Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΘΕΜΑ

Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΈΡΕΥΝΑ ΓΝΩΜΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ «ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ & ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ» ΣΤΟ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΤΡΑΤΗ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: κος ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΚΑΛΑΜΑΤΑ

1. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 4 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...5 3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ... 8 ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ... 8 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΔΟΤΕΣ ΟΡΓΑΝΩΝ... 12 1.4. ΌΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΩΡΙΣΤΟΥΝ...13 1.5. Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΟΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΝΑ ΔΩΡΙΣΩ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΟΧΙ... 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΔΩΡΕΑΣ ΚΑΙ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ ΟΡΓΑΝΩΝ 14 2.1. ΚΑΡΤΑΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ... 14 2.2. ΔΗΛΩΣΗ ΔΟΤΗ ΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΝ... 14 2.3. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ... 18 3.1. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΠΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΔΟΤΗ...... 18 3.2. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΔΟΤΗ - ΛΗΠΤΗ...21 3.3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΠΟ ΝΕΚΡΟΔΟΤΗ... 24 3.4. ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ... 26 3.5. ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΡΡΗΣΗΣ... 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ... 29 4.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ... 29 1

4.2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ... 31 4.3. ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ (Ε.Ο.Μ.)...32 4.4. ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ (Ε.Σ.Μ.)...35 4.5. ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ... 36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ...37 5.1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΗΠΤΗ...37 5.2 Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ...38 5.3. Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ... 39 5.4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΟΤΗ...40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ...41 6.1. ΕΜΠΟΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΝ...41 6.2. ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ...45 6.3. Η ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.48 6.4. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ...55 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ...56 7.1 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ...56 7.1.1. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ...56 7.1.2. ΕΠΙΛΟΓΗ ΧΩΡΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ.. 56 7.1.3. ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ... 57 7.1.4. ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ...57 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 - ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ... 58 8.1. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ...58 8.1.1. ΗΛΙΚΙΑ...58 8.1.2. ΦΥΛΟ...59 8.1.3. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ... 59 8.1.4. ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ... 60 8.1.5. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ... 60 8.1.6. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ... 61 8.1.7. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ... 62 8.1.8. ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΙΑΜΟΝΗΣ... 63 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 - Η ΓΝΩΜΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ...64 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...80 ΕΠΙΛΟΓΟΣ...82 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...83 3

1. Συντομογραφίες Α.Κ Ε.Μ.Δ.Ο Ε.Ο.Μ Ε.Σ.Μ Κ.Ε.Σ.Υ Μ.Τ.Ν Υ.Σ.Ε Φ.Ε.Κ Αστικός Κώδικας Εθνικό Μητρώο Δωρητών Οργάνων Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων Εθνικό Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας Μονάδα Τεχνητού Νεφρού Υπηρεσία Συντονισμού και Ελέγχου Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Δωρεά Οργάνων είναι μια πράξη χωρίς πολιτική ή θρησκευτική τοποθέτηση. Είναι μια ιδέα που δεν έχει σύνορα, δεν έχει χρώμα. Είναι Πανανθρώπινη και καταξιώνει τον άνθρωπο με την προσφορά ζωής προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο του. Είναι δώρο ζωής και αγάπης. Μια απόφαση που θα πρέπει να πάρουμε όσο είμαστε ζωντανοί, συνειδητά με ελεύθερη και αβίαστη βούληση. Η απόφαση μας αυτή γίνεται πράξη ΖΩΗΣ,για κάποιον ή για κάποιους άλλους,μετά το δικό μας τέλος. Σκοπός μας είναι να διερευνήσουμε ποια είναι η γνώμη και η στάση των πολιτών του νομού Ιωαννίνων απέναντι στη Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις. Στόχος μας είναι να εξετάσουμε κατά πόσο είναι ενημερωμένοι οι πολίτες του νομού πάνω στο θέμα της Δωρεάς και των Μεταμοσχεύσεων, κατά πόσο αποδέχονται και συμμετέχουν ενεργά στη Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις, ποιες οι αντιλήψεις τους σχετικά με τη Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις. Η έρευνα μας λοιπόν χωρίστηκε σε δύο μέρη με τα επιμέρους κεφάλαια για το καθένα. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει: Το πρώτο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται διάφοροι ορισμοί για την Δωρεά Οργάνων,οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να γίνει Δωρεά,τα κριτήρια που είναι απαραίτητα για να γίνει Δωρεά Οργάνων και τέλος τα όργανα που μπορούν να δωριστούν. 5

Το δεύτερο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρεται η κάρτα Δωρεάς Οργάνων,η Δήλωση δότη Ιστών και Οργάνων και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης. Το τρίτο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται τα νομικά ζητήματα της Δωρεάς Οργάνων. Το τέταρτο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται η ιστορική εξέλιξη των Μεταμοσχεύσεων, διάφοροι ορισμοί για τις Μεταμοσχεύσεις, ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων^.Ο.Μ), το εθνικό Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων(Ε.Σ.Μ) και η Υπηρεσία Συντονισμού και Ελέγχου Μεταμοσχεύσεων(Υ.Σ.Ε). Το Πέμπτο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα που προκύπτουν από τις Μεταμοσχεύσεις. Το έκτο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται στα ηθικά προβλήματα που προκύπτουν από τις Μεταμοσχεύσεις, οι ποινικές διατάξεις σχετικά με τις Μεταμοσχεύσεις,η νομοθεσία σχετικά με τα δικαιώματα των μεταμοσχευθέντων, η εικόνα των Μεταμοσχεύσεων στην χώρα μας καθώς και σε διεθνή επίπεδο και ποια η θέση της κοινωνίας. Το δεύτερο μέρος της εργασίας περιλαμβάνει: Το έβδομο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται ο σχεδιασμός και το μεθοδολογικό πλαίσιο της έρευνας, δηλαδή τα στάδια που ακολουθήθηκαν και τα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα. Το όγδοο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται τα χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων του δείγματος όπως:δημογραφικά χαρακτηριστικά (η ηλικία, το φύλο, η οικογενειακή κατάσταση, η υπηκοότητα, επάγγελμα, ασφαλιστικά ταμεία, γραμματικές γνώσεις και η περιοχή διαμονής του δείγματος). 6

Το ένατο κεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται τα αποτελέσματα της έρευνας που αφο ρά την Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις στο νομό Ιωαννίνων. 7

3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Ορισμός Δωρεάς Οργάνων Δωρεά οργάνων είναι η αφαίρεση ιστών και οργάνων από άνθρωπο, ζώντα ή νεκρό, με προορισμό τη μεταμόσχευση σε άλλον άνθρωπο, και γίνεται μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς. Αποτελεί για κάποιους τη μεγαλύτερη προσφορά και τη μεγαλύτερη απόδειξη ανθρωπιάς και μεγαλοψυχίας. Είναι η απόδειξη πως κι όταν ακόμα μια ζωή σταματάει άκαιρα και πρόωρα μπορεί να χαρίσει ζωή, μπορεί να συνεχίζεται. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ζουν σήμερα,κάνουν όνειρα για το μέλλον και απολαμβάνουν τις στιγμές με την οικογένεια τους χάρη στη μεγαλοψυχία κάποιων άλλων ανθρώπων και την αγάπη προς τον συνάνθρωπο οι οποίες τους οδήγησαν να δωρίσουν τα όργανα τους.12 Δωρεά Οργάνων μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους: Δωρεά από κλινικά νεκρούς ανθρώπους που βρίσκονται στη μονάδα εντατικής παρακολούθησης κάποιου νοσοκομείου. Δωρεά οργάνων από ασθενείς των οποίων η καρδιά έχει σταματήσει να λειτουργεί. Δωρεά από άτομα που βρίσκονται εν ζωή. Η πλειοψηφία των οργάνων προέρχονται από κλινικά νεκρούς δωρητές- ανθρώπους των οποίων οι εγκέφαλοι νεκρώθηκαν ενώ αυτοί βρισκόντουσαν σε Μο 1http:// www..papaki.panteion.gr/teuxos 15/organs 2 htpp://www.transplantation.gr 8

νάδα Εντατικής Θεραπείας και ανέπνεαν με τη βοήθεια μηχανήματος και των οποίων η καρδιά δεν έχει σταματήσει να χτυπάει. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να είχαν πάθει εγκεφαλικό ή να είχαν εμπλακεί σε ατύχημα. Μερικές φορές τα νεφρά κι όχι άλλα όργανα μπορεί να αφαιρεθούν από δωρητές των οποίων η καρδιά έχει σταματήσει. Τα νεφρά πρέπει να αφαιρεθούν μέσα σε 30-45 λεπτά από τη στιγμή που σταματάει η καρδιά, αλλιώς δεν θα είναι κατάλληλα για μεταμόσχευση. Όταν το προσωπικό του νοσοκομείου αναγνωρίσει ένα πιθανό δωρητή, θα πρέπει να προσεγγίσει την οικογένεια του με σεβασμό και ευαισθησία για να συζητήσουν την πιθανότητα δωρεάς των οργάνων του. Σε πολλές περιπτώσεις, οικογένειες βρίσκουν μια παρηγοριά για το θάνατο του ανθρώπου τους δωρίζοντας τα όργανα του. Όργανα μπορούν να δωριστούν από: Συγγενή εξ' αίματος γονέας,αδελφός-ή, ή τέκνο Μη εξ' αίματος συγγενής σύζυγο,πρόγονο ή πρόγονη, ή θετό γονέα /θετό τέκνο, άτομο στενά συν- δεδεμένο με τον παθόντα. Κριτήρια επιλογής δοτών οργάνων Ηλικία μέχρι εβδομήντα πέντε χρόνων Γνωστή αιτία θανάτου Εγκεφαλικός θάνατος (όχι απαραίτητος για δότης οργάνων) 9

Όχι λοιμώδη νόσημα Όχι σηψαιμία Όχι σοβαρή αρτιοσκλήρυνση Όχι κακοήθες νόσημα (εκτός από πρωτοπαθή όγκο εγκεφάλου) Όχι τραυματισμός ή φλεγμονή οργάνων που θ' αφαιρεθούν για μεταμόσχευση) Αρνητικό αντιγόνο για ηπατίτιδες Β και C Αρνητικά αντισώματα για AIDS Όχι σε ηλικία κάτω των δεκαοχτώ χρόνων Ειδικά κριτήρια καταλληλότητας οργάνων και ιστών είναι για: - τους νεφρούς: ηλικία μέχρι τα εβδομήντα χρόνων, όχι ιστορικό νεφροπάθειας, καλή νεφρική λειτουργία και ικανοποιητική διούρηση. - το ήπαρ: ηλικία μέχρι πενήντα πέντε χρόνων, φυσιολογικές δοκιμασίες η- πατικής λειτουργίας, όχι χρήση αλκοόλ. - το πάγκρεας: ηλικία μέχρι πενήντα χρόνων, φυσιολογική τιμή αμυλάσης, όχι οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη. - τη καρδιά: ηλικία μέχρι πενήντα χρόνων, φυσιολογική ακτινογραφία θώρακα, φυσιολογικό ηλεκτροκαρδιογράφημα, όχι μακρά περίοδος καρδιακής ανακοπής. - τους πνεύμονες: ηλικία μέχρι πενήντα χρόνων, όχι πνευμονικό τραύμα ή φλεγμονή, φυσιολογική ακτινογραφία θώρακα, φυσιολογικό ηλεκτροκαρδιογράφημα, όχι μακρά παραμονή στον αναπνευστήρα,όχι καπνιστής. 10

- τους κερατοειδείς: ηλικία από πενήντα μέχρι εβδομήντα πέντε χρόνων, όχι ιστορικό ενδοφθάλμιας επέμβασης ή νόσου. - τα οστικά μοσχεύματα(οστά, περιτονίες, σύνδεσμος): ηλικίας από δέκα- ε βδομήντα πέντε χρόνων, όχι βαριά μεταβολικά νοσήματα, όχι ανοιχτό Η τελική εκτίμηση για την ηλικία γίνεται από τους ιατρούς τραύμα, των Μονάδων Μεταμοσχεύσεων. 11

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙ ΝΟΥΝ ΔΟΤΕΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ά. Το γεγονός ότι τεκμηριώνετε εκ των προτέρων την επιθυμία σας να είστε δότες, αυτό σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επηρεάσει την περίθαλψη που θα σας δοθεί σε περίπτωση επείγοντος3 περιστατικού. Ο πρωταρχικός στόχος είναι πρώτα απ' όλα να σωθεί η δική σας ζωή. 5. Οι ασθενείς οι οποίοι θα δεχθούν τα δικά σας,θα επιλεγούν βάσει της σοβαρότητας της ασθένειας τους, βάσει του χρόνου αναμονής που είχαν μέχρι τώρα και βάσει άλλων ιατρικών δεδομένων. Η οικονομική δύναμη του ασθενούς που θα επωφεληθεί και το πόσο διάσημος είναι δεν επηρεάζουν την απόφαση της επιλογής. ε. Δεν υπάρχει οικονομική επιβάρυνση ούτε για σας ούτε για την οικογένεια σας εάν αποφασίσετε να είστε δότης οργάνων. (1. Οι περισσότερες θρησκείες συμφωνούν με τη Δωρεά οργάνων. ε. Το σώμα μας δεν πρόκειται να υποστεί αλλαγές στη εμφάνιση 3 1ιΙρρ://\νλν\ν.ιτιε(11οο1ί ηει/βπϊειε 12

ί. Τήρηση ανωνυμίας: Η ταυτότητα του νεκρού δότη δεν αποκαλύπτεται στον λήπτη και στην οικογένεια του. Δεν αποκαλύπτεται επίσης η ταυτότητα του λήπτη στην οικογένεια του νεκρού δότη. 1.4. Όργανα και ιστοί που μπορούν να δωριστούν Τα όργανα τα οποία μπορούν να μεταμοσχευτούν είναι: > Η καρδιά > Οι νεφροί > Το ήπαρ > Οι πνεύμονες > Το πάγκρεας > Ο μυελός των οστών > Ο κερατοειδής του οφθαλμού > Το δέρμα > Τα οστά Οι τεχνικές συνεχώς βελτιώνονται και σύντομα θα είναι δυνατή η Μεταμόσχευση και άλλων οργάνων.4 1.5. Η επιλογή ποια όργανα να δωρίσω και ποια όχι Ο ίδιος ο δότης μπορεί να καθορίσει ποια όργανα θέλει να δωρίσει. Η δήλωση δωρεάς δίνει τη δυνατότητα να επισημάνει τον ιστό, το όργανο ή τα όργανα που επιθυμεί να δωρίσει ο δότης. 4 http://www.transplantation.gr 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΔΩΡΕΑΣ ΚΑΙ ΑΦΑΙ ΡΕΣΗΣ ΟΡΓΑΝΩΝ 2.1. Κάρτας δωρεάς οργάνων Μετά τη συμπλήρωση και αποστολή στον Ε.Ο.Μ.(Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων) της «δήλωσης δωρεάς οργάνων», ο δυνητικός δότης πρέπει να συμπληρώσει την «κάρτα δωρεάς οργάνων», την οποία οφείλει να φέρει πάντοτε μαζί του. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνει τις διαδικασίες για την υλοποίηση της επιθυμίας του. 2.2. Δήλωση Δότη Ιστών και Οργάνων Για να δηλώσει κάποιος εν ζωή την επιθυμία του να γίνει δωρητής ιστών και οργάνων μετά θάνατο θα πρέπει να συμπληρώσει την ειδική έντυπη δήλωση του Υ πουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων5, την κεντρική διάθεση της οποίας έχει η Υ. Σ. Ε. Το έντυπο αυτό βρίσκεται: > στην Υ. Σ. Ε. > στα Κέντρα και στους Σταθμούς Αιμοδοσίας των νοσοκομείων της χώρας. > στα γραφεία Κοινωνικής και Ιατροκοινωνικής 5 (Υ.Σ.Ε) Υπηρεσία Συντονισμού και Ελέγχου Μεταμοσχεύσεων 14

Υπηρεσίας των Νοσοκομείων καν στα Κέντρα Υγείας της χώρας. > στις Διευθύνσεις και στα Τμήματα Υγιεινής και στα Αγροτικά Ιατρεία των Νομαρχιών. > σε Κοινωνικούς Φορείς που συνεργάζονται με την Υ.Σ.Ε. Μετά τη συμπλήρωση της Δήλωσης Δότη Ιστών και Οργάνων η Υ.Σ.Ε. αποστέλλει στον δικαιούχο ειδικό Δελτίο Δότη. Οποιοσδήποτε άνδρας ή γυναίκα μπορεί να γίνει δωρητής οργάνων. Για τα παιδιά απαιτείται η ενυπόγραφη συγκατάθεση των δύο γονέων. Η δήλωση δότη ιστών και οργάνων είναι ανακλητή, οποιαδήποτε στιγμή. Κάθε δωρητής δεν σημαίνει ότι θα γίνει τελικά και δότης μετά τον θάνατο εφ' όσον δεν πληροί τα ιατρικά κριτήρια καταλληλότητας. Κάθε δήλωση ελέγχεται για την ορθή συμπλήρωση της, αριθμείται, ενημερώνεται ο Η/Υ, εκτυπώνεται το Δελτίο Δότη και εν συνεχεία γίνεται συγκριτικός έλεγχος της δήλωσης και του Δελτίου. 2.3. Ευαισθητοποίηση Κοινής Γνώμης Ο Ε.Ο.Μ. έχει ξεκινήσει από τον Μάρτιο του 2001 μια εκστρατεία ενημέρωσης του Ελληνικού πληθυσμού στοχεύοντας έτσι στην ευαισθητοποίηση της Κοινής Γνώμης και στην ευρύτερη διάδοση της ιδέας της Δωρεάς οργάνων στους πολίτες της χώρας μας. 15

Η ενημερωτική εκστρατεία προσπαθεί να φτάσει το μήνυμα της δωρεάς οργάνων σε κάθε άκρη της Ελληνικής Επικράτειας μέσα από πλούσιες και πολύ επίπεδες δράσεις : ο Δημιουργία και διάθεση έντυπου ενημερωτικού υλικού (αφίσα, φυλλάδια, αυτοκόλλητα) σε Σχολεία, Νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας, Αγροτικά Ιατρεία, Κέντρα και Σταθμούς Αιμοδοσίας, Νομαρχίες, Δημόσιους Οργανισμούς και Τράπεζες όλης της χώρας. ο Αναγραφή σε τακτά χρονικά διαστήματα ενημερωτικού μηνύματος στους φακέλους αλληλογραφίας που διακινούνται από τα ΕΛ.ΤΑ σε όλη τη χώρα όπως και στους λογαριασμούς της ΔΕΗ και του OTE. ο Ανάρτηση αφίσας για τη Δωρεά Οργάνων στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς του Ν. Αττικής (λεωφορεία, τρόλεϊ, σιδηρόδρομος). ο Εκπομπή ενημερωτικού μηνύματος από τα ράδιο - τηλεοπτικά μέσα μαζικής επικοινωνίας όλης της χώρας. ο Σειρά ενημερωτικών ομιλιών και εκπομπών σε συνεργασία με διάφορους φορείς. ο Μεταγλώττιση εικοσα-λεπτης video ταινίας της Eurotransplant σχετικής με τη δωρεά και τη μεταμόσχευση οργάνων για την προβολή της σ' ενημερωτικές ομιλίες όπως και σε διάφορες Μονάδες του Στρατού. ο Έκδοση ενημερωτικού Δελτίου. ο Παραγωγή έντυπου υλικού, τηλεοπτικά σποτ, δελτία τύπου, αφίσες κι διαφημιστικές καταχωρήσεις σε εφημερίδες και περιοδικά. ο Παρεμβάσεις εικαστικών καλλιτεχνών και διοργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. 16

ο Δημιουργία μιας «Έκθεσης Μεταμόσχευσης» στην οποία ο επισκέπτης θα ε νημερώνεται πλήρως μέσα από φωτογραφίες κείμενα, έντυπα, ταινίες κτλ. για τη μεταμόσχευση και τη σημασία της. ο Διοργάνωση, στα πλαίσια της γενικής προσπάθειας για τη διάδοση της ιδέας δωρεάς οργάνων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «Ευρωπαϊκής Ημέρας» για τη διάδοση της ιδέας της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων.6 6 http://www.crisxt.com 17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΩ ΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ 3.1. Νομοθεσία σχετικά με την αφαίρεση οργάνων από ζωντανό δότη Από νομικής πλευράς σε κάθε «ζώσα» μεταμόσχευση τίθενται τα προστατευόμενα συμφέροντα δύο προσώπων (δότη και λήπτη) αντιμέτωπα από το νόμο. Συγκρούονται η ζωή, η σωματική ακεραιότητα και η υγεία, ως ιδιαίτερες εκδηλώσεις του δικαιώματος της προσωπικότητας τόσο του δότη, όσο και του λήπτη. Κάθε μεταμόσχευση που γίνεται από ζώντα δότη έχει το χαρακτήρα προσωπικής θυσίας γιατί θέτει τον δότη όχι μόνο σε σωματικό και ψυχολογικό πόνο, αλλά και σε κινδύνους σοβαρούς για την υγεία του και πιθανόν για τη ζωή του.7 Η δόση οργάνου από ζωντανό δότη είναι πράξη θεμιτή και έγκυρη μόνον όταν είναι καρπός αυτόβουλης και ενσυνείδητης επιλογής, προσωπικής αυτοθυσίας και αλληλεγγύης προς τον κινδυνεύοντας συνάνθρωπο. Αντίθετα είναι αθέμιτη και παράνομη ιατρική πράξη και η συναίνεση του δότη ανίσχυρη, αν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες αποφασίζεται και τελείται δηλώνουν αντίθεση προς τα χρηστά ήθη, π.χ. όταν συμφωνείται αντάλλαγμα ή όταν η ζημιά που προκαλείται στην υγεία του δότη είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την ωφέλεια του λήπτη. 7 Π. Ζέπου και Γ. Μιχαηλίδη - Νουάρου, Αι Μεταμοσχεύσεις οργάνων ή ιστών ανθρωπίνων εξ από ψεως Αστικού Δικαίου,Εφημερίς Ελλήνων Νομικών (ΕΕΝ)τόμ.41,Ιούνιος 1974,σελ.441 18

