ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Οργανισμοί και Αβιοτικό Περιβάλλον (ΦΩΣ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ) Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010

ΤΟ ΦΩΣ ΩΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ

Το φως μεταβάλλεται κατα τρεις τρόπους: Σε ποιότητα ή σύνθεση σε μήκη κύματος Σε ένταση ή ενεργειακό περιεχόμενο Σε διάρκεια, που καθορίζεται από το μήκος της ημέρας.

Η διακύμανση των τριών αυτών παραγόντων καθορίζει όλους τους τύπους των φυσιολογικών και μορφολογικών λειτουργιών στα φυτά και στα ζώα.

Παρ όλο που η επίδραση του φωτός συνδέεται πολλές φορές με τις επιδράσεις άλλων παραγόντων, όπως της θερμοκρασίας και της υγρασίας, τα ιδιαίτερα αποτελέσματα του συχνά αποτελούν τους σημαντικότερους ρυθμιστές στο περιβάλλον.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ 390-760 nm ορατό (στον άνθρωπο) Μικρότερα μήκη Υπεριώδης ακτινοβολία Μεγαλύτερα μήκη Υπέρυθρη

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Επειδή η χλωροφύλλη είναι πράσινη, απορροφάει το κόκκινο και το μπλε φως και έτσι το ορατό φως είναι το σημαντικότερο για τα φυτά (μήκος κύματος 400-700nm)

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Στα χερσαία οικοσυστήματα η ποιότητα του φωτός δεν παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις εκτός... όπου η κόμη της βλάστησης ανακόπτει μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Στα χερσαία οικοσυστήματα η ποιότητα του φωτός δεν παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις εκτός... Τα φυτά που ζουν σε τέτοιες βιοκοινωνίες είναι προσαρμοσμενα να ζουν σε περιβάλλοντα λιγοστής ενέργειας.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Στα υδατικά οικοσυστήματα το κόκκινο και το μπλέ φως φιλτράρονται από το φυτοπλαγκτόν που ζει κοντά στην επιφάνεια του νερού. Το πρασινωπής απόχρωσης φως που απομένει για να εισχωρήσει στα χαμηλότερα στρώματα απορροφάται ελάχιστα από τη χλωροφύλλη.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Στα υδατικά οικοσυστήματα το κόκκινο και το μπλέ φως φιλτράρονται από το φυτοπλαγκτόν που ζει κοντά στην επιφάνεια του νερού. Τα κόκκινα μικροφύκη διαθέτουν επιπρόσθετους καφεκόκκινους χλωροπλάστες (φυκοεριθρίνες)... οι οποίοι μπορούν να απορροφήσουν το πράσινο φως για να το χρησιμοποιήσουν στη φωτοσύνθεση και άρα... τη δυνατότητα να ζουν σε μεγαλύτερα βάθη.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ <400 υπεριώδες (ανασταλτικό ανάπτυξης φυτών) πχ. ψηλά βουνά όπου πιο έντονη πιο πολλά τα είδη με ρόδακα ίσως επειδή εμποδίζεται η επιμήκυνση βλαστού)

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ <400 υπεριώδες (ανασταλτικό ανάπτυξης φυτών)

Υπεριώδες ακτινοβολία Ultra-violet radiation (UVR) : υψηλή ηλεκτρομαγνητική ενέργεια (100 nm 400 nm) η οποία περιλαμβάνει την UV-A, (η λιγότερο επικίνδυνη) την UV-B Και την UV-C που είναι η πιο καταστροπτική (100 nm 280nm). Η UV-C δεν φθάνει στη γη εξαιτίας της ικανότητας του στρώματος του όζοντος στην στραρόσφαιρα να την απορροφά.

Υπερβολική υπεριώδες: Καρκίνος δέρματος Ασθένειες όρασης, π.χ. καταράκτης Ζημιές του ανοσοποιητικού συστήματος Μείωση του φυτοπλαγκτόν Ζημιές στο DNA πολλών μορφών ζωής Και πολλά άλλα που δεν ξέρουμε.

