpore: την αιτιατική πληθυντικού nulla: τη γενική ενικού του ουδετέρου caritas: την αφαιρετική πληθυντικού locus: την κλητική πληθυντικού forte: τον συγκριτικό βαθµό inopes: τους άλλους βαθµούς του επιθέτου (µονάδες 15) Β2. Να γράψετε για καθένα από τα παρακάτω ρήµατα τους τύπους που σας ζητούνται. Όπου χρειάζεται, να λάβετε υπόψη το υποκείµενο. noluit: το β πληθυντικό οριστικής και υποτακτικής Ενεστώτα
instaret: τη µετοχή Μέλλοντα circumsedisti: το α πληθυντικό της υποτακτικής Ενεστώτα miniteris: ο Παρατατικός στην ίδια έγκλιση και στο ίδιο πρόσωπο conservatam esse: γ πληθυντικό οριστικής Συντελεσµένου Μέλλοντα est: γ πληθυντικό προστακτικής Μέλλοντα potest: την υποτακτική Παρατατικού στο ίδιο πρόσωπο και απαρέµφατο Παρακειµένου metuat: απαρέµφατο Μέλλοντα στην ίδια φωνή coluntur: την αιτιατική πληθυντικού του ουδέτερου της µετοχής Ενεστώτα cecidērunt: αφαιρετική σουπίνο intellegitur: το απαρέµφατο Μέλλοντα στην ίδια φωνή fuerint: την οριστική και υποτακτική του Παρατατικού της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας στο ίδιο πρόσωπο (µονάδες 15) Γ1α. augur, militum, corpore (infirmo), tyrannōrum, inopes: να αναγνωριστούν συντακτικά οι παραπάνω λέξεις. (µονάδες 5) Γ1β. quis posit diligere eum : να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης και τον συντακτικό της ρόλο (µονάδες 2) και να δικαιολογήσετε την εισαγωγή της, την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς της (µονάδες 2). Ακολούθως, να την µετατρέψετε στον ευθύ λόγο (µονάδες 2). (µονάδες 6) Γ1γ. interrogatus : να αναλυθεί η µετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση µε υποτακτική. (µονάδες 2) Γ1δ. haec est tyrannorum vita : να εξαρτήσετε την πρόταση από το προσωπικό ρήµα dicor. (µονάδες 2) Γ2α. quodsi forte ceciderunt : να υποδείξετε την απόδοση του υποθετικού λόγου (µονάδες 1), να αναγνωρίσετε το είδος του (µονάδες 2) και να τον µετατρέψετε ώστε να δηλώνει υπόθεση αντίθετη στην πραγµατικότητα στο παρελθόν (µονάδες 2). (µονάδες 5) Γ2β. Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem miniteris, nunquam tamen ego hostem iudicabo Marium : να µεταφέρετε την περίοδο στον πλάγιο λόγο µε εξάρτηση από τη φράση Mucius dixit Sullae. (µονάδες 6) Γ2γ. numquam tanen ego hostem iudicabo Marium : να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. (µονάδες 4)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Μόνο ο Κόιντος Μούκιος Σκαιόλας, ο οιωνοσκόπος, όταν του ζητήθηκε η γνώµη γι' αυτό, αρνήθηκε να ψηφίσει. Κι επιπλέον, όταν ο Σύλλας τον πίεζε και τον απειλούσε, αυτός του απάντησε: «Ακόµη κι αν µου δείξεις τα στρατεύµατα µε τα οποία έχεις περικυκλώσει το Βουλευτήριο, ακόµη κι αν µε απειλήσεις µε θάνατο, εγώ δεν πρόκειται ποτέ να κηρύξω το Μάριο εχθρό του κράτους. Αν και είµαι γέρος κι αδύναµος στο σώµα, εντούτοις πάντα θα θυµάµαι ότι ο Μάριος έσωσε τη Ρώµη και την Ιταλία». ----------------------------------------------------------------------------------------------- Αυτή είναι η ζωή των τυράννων στην οποία δεν µπορεί να υπάρξει καµιά εµπιστοσύνη, καµιά αγάπη, καµιά πίστη σε σταθερή φιλία. Οι τύραννοι πάντα υποπτεύονται κι ανησυχούν για όλα. εν έχει θέση η φιλία σε αυτούς. Γιατί δεν ξέρω ποιος µπορεί να αγαπά όποιον φοβάται ή αυτόν που νοµίζει πως τον φοβάται. Στους τυράννους δείχνουν εντούτοις οι γύρω τους υποκριτικό σεβασµό, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστηµα. Αν όµως τύχει να χάσουν την αρχή (να πέσουν), όπως συνήθως συµβαίνει, τότε καταλαβαίνουν πόσο τους έλειπαν οι φίλοι. Β1. soli his rebus sententiis vester / vestri agmen mortium sene corpora nullius caritatibus loca fortius egentiores / egentissimi Β2. non vultis / nolitis instaturus circumsedeamus minitareris / (minitarere) conservatae erunt
sunto posset /potuisse metuturum esse colentia casu intellectum iri futuri erant / fururi essent Γ1α. augur: παράθεση στο Quintus Mucius Scaevola militum: γενική του περιεχοµένου στο agmina corpore (infirmo): αφαιρετική κατηγορηµατική της ιδιότητας στο ego tyrannōrum: γενική υποκειµενική στο vita inopes: κατηγορούµενο στο εννοούµενο υποκείµενο tyranni Γ1β. ευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερώτηση σε θέση αντικειµένου στο nescio. Εισάγεται µε την ερωτηµατική αντωνυµία quis και είναι µερικής άγνοιας γιατί η ερώτηση αναφέρεται σε µέρος µόνο του περιεχοµένου της πρότασης. Εκφέρεται µε υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηµατικές, γιατί θεωρείται πως η εξάρτηση δίνει υποκειµενική χροιά στο περιεχόµενο της πρότασης, χρόνου ενεστώτα possit, γιατί εξαρτάται από ρήµα αρκτικού χρόνου, το nescio είναι ενεστώτας, για να δηλώσει το σύγχρονο στο παρόν. Στον ευθύ λόγο θα γίνει ως εξής: quis potest diligere eum? Γ1γ. cum interrogatus esset Γ1δ. haec esse tyrannorum vita dicitur Γ2α. Η απόδοση του υποθετικού λόγου βρίσκεται στην κύρια πρόταση κρίσεως tum intellegitur. Ο υποθετικός λόγος ανήκει στο πρώτο είδος, δηλώνει δηλαδή την ανοιχτή υπόθεση στο παρόν. Να σηµειώσουµε ότι το ceciderunt είναι παρακείµενος µε σηµασία ενεστώτα. Μετατρέποντας τον υποθετικό λόγο ώστε να δηλώνει υπόθεση αντίθετη στην πραγµατικότητα στο παρελθόν θα γίνει ως εξής: Υπόθεση: quodsi forte cecidissent Απόδοση: tum intellectum esset Γ2β. Mucius dixit Sullae licet sibi ostenderet agmina militum, quibus curiam circumsedisset, licet mortem minitaretur, nunquam tamen se hostem iudicaturum esse Marium.
Γ2γ. numquam tamen Marius a me hostis iudicabitur Επιµέλεια: Πετροµελίδης Βασίλης, Μαρκοβίτη Τζένη, Μπουζίκας Βαλάντης