Για να συντελεστεί η «ζώσα» μεταμόσχευση πρέπει η προσφορά οργάνου να γίνεται σε συγκεκριμένο λήπτη, ο οποίος και να την αποδεχθεί με την ελεύθερη βούληση του. Προϋποθέσεις και διαδικασία 1.) Η αφαίρεση ιστών και οργάνων για μεταμόσχευση από ζωντανό δότη επιτρέπεται μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς και με τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α. Ο δότης να είναι ενήλικος και να μην τελεί σε κατάσταση δικαστικής απαγόρευσης ή αντίληψης, β. να υπάρχει ιστοσυμβατότητα μεταξύ δότη και λήπτη, γ. να μην ανακύπτουν, κατά την κρίση των υπεύθυνων γιατρών8 της νοσηλευτικής μονάδας, όπου ενεργείται η αφαίρεση, προφανείς σοβαροί κίνδυνοι για τη ζωή ή την υγεία του δότη. δ. ο δότης να έχει δηλώσει ελεύθερα τη βούλησή του για προσφορά του μοσχεύματος. Η δήλωση αυτή του δότη είναι ανακλητή μέχρι την αφαίρεση και γίνεται: με συμβολαιογραφικό έγγραφο ή με έγγραφο στο οποίο η Αστυνομική Αρχή, να έχει βεβαιώσει το γνήσιο της υπογραφής του υποψηφίου δότη ή προφορικά, με καταχώριση σε ειδικό βιβλίο που τηρείται στο Νοσηλευτικό Ίδρυμα, όπου θα γίνει η αφαίρεση, ενώπιον δύο μαρτύρων, οι οποίοι και υπογραφούν μαζί με τον υποψήφιο δότη. ε. Να μην αντιλέγει με οποιοδήποτε τρόπο, ο τυχόν συγκεκριμένος λήπτης, ή εάν είναι ανήλικος, εκείνος που έχει την επιμέλεια του προσώπου του. Εάν ο Ν. 13 83/Α/1983,αρ.φυλλ. 106,αρθ.5 19

λήπτης βρίσκεται σε κατάσταση δικαστικής απαγόρευσης την αντίρρηση μπορεί να διατυπώσει ο νόμιμος εκπρόσωπός. 2. ) Η αφαίρεση μυελού των οστών από ανηλίκους επιτρέπεται κατ', εξαίρεση εφόσον δότης και λήπτης: είναι αδέλφια, έχουν πλήρη ιστοσυμβατότητα και υπάρχει, συναίνεση εκείνου που έχει την επιμέλεια του προσώπου. 3. ) Σε κάθε περίπτωση αφαίρεσης και μεταμόσχευσης κατά τις διατάξεις αυτού του άρθρου, οι υπεύθυνοι γιατροί είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν με κάθε λεπτομέρεια, τον υποψήφιο δότη και λήπτη για τις δυνατές συνέπειες της αφαίρεσης και της μεταμόσχευσης. Σε όλες τις περιπτώσεις αφαίρεσης και μεταμόσχευσης οι υπεύθυνοι γιατροί της μονάδας μεταμόσχευσης είναι υ ποχρεωμένοι να διαπιστώνουν ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου αυτού. 4. ) Όλα τα σχετικά έγγραφα φυλάγονται σε ειδικό φάκελο, που τηρείται στο Νοσηλευτικό Ίδρυμα που γίνεται η μεταμόσχευση. 20

3.2. Υποχρέωση ενημέρωσης δότη - λήπτη Για να κατανοήσει επομένως ο δότης, τη σημασία και το μέγεθος της προσφοράς του και προκειμένου να εκφράσει ρητά την αβίαστη, ελεύθερη και ευσυνείδητη συναίνεσή του, απαιτείται προηγουμένως να έχει από τον υπεύθυνο γιατρό μια πλήρη και συστηματική ενημέρωση για τις μετεγχειρητικές συνέπειες και τους κινδύνους που συνεπάγεται για την υγεία του η αφαίρεση του συγκεκριμένου οργάνου. Ο δότης πρέπει ενημερώνεται όχι μόνο για τους συνηθισμένους κινδύνους από την στέρηση ενός οργάνου του, αλλά και γι' αυτούς που μπορεί να προκύψουν στο μέλλον από α στάθμητους παράγοντες π.χ. σε περίπτωση ατυχήματος9 ή σε περίπτωση ασθένειας του νεφρού που απέμεινε.κατ' αρχήν πριν από κάθε επέμβαση θα πρέπει να προηγηθεί διάγνωση της υγείας του δότη, για την οποία ο γιατρός για τυχόν σφάλματα, όπως σε κάθε διάγνωση. Μετά τη διάγνωση ο δότης θα πρέπει να ενημερωθεί για την κατάσταση της υγείας του και αν υπάρχουν κίνδυνοι να του αναγγελθεί ότι δεν μπορεί να γίνει δότης. Η μεταμόσχευση που γίνεται, ενώ είναι γνωστό ότι οι επιβλαβείς επιπτώσεις για τη ζωή ή της υγεία του δότη από την αφαίρεση οργάνου του είναι σημαντικά μεγαλύτερος από το όφελος του λήπτη, είναι ενάντια στα χρηστά ήθη και είναι παράνομη ιατρική πράξη, απαγορευμένη και από το άρθρο 5 παρ. 1 γ' του Ν. 1383/83. Για να είναι ηθικά δικαιολογημένη μια μεταμόσχευση πρέπει να υπάρχει μια πρόσφορη αναλογία μεταξύ της βλάβης που υφίσταται ο ζωντανός δότης και της ω φέλειας του λήπτη. Πρέπει δηλαδή για τον λήπτη η μεταμόσχευση να είναι η τελευταία δυνατότητα διάσωσης της ζωής του ή βελτίωσης της υγείας του και να έχει σημαντικές πιθανότητες επιτυχίας, για το δότη η βλάβη να είναι ασήμαντη και περιορισμένοι οι μελλοντικοί κίνδυνοι για την υγεία του. 9 Α.Τσαρπάλα,Ποινικά προβλήματα εκ των Μεταμοσχεύσεων,Ποινικά Χρονικά,σ.272 21

Ο γιατρός επομένως διαπράττει ιατρικό σφάλμα και ευθύνεται, εάν π.χ. προχωρήσει στην αφαίρεση του υγιούς νεφρού του δότη, ενώ ο άλλος πάσχει ακόμη και στην περίπτωση που ο δότης το γνωρίζει αλλά λόγω προσωπικών κινήτρων π.χ. συγγενικού δεσμού με το λήπτη, επιμείνει και εκφράζει ρητά τη συναίνεση του, καθώς και ότι αναλαμβάνει ο ίδιος τον κίνδυνο για τη μελλοντική υγεία ή επιβίωση του. Ο δότης πρέπει επίσης να ενημερωθεί και για την κατάσταση της υγείας του λήπτη, καθώς και για τις πιθανότητες επιβίωσης τους, ώστε να σταθμίσει το όφελος από την προσφορά και να μην προβεί σε δυσανάλογη και άσκοπη θυσία. Μόνο ύστερα από μια τόσο λεπτομερή ενημέρωση μπορεί ο δότης να αποφασίσει ευσυνείδητα και αβίαστα και να παρέχει την έγκυρη συναίνεσή του για τη χειρουργική επέμβαση της αφαίρεσης ιστού ή οργάνου από το σώμα του, με σκοπό τη μεταμόσχευση στο πρόσωπο που κινδυνεύει. Η ενημέρωση του δότη θα πρέπει να γίνεται κατά τρόπο που να παρέχει τη δυνατότητα στο γιατρό απόδειξης ότι πράγματι έγινε. Σκόπιμο είναι στην έγγραφη συναίνεση του δότη να κάνει λόγο ότι συναινεί, αφού προηγουμένως ενημερώθηκε για όλες τις συνέπειες της συγκεκριμένης χειρουργικής επέμβασης στην οποία θα υποβληθεί και να αναγράφεται το όνομα του γιατρού που έκανε την ενημέρωση. Εξ ίσου λεπτομερής πρέπει να είναι και η ενημέρωση του λήπτη. Κατ' αρχήν πρέπει να γίνει διάγνωση της υγείας του λήπτη, για την οποία ο γιατρός ευθύνεται όπως σε κάθε διάγνωση. Μόνο τότε, θα πρέπει να προχωρήσει ο γιατρός στη μεταμόσχευση, εάν κατά την κρίση του τα πλεονεκτήματα από αυτή είναι μεγαλύτερα από τους κινδύνους που αντιμετωπίζονται. Σε περίπτωση που οι πιθανότητες επιτυχίας είναι ελάχιστες η μεταμόσχευση δικαιολογείται μόνο αν ήταν σίγουρο ότι ο θάνατος θα επερχόταν χωρίς αυτήν σε μικρό χρονικό διάστημα. 22

Ο λήπτης πρέπει να ενημερωθεί για την κατάσταση της υγείας του, καθώς και για ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος θεραπείας του. Πρέπει να ενημερωθεί για τις πιθανότητες επιτυχίας ή αποτυχίας της μεταμόσχευσης, τις προοπτικές επιβίωσης του. Τους πιθανούς κινδύνους αποβολής του μοσχεύματος ή την ανάγκη και άλλη μεταμόσχευσης. Ο γιατρός δεν είναι υποχρεωμένος να ενημερώσει το λήπτη για την καταλληλότητα του μοσχεύματος, η επιλογή του οποίου είναι αποκλειστικά θέμα ιατρικής κρίσης και ευθύνης. Είναι όμως υποχρεωμένος να ενημερώσει το λήπτη για το αν η μεταμόσχευση συγκεκριμένου ιστού ή οργάνου ή η μέθοδος που θα ακολουθήσει βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο στη χώρα που τελείται, έτσι ώστε ο λήπτης να συναινέσει έχοντας γνώση αυτού. Όπως προαναφέρθηκε, η δόση οργάνου είναι μορφή σύμβασης από ελευθερότητα, που πρέπει να απευθύνεται σε συγκεκριμένο λήπτη, ο οποίος δικαιούται να την αποδειχθεί ή όχι. Δεν αρκεί επομένως να μην έχει αντίρρηση ο λήπτης για τη μεταμόσχευση ως χειρουργική επέμβαση, αλλά απαιτείται να μην αντιλέγει στη λήψη του μοσχεύματος από συγκεκριμένο ζωντανό δότη. Σε περίπτωση που ο λήπτης είναι ανήλικος έχουν δικαίωμα να συναινέσουν ή να αρνηθούν τη μεταμόσχευση, τα πρόσωπα που ασκούν την επιμέλεια του. Σε περίπτωση αδικαιολόγητης άρνησης αυτούς, προκειμένου να αποτραπεί κίνδυνος για τη ζωή ή την υγεία του ανηλίκου, ο εισαγγελέας Πρωτοδικών χορηγεί την απαιτούμενη άδεια για ιατρική επέμβαση ύστερα από αίτηση του θεράποντος γιατρού ή του Διευθυντή αυτούς κλινικής. Σε περίπτωση που ο λήπτης είναι δικαστικά απαγορευμένος την τυχόν αντίρρηση εκφράζουν οι νόμιμοι εκπρόσωποι του. Εάν αυτή είναι αδικαιολόγητη π. χ. οφείλεται σε αμάθεια ή κακοβουλία, ο γιατρός μπορεί να επέμβει, διότι στην προκειμένη 23

περίπτωση η βούληση των εκπροσώπων δεν ανταποκρίνεται αυτούς την εικαζόμενη θετική βούληση του δικαστικού απαγορευμένου υποψηφίου λήπτη. 3.3. Νομοθεσία σχετική με την αφαίρεση οργάνων από νεκρό δότη Προϋποθέσεις και διαδικασία Η αφαίρεση ιστών και οργάνων από νεκρό δότη με σκοπό τη μεταμόσχευση επιτρέπεται μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς. Η αφαίρεση διενεργείται μετά την επέλευση του θανάτου, έστω και αν οι λειτουργίες ορισμένων οργάνων διατηρούνται με τεχνητά μέσα. Η αφαίρεση διενεργείται εφόσον ο δυνητικός δότης10 εγγράφως συναινέσει σε αυτήν. Η αφαίρεση αποκλείεται αν είχε εγγράφως εκφράσει την άρνησή του. Σε κάθε γενική απογραφή του πληθυσμού, κάθε ενήλικος απογραφόμενος α τομικά καλείται να δηλώσει εγγράφως, σε ειδικό έντυπο διαβιβαζόμενο στον Ε.Ο.Μ., αν συναινεί ή όχι στην αφαίρεση ιστών και οργάνων του σώματός του για μεταμόσχευση μετά το θάνατό του. Εφόσον παρόμοια δήλωση δεν έχει ήδη γίνει, οι δήμοι και τα ασφαλιστικά ταμεία μπορούν να φροντίζουν για τη λήψη των σχετικών δηλώσεων από τους δημότες ή τους ασφαλισμένους τους. Αν ο δυνητικός δότης δεν είχε εκφράσει τη συναίνεσή του ή την άρνησή του, η αφαίρεση διενεργείται εφόσον δεν αντιτίθεται σε αυτήν ο σύζυγος, τα ε νήλικα τέκνα, οι γονείς ή τα αδέλφια του. 10 Ν.2737/Α/1999,αρ.φυλλ.174,αρθ.12 24

Η συναίνεση ή η άρνηση είναι πάντοτε ελεύθερα ανακλητή. Η συναίνεση ή η άρνηση παρέχεται από ενήλικο πρόσωπο που δεν τελεί υπό πλήρη στερητική συμπαράσταση και που είναι σε θέση να εκφράσει ελεύθερα τη βούλησή του. Όταν ο θεράπων ιατρός διαγνώσει νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους και εφόσον οι λειτουργίες ορισμένων οργάνων διατηρούνται με τεχνητά μέσα, υποχρεούται να προβεί από κοινού με έναν αναισθησιολόγο και ένα νευρολόγο ή νευροχειρούργο στη σύνταξη του σχετικού πιστοποιητικού Η αφαίρεση ιστών και οργάνων από νεκρό δότη γίνεται με τον προσήκοντα σεβασμό δότης και κάτω από κατάλληλες συνθήκες. Η επέμβαση για τη λήψη μοσχεύματος προηγείται άλλων επεμβάσεων που δεν έχουν επείγοντα Αμέσως μετά το θάνατό τους, οι δυνητικοί δότες, που είχαν δώσει τη θανάτου. χαρακτήρα. συναίνεσή τους για την αφαίρεση ιστών και οργάνων μετά το θάνατό τους, καταχω- ρούνται σε κατάλογο που συντάσσει ο Ε.Ο.Μ. 25

3.4. Συναίνεση για τη μετά θάνατο δωρεά οργάνων Το σύστημα της συναίνεσης βασίζεται στην ευσυνείδητη βούληση του δότη να γίνει δωρητής του σώματος του μετά το θάνατο του και θεωρεί ότι καμία αφαίρεση οργάνων ή ιστών δεν είναι επιτρεπτή, αν ο νεκρός δεν είχε εκφράσει εν ζωή την ε λεύθερη και συνειδητή συναίνεση του. Η λύση αυτή αποκλείει την εμπορευματοποίηση ανθρωπίνων οργάνων, αφού σε όλες τις νομοθεσίες ο άνθρωπος μπορεί να διαθέσει το σώμα του μετά το θάνατό του όχι για οικονομικούς, αλλά μόνο για επιστημονικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς. Η συναίνεση του νεκρού δότη δεν έχει το χαρακτήρα συγκατάθεσής του για τη χειρουργική επέμβαση της λήψης του μοσχεύματος, που δίνεται ύστερα από σχετική ενημέρωση του γιατρού, πριν από το θάνατο του δότη. Η συναίνεση στην προκειμένη περίπτωση αποτελεί μονομερή δικαιοπραξία αιτία θανάτου, από ελευθεριότητα που έχει ανθρωπιστικό και ηθικό χαρακτήρα. Η δήλωση βουλήσεως του δότη για διάθεση ιστών ή οργάνων του σώματός του μετά το θάνατό του δεν απευθύνεται σε συγκεκριμένο πρόσωπο. Δεν απευθύνεται ούτε στους συγγενείς ούτε στους κληρονόμους, αν και τους δεσμεύει με την έννοια ότι μπορούν να εναντιωθούν. Αλλά δεν απευθύνεται ούτε και σε συγκεκριμένο γιατρό ή σε συγκεκριμένο λήπτη. Απλώς υλοποιείται από τους γιατρούς που είναι αρμόδιοι11 για την αφαίρεση του οργάνου που δωρίθηκε, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να κρατήσουν το σώμα από τους συγγενείς του δότη, μέχρι να συντελεστεί η αφαίρεση και από τους γιατρούς που θα κάνουν τη μεταμόσχευσή του στον κατάλληλο λήπτη κατά την ιατρική κρίση και ευθύνη τους. 11 Α,Βάρκα/Αδάμη και Κ.Κονιαβίτου,Η νομική φύση των βαλβίδων καρδιάς ανθρώπινης προέλευσης.ιατροτεχνολογικά προϊόντα ή αλληλομοσχεύματα,ελλ.δ/νση,τόμ.38,1997,σ.77 26

3.5. Το σύστημα της αντίρρησης Το σύστημα της αντίρρησης επιτρέπει την «πτωματική» λήψη μοσχευμάτων εφ' όσον ο νεκρός δεν είχε εκδηλώσει εν ζωή την αντίθεση του στη μετά θάνατο δωρεά των οργάνων του μια αντίθεση που μπορεί να εκφραστεί ακόμη και την τελευταία στιγμή. Η λύση αυτή είναι η άλλη πλευρά του νομίσματος. Προσδιορίζει αρνητικά τη θέση του ανθρώπου στη μετά θάνατο δωρεά οργάνων. Είναι μια λύση απόλυτα εναρμονισμένη με το δίκαιο της προσωπικότητας, αφού κάθε άνθρωπος δικαιούται, δεν υποχρεώνεται, να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο και επομένως είναι απόλυτα ε λεύθερος να επιλέξει τη μη διάθεση του σώματός του ή οργάνων του, εκφράζοντας την αντίθεσή του. Το σύστημα της αντίρρησης είναι σίγουρο ότι βοηθάει ποσοτικά στην εξεύρεση μοσχευμάτων περισσότερο απ' ότι το σύστημα της συναίνεσης αφού κάθε δυνητικός δότης οργάνων που δεν έχει αντιταχθεί στη μετά θάνατο δωρεά, μπορεί να είναι δότης πολλαπλών οργάνων. Εξάλλου είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι είναι αρνητικοί στη θέση τους απέναντι στο θάνατο. Για τους ίδιους λόγους (το φόβο του θανάτου, τον ατομισμό, την αδιαφορία) πολλοί αποφεύγουν να πάρουν θετική στάση ως προς τη διάθεση οργάνων του σώματός τους. Η μετά θάνατο δωρεά οργάνων που στηρίζεται στην έλλειψη ρητής αντίρρησης του νεκρού είναι νόμιμη και κοινωνικά παραδεκτή εάν ο νεκρός δότης είχε πλήρως ενημερωθεί ότι μόνο μια δική του αντίρρηση θα μπορούσε να σταματήσει τη λήψη μοσχευμάτων από το νεκρό σώμα του για μεταμόσχευση. Το σύστημα της αντίρρησης προϋποθέτει επομένως μια συστηματική και συνεχή ενημέρωση των πολιτών, 12 12 Α.Βάρκα/Αδάμη και Κ.Κονιαβίτου,Η νομική φύση των βαλβίδων καρδιάς ανθρώπινης προέλευσης.ιατροτεχνολογικά προϊόντα ή αλληλομοσχεύματα,ελλ.δ/νση,τόμ.38,1997,σ.77 27

τόσο για την αναγκαιότητα και τον ανθρωπιστικό και ηθικό χαρακτήρα των μεταμοσχεύσεων, όσο και για το ότι κάθε πολίτης θα θεωρείται δυνητικός δότης οργάνων, εκτός αν δηλώσει τη ρητή αντίρρηση του. Ο τρόπος της αποδοτικότερης λειτουργίας του συστήματος της αντίρρησης για τη μετά θάνατο δωρεά οργάνων είναι για κάθε χώρα θέμα σωστού προγραμματισμού. 28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕ ΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ 4.1 Ιστορική εξέλιξη των μεταμοσχεύσεων οργάνων Τη σημασία των μεταμοσχεύσεων είχαν εννοήσει και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Αναφορές που παραπέμπουν σε μεταμοσχεύσεις υπάρχουν ακόμα και στη μυθολογία που εκφράζεται με το μύθο του Δαίδαλου και Ίκαρου και στα βιβλικά κείμενα. Στην Κίνα το 300 π.χ. σύμφωνα με κάποια γραπτά κείμενα που σώζονται μέχρι σήμερα, έγινε η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς από το μυθικό ήρωα Píen Chiao. Κατά την περίοδο της αρχαιότητας στην Ελλάδα οι σημαντικότερες αναφορές στη μεταμόσχευση εμφανίζονται στο έργο του Γαληνού και στη συνέχεια στην Ινδία όπου το 700 π.χ. στο κείμενο Suschouta Shawhita περιγράφονται μεταμοσχεύσεις ιστών και αυτομεταμοσχεύσεις δέρματος Η πρώτη αξιόπιστη αναφορά μεταμοσχευτικής εγχειρίσεως χρονολογείται από το 1823, όταν ο Γερμανός φιλόσοφος Carl Bunger, διενήργησε πλαστική χειρουργική στη μύτη μιας γυναίκας, παίρνοντας μόσχευμα από τον μηρό της. το 1906 ο Αυστριακός οφθαλμολόγος Edward Zim πραγματοποίησε την πρώτη μεταμόσχευση κερατοειδούς, προλειαίνοντας το έδαφος για τους χειρουργούς, ώστε να προβαίνουν στη χρήση πτωματικού υλικού ή υλικού που προερχόταν από δωρητές. Η πιο σημαντική όμως ανακάλυψη έλαβε χώρα το 1954, όταν δύο γιατροί, ο Joseph Murray και ο David Hume πραγματοποίησαν την πρώτη μεταμόσχευση νεφρού από ζωντανό δότη σε μονοζυγώτες διδύμους. Το γεγονός αυτό άνοιξε την πόρτα σε αυτό που θα γινόταν σύντομα η υπόσχεση για ανανεώσιμη υγεία και ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους. Πενήντα σχεδόν χρόνια αργότερα οι γιατροί ανέφεραν επιτυχείς μεταμοσχεύσεις καρδιάς, πα- 29