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ >700 υπέρυθρο (νυκτερινή δραστηριότητα) φωτοφοβία φωτοφιλία ζώων Ποικίλη η αίσθηση φωτός και αντίληψη των χρωμάτων από τα ζώα υψηλή στα πρωτεύοντα και σε κάποια ασπόνδυλα-ψάρια

Ποιοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ >700 υπέρυθρο (νυκτερινή δραστηριότητα)

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Η ένταση ή το ενεργειακό περιεχόμενο, αποτελεί τη σημαντικότερη ιδιότητα του φωτός ως περιβαλλοντικού παράγοντα, επειδή είναι η πρωταρχική κινητήρια δύναμη του οικοσυστήματος. Ποικίλει σημαντικά στο χώρο και στο χρόνο.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ στους τροπικούς μεγαλύτερη η ένταση μεγάλη η γωνία = μικρότερη απόσταση μέσα στην ατμόσφαιρα μικρή η νέφωση

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ μεγαλύτερα πλάτη = μεγαλύτερη απόσταση - νέφωση & ρύπανση αντανακλούν φως - λιγότερο στην επιφάνεια

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ εποχικότητα

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ εποχικότητα - στους τροπικούς λιγότερο

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ η έκθεση των πλαγιών παίζει ρόλο στην ένταση και τη διάρκεια φωτός

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Η κόμη της βλάστησης ανακόπτει και απορροφά Η κατακόρυφη διαστρωμάτωση ενός οικοσυστήματος εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της ολικής διαθέσιμης ηλιακής ενέργειας αλλά και της ίδιας της κοινότητας.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ Στα υδατικά οικοσυστήματα η ένταση του φωτός ελαττώνεται γρήγορα με την αύξηση του βάθους (νερό ανακλά και απορροφά έντονα το φως). Σε καθαρό και ήρεμο νερό μόνο το 50% του φωτός φθάνει στο βάθος των 15 μέτρων. Σημαντικοί περιορισμοί στη φωτοσύνθεση.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Ένα φυτό, για να έχει καθαρή παραγωγικότητα, πρέπει να δέχεται αρκετή φωτεινή ενέργεια για την παρασκευή των απαραίτητων υδατανθράκων που θα αναπληρώσουν αυτούς που καταναλώθηκαν στην αναπνοή.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Έαν όλες οι άλλες μεταβλητές που επηρεάζουν τους ρυθμούς φωτοσύνθεσης και αναπνοής = σταθερές...... η ισορροπία ανάμεσα στις δύο αυτές διεργασίες σχετίζεται με την ένταση του φωτός.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ ένταση φωτός, της φωτοσύνθεσης μέχρι ένα μέγιστο σημείο, μετά σταθερά (για τα περισσότερα φυλλοβόλα, 20% φωτός αρκεί για φωτοσύνθεση 100%) Ποσό υδατανθράκων που καταναλώνονται κατά την αναπνοή

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Το σημείο στο οποίο ο ρυθμός της φωτοσύνθεσης (σύνθεση υδατανθράκων) τέμνει την ευθεία που παριστάνει το ρυθμό της αναπνοής (κατανάλωση υδατανθράκων) ονομάζεται ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Πρόκειται για το σημείο όπου η ένταση του φωτός είναι αρκετή για να έχουμε καθαρή παραγωγικότητα και αντιπροσωπεύει την ελάχιστη απαραίτητη για την ανάπτυξη ένταση του ηλιακού φωτός.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Το σημείο αναπλήρωσης είναι διαφορετικό για διαφορετικούς τύπους φυτών.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Ηλιόφυτα (πιο έντονη φωτοσύνθεση πιο έντονη αναπνοή) και σκιόφυτα (ο ρόλος τους στη διαδοχή κάποια μόνο στην αρχή),

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ Η σχετική διάρκεια της ημέρας και της νύχτας μέσα στο 24ωρο επηρεάζει τη λειτουργία πολλών φυτών και ζώων. Η απόκριση ενός οργανισμού στις διακυμάνσεις του μήκους της ημέρας ονομάζεται ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ.