γκρέατος, παγκρεατικών νησιδιοκυττάρων, εντέρου, πνεύμονος, ήπατος, νεφρών, δίνοντας έτσι ελπίδα ζωής στους παθόντες. Οι πρώτες μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας έγιναν πριν 35 χρόνια και αφορούσαν νεφρούς από συγγενείς δότες. 31

4.2. Ο ρισμός μεταμοσχεύσεων Η μεταμόσχευση, δηλαδή η αντικατάσταση φθαρμένων ανθρωπίνων οργάνων, αποτελεί για πολλούς συνανθρώπους μας τη μοναδική ρεαλιστική ελπίδα για μια υγιή και παραγωγική ζωή, έχει καθιερωθεί ως ευρέως αποδεκτό μέρος της ιατρικής θεραπείας και θεωρείται ως μία νίκη του ανθρώπου στην πάλη του με την αρρώστια και το θάνατο. Για να λάβει, όμως, σάρκα και οστά ένα ευρύ μεταμοσχευτικό πρόγραμμα απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δωρεά οργάνων, ένα θέμα δύσκολο όχι τόσο ως ιατρικό - επιστημονικό επίτευγμα όσο γιατί προκαλεί κοινωνικά διλήμματα, και στην πατρίδα μας και σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ, παράλληλα, για την ανάπτυξή του α παιτείται η κοινωνική στήριξη, η οποία δεν μπορεί να υπάρξει. Επιπλέον, όπως συμβαίνει με όλες τις ανθρώπινες εξελίξεις, αυτός ο ιδιαίτερος χώρος της ιατρικής επιστήμης, παρά την ελπίδα που προσφέρει, παρουσιάζει επίσης κάποια σοβαρά θέματα που πρέπει να εξεταστούν. Ο χρόνος έχει καταξιώσει πλέον τις μεταμοσχεύσεις ως την τελική πράξη στον αγώνα της ζωής κατά του θανάτου. Το Δώρο της μεταμόσχευσης έχει τρεις διαστάσεις: Α) Το λήπτη, για τον οποίο είναι Δώρο ζωής Β) Το δότη, για τον οποίο είναι εκδήλωση αγάπης Γ) Την ιατρική, για την οποία αποτελεί ακόμη μια προσφορά στην ανθρωπιστική αποστολή της. 31

4.3. Ε θ ν ικ ό ς ο ρ γ α νισ μ ό ς μ ετα μ ο σ χεύ σ εω ν (Ε.Ο.Μ.) Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, ιδρύθηκε με τον Ν. 2737 της 27 Αυγούστου 1999 «Μεταμοσχεύσεις ανθρωπίνων ιστών και οργάνων και άλλες διατάξεις») και έχει νομοθετημένη αρμοδιότητα τη χάραξη της στρατηγικής της χώρας μας για την ανάπτυξη των μεταμοσχεύσεων. Ο Ε.Ο.Μ. μεταξύ άλλων: εισηγείται τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία των μεταμοσχεύσεων, καθώς και τον κώδικα δεοντολογίας για τη λειτουργία των Μονάδων Μεταμοσχεύσεων και των Τραπεζών Ιστών προς Μεταμόσχευση, οργανώνει και συντονίζει σε τοπικό, κρατικό και διακρατικό επίπεδο τη διακίνηση μοσχευμάτων, στα οποία συμπεριλαμβάνεται ο μυελός των οστών, καταγράφει τους δωρητές ιστών και οργάνων, δυνητικούς δότες και υ ποψήφιους λήπτες οργάνων, συνεργάζεται με αντίστοιχους οργανισμούς και μεταμοσχευτικά κέντρα της αλλοδαπής για την προμήθεια και την ανταλλαγή μοσχευμάτων, μεριμνά για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ληπτών, των ζώντων δοτών και των συγγενών των δοτών, προβαίνει σε ετήσια εκτίμηση και αξιολόγηση του τρόπου λειτουργίας και των αποτελεσμάτων των Μονάδων Μεταμοσχεύσεων και υποβάλλει έκθεση στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, 32

επιδιώκει με κάθε πρόσφορο τρόπο και ιδίως με την οργάνωση κατάλληλης ενημέρωσης και πληροφόρησης του κοινού, την αύξηση του αριθμού των προοριζόμενων για μεταμόσχευση οργάνων. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων τηρεί μητρώα δωρητών. Κατά όργανο και ιστό καθώς και μητρώο εκείνων από τους οποίους έχουν ληφθεί όργανα και ιστοί για μεταμόσχευση. Υποψήφιοι λήπτες Ο Ε. Ο. Μ. τηρεί Εθνικό Μητρώο στο οποίο εγγράφει τους υποψηφί- ους λήπτες όταν πιστοποιηθεί ότι είναι κατάλληλοι για μεταμόσχευση. Η πιστοποίηση γίνεται από μεταμοσχευτική μονάδα επιλογής τους και το θεράποντα ιατρό τους, με βάση κριτήρια συναγόμενα από την ιατρική επιστήμη και δεοντολογία. Υποψήφιος λήπτης που δεν εγγράφεται στο Εθνικό Μητρώο επειδή δεν κρίθηκε κατάλληλος για μεταμόσχευση ή που διαγράφεται από αυτό επειδή έ παυσε να ισχύει η καταλληλότητά του, μπορεί να προσφύγει στον Ε.Ο.Μ. που τον παραπέμπει σε άλλη μεταμοσχευτική μονάδα, η οποία αποφαίνεται τελικά σε συνεργασία με το θεράποντα ιατρό του. Η κατανομή των μοσχευμάτων στους υποψήφιους λήπτες του Εθνικού Μητρώου διενεργείται αναλόγως με το όργανο που μεταμοσχεύεται και με βάση κριτήρια όπως η ομάδα αίματος, η ιστοσυμβατότητα, το ιατρικώς πιστοποιούμενο επείγον της επέμβασης, ο χρόνος αναμονής, η ηλικία, το σωματικό βάρος, η εγγύτητα του τόπου λήψης του μοσχεύματος προς τον τόπο μεταμόσχευσης. Η σημασία των παραπάνω, καθώς και κάθε άλλου κριτηρίου καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας μετά από πρόταση το Ε.Ο.Μ.. 13 13 Ν.2737/Α/1999,αρ.φυλλ. 174 33

Αν τα κριτήρια είναι ισοδύναμα προηγούνται τα πρόσωπα που έχουν δηλώσει, πριν παρουσιασθεί γι' αυτά η ανάγκη της μεταμόσχευσης, τη συναίνεσή τους για την α φαίρεση των οργάνων τους ύστερα από το θάνατό τους. Διοίκηση Ο Ε.Ο.Μ. διοικείται από εντεκαμελές διοικητικό συμβούλιο, που αποτελείται από: έναν Καθηγητή Ιατρικής Σχολής με ειδικότητα σε γνωστικό αντικείμενο συναφές προς τη μεταμόσχευση ένα Διευθυντή Μεταμοσχευτικού Κέντρου Μυελού των Οστών, προτεινόμενο από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας, ένα Διευθυντή Μονάδας Εντατικής Θεραπείας Νοσηλευτικού Ιδρύματος, που εποπτεύεται από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, ένα Διευθυντή Μεταμοσχευτικού Κέντρου Συμπαγών Οργάνων, νοσηλευτικού Ιδρύματος, εποπτευόμενου από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, ένα Διευθυντή Κέντρου Ιστοσυμβατότητας, το οποίο ασχολείται14 με τις μεταμοσχεύσεις, έναν εκπρόσωπο του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου (Π.Ι.Σ.), έναν ανώτερο υπάλληλο του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, έναν εκπρόσωπο της Εκκλησίας της Ελλάδος, ένα λήπτη ή υποψήφιο λήπτη μοσχεύματος ιστών ή οργάνων, που ορίζεται από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, έναν εκπρόσωπο του Εθνικού Συνδέσμου Διπλωματούχων Νοσηλευτριών - Νοσηλευτών Ελλάδος. 14 Ν.2737/Α/1999.αρ.φυλλ. 174,αρθ. 15. 34

4.4. Ε θ ν ικ ό Σ υ μ β ο ύ λ ιο Μ ετα μ ο σ χεύ σ εω ν (Ε.Σ.Μ.) Το Ε.Σ.Μ. ιδρύθηκε με την υπ' Α3α/2715/11-3-1991 απόφαση του Υπουργού Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Είναι δεκατρία μελές συλλογικό όργανο, που συγκροτείται και λειτουργεί βάσει του άρθρου 19 του Ν. 1599/1986 για θητεία τριών ετών. Απαρτίζεται από τον Πρόεδρο του ΚΕΣΥ, τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων, το Διευθυντή της Υ.Σ.Ε., τον Πρόεδρο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ), τον Πρόεδρο του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Τα υπόλοιπα επτά μέλη του επιλέγονται από τον Υπουργό Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων από επιστήμονες κύρους, που ασχολούνται με τις μεταμοσχεύσεις σε όλα τα επίπεδα ενδιαφέροντος. Οι αρμοδιότητες του Ε.Σ.Μ. που προσδιορίζονται από την ιδρυτική απόφασή του, είναι: Η συμβολή στη χάραξη προς γενικής πολιτικής μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας. Η εποπτεία προς λειτουργίας προς Υ. Σ. Ε. Η εισήγηση στο ΚΕΣΥ μέτρων, όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας των μεταμοσχευτικών κέντρων. Η γνωμοδότηση επί των γενικών, ειδικών και δεοντολογικών προβλημάτων, που αφορούν προς μεταμοσχεύσεις. Η σύσταση επιτροπών προς επεξεργασία συγκεκριμένων θεμάτων. 35

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το Ε. Σ. Μ. δεν έχει αποφασιστικής σημασίας αρμοδιότητες στον τομέα των μεταμοσχεύσεων, αλλά ο ρόλος του είναι καθαρά εισηγητικός ή γνωμοδοτικός. 4.5. Υπηρεσία Συντονισμού και Ελέγχου Μεταμοσχεύσεων Κύριο αντικείμενο της Υ.Σ. Ε. ήταν: α. η απογραφή, τήρηση και ενημέρωση του αρχείου, καθώς και η φροντίδα για την περίθαλψη των νεφροπαθών που βρίσκονταν στο τελικό στάδιο χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. β. ο συντονισμός των μεταμοσχεύσεων και γ. η τήρηση και διαρκής ενημέρωση του αρχείου των δωρητών οργάνων. 36

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ 5.1. Ψυχολογικά προβλήματα του λήπτη Οι μεταμοσχεύσεις όχι μόνο δίνουν ελπίδα και διέξοδο σε άτομα που βρίσκονται σε τελικό στάδιο ανεπάρκειας ζωτικού οργάνου αλλά σηματοδοτούν και μια νέα αντίληψη θεραπευτικής παρέμβασης, τόσο από χειρουργικής και παθολογικής όσο και από ψυχοκοινωνικής πλευράς. Άλλωστε η θεραπευτική διαδικασία στην πορεία της επηρεάζει ποικίλα συστήματα. Όπως είναι φυσικό, ένα από τα σημαντικότερα ψυχολογικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ένας μεταμοσχευμένος είναι το αίσθημα της ανασφάλειας μπροστά σε μια ενδεχόμενη δυσλειτουργία του μεταμοσχευμένου οργάνου. Τα άτομα αυτά παρά την σχετική καλή ποιότητα ζωής απολαμβάνουν μετά την μεταμόσχευση, αντιμετωπίζουν το φόβο της απόρριψης σε κάποια μελλοντική χρονική στιγμή. Αυτός ο φόβος δρα ανασταλτικά τόσο στην καλή ψυχολογική του κατάσταση, όσο και στα επαγγελματικά, κοινωνικά15 και προσωπικά του σχέδια. Ένα σύμπτωμα που διαπιστώθηκε είναι η κατάθλιψη ως αποτέλεσμα ανεκπλήρωτων προσδοκιών του ασθενούς. Μια άλλη αιτία που έχει προκαλέσει σοβαρές ψυχολογικές επιπλοκές στους μεταμοσχευθέντες είναι η συνειδητοποίηση ότι το μόσχευμα προέρχεται από έναν άλλο άνθρωπο. 15 Π.Ιορδανίδης καιχ.ιεροδιάκονου,τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα των νεφροπαθών,μεταμόσχευση,τομ.3,1993,σελ.51 37

5.2 Η εικόνα του σώματος: Αλλαγές έπειτα από μεταμόσχευση Είναι αυτονόητο πως στις μεταμοσχεύσεις η εικόνα του σώματος αλλοιώνεται, αφού το σώμα πρέπει να βρει χώρο για το νέο κομμάτι που απέκτησε. Στην ουσία όμως το μόσχευμα δεν είναι παρά ένα ξένο σώμα ενός άλλου ανθρώπου που πρέπει να ενσωματώσει ο ασθενής στο κορμί του. Ο ασθενής πιστεύει πως το μόσχευμα δεν είναι απλά ένα τμήμα του σώματος, αλλά ότι ψυχολογικά αντιπροσωπεύει ολόκληρη την προσωπικότητα του ανθρώπου από τον οποίο προέρχεται. Η ταυτοποίηση με τον δότη επέρχεται συχνά, ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης. Οι ασθενείς αναφέρουν αλλαγές που έχουν παρατηρήσει ότι τους έχουν συμβεί μετά την μεταμόσχευση, αποδίδοντας αυτές στο δότη μέσω του μοσχεύματος. 38

5.3. Η π ο ιό τ η τ α ζω ή ς μ ετά από τη ν μ ετα μ ό σ χευ σ η Η ποιότητα της ζωής του μεταμοσχευμένου είναι συνήθως καλύτερη από αυτήν της προμεταμοσχευτικής περιόδου. Οι δυσκολίες όμως της προσαρμογής σε ένα νέο πλαίσιο ζωής, περιορίζουν πολύ την ικανότητα τους να απολαύσουν τη ζωή. Λίγοι από τους καρδιοπαθείς, πνευμονοπαθείς και ηπατοπαθείς μεταμοσχευόμενους επίστρέφουν σε παλαιότερες ασχολίες τους. Η παλινδρόμηση, η εξάρτηση, οι διαρκείς απαιτήσεις από τους άλλους (οικογένεια, μεταμοσχευτικό κέντρο, πολιτεία) η υιοθέτηση του «ρόλου του άρρωστου» οξύνουν τα προβλήματα. Επιπλέον οι οικονομικές συνέπειες της ασθένειας (αυξημένα έξοδα και κυρίως η απώλεια των εισοδημάτων του ασθενή) επιδεινώνουν την ποιότητα ζωής τους. Οι κοινωνικές σχέσεις παρουσιάστηκαν σοβαρά διαταραγμένες. Οι ασθενείς συχνά αισθάνθηκαν τον περίγυρο τους να τους λυπάται, να τους παρατηρεί σαν αξιοπερίεργα όντα ή να τους αποφεύγει «μήπως κολλήσουν». Η απαγόρευση του καπνίσματος, ο περιορισμός του αλκοόλ, η ανάγκη αποφυγής χωρών όπου συνωστίζονται πολλά ά τομα,16 βιώθηκαν ως στέρηση και περιόρισαν ακόμα περισσότερο τις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι περισσότεροι μεταμοσχευμένοι νιώθουν ένοχοι απέναντι στην οικογένεια τους. Αισθάνονται ανήμποροι να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους και πιστεύουν πως είναι ένα βάρος της οικογένειας. 16 Α.Βιδάλης καοι Α.Κούλτας,Ψυχιατρική εκτίμηση και υποστήριξη μεταμοσχεύσεων,τόμ. 1,Ιανουάριος-Μάρτιος 1995,σ.44 39

5.4. Ψυχολογικά προβλήματα του δότη Η μεταμόσχευση οργάνων από ζωντανό δότη αποτελεί και στο ψυχιατρικό τομέα αντικείμενο διαμάχης μεταξύ των αντιπάλων και των υποστηρικτών της τεχνικής αυτής. Κάποιοι υποστηρίζουν πως οι δότες κερδίζουν την εκτίμηση, τον υψηλό αυτοσεβασμό και την αίσθηση της ευτυχίας αφού μάλιστα θεωρούν την ενέργειά τους αυτή ως σωτηρία για την ζωή του λήπτη. Άλλοι όμως υποστηρίζουν πως είναι αδικαιολόγητη η χρησιμοποίηση οργάνων από ζωντανούς δότες, αφού από αυτή συνεπάγεται μακροχρόνιες δυσμενείς συνέπειες στην υγεία του δωρητή. Παρατηρούνται νέες ή επιδεινωμένες περιπτώσεις ψυχιατρικής νοσηρότητας καθώς και μείωση στο εισόδημα τους σε σχέση με τους μη δότες τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα17. 171.Βέργουλας«Ζων δότης ν εφ ρ ο ύ» ελληνική Νεφρολογία,τόμος 6,1994,σελ.163 40

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟ ΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ 6.1. Εμπόριο οργάνων Η πιο σημαντική φήμη και η πιο δραματική εάν πράγματι αληθεύει είναι ότι στη Λατινική Αμερική χιλιάδες παιδιά απαγάγονται, για να πουληθούν σε διάφορες χώρες, ιδίως της Δύσης, όπου σκοτώνονται και τα όργανα τους μεταμοσχεύονται σε πλούσιους ασθενείς. Αυτό βεβαίως για να γίνει προϋποθέτει την ύπαρξη ενός τεράστιου, διεθνούς εγκληματικού δικτύου, που περιλαμβάνει εκτός των μεσαζόντων, χιλιάδες γιατρούς (κλινικούς και εργαστηριακούς), παραϊατρικό προσωπικό, ασθενείς λήπτες, Νοσοκομεία ολόκληρα,και το οποίο λειτουργεί με τέτοιο αριστοτεχνικό τρόπο ώστε μέχρι στιγμής κανείς να έχει συλληφθεί ή καταδικασθεί. Η διαφθορά είναι μεγάλη σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής, επίσης και η πολιτική βία. Είναι γνωστή η εξαφάνιση πολιτικών αντιπάλων διαφόρων δικτατορικών καθεστώτων, και πολλά έχουν γραφτεί για το θάνατο εγκαταλειμμένων παιδιών στη Βραζιλία. Οι αθλιότητες αυτές δημιουργούν το κατάλληλο κλίμα για να γίνουν πιστευτές αυτού του είδους οι φήμες, και σε αυτό συμβάλλει και η συνεχής επανάληψη τους. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μεμονωμένων εγκληματικών πράξεων σε μερικές χώρες, να θέτουμε όμως τα γεγονότα αυτά στις πραγματικές τους διαστάσεις, γιατί οι συνέπειες της δυσαναλογίας μεταξύ φήμης και πραγματικότητας είναι ολέθριες στην προσφορά οργάνων. Εξάλλου πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, όσο αυξάνεται η προσφορά, τόσο στενεύουν τα περιθώρια της εμπορευματοποίησης. 41

Στην Ινδία και μερικές χώρες της Νοτίου Αμερικής δεν υπάρχει η νομοθεσία που να απαγορεύει το εμπόριο οργάνων από ζώντες δότες. Η πείνα, η απελπισία ωθεί μερικούς να πουλήσουν ένα όργανο για να λύσουν το επιβιωτικό τους πρόβλημα. Έ νας μεσάζων είναι να αναλάβει τις διαπραγματεύσεις μεταξύ δότη και λήπτη, όπως σε οποιανδήποτε άλλη οικονομική συναλλαγή. Αυτά τα πραγματικά γεγονότα μπορεί να προσβάλουν τις δικές μας ευαισθησίες, αλλά δεν είναι παράνομα μέσα στο νομικό πλαίσιο αυτών των χωρών. Κάτω από την πίεση όμως της διεθνούς κοινής γνώμης17,και οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών, η μια μετά την άλλη, εισάγουν απαγορευτική νομοθεσία, που έχει δυσκολέψει πολύ την ανάπτυξη αυτού του είδους του εμπορίου οργάνων. Η καπηλεία, η υπερβολή και η διόγκωση της σημασίας κάποιου μικρού γεγονότος είναι πολλές φορές η δουλειά μερικών ανθρώπων των Media. Το εμπόριο οργάνων αποτελεί παράδειγμα αυτής της τακτικής. Όσοι διαδίδουν αστήρικτες φήμες, με τόσο μεγάλες επιπτώσεις, έχουν βαριά ευθύνη. Τις συνέπειες τελικά αυτών των διαδόσεων τις υφίστανται οι χιλιάδες ανά τον κόσμο ασθενείς που περιμένουν ένα μόσχευμα για να ζήσουν. Ο δημοσιογράφος βεβαίως πρέπει να στιγματίζει και να καταγγέλλει κάθε παράνομη ή εγκληματική δραστηριότητα, θα πρέπει να χειρίζεται τέτοιου είδους λεπτά θέματα με μεγάλη υπευθυνότητα. Είναι τόσο μικρή η χώρα μας, τόσο λίγα και γνωστά τα μεταμοσχευτικά κέντρα, τέτοιες οι διαδικασίες που απαιτούνται για την μεταμόσχευση, τόσα πολλά τα εμπλεκόμενα άτομα, και τέτοιοι οι μηχανισμοί ελέγχου και συντονισμού των μεταμοσχεύσεων, που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο. Ο κίνδυνος εμπορίας των μεταμοσχεύσε- 17 http://www.disabled.gr 42

ων έχει απασχολήσει κατά επανάληψη τον τύπο18 και τους ειδικούς της ηθικής των μεταμοσχεύσεων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 1989 καταδίκασε ομόφωνα την εμπορία οργάνων και ζήτησε από όλες τις κυβερνήσεις να θεσμοθετήσουν αυστηρές διατάξεις. Στις χώρες της Ε.Ο.Κ και των Η.Π.Α, η διάθεση οργάνων με πληρωμή απαγορεύεται. Η ηθική βάση της απαγόρευσης βασίζεται19 στον κίνδυνο που υπάρχει ο δότης που αμείβεται για ένα όργανο π.χ τον ένα νεφρό, να μην ενεργεί με ελεύθερη βούληση αλλά κάτω από τεράστιες οικονομικές ανάγκες που αλλοιώνουν τη βάση της αρχής της αλληλεγγύης, πάνω στην οποία στηρίζεται το όλο οικοδόμημα της ηθικής των μεταμοσχεύσεων. Δύο βασικοί λόγοι για την απαγόρευση της πώλησης των οργάνων: > Ο πρώτος λόγος είναι η εκμετάλλευση που σημαίνει ότι ένα άτομο δεν μπορεί να επωφελείται από την δυστυχία ενός συνανθρώπου του. Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι στον κόσμο που έχουν ελάχιστες ευκαιρίες να βελτιώσουν τη ζωή τους και για τους οποίους ένα ποσό20 μερικών χιλιάδων ευρώ τους προσφέρει πραγματικές δυνατότητες να αλλάξει η ζωή τους.αυτό όμως γίνεται επειδή οι υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες κάνουν ελκυστική λύση την πώληση ενός οργάνου. 18 Μ,Συγγελάκης και Γ.Καπρίνης, η ενδοψυχική ολοκλήρωση του μοσχεύματος στον λήπτη,ιούλιος- Δεκέμβριος 1996,σ.172 19 Ι.Παπαδημητρίου,Ηθική και Δεοντολογική άποψη των Μεταμοσχεύσεων,ιατρική,τομ.65,Ιανουάριος-Ιούνιος 1994,σελ. 10 201ύρρ:\ν\ν\ν// θθ ΐεχοηι. Γ 43

> Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η πώληση οργάνων δίνει πλεονέκτημα σε ε κείνους που έχουν τα μέσα να πληρώσουν. Όποια προβλήματα και αν υπάρχουν στο σημερινό σύστημα κατανομής οργάνων σε ότι αφορά τις ελλείψεις και το χρόνο αναμονής, τουλάχιστον είναι δίκαιο. Οι πλούσιοι πελάτες δεν μπορούν να πληρώσουν για να βρεθούν στις πρώτες θέσεις της ουράς αναμονής, αυτό όμως θα συμβεί αν υπάρξει αγορά οργάνων. Αυτοί που μπορούν να πληρώσουν περισσότερα παίρνουν τα όργανα πρώτοι.

6.2. Ποινικές διατάξεις Η αφαίρεση ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση γίνεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Απαγορεύεται κάθε συναλλαγή μεταξύ του δότη, λήπτη και των οικογενειών τους. Σε περίπτωση που γίνεται συναλλαγή υπάρχουν οι ακόλουθες ποινικές διατάξεις: Όποιος δίνει από το σώμα του μοσχεύματα, τιμωρείται αν συμφώνησε ή έλαβε οποιοδήποτε αντάλλαγμα για αυτό το σκοπό, με χρηματική ποινή τουλάχιστον έξι χιλιάδων ευρώ. Όποιος προσφέρεται δημόσια να δώσει από το σώμα του μοσχεύματα με οποιοδήποτε αντάλλαγμα τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και με χρηματική ποινή. Όποιος συμφωνεί λαμβάνει οποιοδήποτε αντάλλαγμα για να μεσολαβήσει σε αφαίρεση ιστών ή οργάνων άλλου για μεταμόσχευση τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή δέκα πέντε χιλιάδων ευρώ. Όποιος λαμβάνει ή προσφέρεται να λάβει με οποιοδήποτε αντάλλαγμα ιστούς και όργανα ανθρώπινης προέλευσης τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και με χρηματική ποινή. Αν σκοπός της απόκτησης των μοσχευμάτων είναι η μεταπώληση, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή τριάντα χιλιάδων ευρώ. 21 21 Ν.2737/Α/1999,αρ.φυλλ. 174,αρθ.20 45

> Χρησιμοποίηση ιστών ή οργάνων για μεταμόσχευση σε λήπτη άλλων από τα οριζόμενα στο άρθρο δέκα πρόσωπα τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και χρηματική ποινή τριάντα χιλιάδων ευρώ. Με οποιοδήποτε τρόπο παρακωλύει παρανόμως την αφαίρεση μοσχεύματος, τη φύλαξη, μεταφορά, διατήρηση και τελική εμφύτευση με αποτέλεσμα τη μη αξιοποίηση του, αφού προηγουμένως ενημερωθεί για το σκοπό, τη φύση, και τους ενδεχόμενους κινδύνους της επέμβασης. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ Μ Ε ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΘΕΝΤΩΝ Με το άρθρο 47 του Ν. 2071/92 τα δικαιώματα του νοσοκομειακού ασθενή θεσπίζονται άμεσα τα ακόλουθα : Α) Ο ασθενής έχει δικαίωμα προσέγγισης στις υπηρεσίες του νοσοκομείου, τις πλέον κατάλληλες για την φύση του ασθενούς τους. Β) Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να του παρασχεθεί φροντίδα με τον οφειλόμενο σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αυτή η φροντίδα περιλαμβάνει όχι μόνο την εν γένει άσκηση της ιατρικής και της νοσηλευτικής, αλλά και τις παραϊατρικές υπηρεσίες, την κατάλληλη μεταχείριση και την αποτελεσματική διοικητική και τεχνική υπηρεσία. Γ) Ο Ασθενής έχει το δικαίωμα να συγκατατεθεί ή να αρνηθεί κάθε διαγνωστική ή θεραπευτική πράξη που πρόκειται να διενεργηθεί σε αυτόν. Σε περίπτωση ασθενούς με μερική ή πλήρη διανοητική ανικανότητα η άσκηση αυτού του δικαιώματος γίνεται από το πρόσωπο που κατά τον νόμο ενεργεί για λογαριασμό του. 46

Δ) Δικαιούται να ζητήσει να πληροφορηθεί ότι αφορά την κατάσταση του. Το συμφέρον του ασθενούς είναι καθοριστικό και εξαρτάται από την πληρότητα και α κρίβεια των πληροφοριών που του δίνονται. Η πληροφόρηση του ασθενούς πρέπει να του επιτρέπει να σχηματίζει την πλήρη εικόνα των ιατρικών, κοινωνικών, και οικονομικών παραμέτρων της κατάστασης του και να λαμβάνει αποφάσεις, ο ίδιος ή να μετέχει στη λήψη των αποφάσεων που είναι δυνατόν να προδικάσουν22 τη μετέπειτα ζωή του. Ε) Ο ασθενής ή ο εκπρόσωπος του, έχει το δικαίωμα να πληροφορηθεί πλήρως εκ των προτέρων για τους κινδύνους που ενδέχεται να παρουσιαστούν ή να προκύψουν εξ αφορμής εφαρμογής σε αυτόν ασυνήθιστων ή πειραματικών διαγνωστικών και θεραπευτικών πράξεων. Η εφαρμογή των πράξεων αυτών στον ασθενή λαμβάνει χώρα μόνο ύστερα από συγκεκριμένη συγκατάθεση του ίδιου. Η συγκατάθεση αυτού μπορεί να ανακληθεί από τον ασθενή ανά πάσα στιγμή. Ο ασθενής πρέπει να αισθάνεται τελείως ελεύθερος στην απόφαση του να δεχτεί ή να απορρίψει κάθε συνεργασία του με σκοπό την ερευνά ή την εκπαίδευση. Ζ) Ο Ασθενής έχει το δικαίωμα του σεβασμού και της αναγνώρισης σε αυτών των θρησκευτικών και ιδεολογικών του πεποιθήσεων. Η) Επίσης έχει το δικαίωμα να παρουσιάσει ή να καταθέσει αρμοδίως και ενστάσεις και να λάβει πλήρη γνώση των απ' αυτού ενεργειών και αποτελεσμάτων. 22 Μ.Σακελαρίου.Νομοθεσία Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας,Καλαμάτα 1993,σ.27 47

6.3. Η Δωρεά Οργάνων και οι Μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη σε τροχαία ατυχήματα, αλλά η τελευταία σε μεταμοσχεύσεις. Εκατοντάδες άνθρωποι χάνονται23 καθημερινά στον βωμό της ασφάλτου, όμως λίγοι είναι εκείνοι που αποφασίζουν να κάνουν το μεγάλο βήμα και να προσφέρουν τα όργανα των αγαπημένων τους προσώπων σε ασθενείς που τα έχουν ανάγκη. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο σε εκατομμύριο πληθυσμού έχουμε περίπου πενήντα εγκεφαλικά νεκρούς. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν σύμφωνα με τον Ε. Ο. Μ, χίλια μοσχεύματα νεφρών ετησίως κάτι που δεν γίνεται εξαιτίας και της έλλειψης μονάδων εντατικής θεραπείας και των καθυστερήσεων στις διακομιδές των τραυματιών. Το μοναδικό αισιόδοξο μήνυμα είναι ότι ο αριθμός των δοτών και των μεταμοσχεύσεων (μολονότι παραμένει χαμηλός) αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζεται αναλυτικά ο αριθμός Μεταμοσχεύσεων όλων των οργάνων στην χώρα μας από το έτος 1985 έως και το έτος 2004 με αυξομειώσεις για κάθε έτος. ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1985-2004) ΕΤΟΣ α β Υ 8 ε στ ζ η θ 1 ια 1985 18 22 - - - - - - - 98-1986 35 20 - - - - - - - 101-1987 48 18 - - - - - - - 101-1988 55 19 - - - - - - - 74-1989 58 35 - - - - 1 - - 108-23 http://www.@.panteίon.gr 48

1990 64 83 3 5 - - 2 - - 135-1991 70 104 7 10 - - 6 - - 132-1992 68 92 8 12 2 1 - - 1 111-1993 55 86 13 10 - - 1 1-101 - 1994 67 46 7 13 4-2 - - 64-1995 89 42 7 10 1 - - - - 52-1996 60 46 10 7 3 1 - - 2 57-1997 90 55 18 8 1-1 - - 78-1998 82 87 18 13 - - - - - 83-1999 85 69 12 7 - - - 1 52 1 2000 72 32 10 2 - - - - - - - 2001 89 74 18 5 - - - - - - - 2002 85 107 21 9 - - 1 - - - - 2003 79 134-10 - - - - - - - 2004 64 109 9 - - - - - - Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων: http://www.etco.org α=ζώσες μεταμοσχεύσεις νεφρού, β = πτωματικές μετ. νεφρού, γ=μετ. ήπατος, δ= μετ. καρδιάς, ε= μετ. πνευμόνων, ζ = μετ. νεφρών + ήπατος, στ= μετ. νεφρών + παγκρέατος, η= μετ. ήπατος + παγκρέατος, θ = μετ. καρδιάς + πνευμόνων, ι = μετ. κερατοειδούς, ια =μετ. παγκρέατος,

Οι σημαντικότερες αιτίες στασιμότι\τας στην πορεία των μεταμοσχεύσεων στ?/ν Ε/2άδα είναι: Η ελλιπής και εσφαλμένη πολλές φορές ενημέρωση ή παραπληροφόρηση του πληθυσμού που συχνά πέφτει θύμα διογκωμένης φημολογίας. Η άγνοια και ο φόβος που σχετίζονται με κάθε τι άγνωστο και πρωτόγνωρο. Η έλλειψη εμπιστοσύνης σε γιατρούς, φορείς. Στις διάφορες προλήψεις που συνοδεύουν το τέλος της ζωής. Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις. Τα προβλήματα στο σύστημα υγείας. Ο φόβος της εμπορίας οργάνων. 50

Μονάδες μεταμόσχευσης οργάνων στην Ελλάδα Στην Αθήνα λειτουργούν τέσσερις μονάδες μεταμοσχεύσεων συμπαγών οργάνων ( τρεις για νεφρό, πάγκρεας, και ένα για καρδιά και πνεύμονες). Στην Θεσσαλονίκη λειτουργεί ένα μεταμοσχευτικό κέντρο νεφρού, ήπατος, παγκρέατος και ένα μεταμοσχευτικό κέντρο καρδιάς και πνευμόνων.προβλέπεται επίσης να λειτουργήσουν ένα ακόμη μεταμοσχευτικό κέντρο καρδιά και πνευμόνων στην Θεσσαλονίκη και ένα μεταμοσχευτικό κέντρο νεφρών, παγκρέατος, στην Πάτρα. Σε μονάδες μεταμοσχεύσεων κερατοειδούς χιτώνα του οφθαλμού χορηγήθηκε άδεια σε τέσσερις μονάδες ( μια Θεσσαλονίκη, μια στα Ιωάννινα μια στην Πάτρα και μια στην Αθηνά). Η οργάνωση ενός αποτελεσματικού και αξιόπιστου συστήματος δωρεάς οργάνων βασίζεται σε δύο, κυρίως, παράγοντες: τον Άνθρωπο και την Πολιτεία. Εάν δεν πειστεί, πρώτα απ' όλα, ο ίδιος ο πολίτης για την αναγκαιότητα της δωρεάς, αν δε συνειδητοποιήσει ο ίδιος πόσο το δώρο ζωής που προσφέρει μπορεί να ωφελήσει πολλούς άλλους, όσα μέτρα και να πάρει η Πολιτεία, όσες μονάδες, όσα κέντρα και να δημιουργήσει το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο. Και αντίστροφα, αν η Πολιτεία δεν οργανώσει, δεν καταγράψει, δεν ενισχύσει και δεν συντονίσει τη μεταμοσχευτική προσπάθεια κάθε καλοπροαίρετη βούληση, κάθε διάθεση προσφοράς θα πάει χαμένη. Ερχόμαστε, έτσι, στο δεύτερο βασικό παράγοντα: την οργανωμένη και αποτελεσματική κρατική παρέμβαση. Η Πολιτεία, συνειδητοποιώντας τις ευθύνες που της αναλογούν, προχώρησε στην αναβάθμιση του θεσμικού πλαισίου που αφορά στις μεταμοσχεύσεις και στη δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) 51

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΠΕΔΟ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΟ 2002 Αριθμός πτωματικών μ ετα μ οσ χεύ Ζ ώ ντες δότες Νε Α /Α ΧΩΡΕΣ Πτωματικοί Δ ότες ανά εκατ. κατ. σεω ν Ν εφ ρώ ν Καρδίας Π νεύμ ονες Συκώτι φ ρ ού Δ ότες ανά εκατ. κατ. Αριθμός 1 Ισπανία 3 3,8 2 0 6 9 287 146 955 1,4 60 2 Αυστρία 2 2,0 3 4 4 62 87 143 4,9 39 3 Ιρλανδία 2 1,1 127 15 0 32 0,0 0 4 Η.Π.Α. 2 0,4 7 9 5 6 1 8 9 7 1 0 0 2 4 9 2 4 2 0,2 5 8 7 4 5 Ν ορβηγία 1 9,1 1 5 4 44 19 38 1 9,1 8 7 6 Π ορτογαλία 1 9,0 3 0 5 20 4 1 3 4 4,2 4 2 7 Ιταλία 1 8,5 1 4 2 7 317 65 8 6 7 4,1 3 0 7 8 Τσεχία 1 8,4 3 5 2 52 11 6 4 4,7 4 8 9 Γαλλία 1 8,3 1991 283 76 7 7 7 2,2 1991 10 Κούβα 1 7,3 1 9 6 7 0 19 2,3 26 11 Λευκορωσία 1 6,9 67 0 0 0 0,0 0 12 Φιλανδία 1 6,3 156 21 7 43 1,3 7 13 Ο υγγαρία 1 6,1 2 9 9 12 0 31 0,5 5 14 Π ουέρτο Ρίκο 1 4,4 8 4-0 0 7,2 7,2 15 Σ λοβενία 1 4,0 43 3 1 9 0,0 28 16 Γερμανία 1 3,8 1941 373 192 781 4,9 4 0 5 17 Ο λλανδία 1 3,7 3 8 4 40 33 97 1 1,9 1 9 4 18 Πολωνία 1 3,7 9 7 7 121 1 151 1,2 4 4 19 Κ αναδάς 1 3,5 6 5 0 156 3 1 7 3 6 3 1 2,7 4 0 3 52

20 Ελβετία 1 3,2 39 34 31 93 1 4,4 104 21 Δανία 1 3,0 129 27 49 37 8,1 4 7 22 Σουηδία 1 2,7 215 36 27 115 1 4,5 130 23 Μεξικό 1 1,7 319 18 2 71 1 0,8 1 1 3 2 24 Λ ιθουανία 1 1,2 54 4 0 0 3,2 11 25 Μ. Βρετανία 1 0,9 1246 148 135 619 7,4 439 26 Εσθονία 1 0,0 30 0 0 0 2,1 3 27 Αυστραλία 9,0 3 2 5 63 70 129 1 0,9 2 1 7 28 Χιλή 9,0 2 5 5 13 11 61-29 Σλοβακία 8,5 80 8 0 2 4,4 2 4 30 Α ργεντινή 8,1 4 3 2 61 15 172 4,5 165 31 Βραζιλία 6,7 1197 143 29 5 1 8 8,6 1 5 2 2 32 Ελλάδα 6,4 13 4 5 0 24 7,2 79 33 Ισραήλ 6,4 55 15 65 35 1 0,6 71 34 Κόστα Ρίκα 5,9 4 2 0 0 2 16 63 Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων (European Transplant Coordinators Organization: http://www.etco.org Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων αναφέρεται ότι η Ελλάδα έχει 6,4 πτωματικούς δότες ανά_εκατομμύριο κατοίκους έναντι της Ισπανίας που καταλαμβάνει την πρώτη θέση με ποσοστό 33,8 πτωματικούς δότες. Σχετικά με τους ζώντες δότες η χώρα μας έχει 7,2 δότες ανά εκατομμύριο κατοίκους με την Αμερική να κατέχει την πρώτη θέση με ποσοστό 20,2 και την Νορβηγία την δεύτερη με ποσοστό 19,1 δότες ανά εκατομμύριο κατοίκων. 53

Από την ανάγνωση των στοιχείων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού προκύπτει ότι στην κατάταξη πρωτεύουν οι χώρες που έχουν προσαρμόσει την νομοθεσία τους σε πιο ρεαλιστικές, με τις τρέχουσες ανάγκες λύσεις. Στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι η εκκλησία, όλες οι πολιτικές δυνάμεις και η επιστημονική κοινότητα συμφωνούν ομόφωνα με την δωρεά οργάνων η προσφορά από νεκρούς ή ζώντες δότες δεν είναι ικανοποιητική. Σημαντικό ρόλο στην πολύ περιορισμένη προσφορά παίζει η έλλειψη σχετικής ενημέρωσης.