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ φωτοπερίοδος: εναλλαγή φωτός σκότους λαμβανομένης υπόψη & της σχετικής διάρκειας Ισημερία στους τροπικούς πάντα Εναλλαγή στο έτος στα εύκρατα Μεγάλη διαφορά χειμώνα καλοκαιριού πιο βόρεια

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Φωτοπεριοδισμός στα φυτά Άνθηση: φυτά μακράς ημέρας: όταν >12 ώρες η μέρα (γλαδιόλες, σιτάρια, τριφύλλι, καλαμπόκι) φυτά βραχείας ημέρας: όταν <12 ώρες η μέρα (χρυσάνθεμα, ντάλιες, ρύζι, καπνός, κρεμμύδια) φυτά αδιάφορα: φωτοπερίοδος: μή σοβαρός παράγων για άνθηση (γαρύφαλλα, βαμβάκι, ντομάτα, ηλιοτρόπιο, ραδίκι)

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Φωτοπεριοδισμός στα φυτά Τι θα γίνει αν η φωτοπερίοδος δεν είναι η κατάλληλη? Αυξημένη βλαστητική ανάπτυξη (κρεμμύδια μεγάλα εμπορική εκμετάλλευση)

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Φωτοπεριοδισμός στα ζώα (χειμέρια νάρκη, κινητικότητα, σύζευξη, ωοτοκία, εκκόλαψη) Αποδήμηση πουλιών αναπαραγωγή μεταβολή μεγέθους γεννητικών οργάνων Αναπαραγωγή θηλαστικών Διάπαυση εντόμων - γενετικά προσδιορισμένη αναβολή ανάπτυξης

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Παραδείγματα φωτοπεριοδικά ελεγχόμενων δραστηριοτήτων Ζώων παραγωγή αυγών στις κότες οίστρος ζώων (άλογο, κατσίκα αναπαραγωγή μόνο τις μικρές μέρες) διάπαυση μεταξοσκώληκα αλλαγή πτερών πεταλούδων μετανάστευση σολομού στο αλμυρό νερό - μετανάστευση κάποιων πουλιών - αναπαραγωγή πέστροφας στις μεγάλες φωτοπεριόδους

Ποσοτικά χαρακτηριστικά φωτός Παραδείγματα φωτοπεριοδικά ελεγχόμενων δραστηριοτήτων Φυτών εμφάνιση οργάνων αναπαραγωγής θαλασσίων φυκών, φτέρης, έναρξη σχηματισμού ανθέων λήθαργος οφθαλμών δένδρων (σημύδας, οξυάς) σχηματισμός κονδύλων, βολβών, υπόγειων βλαστών (πατάτα, κρεμμύδι, γλαδιόλα) βλάστηση σπερμάτων

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Η θερμοκρασία ως περιβαλλοντικός παράγοντας

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Άμεση και έμμεση επίδραση Άμεση: σε όλες τις μεταβολικές λειτουργίες φυτών και ζώων Έμμεση: στις συνθήκες π.χ. εξάτμιση, βροχές, διαπνοή

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Άμεση και έμμεση επίδραση Δεν απομονώνεται η δράση της δρα συνδυαστικά με φως και νερό

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Άμεση και έμμεση επίδραση Είναι εύκολο να τη μετρήσουμε αλλά ποιες είναι οι ποιο σημαντικές (μέγιστη, ελάχιστη, μέση) Διακυμάνσεις της επηρεάζουν την κατανομή οργανισμών στο χρόνο (ημέρα, εποχές) και στο χώρο (γεωγραφικό πλάτος, έκθεση πλαγιών, βάθος νερού, επιφάνεια εδάφους κ.λπ.)