6.4. Η θέση της κοινωνίας Είναι ενθαρρυντικό ότι η τοποθέτηση όλων των κοινωνικών δυνάμεων είναι θετική απέναντι στις μεταμοσχεύσεις. Η Χριστιανική θρησκεία, Ορθόδοξη και Καθολική έχει ευλογήσει24 τη δωρεά οργάνων ως πράξη αγάπης προς συνάνθρωπο. Η δωρεά πτωματικών μεταμοσχεύσεων, όχι μόνο δεν είναι ασέβεια ή ιεροσυλία προς τον νεκρό, αλλά υπέρτατη πρόσφορα. Κατά την ανθρωπιστική φιλοσοφία το ανθρώπινο σώμα είναι σεβαστό, όμως σεβαστή είναι και η αυτονομία του ατόμου. Εφόσον λοιπόν η δωρεά είναι αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης του ατόμου, η μεταμόσχευση αποτελεί ανθρωπιστική πράξη. Μεγάλοι Ουμανιστές, όπως Jeremy και Einstein χάρισαν μέρη σώματος τους στο κοινωνικό σύνολο, ο πρώτος το σκελετό του Πανεπιστήμιου του Λονδίνου και ο δεύτερος τον εγκέφαλο του για ανατομικές μελέτες. Η κοινή γνώμη παρακολουθεί με ενδιαφέρον την πορεία του και τα επιτεύγματα των μεταμοσχεύσεων και ανταποκρίνεται θετικά της προσφοράς οργάνων. Η πολιτεία έχει εμπράκτως εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για την οργάνωση και προώθηση των μεταμοσχεύσεων. Η ίδρυση της ΥΣΕ(Υπηρεσία Συντονισμού και Ε- λέγχου), με την οποία καθορίστηκαν οι όροι και οι προϋπόθεσης λειτουργίας των μονάδων μεταμοσχεύσεων, αποτελούν δείγματα της θετικής προσέγγισης του όλου θέματος. 241.Παπαδημητρίου, Η ηθική και δεοντολογική άποψη των μεταμοσχεύσεων. Τομ 65 Ιανουάριος - Ιούνιος 1994 σελ 11. 55

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - ΣΧΕΑΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 7.1 Μεθοδολογικό πλαίσιο της έρευνας Η έρευνα για την γνώμη των πολιτών του Νομού Ιωαννίνων άρχισε τον Φεβρουάριο του 2007 και τελείωσε τον Απρίλιο του 2007. Τα στάδια και τα εργαλεία της ερευνητικής διαδικασίας είναι τα παρακάτω : 7.1.1. Εργαλεία της έρευνας Στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιείται το ερωτηματολόγιο με κλειστές ερωτήσεις το οποίο συμπληρώνεται από τους συμμετέχοντες στην έρευνα και. περιλαμβάνει ερωτήσεις που αποβλέπουν στην άντληση πληροφοριών σχετικά με τα δημογραφικά στοιχεία των ερωτώμενων και τις απόψεις τους και τη στάση τους σχετικά με τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις. 7.1.2. Επιλογή χώρου συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων Ως κατάλληλος χώρος για την έρευνα επιλέχθηκε το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων, τα περίχωρα, κοντινές κωμοπόλεις, δημόσιες υπηρεσίες του Νομού. Ο συμμετέχων στην έρευνα πολίτης ενημερωνόταν σχετικά με το σκοπό αυτής της έρευνας και τον τρόπο συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου. Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου γινόταν δύο φορές την εβδομάδα και ώρες 12:00 έως 14:15 και 17:00 έως 19:00. 56

7.1.3. Το μέγεθος του δείγματος Το μέγεθος του δείγματος στην εν λόγω έρευνα ήταν 150 πολίτες. 7.1.4. Καταχώριση και επεξεργασία δεδομένων Η καταχώρηση των ερωτηματολογίων πρώτα έγινε στο πρόγραμμα EXCELL, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει πιο εύκολη επεξεργασία και στη συνέχεια με το πρόγραμμα ACCESS. 57

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 - ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΡΩ- ΤΗΘΕΝΤΩΝ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑ ΤΟΣ Ο πληθυσμός του Νομού Ιωαννίνων ανέρχεται με βάση την τελευταία απογραφή στους 161.677 κατοίκους και είναι αστικός, ημιαστικός και αγροτικός. Είναι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ, στο Δημόσιο, στον ΟΓΑ, στο ΤΕΒΕ και σε άλλα ασφαλιστικά ταμεία. Υπάρχουν βέβαια και πολίτες χωρίς ασφαλιστική κάλυψη. Οι συγκεντρωτικές πληροφορίες απεικονίζονται στους πίνακες λα-ΐ κατηγοριοποιούνται έτσι ώστε να είναι εφικτή η σύγκριση ανά ηλικία, φύλο, οικογενειακή κατάσταση, υπηκοότητα, επάγγελμα, ασφαλιστικό ταμείο, γραμματικές γνώσεις και περιοχή διαμονής. 8.1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων του δείγματος 8.1.1. Ηλικία Παρατηρούμε ότι το δείγμα αποτελείται από τις ηλικίες (10-75) το οποίο χωρίστηκε σε τέσσερις κατηγορίες ηλικιών (10-20) (21-35) (36-50) (51-75) όπου το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος είναι ηλικίας από 36-50 (39,4%) και το μικρότερο ποσοστό είναι από 10-20(8%). Στις κατηγορίες ηλικιών 21-35 το ποσοστό είναι 28% και στην κατηγορία 51-75 το ποσοστό είναι 24,6%. Τα δεδομένα αυτά των ηλικιών προσδιορίζουν την αντικειμενικότητα της γνώμης των πολιτών ανεξαρτήτου ηλικίας. 58

ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΗΛΙΚΙΕΣ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ 10-20 12 8% 21-35 42 28% 36-50 59 39,40% 51-75 37 24,60% 8.1.2. Φύλο Παρατηρούμε ότι το 46% του δείγματος είναι άνδρες και το 54% είναι γυναίκες. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΦΥΛΟ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Α νδρες 69 46% Γ υναίκες 81 54% 8.1.3. Οικογενειακή κατάσταση Οι παντρεμένοι αποτελούν το 50% σε αντίθεση με τους ανύπαντρους 26,7%, διαζευγμένους/ες 10% και χήρους/ες 13,3%. Η αντιπροσώπευση των παντρεμένων είναι κατά πολύ αυξημένη από τις υπόλοιπες κατηγορίες της οικογενειακής κατάστασης. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ο ΙΚ Ο ΓΕ Ν Ε ΙΑ Κ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Άτομα Ποσοστό Π α ντρεμένος-η 75 50% Α νύτταντρος-η 40 26,70% Δ ια ζευγμ ένος-η 15 10% Χ ήρα-ος 20 13,30% 59

8.1.4. Υπηκοότητα Η ελληνική υπηκοότητα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό 86,7% έναντι των πολιτών οι οποίοι δεν είχαν την ελληνική υπηκοότητα 13,3%. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ Υ Π Η ΚΟ Ο ΤΗ ΤΑ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ελληνική 130 86,70% Ό χι Ελληνική 20 13,30% 8.1.5. Επάγγελμα Οι κατηγορίες οι οποίες αντιπροσωπεύουν το δείγμα είναι : Αγρότης/σα 11,4%, δημόσιος υπάλληλος 24%, ιδιωτικός υπάλληλος 14,6%, συνταξιούχος 10%, Άνεργος/η 8%, Άλλο 32%. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜ Α ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟ ΣΤΑ Δ ημόσιος Υπάλληλος 36 24% Ιδιω τικός Υ π άλληλος 22 14,60% Ά νεργος-η 12 8% Συνταξιούχος-α 15 10% Α γρ ότης-σ α 17 11,40% Ά λλο 48 32% 60

8.1.6. Ασφαλιστικά ταμεία Η πλειοψηφία του δείγματος δηλώνει ότι έχει ασφαλιστική κάλυψη η οποία είναι ΙΚΑ 34%, Δημόσιο 24,6%, ΟΓΑ 13,3%, ΤΕΒΕ 4%, άλλο 13,3%. Το υπόλοιπο δείγμα 10% δήλωσε ανασφάλιστο. Συμπεραίνουμε ότι, η μη ασφαλιστική κάλυψη του πληθυσμού για υγεία δημιουργεί πρόβλημα πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας αλλά κοινωνικού αποκλεισμού ομάδων που έχουν προβλήματα στην εξεύρεση εργασίας. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ Α ΣΦ Α Λ ΙΣΤΙΚ Η ΚΑΛΥΨΗ ΑΤΟ Μ Α ΠΟ ΣΟ ΣΤΟ Δ ημόσιο 37 24,60% ΙΚΑ 52 34,60% ΟΓΑ 20 13,30% ΤΕΒΕ 6 4% Α νασφ άλιστος-η 15 10% Άλλο 20 13,30% 61

8.1.7. Γραμματικές γνώσεις Οι γραμματικές γνώσεις του δείγματος κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις βαθμίδες που είναι : Δημοτικό 12,7%, Γυμνάσιο 26%, Λύκειο 36,7%, Ανώτατη εκπαίδευση (ΤΕΙ και ΑΕΙ) 21,3% και Μεταπτυχιακά 3,3%. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι όσοι έχουν γνώσεις δημοτικού αντιπροσωπεύουν κατά κύριο λόγο οι ηλικίες από 5 1-75 ετών. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΡ Α Μ Μ Α ΤΙΚ Ε Σ ΓΝΩΣΕΙΣ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟ ΣΤΟ Δ ημο τικό 19 12,70% Γυμνάσιο 39 26% Λ ύκειο 55 36,70% Α νώ τα τη εκπ αίδευση 32 21,30% Μ εταπ τυχιακά 5 3,30% 62

8.1.8. Περιοχή διαμονής Οι περιοχές διαμονής του δείγματος χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες όπως ακολούθως : Αστική περιοχή με ποσοστό 48% όπου οι πολίτες προέρχονται από πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο των 20.000 κατοίκων, Ημιαστική 34,7% με πληθυσμό από 3.000 κατοίκους έως 20.000 κατοίκους και Αγροτική 17,3% με πληθυσμό μικρότερο των 3.000 κατοίκων. ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΠΕΡΙΟ ΧΗ Δ ΙΑ Μ Ο Ν Η Σ ΑΤΟ Μ Α Π Ο ΣΟ ΣΤΑ Αστική 72 48% Η μιαστική 52 34,70% Α γροτική 26 17,30% 63

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 - Η ΓΝΩΜΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΤΩΝ ΠΟ ΛΙΤΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΠΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜ Φ ΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΗ Δ Ω Ρ Ε Α ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟ ΣΤΑ Ναι 88 58,60% Όχι 32 21,40% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 30 20% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ Δεν γνωρίζω/δεν απαντώ Όχι Ναι 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Από τα δεδομένα του πίνακα παρατηρούμε ότι το ποσοστό 58,6% των πολιτών του νομού Ιωαννίνων συμφωνεί με την Δωρεά Οργάνων, το 21,4% διαφωνεί και το υπόλοιπο 20% δεν απάντησε πιθανόν ο καθένας για τους δικούς του λόγους. 64

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Ε Χ Ο Υ Ν Κ Α Ν Ε Ι Δ Ω Ρ Ε Α Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ Δ Ω Ρ Ε Α ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΤΆ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘ Ο Ν ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 31 21% Όχι 110 73% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 9 6% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ Ναι Όχι Δ ε ν γ νω ρ ίζω /δ εν απαντώ 73% Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το ποσοστό 21 / των πολιτών έχουν κάνει Δωρεά Οργάνων κατά το παρελθόν, σε αντίθεση με το ποσοστό 73 % που δεν έχει κάνει Δωρεά ενώ το 6% των πολιτών δεν απάντησαν. 65

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Θ Α Γ ΙΝ Ο Ν Τ Ο Υ Σ Α Ν Δ Ο Τ Ε Σ Τ Ω Ρ Α Η Σ Τ Ο ΜΕΛΛΟΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΓΙ- ΝΟΝΤΟ ΥΣΑΝ ΔΟΤΕΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΩ ΡΑ Η ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 80 53,30% Ό χι 25 16,70% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 45 30% ΔΟΤΕΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΩΡΑ Η ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20, 00% 10, 00% 0,00% Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή 66

Οι πολίτες που θα γινόντουσαν τώρα ή στο μέλλον δότες οργάνων αποτελούν το ποσοστό 53,3% σε αντίθεση με το 16,7% που δηλώνουν αρνητικοί στο να κάνουν Δωρεά τώρα ή στο μέλλον και το υπόλοιπο 30% των πολιτών δεν απάντησαν. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΡΤΑ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΡΤΑ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 42 28% Όχι 95 63,30% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 13 8,70% Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το 28% των ερωτηθέντων του δείγματος έχουν κάρτα Δωρεάς Οργάνων ενώ παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό με 63,3% δεν έχουν κάρτα μέλους και το 8,7% δεν έδωσαν απάντηση. 67

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Θ Α Ε Κ Α Ν Α Ν Δ Ω Ρ Ε Α Γ ΙΑ Σ Υ Γ Γ Ε Ν ΙΚ Ο Η ΦΙΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΠΟ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΚΑΝΑΝ ΔΩΡΕΑ ΟΡ- ΓΑΝΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΝ ΑΓΚΗ Σ ΓΙΑ ΣΥΓΓΕΝΙΚΟ Η ΦΙΛΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 85 56,60% Όχι 30 20% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 35 23,40% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΚΑΝΑΝ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΣΥΓΓΕΝΙΚΟ Η ΦΙΛΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Τα δεδομένα του πίνακα μας δείχνουν ότι το 56,6% των πολιτών θα έκαναν Δωρεά σε περίπτωση ανάγκης, σε αντίθεση με το 20% οι οποίοι δεν θα έκαναν και το υπόλοιπο 23,4% δεν απάντησαν. 68

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΑΡΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΩ ΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΑΡΚΗ Ε ΝΗΜ ΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ Δ Ω Ρ Ε Α ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΤΟΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 35 23,00% Όχι 95 614,0 0 % Δ εν γνω ρίζω /δεν απ α ντώ 20 13,00% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΑΡΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ Ναι Όχι Δεν ξέρω/δεν απαντώ 6 4 % Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών του Ν. Ιωαννίνων παρουσιάζεται να μην έχει επαρκή ενημέρωση με 64 % και ακολουθεί το 23 % που έχει επαρκή ενημέρωση περί Δωρεάς Οργάνων και το 13 % που δεν γνωρίζουν. 69

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Γ Ν Ω Ρ ΙΖ Ο Υ Ν Π Ο ΙΑ Ο Ρ Γ Α Ν Α Μ Π Ο ΡΟΥΝ ΝΑ ΔΩΡΙΣΤΟΥΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΟΙΑ Ο ΡΓΑΝ Α ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΩΡΙ- ΣΤΟΥΝ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 68 45,30% Όχι 56 37,40% Δεν γνω ρίζω /δεν απαντώ 26 17,30% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΟΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΩΡΙΣΤΟΥΝ απαντώ Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το ποσοστό 45,3% των ερωτηθέντων γνωρίζει ποια όργανα μπορούν να δωριστούν, το 37,4% δεν γνωρίζει και το υπόλοιπο 17,3% δεν απάντησε. 70

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Π ΙΣ Τ Ε Υ Ο Υ Ν Ο Τ Ι Η Α Π Ο Φ Α Σ Η Γ ΙΑ ΔΩΡΕΑ ΘΑ ΕΘΕΤΕ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΚΕΡΑΙ ΟΤΗΤΑ Π Ο Λ ΙΤΕ Σ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥΣ ΓΙΑ Δ Ω Ρ Ε Α Ο ΡΓΑΝΩΝ ΘΑ ΕΘΕΤΕ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΝ ΣΩΜ ΑΤΙ- ΚΗ ΤΟ Υ Σ Α Κ ΕΡΑΙΟ ΤΗ ΤΑ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 42 28% Όχι 90 60% Δεν γνω ρίζω /δεν απαντώ 18 12% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΘΑ ΕΘΕΤΕ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΝ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Ναι Όχι Δεν γνωριζω/δεν απαντώ Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Παρατηρούμε ότι το 28% του δείγματος πιστεύουν ότι η απόφαση τους για Δωρεά θα έθετε σε κίνδυνο τη σωματική τους ακεραιότητα, ενώ το 60% πιστεύουν το αντίθετο και το 12% δεν απαντούν. 71

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Ε Π Η Ρ Ε Α Ζ Ο Ν Τ Α Ι Α Ρ Ν Η Τ ΙΚ Α Α Π Ο Τ ΙΣ Φ Η ΜΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΟΡΓΑΝΩΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ Α Ρ Ν Η ΤΙΚ Α ΑΠΌ ΤΙΣ Φ ΗΜ ΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙ Ε Μ Π Ο ΡΙΟ Υ ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 31 20,60% Όχι 97 64,70% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 22 14,70% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΗΜΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΟΡΓΑΝΩΝ 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Ναι Όχι Δεν γνωρίζω/δεν απαντώ Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα το ποσοστό τον πολιτών που επηρεάζεται αρνητικά από τις φημολογίες περί εμπορίου οργάνων είναι το 20,6%,ενώ το 64,7% δεν επηρεάζεται και το 14,7% δεν απάντησε. 72

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Γ Ν Ω Ρ ΙΖ Ο Υ Ν Τ Ο Υ Σ Λ Ο Γ Ο Υ Σ Π Ο Υ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙ- ΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΛΟ ΓΟ ΥΣ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ Μ ΕΤΑΜ Ο ΣΧΕΥΣΗ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 70 46,60% Όχι 67 44,40% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 13 9% Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Τα άτομα που γνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους γίνεται Μεταμόσχευση αντιστοιχούν σε ποσοστό 46,6%,αντιθέτως εκείνα που δεν γνωρίζουν αντιστοιχούν σε ποσοστό 44,4% ενώ το 9% των ατόμων δεν απάντησαν. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ 73

Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ Μ ΕΤΑΜ ΟΣΧΕΥΣΗ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 31 20,60% Οχι 102 68% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 17 11,40% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το ποσοστό 20,6% του δείγματος έχει κάνει Μεταμόσχευση Οργάνων, το 68% δεν έχει κάνει και το υπόλοιπο 11,4% δεν απάντησε. 74

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΣΥΓΓΕΝΙΚΟ Η ΦΙΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΠΟ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ Μ ΕΤΑΜ Ο ΣΧΕΥΣΗ ΣΥΓΓΕΝ ΙΚΟ Η ΦΙΛΙΚΟ Α ΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 47 31,30% Όχι 80 53,40% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 23 15,30% ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΣΕ ΣΥΓΓΕΝΙΚΟ Η ΦΙΛΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ 54% Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Παρατηρούμε ότι οι πολίτες των οποίων έχει κάνει Μεταμόσχευση συγγενικό ή φιλικό τους πρόσωπο αντιστοιχούν σε ποσοστό 31,3%,ενώ οι πολίτες που δεν αντιστοιχούν σε ποσοστό 53,4% και το 15,3% των πολιτών δεν απάντησαν. 75

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Ε Χ Ο Υ Ν Ε Π Α Ρ Κ Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η Γ ΙΑ Τ ΙΣ Μ Ε ΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΑΡΚΗ ΕΝΗΜ ΕΡΩ ΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑ- Μ Ο ΣΧΕΥΣΕΙΣ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 70 46,60% Όχι 69 46% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 11 7,40% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΑΡΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ 7% Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι οι πολίτες με ποσοστό 46,6% έχουν επαρκή ενημέρωση για τις μεταμοσχεύσεις, ενώ το 46% των πολιτών δεν έχουν επαρκή ενημέρωση και το 7,4% δεν απάντησαν. 76

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Σ Υ Μ Φ Ω Ν Ο Υ Ν Μ Ε Α Υ Τ Η Ν Τ Η Μ Ε Θ Ο Δ Ο Θ Ε ΡΑΠΕΙΑΣ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΜΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ Μ ΕΘΟΔΟ Θ ΕΡΑΠΕΙΑΣ Α ΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 71 47,3% Όχι 39 26% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 40 26,7% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΦΩΝΟΥΝ ΜΕ ΑΥΤΉΝ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος με 47,3% συμφωνεί, σε αντίθεση με το 26% που διαφωνεί με αυτή τη μέθοδο θεραπείας και το 26,7% δεν έδωσαν απάντηση. 77

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Γ Ν Ω Ρ ΙΖ Ο Υ Ν Π Ο ΙΑ Ο Ρ Γ Α Ν Α Μ Π Ο Ρ Ο Υ Ν Ν Α ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΘΟΥΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΟΙΑ Ο ΡΓΑΝΑ Μ ΠΟΡΟ ΥΝ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜ Ο ΠΟΙΗΘΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ Μ ΕΤΑΜ ΟΣΧΕΥΣΗ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι 68 45,00% Όχι 46 31,00% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 36 24,00% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΟΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ 24% Ναι Ό χ ι Δεν γνω ρίζω /δεν απαντώ Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το ποσοστό 45% του δείγματος γνωρίζει ποια όργανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεταμόσχευση, το 31% δε γνωρίζει και το 24% δεν απάντησε. 78

Π ΙΝ Α Κ Α Σ Π Ο Λ ΙΤ Ω Ν Π Ο Υ Γ Ν Ω Ρ ΙΖ Ο Υ Ν Ο Τ Ι Η Ε Λ Λ Α Δ Α Ε ΙΝ Α Ι Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΩΡΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Π Ο ΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ Χ Ω ΡΑ ΣΕ ΑΤΟ Μ Α ΠΟΣΟΣΤΟ ΔΙΕΘ ΝΗ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΤΙΣ Μ ΕΤΑΜ Ο ΣΧ Ε Υ ΣΕ ΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Ναι 40»,0 0 % Όχι 82 54,00% Δ εν γνω ρίζω /δεν απαντώ 28 9,00% ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΊΝΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΩΡΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Ναι Όχι 54% Δεν Γραφική παράσταση: Ιδία Πηγή Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων με 54% δε γνωρίζει ότι η χώρα μας είναι η τελευταία σε διεθνή επίπεδο στις Μεταμοσχεύσεις Οργάνων, ενώ το 27% το γνωρίζει και το 19% δεν απάντησε. 79

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΤΑ Από την ανάλυση που προηγήθηκε προκύπτει ότι: 1. Όσον αφορά τη Δωρεά Οργάνων οι περισσότεροι από τους πολίτες του νομού Ιωαννίνων στο σύνολο του δείγματος της παρούσας έρευνας αποδέχονται και συμφωνούν με τη Δωρεά Οργάνων ενώ λίγοι είναι εκείνοι που έχουν κάνει Δωρεά και έ χουν κάρτα μέλους πιθανόν είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω φόβου. Οι περισσότεροι πολίτες παρουσιάζονται ευαισθητοποιημένοι και είναι πρόθυμοι να κάνουν Δωρεά τώρα ή στο μέλλον καθώς και σε περίπτωση ανάγκης για συγγενικό ή φιλικό τους πρόσωπο. Ελάχιστοι όμως από τους πολίτες έχουν επαρκή ενημέρωση περί Δωρεάς Οργάνων και πιθανόν να είναι ένας από τους βασικούς λόγους που δεν προβαίνουν σε Δωρεά στερώντας έτσι στον συνάνθρωπο τη χαρά και το δικαίωμα στη ζωή. Έχουν βέβαια μια μερική γνώση όσον αφορά τα όργανα που μπορούν να δωριστούν. Οι περισσότεροι δεν πιστεύουν πως η απόφαση τους για Δωρεά θα έθετε σε κίνδυνο τη σωματική τους ακεραιότητα και δεν επηρεάζονται από τις φημολογίες περί εμπορίου οργάνων παρόλα αυτά όμως η Δωρεά Οργάνων παραμένει σε απογοητευτικό χαμηλό βαθμό. Άρα το γεγονός ότι μένουν αμέτοχοι οφείλεται πιθανόν σε κάποιους άλλους λόγους. 2.Όσον αφορά τις Μεταμοσχεύσεις Οργάνων αρκετοί από τους πολίτες του νομού του παρόντος δείγματος γνωρίζουν τους λόγους που γίνεται μεταμόσχευση και ποια όργανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για Μεταμόσχευση δηλαδή έχουν μια σχετική γνώση για τις Μεταμοσχεύσεις. 80

Λίγοι βέβαια από τους πολίτες έχουν κάνει Μεταμόσχευση είτε γιατί δεν χρειάστηκε να προβούν σε Μεταμόσχευση είτε γιατί δεν βρέθηκε κάποιο μόσχευμα. Οι περισσότεροι πολίτες συμφωνούν με αυτή τη μέθοδο θεραπείας γεγονός που δείχνει ότι ίσως έχουν συνειδητοποιήσει κατά ένα μέρος τη σημασία της Μεταμοσχεύσεως. Τέλος, οι περισσότεροι πολίτες δε γνωρίζουν ότι η χώρα μας είναι τελευταία σε διεθνή επίπεδο στις Μεταμοσχεύσεις Οργάνων. Από τα προαναφερόμενα συμπεραίνουμε λοιπόν ότι ενώ η ευαισθητοποίηση, η προθυμία και η αποδοχή των πολιτών του παρόντος δείγματος είναι μεγάλη παρ όλα αυτά η συμμετοχή των πολιτών στη Δωρεά Οργάνων είναι μικρή, ενδεχομένως λόγω ελλιπής ενημέρωσης και γνώσης περί Δωρεάς Οργάνων και Μεταμοσχεύσεων. &ϊ

ΕΠΙΛ ΟΓΟΣ Ο αιώνας που διανύουμε πρέπει να δώσει μεγάλη σημασία στην ανθρώπινη αξία (π.χ. υγεία, παιδεία, εργασία) αφού η υγεία του ανθρώπου ενδεχομένως να επηρεαστεί από τη Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις σε κάποια φάση της ζωής του. Το κράτος θα πρέπει λοιπόν να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο μέσα από ένα πλαίσιο προώθησης και εφαρμογής της ιδέας της Δωρεάς Οργάνων και των Μεταμοσχεύσεων προκειμένου να βελτιωθεί η υπάρχουσα κατάσταση των Μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας. Ας αποτελέσει ελπίδα ζωής η Μεταμόσχευση ιστών και οργάνων για ένα αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων ανεξαρτήτου χρώμα, θρησκείας, φυλής. Να νικηθεί επιτέλους κάθε φόβος και ενδοιασμός που μας διακατέχει και ας συμμετάσχουμε ενεργά στη Δωρεά Οργάνων δίνοντας ζωή σε ανθρώπους που υποφέρουν. Όλοι μας έχουμε τη δύναμη και τη δυνατότητα να προσφέρουμε ζωή. Ας ελπίσουμε και ας προσπαθήσουμε για κάτι καλύτερο... 82

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Φ.Ε.Κ. Α.Φ. 106/Α/1983,ΝΟΜΟΣ ΥΠ'ΑΡΙΘ. 13 83 «Αφαιρέσεις και Μεταμοσχεύσεις ανθρώπινων ιστών και οργάνων» Κεφάλαιο Α' «Αντικείμενο εφαρμογής,μονάδες μεταμοσχεύσεων». 2. Φ.Ε.Κ. Α.Φ. 973/Β/1996,ΝΟΜΟΣ ΥΠ'ΑΡΙΘ.8874 «Καθορισμός Ενιαίου Συστήματος (Εθνική Λίστα),εγγραφής και επιλογής ασθενών κατάλληλων προς Μεταμόσχευση ιστών και οργάνων Κεφάλαιο Α' «Γενικές αρχές Μεταμοσχεύσεων». 3. Φ.Ε.Κ Α.Φ. 174/Α/1999,ΝΟΜΟΣ ΥΠΆΡΙΘ.2737 «Μεταμοσχεύσεις ανθρώπινων ιστών και οργάνων και άλλες διατάξεις» Κεφάλαιο Α' «Υποψήφιοι λήπτες» και Κεφάλαιο Ε' «Ποινικές διατάξεις» 4. ΖΕΠΟΥ Π. και ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ-ΝΟΥΑΡΟΥ Γ. «Αι μεταμοσχεύσεις οργάνων ή ιστών ανθρωπίνων εξ απόψεως Αστικού Δικαίου» Εφημερίς Ελλήνων Νο- μικών(ε.ε.ν) τομ.41, Ιούνιος 1974,σελ.441. 5. ΤΣΑΡΠΑΛΑ Α. «Ποινικά προβλήματα εκ των μεταμοσχεύσεων» Ποιν.χρον.τόμ.ΚΒ, 1972, σ.177 και 269. 83

6. ΒΑΡΚΑ-ΑΔΑΜΗ Μ. και ΚΟΝΙΑΒΙΤΟΥ Κ. «Η νομική φύση των βαλβίδων καρδιάς ανθρώπινης προέλευσης και Ιατροτεχνολογικά προϊόντα ή άλλο μοσχεύματα» Ελλ.Δ/νση τομ.38,1997,σ.22-79. 7. ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ Π. και ΙΕΡΟΔΙΑΚΟΝΟΥ X. «Τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα των νεφροπαθών και οι Μεταμοσχεύσεις»τομ.3,τεύχος 1-2/1993,σελ.51 8. ΣΑΚΕΛΑΡΙΟΥ Μ. «Νομοθεσία Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας, Καλαμάτα 1993. 9. ΒΙΔΑΛΗΣ Α. ΚΑΙ ΚΟΥΛΤΑΣ Α. «Ψυχιατρική εκτίμηση και 10. Υποστήριξη Μεταμοσχεύσεων»τόμ.1,1995,σελ.44 11. ΒΕΡΓΟΥΛΑΣ Ι.«Ζ ω ν δότης νεφρού>. Ελληνική Νεφρολογία Τομ.6,1994,σελ. 163 12. ΣΥΓΓΕΛΑΚΗΣ Μ. και ΚΑΠΡΙΝΗΣ Γ. «Η ενδοψυχική ολοκλήρωση του με- ταμοσχεύματος στον λήπτη» και «Μεταμοσχεύσεις οργάνων και ιστών». 13. ΛΑΓΓΟΥΡΑΝΗΣ Α. «Δωρεά Οργάνων -Μεταμοσχεύσεις :Η κρίσιμη καμπή,το εμπόριο Οργάνων-Εγκεφαλικός θάνατος:μύθοι και πραγματικότητα»,ιατρικός τύπος αρ.φυλ.188,τ.α' Σεπτέμβριος 1997,σ.9. 14. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ I. «Η ηθική και δεοντολογική άποψη των Μεταμοσχεύσεων» Ιατρική,τομ.65,Ιανουάριος-Ιούνιος 1994.

15. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΗΣ X. «Τα νομικά προβλήματα των μεταμοσχεύσεων» Δ/νση τ.12, Δεκέμβριος 1997,σ.559. 16. Ορισμοί Δωρεάς Οργάνων Παπάκι-Ηλεκτρονικό περιοδικό www.@.panteion.gr/teuxos 15/organs.htm 17. Τρόποι που μπορεί να γίνει Δωρεά Οργάνων www.transplantation.gr 19. Τι πρέπει να γνωρίζουν τα άτομα για να γίνουν δότες οργάνων www.medlook.gr 20. Όργανα που μπορούν να δωριστούν www.transplantation.gr 21. Ορισμοί Μεταμοσχεύσεων www. aimopetali ο.gr 22. Ε.Ο.Μ,η στρατηγική του,η εικόνα των Μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα,η Δωρεά Οργάνων ως δείγμα κοινωνικής ευαισθητοποίησης. www.eom.gr. 23. Εμπόριο οργάνων www.disabled.gr.

24.Αίτια ανάπτυξης των φημών περί εγκληματικού εμπορίου οργάνων www.chrisxt.com 25. Αιτίες μείωσης των μεταμοσχεύσεων, τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος. www.enew.gr 26. Ιστορική εξέλιξη των μεταμοσχεύσεων tovima.dolnet.gr 27. Στοιχεία και πίνακες δεδομένων για την Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα και τον διεθνή χώρο. www.eom.gr. 86

ΚΑΡΤΑ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Αρ. Μητρώου Επώνυμο Πατρώνυμο Οδός Πόλη Όνομα Ημ. Γέννησης Αριθμός Τ.Κ. Επιθυμώντας να βοηθήσω ασθενείς συνανθρώπους μου προσφέροντας μετά τα θάνατο μου ιστούς και όργανα για μεταμόσχευση, ΕΙΜΑΙ ΔΠΡΗΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Δ Η Λ Ω Σ Η ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΩΡΗΤΗ Παρακαλώ να με εγγράφ ετε στο Εθνικό Μητρώο Δωρητών Οργάνων '11 Επώνυμο Όνομα Πατρώνυμο Ημερ. Γέννησης Οδός Αριθμός Λ *' Πόλη Τ.Κ. Τηλέφω νο Ημερομηνία Υπογρρφή Τι κά νετε χώρα: Σ τέλνετε ταχυδρομικούς αυτό το έντυπο στη διεύθυνση του Ε.Ο.Μ. "V Συμπ ληρώ νετε την κάρτα δωρεάς οργάνων,

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ Δ Η Λ Ω Σ Η Εθελοντή Δ οτή Μυελου τον Οστών Παροκαλώ να με εγγράφετε στο Εθνικό Μητρώο Δωρητών Μυελού των Οστών σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 2737/59. Επώνυμο Ονομα Πατρώνυμο Ημερ. Γέννησης Οδός Αριθμός Πόλη Τ.Κ. Τηλέφωνο Ημερομηνία Υπογραφή Δηλώ νω Οτι, αφού ενημερώθηκα για την εθελοντική δωρεά μυελού των οστών, μελέτησα με προσοχή το σχετικά ενημερωτικό φυλλάδιο και σχημάτισα ολοκληρωμένη αντίληψη της αναγκαιότητας της δωρεάς καθώς και των διαδικασιών της.' ετπθυμώ να συμπεριληφθώ στο Εθνικό Μητρώο Δοτών Μυελού των Οστών. Τι κάνετε τώ ρ α ; Στέλνετε ταχυδρομικώς αισό το έντυπο στη διεύθυνση του Ε.Ο.Μ- ΕΘΝ1ΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ (Ε.Ο.Μ-) Πλουτάρχου 3-1 0 6 75 ΑΘΗΝΑ Τηλ.: 1147, 01D-7249371, Fax: 010-7 2 48 5 27 e-m aa: eom^otertat-or

33 ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ VIΟ Κ Ρ Α Τ Ι Α Σ Α Ρ ΙΘ Μ Ο Ι 106 Φ Υ Λ Λ Ο Υ X Ο Μ Ε ϋ Α Ο Μ Ο 1 2 ι :; /ϊότ::; χ.ι;..ιτ:. <:> ; :τ:ών μτ/.τ,ρωχτ τη- Ν:;λΐν5?:αί : *.- > '"ία.. 1..: «Τ'ν. * 7.71 Α*' λ:. 7.2! Λ/.3 ν.ρϊ γίνιτχ; μόν* χ«::τ.7.ά ν.χΐ χτχγτίίόϊτχ; τττ;χ:2ήτττ: οίχ.τντμιν.ή τννχλλχγή μίτχξίι οότη. λ ή" τη. των οΐ/.τγίνϊΐών ττν; ή τττ'.τνοήχοτϊ χλλον χρττώχτν. Ή χχχ,'όρϊντη χότή ίτχνε; 7.x; ττήν τερίχτωτη τον οργχνχ γ:χ μετχμότ^εντη τροερ^τντχ: χτ: */ώρχ τή; χλλοοχτή; ή άχοττίλλοντχ: τε χώοχ τή; χλλτϊχτή;. 5. Στην ενντ;χ τή; ο:7.οντ" :'ή; τννχλλχγή; 7.χτχ τήν τρτηγονμενη τχρχνρχρο ο εν..»;:λχμίχνοντχ; τχ εξοίχχφχί- :ϊτητ, «ντήρητη; χχί μετχ 0ίχς τον μοτχενμχτο;. ) Μ Ο I 3. Με χττοχτη τον Τχονργον Ύγείχ; 7.x; Πρόνν.χ; μτοοε: 7.χτχ χερ:χτοτη νχ χνχγ'νωρίζοντχ: 7.x; νχ εχχϊρτνντχ; ΐ; 2τττ τήν ίννοιχ τή; τ;7.ονομ /.ή; τ-.νχχλχγή; /.χ; χλλε; Π1 Α Ρ 10. 1283 άχχρχίτητε; τχτχνετ. τον ένοε'/ετχ; νχ χνχν.νψτνν χχό άττμόολεχτον; λογον; ν.χτχ τήν χοχίρετη. τή τνντήρητη ή τή αχενιει; α. ι»*:. < >τ ιον.ι μετχοτρχ τον μοτχενμχττ;. ογά: Οϋ. ΟΕΔΡΟΣ ΙΣ Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α ΤΙΑ Σ ν» /.χτ.ωτ :ω ότι τή; Βτνλή;. *Αρ$:ο 3. Μονχοε; Μετχμοτχεντεων. 1. Ο; μετχμοτ^εντε'.; ένεργτϋντχ! χχτκλε:ττ:κχ τ είϊιν.χ οργχνωμενε; μονχίε; Χοτηλ:ντ:7.ών Ίϊρνμχτων Ν Π ΔΔ ή ΛΑΙΟ Α' Ν Π ΙΔ 7.τ;νωτελον; -/χρχκτήρχ. χτίι τ.χν'.τίζτντχ; με χχτ- ΔΙΑΤΑΖΕ II τχτη τον 'Γχινργον 'Γγείχ; 7.x; IIρόν ο:χ; μετχ τνμοωνη γνώμη τον Κεντρ;7.τν Σνμοονλίον 'Γγείχ; (ΚΕΣΓ). Με τήν ίί;χ Α? τ 1. ή χ/.λη 'Γχονργ:ν.ή 'Ατότχτη 7.χ 3ορ;ζοντχ: οι όροι λειτονργ;χ; τών μτνχοων χντών. ό έήοτλ-.τμο; τον;, ή τνν $ετη τον ν Έ ; χτμτγή;. τρττωτ:7.τν τον; ζων- :ν7α- Γ > 2. 0: χτχ;:ί χχ-» τττν; ττον το:,ον ; 77.0- τχμττ /εότεεον. Σ τών 3. Κχ 5ε νοχ νοτηλεντ.γ.ή μονχοχ. ττήν ότοίχ χχροντ:χζετχι?τ:; τ:::ττωτη λήψη νχ ι;:ττ:;ήτν: χ 2ΐ;ΐ2- γ:χ τον τρ:γατ ή 0 χοχίοεχης. ργονντχ:. χνχ/,τγχ με ;έλ: = η τή; ίτ;ττήμης. ρ?5 2. 7.ή χίτίχ. :ό:2- * ^ωνη Τ; : ν:ν- _; 1 I. Με χττοχτ ρχ χττ τόμ. ονη (Κ ΕΣΓ) τρίψτν τη Τρ χτίψών!ι ν.χ; ::ϊξχγωγή; τττμίρϊ;χ. η ν.ι 2. Γ:χ τή λ :: νι- *χτχ:τ:;τχ; χ: :χ Άρ 5ρο 4. ε.τονργιχ; /Οίηγ'ΐίτχ: με 7.0:νη

TO 13».* 7«KSSW6t!' ";ov "K::wva; y.2: iss-svfiy rr-sm ::?; *?«>'' y.2vo:(~ov7a: : c:c:?"r,v stptstujr,»?-». - - - * * M rr/tj;j.3 T(uV «g Jviv?;v* *;; fo I. s:cr,7 C<iivr,; s s ; r ; j 2 «ca rsrt/.ay- f i l l cir^-sv ' ) E ' J 7.QNTAN0 AOTli. 2. K :!; J j s i v t ; Sx/cvras: ' 0 ;?2T :: y.2 ;. 2 : 7 : 7 7?;,: : a y.i ; 7 2 * v c r r,a ij T!y.i; i 2 3 2 - 'f'-vp; 3 j ( v. /.a: a /.a: y i 7 a 7r,7 2 : 2!: ir t i 7 2! 2 : t : 2 ; 2 4 7 / ;. Ti i:c: 2 y : 7 2'/.(-/r,:?;: y.2: : : 2 ; i : v f, : tca a» : -ir,5!3-j p. r.. A:ao:y.2o:2. v k v j : v :7? >,y (: - 0: xns ty;v 25727(2 /uv *':a ;AiT2;iir/ejiT) 30 ilsitti^ivr, 1: :V2r 7 2 3 :2 *2 304 334 0 O-43- zsir,:::; io :/,; a : : : # /, «t 2:- 7/.S334; y.2: T * 3:2; 7?;; 7-3547:2; 734 7:2 ri;v 3::i73:y27:2 y.2: 3 : 27:2270- : ::V2: 17?;- r: ::r,tr,?r.7r, 77;; 2: 2! ::37 ; y.2! rrv 233-/.27277 27r, 77;; (171(2; 734. Tacrr ::x2 jt. /.^; : 2 3 2 7 :334-72 ys 722 4 3.? > 1«2 1:(3 3 ^ 37; 3:7 2 3 /,:(2 ;?; vr/r-.v 3:: :c3r; r, 433-i?'- 7-r,7 /.;::/, t ::3 Zj 4 : zz : 37; i ; 2(3(2; trsrxor.uy 23: 37; / zcz'.cizr, r, 7!; ryy-. 0304 2727- /.:; : 3,:oy.2 7 2,:y.7 :y.i; (= 5723::;. 0 3 7: 2/.:77: /.:; c : : : : ; 7:3 / r : 7T, Xoj/, r; : : 7t; 7/, f, r, 7 :: 4 3:'i?;o:04 io:/, oos!xs: 72 /.2 7 2 : 2>.s: 3-477223, 7737 ' > va t*/t: iry.bjji; i/^ss%cz ::::. 7.2727 2 7 2 7: 77 3 - : 7 :: :37: 77;; 2va37;,::2 ; 7 : 3, 7; 3 Xr,fr, 74772; r ( j 7-/24-22- 0- :H :-r/.tu37- -2727:3 7CA 7727 2 '7 :r/.z::y/z 2 *.: _ N ' to. v.:/.r, 77;; 3:3. 332:0472 /:. tt(v 2C2,.zz:rl v.z\ ;:- T ------------------ *2 7 2 2 '; 7 '.srrrjv tt, a '.7Cj?\".2 -tcj. Av c :c*:r; 0./. y.i : j v - 5<-5 r, : v >7 cv- c 1 r? 7 ' ; 7 :c 0 :rf; T :xv 7*j-f/.r/T:a>vr.? i; sa27/.tt: ; - : cj- 27.2: 02: 2tcor:i tc ;yr(- 1- *»? *7 2. 2 ] ::r:asxi; ;-4 ::srv«>7 3:233-47 r:r, as:704:*, -,2 734 - t; /, 3 ; r.zzzzzw.z 1 AI77 :*/.:a ccc 2 7. Y'.i 7TV - 7 CC /f, 7AV72 5 4 7 7 2:/,; v 20j.:2:7 2 :. y,zzl-.z: zzz X :rrta j TiV.C : y.272 TT/i r;i.iz7. : 2 ~.ftz 7?;; ir.i, 232X24:/,; 71 ; 2 7 2 7/,. ivw-::v ZZO 'J.2ZZZ :ojv. i-.vj z v ti- zv /z f ' :: it>iy\zz\ sx2-/::7i; 247«; 3 : 3433-707 ^ -r s' 3 «; i - X i -5 irs:;. ;jok 327/, >3: i'li 7 2: y.2! 7: (Co; :?;; < 0 74 //. ) v.; :«jl v : ; AVT J S 1' i, /.Sf.c; : j *y t!. "A- o ::7 r ;!; o ( 3:-ir,c.:; 3377,; 5(72: 2727:2/,!77:;. 7u):r, 202: 4.3-7J toj: : : : 3 7 2 3 -.-,::2 ; r -X2 /2734 7: 4. y.772 7r.v iwcta :a N,. J329/1VS3 77; r ; 7/,; (:37T,- 7T, [\co::v..2. 737 F-.7 2-2- : 712 7.2! 737 K oj- ac ; 3 :y.74-,7 S/a- K o;:v.2 3C4 rv::v 7 7: U(- :2 2 2 2 2 3 3 Ty.y!0)7/,; y.2v : : : ': 7 2: y: y.c!7r, 2 3 o :2 7r, 7o:v :r - 7T,; (:(: /. 7 2: 3: / 272: 72:/, 34:7047 (">:y.ovoy:v.oiy y.2! ' i " : (2; y.2! n,:sv ::2;. -.;:tc/, y.::::* 72 i-.2 7.30j- I tv: : 2: 7:4 r.<4 7/, 7:2 7/, '/..'!/ 7/,; izzr.zl 23: ( ry:co:r ;.': 3 c:.-,370)7 2 3 0 SVT,A:y.04; S 3 -.7 :t- ;tt,; y.2! at,3 77 :: 2! 2(70 : C 2707T ;72 y.2! 7 ) 4 3 2 : 7 * : 54- A S!2 704 3 y : 7 A 3 : 4. 3 7 0)37; V 27 2774 24774. 7C:4 7 7 2: 72 ;JL5/.T, :V. :72 334 'Si f,727 :-.y.2 ::4 / 2 3-47722/,; 7 247: ; : v 270)7 } ^72 / 27: 2 a::;j.17c; 773 IKA. r, is y.2 7 r/:y.f, ;j.i7 2 2 4 2-470)7 ;(*<*7 2 : y.272 72 7 :7 7 2 7/,; 747 7 2 2/,; 3:4 v 2 : 3 2 ::7i : -/.2>sv2; 7:. ;. :/,; y.2! y i 7 2 y :7ys47y,; y.2 7 2 0. Ms 1 7. A v;j.2 3:4 s/.i!is7a: ;jls 3 : 0727?; 7av Vzcj:-,! 4 3 2 4 4 4 7 3: 7 :27:'.! 2-7 2 : 4 3 3-7 7 0 iv.37:;..:y.tov y.2! l ys-2; y.2! 1 7 : 370:2 ; y.:::::. 277: Si A2372ys:i:a 737 433-i/,::'; :?;; y.2 7 2( 0X2; ; to; 2 :2 72 2 33'ir,y.!(07rl;. 72 3 : o: as3 S7 2 : 3 2-3'/) 3 s:s; or;; 2 : 2 :;s 7r,; y.2! : o*/t; 3 2 7 : 2; y.r,7 :2:2; a 7:Vvi(t)7 r;.; : 7r, y-.i r 3 7 /7 aat; 3 *?(- ; 3 s: : 3 7 A3 2.; 2 : 2 ::s 7r,; y.2:,::: 77;; 2372: 2; y i 7 2yc7Xi-4-37047?;. Ms 7: :::o ; 2XX0 oy::o A /vya y.24»c:('(i7 2: r, : : 2-3. 7. 2 7 ( 2 3 2 : : ^! ; ; 7?;; 3 2 7 : 2 ; y-»;7*.2?2; 3 0 v? ;y (o J 7 i;;. 70)7347 7: 7-477:27047 0: 3,:c-j- C4A2*'0 7 7 2! 72 i i i.'/.o C 27.2Xr: /.: " I ::47.2 334 7 (7272: c G. 92{:t3r,;. s:::y 27:2 y.2! 7/,7 3 : 277.2: 0- :! OJ-'JP/OiV 233 7<"77270 307/,. 2:7/,73j; 233 7/, -SiX/.T/, 734 r,v «( f, a : 2 : : : t;, ( 2 : 4 7 3 4 7 7-:v 7. Z 737 3 ^ :430X07:7;xo 734 T 3 cvf7 i!3-j 'V7 s:2; y.a! II 70:2; 2 7 7: 2: 2 7 2. y.ivs 7 : 370. 32 ::'.2 :7 2:o»3:22 y.2! -/.o)i:- y.i 2 : :-Sy6. 2:?:y.r; 3 (770):?; 7 :2? 2 3 272 ; 2 f 2 :,5::r); ys:ayor/2.7r,; y077 4y27o)v. KF.'PAAAIO T' A'I AIPEZF.II H T ux KAI OPrAXQX XEKPU 'A:-5:s 7. U : 3433v 27i:; A:2 ::/.2 : : 2. i 734 3 3 i f ic :3 4 X?;37?;. 2 0 3 7 3 7 I. - IJ!V.?.2 7 3 ; 7 : 2 i : y. 2 -.3 3 : 2 : ( 2 30 4 23:-S.-y: 72 27; 2 /.': 4 2V3: 7.2X4373772; :! y.s7 2 73 V X 27277 2 7 ' 734 0A57.Ar.,:0 oxoy.xr.,:3 T, r, 42:4i y s : c ; 744 734 ::34 3cXo-':7y34 734 'T 304: 72(0-4 7:2 v s : 23247:7.04; /, i3:77r,y07iy.c-j; 3-/.0 3 0 4;. y O.S3 3 3 7 2 : 77/,7 3 24 2 7? 2 ; 0 7 XtOJi: 7,4 2 3 7 2 T, 3:303^:7.2 7r, (-.jx/,:/, 734-24 A IIO rojy 2 7 0 ; ::::: va Tf,v 734 72 3 :3 ::t- i;- t i : a