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΑ ΦΥΤΑ Σε 0 50 0 C στενόθερμα των τροπικών π.χ. πεπόνια όχι <15-18 0 C ευρύθερμα των εύκρατων (π.χ. δημητριακά όχι < -2 0 C κωνοφόρα -30 0 C

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ Μέσα σε αυτό το εύρος (0 0 50 0 C) το κάθε είδος παρουσιάζει τις ελάχιστες, τις μέγιστες και τις βέλτιστες από άποψη θερμοκρασίας απαιτήσεις για τις μεταβολικές του δραστηριότητες. Αυτές οι συγκεκριμένες απαιτήσεις όσον αφορά στη θερμοκρασία είναι γνωστές ως ΠΡΩΤΕΟΥΣΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΒΛΑΒΕΣ Από υψηλή θερμοκρασία: συνήθως μαζί με έλλειψη νερού - μαρασμός, φθορισμός προσαρμογή τα παχύφυτα σκληρόφυτα - μικρόφυλλα Από χαμηλή θερμοκρασία: όχι ανάπτυξη κάτω των -60C συμπύκνωση πρωτεϊνών ανενεργά ένζυμα πάγωμα νερού έξοδος από τα κύτταρα δημιουργία κρυστάλλων σπάσιμο μεμβρανών νέκρωση κυττάρου δεν απορροφούν νερό οι ρίζες μαρασμός (π.χ. Τούνδρα πολύ νερό αλλά δεν μπορεί να απορροφηθεί από τα φυτά) προσαρμογή η έρπουσα μορφή μικρό μέγεθος φυτού

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΦΥΤΩΝ Μονοετή Διετή- Πολυετή Ξυλώδη - Ποώδη Αειθαλή - Φυλλοβόλα

ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ Η αυξητική περίοδος είναι η περίοδος κατά την οποία ικανοποιούνται όλες οι περιβαλλοντικές συνθήκες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη.

ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ Η θερμοκρασία θεωρείται ως ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες για τον καθορισμό του μήκους της αυξητικής περιόδου, ιδιαίτερα στα μεσαία και μεγάλα γεωγραφικά πλάτη.

ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ Για τον καθορισμό της αυξητικής περιόδου, συχνά χρησιμοποιούνται οι μέσες ετήσιες ή μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες του αέρα. την ελάχιστη Θ της ημέρας τις αθροιστικές Θ (παίζει ρόλο το συνολικό ποσό της προσλαμβανόμενης θερμοκρασίας)

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΑ ΖΩΑ Θερμόαιμα και Ψυχρόαιμα Ομοιόθερμα (ενδόθερμα) - πτηνά και θηλαστικά Διατηρούν τη θερμοκρασία του σώματος σταθερή Μέση θερμοκρασία σώματος 36-38 0 C Μέσα διατήρησης σταθερής θερμοκρασίας: μεταβολισμός μορφολογία (γούνα, φτερά, λίπος) - Μονωτικά στρώματα λίπους, φτερών, λαχάνιασμα, εφίδρωση ρύθμιση ταχύτητας κυκλοφορίας αίματος Ποικιλόθερμα (εξώθερμα) - Αμφίβια, ψάρια, ερπετά, ασπόνδυλα Διαφοροποιούν τη θερμοκρασία του σώματος ανάλογα με το περιβάλλον

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΒΛΑΒΕΣ Από υψηλή θερμοκρασία: συνήθως μαζί με έλλειψη νερού - Ασφυξία στα ερπετά λόγω αύξησης μεταβολισμού προσαρμογή πυκνά ούρα νυκτόβια ζωή - λήθαργος Από χαμηλή θερμοκρασία: βραδυκίνητο ναρκωμένο ζώο κρύσταλλοι στα κύτταρα προσαρμογές: πυκνό τρίχωμα, λίπος, χειμέρια νάρκη στα μικρά θηλαστικά (και νυχτερίδες) (μείωση χτύπων καρδιάς, δεν ρυθμίζεται πια η θερμοκρασία σώματος)(σαν ποικιλόθερμα), λιγότερο βαθιά στα μεγάλα (αρκούδα) όπου διατηρείται η ο μεταβολισμός θερμοκρασία και

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ - ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ - ΔΙΑΦΟΡΕΣ Στα υδατικά: ελέγχει το ρυθμό των χημικών αντιδράσεων καθορίζει την πυκνότητα του νερού (μαζί με την καθορίζει τη διαλυτότητα ουσιών και στοιχείων επηρεάζει την κατανομή των οργανισμών Στη θάλασσα - ζώνες: Τροπική 25 ο C Υποτροπική 15 ο C Εύκρατη 2-5 ο C Πολική <0-2 ο C αλατότητα)