s v x c ;. y s t i v cccctc ί η λ ώ ν ϊ τ α : ή kr, M v u ; y.x: η ï: x? : y.2 7 : 2 y.x: ó τρ-μ κ ς í :';c v t 2! y i χ π ί ρ α τ η s e i T n J s f y o à Ύ γ * : α ς μ ϊ τ α τ η ν s T s /.ι ν τ η 777 :ώ7: <7 T<Ly 2 ίτ τ ώ ν. : γ τ ή y s 7 2 μ «τ*/5ΐ τη γ : ά - is ; 1; y.a: / ω : : ; τ η ν τ π α ρ α : 7 s c : τ ή τ 7 7 7 /.η τ ί ω ;, 7 τ :τ 1 777 T2Ç7V 7C; lev e ή 2 Ç 2.- 1.. - 7 ;? τ ώ ν : : 2 ':á S u v τ ώ ν 5.TVÎUV 5.. 7 /.a : e? S 777 V TVv - f î 7.2* τ : : : τ τ υ τ τ C2C77S- 2 7 7 : v i r. 7 7v 7 a : y.a T2» ; : α τ ά α :. «- y r -» ; Z»,< ί -τ :c j 4S? t *» > TC7' Π 7ív r /.c j ι \ ω : :7.a. ) ;_ ÜÇCÏV/ r J: ZVt-.ZZ'/l. Γ5: ;! τ ω :η c a :: 7 7 5 ρ η ; ά ρ : TC!vr(; r e ά α η τ J 1 ) **/. j r ; ycr*/ ν;;.ατω ν τ : ; ;.υ : ΐ : τ α :. έά ν r jy.ç w - η χ η ίχ ά τ ω ν - i; ή 5 τ :- ; ; ή CCÍ7- r / a ç s :p :- 7 : 7 α: ν α γ : ν ι : 2 3 * : c s τ η ccov ο -ο ρ γ ι: a v 7 :- sb.x^vxvir,. 7C7 -iavcvcc; i't is: y.a: τ ω ν ρ : λ ί fs'/.ών crsnciv^çscov 7cÿ vîvcv- c;. Ms 7vpYC7 Υγεία; y.a : Πΐίν;:α; y.avcpi'isca: T2 y.p'.cr.p'.a. 22; 72 czcia xjv 27272: ή TT, 7C7 'Í275V77;..rjTTj 7 î 3 -S-r/ÎTcy ή iz i- iiz r, ΐττών κα: :- γ:ν*5 καί 7r; si às'.tqjî ;!:; 5c:7yiv(0v b 7 V γ /.ί: 2Λ7. ; ί*2ν27ΐ;). «; -S r/27:; cv.ïtcc py.7 T>;sj7 :y.r cyr.'c 2. r e v is : 7 - i α «2 7 7 ; ή α ρ χ ιρ ε χ η :7 7 ώ ν κ α : s 2 s : : : y. i - a. : - /s ic 7 2 : 7 7 ή ir r ; :2 7.: i i v e : - o v e Π77 2 5 r : : s : 7 2 : ε ί : : κ 7 7 η 7 α ;. y;:cw τα: με ΤΓ/νητα /.α */:.ó.s» -H ÍS» s/s: 7 i: :77( )τη ία7:ΐ::κα 77:κή; npayyas:v2! αν ;: /.7η ή 22.:τη πρ77ελ:7:η αντ'.ά..., λ ^ α. χ λ ι υ a. Π Ο ΙΝ ΙΚ Ε- ΔΙΑΤΑΖΕΙΣ "Apipo 10. -: 7Ïsms " -Γ/. 77TETV7VT αττάτη tct. sv a VS7- άν τ::λλ ίητ: cxc"c. Σττν π:- : 5Ϊτα: TjyysTS /:: #: 2Τ τ c ç τ : 7.,* ζί.:τ.\ : : 2 7 7 7 ::v.2 C 7 r r. α ν α π.-.η ρ ω π η 777. -τ : : v s : τ η ν a c s -.α.2 : : s* s y γ η ν s : vs*/. pe y. 2 7 2 v 7 /.7 Y 7 2 V 2 7 7 y.7 ή /ε ΐ ρ Χ.ρ γ ί. Ή! 2 7 î 7 - γ /(0;;.7Τ 2νη γ : ν 5 7 2 : 777V 7 7 7 7. 7777 î'.s v s s - T7ÛV 7. 2 : i f ' T / t i ). Tcv TTTtoua τ: 7.77. /.: 7. c ν τ : ό v j 7.e e ; y.a: 7.ά τ ο ά: α τ η ν : ά τ ή λ ή ί η τ :ν Ac: ' /.s: : 2.; ν α 2 7.< /.7,v s : τ η ν 7. :, c y : v η orna ή γ : α 2 7 7 7 7 γ η π α ρ α κ ε ρ ρ ώ τ ί ω ν τ τ α : α χόν, α 777 v sv.7 7 7 y.::: ν α :τν.2!>:τ72 ε ρ ω π ε ρ κ α μ ΐ ρ ρ 7 /. 7 γ : κ α /α ρ α κ π η ρ ίτ π ικ α V 2 7 7 77ΤΤ( 777 Τ 7 7 2 ; 7 :y.s : 7 j; γ : ά 7 V SV- Ά :ν :ο S. Τ ή τ η τ η 2vfcjV 7 y :a ;. V SV. 7 77 : 77η CSV 7C S 7 S! V 2 2 7 7 V.2 A 7-2 7 τ η ; CSV 7 C S 7 5 : vie 2 7 7 Λ 2 /. 0 7 7 Ϊ7 2 : ή ττήν 7 κ7γίνι:α tc3 vsv.çc] ϊότη. Ά : 5 τ 7 9. lorrá-.t; 2 Ç2 :cstt;;. τ ή ν α ς a i : i τ η ί τ τ ώ ν 7.α: : : γ α Í:>V τ η c acw v c u v τ τ ν ά τ τ a /.'T T j /.i τ τ τ ί α Υ 2 Α Ι.'Ι» η τ ς Γ : τ τ ώ τ ΐ : ς τ: 3 TTC '.eu Ι γ ΐ '. α ς 7.α Π ρ έ ν ο : α ς ccci»» r ; s : ; τ ή ; χ α ρ. 7 777 á p v p e - j 6 τ τ 5 τ 77 1 777 ν η τ : η s /. a : s 7 7 7 : 7 :r,7 7 7 s a v c a /./.a Y y a. y s /ρ η κ α ε ι κ η r.z:νη 7:ν/.ΐν:τ7 7 7svr,V72 /:/.: 7: ιν 30.000. c ' ' 0-7 7 : 7 ; n p s r c s p s c a : zrj.iz'.y. v 2 ; ώ : ί : 2 7 7 77 τ ΰ ; ΐ 2 77 j ;i 7 t;.;s v ;.2 7 2 y s 7 7 : 7 : ή 7 7 7 : ά ν 7 2 λ λ α γ ;.ια 7 *.y to îs:7 2 : y : ç j /. i - /.:τη 7 7 -'/.2 η :τ 7 7 7 : : ώ ν, 3 ' ;χηνώ ν κ α : χ ρ η α α π.κ ή 77: <ή 7 ίν - /.2 /:τ7 : 7svrv72 /:/.:i : ων 50.000) ::χ. ;) * Û 7 7 : c ; r. y ç t j v s : ή X a y iá v s : 7 7 : 7 : ή 7 7 7» ν 7 ά λ λ χ γ κ χ ;: c,χ 5 Γ 7 /.2 ;η τ ή 777 τ ι 2 7 2 : ; τ η ίτ τ ώ ν η 7ρ γ α ν ω ν τ ίλ λ ε ν γ ά y : Τ 7.'7.- /r. τη τ:;.'.ω ρε:7α : 7 7 7 /.2 - / i t 77 y s 7 7 /. 2 / : τη s - c ; s e : :;.* y τ 7 : ν.ή 7 : : ν ή 7 7 -/.:r /:T 7 7 v s/.27 /:/,: τ ω ν iûo.uuoy IJ77:7T π α ίρ ν ε : ή π ρ ε τ ρ έ ρ ε π α : ν ά π ά ρ ε : y s π ::7 Ϊή π 7 7 * 2 -;y 2 ÍT 7 7 Í; ή 7 : γ α ν α ά ν ί : ώ π : ν η ; π ρ 7 * λ * 2 2 η ;, π :μ ω - τ η. S 7 : : í v./,s 7 2 : ρ ν /.α κ : : η 7 7./.2 /: τ τ 7 C27 -,»τω ν '/-τ: χ ρ η -.2*: /.ή 7 7 : ν ή 7 7.λ α /'7 7 7 7:2 /.7τ:ω ν /:!.: 27ω < 2 0 0. 0 0 0 ; i. Utcic; /:.',ti-17771 s: :tt7 η 7:γ2'-7 για yscaycr/sorr, TS λήπτη ϋλλτν 277 2777V γ:α 77ν 77:7 77η ; slys τ. a:víts:. τιν.ωτχίτα: ys τ.λα ν.ιτr 777λα-/.ττ7ν α: 0 yr-.(,. y.a: / c r y 2Τ:λή 77:vr. 777X2 7:777 c:αν.77ίων /:λ:α:ων Ϊ Ο.! ΐ,, ί ; ÿ. 1. 7 7 : 7 ; 2 7 7 7 2 :à/,s:yr, â y s X s ia ή λ ιγ ω τ ία t w t s /.s t s : τ 7 η y ή : ή : η : η τ ω ν c:a c:y.a 7 :< ÿ v γ: ά τήν α ΐ:7 7 7 : η τ η n t c T ç s - 2*7 y. SV 77 Ί:.Γ/ΐν:7.77Τ TCy. 7ο Ci Γτα-.. SÇ 7Τ7ν CSV TV- TT S /S I 7 S - p -.7 7(0 τη 7 z : v 7.: r : τ τ 7 :ν ή ;. κ α τ ά τ ι ; c : 2 τ 2 y s ; ç T'.j ä p v c c j Í3S 777 Π7:ν: /.77 Κώΐ.ζα. Κ ΕΦ Α Λ ΙΟ Ε' Λ υιγιει' ΔΙΑΤΑΞΕΙ!' A c v >:7 1 1. 1.!' τ :i ; 727-/7VTS; 27.7 λιν.ή 7«ρ27λη.γ:α ή ν.ρωτη;?- ry.c TU * /.ατυ 7. τ υ ν τ α /.. *.. ν. t c r u e ;. τν ; /-C j -j λ η λ ** τ T '.j - ; λ : τ : 7. τ ν ; 7. a : ; τ : α τ : υ : :7.:v ; t v / : t í :c 7.α: τ α y ί λ η τ ώ ν τ,...*, - 5*.ών α ; ν ω : : ζ ΐ τ α : :έ Τ CJ J iry.c 7. '. V ή τ α τ ; ν η ; : τ ή ' à*;'»: à τ τ τ '/ τ,λ α τ τ ν á y a ή à ν α τ η : :ν.ή ; τττ,/.v vt C va ί - 7 ω ^ :â z v i i L i z z y r. 0. ή ' 7. VS77 π : 7 ν.ή ί ε :α τ ώ ν α ν ω τ ε : υ ΐ ί τ ώ ν έ τ τ :τ τ ί μ ί τ α 7 2-C7C7 7 S 7 c a s 7 : a ; 2 7 7 τη ν τττ<7ηγ7νμΐνη r ; 7 ç a, 3. 0 : 7 7,'i T S :; y.a : ή ï: a î: y.a c s a / τ ρ ή γ η τ η ; τώ- x -to - 7 sç (0 s:c(lv ν.α ν ώ τ y.a : t 7 ΐ72 τ ώ ν χ / 7 :7 7 7 :7 ω ν τ ι τ ά ν ω ν y.2 v 7 : : Í 7 V7 a ; y s α τ ί ρ α τ η t c j V xcvcycv ' Γ γ ΐ ί α ; /.«: <7 : 2 ;. M s a n e e α τ η v à y.a ic c 'A s T a : Apípe 12. T t c t c y c ú "Ι γ ΐ ί α ; y.a: Π : 7 ν 7 :α : y 7 7 c s : 7 7 T 7 7 7 τ.μ ν.5 7 7 /ή ; TT : r c o T x. s ; sv.n a :- c s7 t t ; T72 E i ï i v.a 'E y.7 a : : s 'j 7 T,: :a τ ώ - y.; - ;ά λ α λ ω ν 7 a :::w v à r ç 2 λ :τ ν.1.ω ν τ ; 3 Α η ;;.7 ΐ:7 7. 7 7 7 y 7 7.:s : v p i x t s: y 7.:: y.2! τ ή ; ζ α τ ά ρ γ η τ ή ; 7 7 7. VCy.77 27777 αότή;. 1. ΊΙ rccvscy: $ρ:7νητ: /.77; 2 777 2:-ipc7 20 csa για Xe- 1 :μ:α y.2: st.'/.iz y.a: 2 777 2 eie c: Ά : ν ρ 7 1 3. 77 7:7c/.S7ît2: tt:ç -.ατά;::: ττ: τα;. ::2 7Z2 SíTii y.avto; y.2: τών τα:αγρντων 1 11 777 Ν. I ooöi'193- ί γ:α τ ν Α ά;(*τη

... - ϊϊτ=λλ*λ». πονβδρυίίρ!?^ ^ ν.α: τον λστπών τυνταξεών >.:., 1ΚΛ..^:*Λν I (»Ι ΕΚ 53 1τ. Λ), μετονομάζεται σ ζ «Iύπΐκόμρ ^^' ζβίατιενίμ: μέχρ: 31.12.1933. ' >'- Τχμχ-Λ Κργπ '/υπαλλήλων Μετάλλου» (ΕΤΕΜ). ' ιοροματα /.2 ^ο; /. *: τα I :τύν ατ α αρμοδιότητας Ύπτμιγείων * ;.,. ' /.*,. :&ξί*?: ιεροσω-α που υπάγονται στην χσσχυ.ιση. νοινωνιν.ών "Ασσαλίσεων. αποσοϋν να ρ:να ιατρούς ίΐοιν.οτήτων. πού καη στο Δημόσ:ο Τομέα μ* συμοάσί'.ς :σνυ τ;. νομού αυτ;.. προσειρουν ιξαρτημένη εργασία μι ασςάλιση ::ν Ε ΤΟ Ι υπάγονται υποχρεωτικά από την είας ;χίχ?: 6 ;μηνών. *λττ»5χ:;:εση των σύμια:η ιδιωτικού δικαίου τι κάνε ί'.ομηχγ/'.κή ή 1.ζ~ι/ ί.7.ϋ) ξεων των»χ:. 1. 2 καί 3 σου χρνρου εςόιγ; > ζχτχ την π: οκή των ηση ίχτ:>: 3 -ο;. :έν κάτι όέτη. Οί ίανοντχι κατα τα/.τα χρονικά ::αστητών 3 μηνών. ίεφαλαιο ΣΤ' ΙΚΈΣ ΔΙΑΤΑΖΕΙΣ ή εμπορική δραστηριότητα γενικχ. είτε ιδιωτική. είτε του Δημοσίου. τον ΧΜΑΑ. τον Οργανισμών Τοπικής Αυτοί'ιοίκησης και τον Δημόσιον Επιχειρήσεων. που έχουν την έδρα τους μέσα στις ασφαλιστικές περιοχές όπου ισχύει η ισεαλιεη του ΙΚΑ. σύμςωνα μ: τ;; παρακάτω διακρίσεις: α) Οι εργατοτεχνίτες και υπάλληλοι που απασχολούνται στις καθαρά μεταλλουργικέ: επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από σην ειδικότητα και από το είδος της εργασίας που προσσέρουν. Ά ^ 5» ί 4. Χαύτιά μετάλλου ιγικές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται αυτές που έχουν αντικείμενο την παραγωγή ή την πχρ αγωγή Τχεύσεων πού έχουν συττανε: κατά τί; και την εμπορία κάθ: εϊδουε μετάλλου ή μεταλλουργικών 4 τού X. 821/1973 «τι:! άςαιρέσεων εξαρτημάτων και προϊόντων, την επεξεργασία ή το μετασχηματισμό του μετάλλου, όπος τα λεβητοποιεία, χυτήρια, όλογικών ουσιών άννρώπινη; προελεύ- : λειτουργούν μέχρι ίς (0) μήνις άτι μηχανουργεία επ.-ιορθωτήρια (Ρεκτιτιέ), βιδοποιεία. κασιυ αυτού. σιτεεοτήεια. καετοβελουοποιεία. κλειθροποιέ ία. μεταλλοκυ- Άρύρο 15. τιοποιεία και στον. --ο.τ.ιεία. σιδηρουργεία, ορειχαλκουργεία, επι.ικελοτ/ρια. εν..ιτπλλοτήρια. ναυπηγεία (εκτός από τ 321'1978 «τ«;: άςαιρέσεων λ2; μεαυτό που δουλεύουν με ξύλο ή πλαστικό), οι επιχειρήσεις ϋ < ουσιών άννρωπινητ προελευ:εω:>. μεταλλουργικών καθαρά επισκευών πλοίων και πλωτών ί τού άρνρου 5 αυτού. τά άρύρα 1 κα: μέσων, οι επιχειρήσεις παραγωγής ή εγκατάσταση: κλιματισμών. οι επιχειρήσεις παραγωγής καλωδίων, τα εργαστήρια «περί τροποποιήμωε διατάξεων τ:.ω<» /.21 7.2νχ άλλη γενική ή ειδική ένατό νονο αυτόν. ρυνση κάθε είδους μετάλλου ή αλουμινίου, οι βιομηχανίες ή γαλβανισμού ανοδοιώσεων, οξειδώσεων και βάσής με σκλή Ά: 5:ο 16. βιοτεχνίες παραγωγής ή επισκευής μεταλλουργικού πολεμιχ'/ν υ/. ι ξηρας - θάλασσας - αέρα, οι βιομηχανίες ή βιοαύτου άρχέξι: άπ; τή οημοσιευτή τιυ ραγωγήε. συν αρμολόγησης ή παρασκευή: μεταλν.ίερνήσεως. λ.χί // υ.ερ.'νν αυτοκινήτων, υιοτοσυκλεττών. ποδηλάτων, γεωρίημοσιευόή στην Ί.ύσημερίεα τής Κ.- Υ.χών και οδοποιητικών μηχανημάτων, σιδηροδρομικού του παρόντος 7.x: να έ/.τελετνή ώ;./. ////λ μηχανών εσωτερική; ή εξωτερικής καύσεως και των' εςι:ο τη νιατών του:-. ι. 2 Αύγούστο-υ 1983 ΤΗΣ Η\!0 \?47!ΑΙ!ΜΟΣ Γ.» ίαραγ.ιαεχ'λκζ ΗΙΗΧ ΑΣ 01 ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΑΝΟΣ ϊ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ! ΓΕΠΡΓ..ΑΛ2Ξ. ΚΑΓΧΛΚ'ΙΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕίΙΡΓΊΟΕ αιληης ΚΟ ΙΜ ΪΝ ΙΚίΙΜ Α Ο ία Λ ΙΙΙΟ ν ε ΕΑΕΥΟΕΡΙΟΣ ΒΕΓΥΕΑΚΙΙΣ : η Μεγάλη Ση υαγίόκ πτ Χηΰιννε. 4 Αύγουστον 1933 I I ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ! ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΛΣΞΑΝΛΡΟΣ ΜΑΓΚΑΧΗΣ )Σ ΥΠ ΑΡΙΘ. 1384.ήοοοι; της Χομοδεσίας τον L~iy.iv 5οι / εοοκτοϋ) και.-ιπκάκωι Εργκίλλες διατάζεις. ) ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ;.:ν τ:ν κατωτέρω υπό τη; Ιώΐυλή:. Άρθρο 1. ωνυμία Ταμείου.. Δημοσίου Δικαίου μ: την επωνυμία Εξόδου Γερόντων και Ανικάνων βΐ Ο. κάτω. τχχνίτχ:. βοηθοί κα: ο: ία'γητ:νό;δΐνκί τν υσ. ΤΓ'/χ :τ:::έ/ουν χίαοτημένη ιογατία 'δ'.ο;- τικού Ο'.Χχίο-ι. > ΤΖ γ/#; //>ο'λ'.χεζ ^: αττγ,χ.ότητχ; :ο*.(^τ:χί: ή ή Ν Π Δ.Ι ή \-Υ Χ.ν.ΤΆίΥ' Τοπική: Αυτοδιοίκητη; ή σ -( :*/ -πιχε: :ήτχων.. αν:';ά: τη τα από τη μορφή, το ζίοο:. το /7Χ0 τό κα: το ανττχχί;ιχνο των γ:γατιών του; : ιμοττχ:. τορναλοροι μετά χα /.κουργο:ί. ο υ υ γ ν.. μο/.υβδουργοί. ν.γ</.υμνο υ ρ γ ο.. β'.δοποιοι. χυτές μετό; ιίδν υτ. συμπεριλαμβσ του αλουμίνιου. ττέ: κτ σροσοδόχες πρε.,7.:ιμ.υν. χωριστέ: όαλιίκόν κ:πηε μετάλλων, μηχανών γιον::π:. ητ:7.ων. πλανών, σρεξοίραπάνοίν, γραιαξο/όπτων. 7.τ:::ε. παντογράφων. ε:γαλε:ομηχχ<ών. λειαντιμηχανών ν.αι οι ε:γαλειοα.ατασν.ευα: τές. (2 1 Αοειούχοι ή διπλωματούχοι πραα.τια.οί 7.α: πτυχ:ούχοι μηχανικοί, μηχανοτεχνίτες κατασκευής, επισκευής, συναρμολόγησης. μέτρησης και συντήρησης μηχπών' εσωτερικής ή εξωτερικής καύσεως ή άλλων μεταλλικών μερών ν.α: εξαρτημάτων των παντός ε ίσου ς οχημάτων ή νμηχανημάτινν ξηνά/.ασσατ. αέρα. (8) Κατασκευαστές, οανοποιοί. συν α ρ μ ο λογη τ έ ς. οιακοσμητές μεταλλικών διακοσμήσ.ων τ<ον παντός είδους αμαξωμάτων των οχημάτων και μηχανημάτων ξηρά:, θά- /.α::ας. αέρα και ο: συντηρητές μηχανολογικών εγκαταστάσεων Λ. Ε κα: Γ τάξεως..υ) Σωληνουργοί. διααορσωτές σω/.ήνων. συρματουργοί, γα.οβανιστες. ψήστες συρμάτων, εογατυτεχνίτες αγκαθωτού και πλεκτού σύρματος και συρματόσχοινων και δομικού / πλεγμάτων. (ό) Επινικελωτες, επιμεταλλωτές, χρωμιευτές, ατσαλιυτές σκληρυντές μετά/λ.ων. μπανία.δόροι μετάλλων, χειριστές μηχανούν θερμικής συγκόλληση: μετάλλων, οξυγονοκολλητές, οξυγονοκίπτις, τ,λεκτ: οσυναολλτ.τί;. υ 2: ο ν ο νο ν. ιλ /. α σ ί ς.

1 0 1 0 9 ϋ Μ Ε Ρ ΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΙΜΗΣΕΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 973 2 5 Ο κτω βρίου 1 9 9 6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ χανικές και βιοτεχνικές επιχειρήσεις». 5. Το επιχειρησιακό πρόγραμμα βιομηχανίας το οποίο ΡΠΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ εγκρίθηκε από την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης με Ιτης ΔΒΕ/Φ.30/19462/24.10.95 (ΦΕΚ Ή7 αρ'θ Ε ί94) 18332/29.7.94 απόφασή της. 5) απόφασης, απονομής βραβείων σε βιο-. Την ονάγκη παράτασης της ημερομηνίας υποβολής και βιοτεχνικές επιχειρήσεις... 1 αιτήσεων συμμετοχής στη διαδικασία βράβευσης. Συμβουλίου Κοινωνικής Ασφάλειας 7. Από τις διατάξεις της απόφασης αυτής δεν προκαλεί- 2 "Τ δαπάγη σε βάρος του τακτικού προϋπολογισμού, απο- : Ενιαίου Συστήματος (ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΣΤΑ), εγκαι επιλογής ασθενών καταλλήλων προς φασίζουμε: Τροποποιούμε την αριθμ. ΔΒΕ/Φ.30/19462/24.10.95 χευση ιστών και οργάνων... 3 (ΦΕΚ 898/Β/95) απόφαση, ως ακολούθως: συ προσωρινής διακοπής επιχορήγησης της Αρθρο 1,.Ρ... 4. 2. Η απονομή των βραβείων γίνεται μέχρι τέλους ΜαΓου σιων (3) προσωποπαγών οριστικών θέσεων,! _, ' 5ου ΥΕ Προσωπικού. w Καθαριότητας ή,, στο του επομένου Η έτους της προκηρυςης. ί ρ r είσ Μεταφορών και Επικοινωνιών... 5 Άρθρο 9 ίσης και λειτουργίας Ακτινολογικού Εργα-,. 0, ενδ,αφερόμενες επιχειρήσεις υποβάλλουν μέχρι χατηγ. (χ-1) (Ακτινογράφηση - Ακτινοσκα- το τέλος εκεμβρίου εκάστου έτους στη Δ/νση Βιομηχαίαστογράφος) στον Ακτινολόγο γιατρό Κα- ^ Επενδύοεων ^ ΓΓΒ Του γ Πουργείου Ανάπτυξης Βασίλειο του Γεωργίου στη θεοο ο- ^ αίτηση συνοδευόμενη από τα προβλεπόμενα στα άρθρα 3... παρ. 2, 5, 6, 7 και 8 δικαιολογητικά. ----- ---- 1 : Κατά τα λοιπά ισχύει η αριθμ. ΔΒΕ/Φ.30/19462/ ίρπκεσ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 5 ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ ««ar.9.96. /Φ30/30049 (1) Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της --------------- Κυβερνήσεως.,ση της ΔΒΕ/Φ.30/19462/24.10.95 (ΦΕΚ 95) απόφασης, απονομής βραβείων οε βιομηκαι βιοτεχνικές επιχειρήσεις. Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ τις υπόψη: ιστάξεις του άρθρου 9 του Ν. 2323/95 (ΦΕΚ Χ95). στάξεις του Π.Δ. 229/86 (ΦΕΚ 96/Α/86), όπως θηκαν και συμπληρώθηκαν με τις διατάξεις του 39/(ΦΕΚ Ί 72/Α/89) και του Π.Δ. 189/95 (ΦΕΚ ιρίθμ. 114/8.10.96 (ΦΕΚ 294/Β/96), απόφαση αήουργού και της Υπουργού Ανάπτυξης, «Ανάιοδιοτήτων στους Υφυπουργούς Ανάπτυξης,ιαντοπούλου και Μιχάλη ΧρυσοχοΓδη». 1ΒΕ/Φ 30/19462/24.10.95 (ΦΕΚ 898/Β/95) του Υφυπουργού «Απονομή βραβείων οε βιομη- Αθήνα, 16 Οκτωβρίου 1996 Μ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΙ ΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΗΤΟΠΟΥΛΟΥ Αριθ. 604 ( 2) Συγκρότηση Συμβουλίου Κοινωνικής Ασφάλειας (ΣΚΑ). Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ KAJ ΚΟΙΝ. ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του άρθρου 20 του Ν. 1539/85 (ΦΕΚ 64/A/S5). 2. Τις διατάξεις του άρθρου 15 του Π.Δ/τος 213/1992 (ΦΕΚ 102/10.6.92 τ.αή. 3. Το άρθρο 1 της παρ. 3 της Δ3/727/92 (ΦΕΚ 578/ 23.9.92 τ.β') κοινής απόφασης.

Ε Φ Η Μ Ε Ρ ΙΕ Τ Η Σ Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Ε ΙΣ (Τ Ε Υ Χ Ο Σ Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο ) j N. 2081/92 (ΦΕΚ 154 A'), σύμφωνα x ió n από τις διατάξεις της. απόφασης ίται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού του άρθρου 1 παρ. ιη ταυ Π.Δ/τας :ου Π.Δ. 372/95 (201 Α~) «Μεταφορά ματείας Κοιν. Ασφαλίσεων από το Πρόνοιας κα Καν. Ασφαλίσεων στο 3ζ* ; που μας έχουν υποβληθεί, απαφασί- - το Συμβούλιο Κοινωνικής Ασφάλειας :με τα παρακάτω πρόσωπα. 'ενικό Γραμμστέα της Γενικής ΓραμμαΑσφαλίαεων, σναπληρούμενο από τον Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων ο οποίος συμπληρώθηκε.? με το Ν. 2194/94 αο. 8. 3. Το Ν. 1278/82 (ΦΕΚ 105 Α') Σύσταση Κεντρικού /.. Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ)». 4. Το αριθμ. ΕΣΜ/102/96 έγγραφο του Εθνικού Συμ βουλίου Μεταμοσχεύσεων. ; 5. Την αρ. 4/9.5.96 απόφαση της Επιτροπής Δεαντολο-" Τ γίας του ΕΣΜ, σχετικά με την εψαρμαγήχϋιαίου συστήμα τος (ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΣΤΑ) εγγραφής ασθενών Γΰποψηφίων προς μεταμόσχευση ιστών και οργάνων, οι οποίοι πληρούν τις καθοριζόμενες προϋποθέσεις καθώς και τον τρόπο ή διάθεσης των μοσχευμάτων με διαφανείς και ενιαίες δια.-ξ δικασίες για όλη τη χώρα. 6. Την αρ. απόφ. 1 της 124ης αλαμέλειας/25.7'.-96 tou ^ 1 ΚΕΣΥ. 7. Την ανάγκη, εφαρμογής ενιαίου συστήμστος έγγρα φης ασθενών υποψηφίων προς μεταμόσχευση ιστών και Γ οργάνων καθώς και τη διάθεση των μοσχευμάτων με μα- ; ριοποιημένο, διαφανές σύστημα βαθμολόγησης. 8. Την ανάγκη εναρμονισμού της χώρας μας με τα μεταμοσχευτικό συστήματα εγγραφής ασθενών και διάθεσης μοσχευμάτων που τηρούνται και εφαρμόζονται στο Διεθνή χώρο. 9. Την εισήγηση της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΚΕΣΥ, αποφασίζουμε: Καθορίζουμε ενιαίο σύστημα εγγραφής και επιλογής ασθενών καταλλήλων προς μεταμόσχευση ιστών και ορ γάνων, του οποίου τα κριτήρια ορίζονται ως ακολού. θως: τον Κων/νο Τρυφωνόπουλο, Πάοεδρο υνεδρίαμ κα αναπληρωτή του το Διονύιμσίως. Καθηγητή Πανεπιστημίου Πειραιώς, ταιναπληρωτή του το Ν. Φράγκο, αναπλη:ου Οικ. Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Βακαλόπουλο, Ειδικό Σύμβουλο του γασίας κα Κοινωνικών Ασφαλίσεων και ΐν Αθηνά Δελαπόρτα, ομοίως, α Βογιάκη, Δ/ντρια της Γενικής Γραμμααλίσεων και αναπληρώτρια τη Νικολέττα ι, ομοίως. 5ωνα Μακρυγιώργο, αναλογιστή και αναα. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ι Γιάννη Βασιλόπουλο, ομοίως. Τα πτωματικά μοσχεύματα διατίθενται με μοοιοποιηεμπέογλου, εκπρόσωπο των εργοδοτών μένο σύστημα βαθμολόγησης των υποψηφίων ληπτών, οι ί ταυ το Σωκράτη Τζίβα, ομοίως. οποίοι καταγράφονται στην Εθνική Λίστα, μετά την υπο Μπάκουλη και Κων/νο Που.πάκη, εκπρο- βολή τους σε προμεταμσσχευτικό έλεγχο και την ένδειξη 3φαλισμένων κα αναπληρωτές τους αντι- των υπευθύνων ιατρικών ομάδων «ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΠΡΟΣ κο 'Εξαρχο και Γιώργο Κανελλόπουλο. ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ. α του Συμβουλίου ορίζουμε την υπάλληλο Η Εθνική Λίστα είναι ΜΙΑ κα μεταμσσχεύονται ασθε αμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων τη Βα- νείς, οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι αυστηρά και μόνο σε 1 και αναπληρώτρια τη Σωτηρία Αργύρη, αυτήν. Ο έλεγχος του συστήματος λειτουργίας (Βαθμολογη των διοριζόμενων είναι για δύο έτη. μένη μομιοποίηση) της Εθνικής Λίστας ανατίθεται σε εναυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της νεαμελή επιτροπή δεοντολογίας που ορίζεται με από, φαση του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας και ύστερα από πρόταση του ΕΣΜ. Αθήνα, 17 Οκτωβρίου 1996 Στην επιτροπή αυτή ανατίθεται η κατ' έτος αξιολόγηση ο ΥΠΟΥΡΓΟΙ του εψαρμοζομένου συστήματος και η αναπροσαρμογή Μ1ΛΤ. ΠΑΠΑίΩΑΝΝΟΥ αυτού όποτε κρίνεται αναγκαία. ----------- >----------Β. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΣΤΑ 374 (3) ΑΣΘΕΝΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕ Ενιαίου Συστήματος (ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΣΤΑ), εγ- ΦΡΩΝ (ΠΤΩΜΑΤΙΚΟΙ ΝΕΦΡΟΙ) ΚΡΙΤΗΡΙΟ I αι επιλογής ασθενών καταλλήλων προς μεταομαδεσ ΑΙΜΑΤΟΣ 1 ιστών και οργάνων. α. Ομάδα 0 σε ομάδα 0 Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ Νεψροί από δότες με ομάδα 0 πρέπει να μεταμοσχεύο-~~ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ντοι μόνο σε λήπτες με ομάδα αίματος 0 εκτός εάν υπάρ_τ_η_ χει λήπτης άλλης ομάδας αίματος με πλήρη ιστοαυμβατσ^ ις υπόψη: τάξεις του Ν. 1333 (ΦΕΚ 106/Α/83) «Αφαιρέ- τητα HLA αντιγόνων (6 αντιγόνα ταυτόσημα), εταμοσχεύαεις ανθρωπίνων ιστών και οργάβ. Ομάδα Α σε Ομάδα Α. Εάν δεν υπάρχει κατάλληλος υποψήφιος με πλήρη=555 3ρο 130 του Ν. 2071/92 «Εκσυγχρονισμός και Συμβατότητα τότε αναζητείταψ υποψήφιος με «πλήρη Συστήματος Υγείας «Σύσταση ΕΣ.Μ) Εθνικό συμβατότητα- από την ομάδα ΑΒ -

ΕΦΗΜ ΕΡΙΣ Τ Η Σ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 10111 3 σε ομάδα Β. μεταγγίσεων αίματος ή προηγούμενης αποτυχημένης μεπάρχει κατάλληλος υποψήφιος με πλήρη r> ταμάσχευσης. Η μοναδική δυνατότητα επιτυχούς μεταμό-» τότε αναζητείται υποψήφιος: με πλήρηγ^σχευσηςπ.χ; νεφρού στους ασθενείς αυτούς εξασφαλίζε-» από την Ομάδα ΑΒ. ' ~:-υ υ ται μόνσν με την ανεύρεση HLA - ταυτοσήμου δότη γεγο- ΑΒ σε ομάδα ΑΒ. -.,. -γ ; νός ε^αιρετικά δύσκολο, λόγω του μεγάλου πολυμορψι- II -- σμού του Η LA συστήματος. ίατοτητα Τελευταία γίνεται μεγάλη προσπάθεια για να αυξηθούν ει πλήρης ιστοσυμβατότητα (FULL'CRCSS- c l πιθανότητες εξεύρεσης cross-macn αρνηπκών δοτών- τοψήφισςλήπτηςβαθμολογειταιμε10 {δέκα= ληπτών; ΓίατΤον σκοπό αυτό έχουν εκπονηθεί κατά και- ----- -Ε^-ρούςΈιάφοροι τρόποι ανπμετώπισης του προβλήματος, οι κατά σειρά ιστοσυμβατότητας βαθμολο-.-από τις. προσεγγίσεις που έχουν προταθεΐ, εκείνη που ξής:....ύξζυφαίνέταιτελικάνσ επικρατεί είναι η προσπάθεια προοδιορισμσύ ρχει μόνο στο Α ασυμβατότητα 7 (επτά βαθ- των αποδεκτών HLA-A και Β ασυμβατοτήτων (ΑΑ) (acceptable missmatch). αχεί 1 στο Β ή 1 στο ασυμβατότητα 5 (πέ- Ωςξαποδεκτές ασυμβατότητες, θεωρούνται τα HLA-A και. Η LA-Β αντιγόνα που δεν συμπεριλαμβάνονται στον ρχουν 2 στο Β ή 2 στο ΟΡ! ασυμβατότητα 2 HLA φαινότυπο των Π.Α. και ένονπ των οποίων δεν έχουν αναπτυχθεί κυτταραταξιχά αντισώματα. ποδεκτή ασυμβατότητα = Ένα αντιγόνο Β ή Κατά συνέπεια η μεταμόσχευση Π.Α. από δότη, τα Η LA αντιγόνα του οποίου συγκαταλέγονται μεταξύ των αποδεκτών ασυμβατοτήτων t o u, προδικάζει την επιτυχία της μεταμόσχευσης. Οι ασθενείς που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα για III ΑΝΑΜΟΝΗΣ για εγγραφής στην Εθνική Λίστα αποτελεί ογής του καταλλήλου λήπτη. με την μεγαλύτερη χρονική περίοδο αναυο- 1 (ένα) βαθμό, οι αμέσως επόμενοι κλάσμα ανάλογα με τον χρόνο αναμονής. ιγμα αν υπάρχουν 75 ασθενείς με ομάδες αί-.ιεταμόσχεύση, ασθενής με τον μεγαλύτερο τής λαμβάνει 1 (ένα) μόριο, ί χ 1 = 1). επόμενος θα βαθμολογηθεί με κλάσμα του ξής: (74/75 χ 1 = 0,98 κ.λπ.). Γος αναμονής προστίθεται ένα μόριο.!. 2 και 3 ισχύουν για όλα τα συμπαγή όργανα 2 κριτήριο για τον μυελό των οστών. IV ΑΙ. ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ιίοι λήπτες για νεφρικό μόσχευμα θα παίρν 4 (τέσσερις) βαθμούς, εάν είναι μικρότεροι ων 11 (ένδεκα) ετών και 3 (τρεις) βαθμούς :ίας από 11 (ένδεκα) ετών έως και 18 δέκα ΕΙΣ ΜΕ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ δυναμία υποκατάστασης της νεφρικής λειιία από τις γνωστές μεθόδους. Τούτο διαπιιιπολογημένη απόφαση του θεράποντος Ια- Υπευθύνου Χειρουργού του Μεταμοσχευπ- ; αυτοί που θα γραφούν στην λίστα επέίγσυχευσης παίρνουν το πρώτο διαθέσιμο μόότη με συμβατή ομάδα αίματος και αρνητικό ασχέτως ιστοσυμβατότητας. ;αι άμεσα στις Μονάδες τεχνητού Νεφρού οσχευτικά Κέντρα Νεφρού. 'ΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΐητσποιημένοι ή πολυευαισθητοποιημένοι :ίς θεωρούνται οι σσθενείς που έχουν αναυατα έ/αντι των HLA αντιγόνων (κυτταροτοπα, κ.α.), nou είναι αποτέλεσμα κυήσεων, έλεγχο ΑΑ θα πρέπει να έχουν: 1. Τίτλο κυτταροτοξικών αντισωμάτων > 50% που έγινε με τον προσδιορισμό α) των τάξης I HL4 αντιγόνων β) του τίτλου και της ειδικότητας των ανπ-hla αντισωμάτων, με την εξαρτωμένη από το συμπλήρωμα κυτταροταξική δοκιμασία, με την προσθήκη ανπανθρώπινης κ-σφαιρίνης (anti-human globium angmented cytotoxicity technique AHG-CDC) και με την χρήση σειράς λεμφοκυττάρων 70 ατόμων γνωστής HLA-αντιγονικής ταυτότητας (panel) και 2. Η σνπσωμαπκή τους αντίδραση θα πρέπει να Οφείλεται σε αλλααντισώματα έναντι των HLA-τάξης I αντιγόνων. Τα αυτοαντισώμοτα ένανπ των HLA- τάξης I αντιγόνων. Τα αυτσανπσώματα θα πρέπει να διευκρινίζονται με την γνωστή μεθοδολογία (DTT). Έτσι με βάση το πρωτόκολλο των HLA-A και Β ασυμβατοτήτων των οποίων οι Π.Α. ασθενείς δεν έχουν αναπτύξει αντισώματα γίνεται η επιλογή των καταλλήλων δοτών. Αυτό επιτυγχάνεται ως εξής: α. Διευκρινίζονται τα Η LA αντιγόνα του panel ένανπ των οποίων τα κύτταρα των Π.Α. λήπτη δίνουν αρνητικές αντιδράσεις και - β. Ελέγχονται οι οροί του καθ' ενός Π.Α. ασθενείς έναντι ειδικών επιλεγμένων κυττάρων του panel έτσι ώστε οι δότες να έχουν 1 HULA ή Β ασυμβατότητα με τον λήπτη π.χ. HLA-Αντιγόνα Ασθενούς:Α1, Α2, Β7, Β8 HLA-Αντιγόνα Δοτών από το PANEL CROSS-MATCH Α1.Α2. Β7, Β12 Α1, Α2, Β7, B4Q + A1, A3, Β7, B8 - + Α1.Α9, 37, 38 Με τον τρόπο αμτό δημιουογείται λίστα ανπγόνων τα οποία αποδέχονται οι Π.Α., ασθενείς για να μεταμοσχευθούν επιτυχώς: Το Πρόγραμμα αυτό εφαρμόζεται από το Εθνικό Κέντρο Ιστοσυμβατότητας στο Γεν. Πεο. Νοσ. «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑ- ΤΑΣ* κοθώς και στο Περιφερειακό Κέντρο Ιστοσυμβοτότητας στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

ΕΦΗΜΕΡΙΓΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ (ΤΕΥΧΟΣ AEYTEPOj^fe ώμστα θα ελέγχονται κάθε δύο Σ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΣΤΑ ΑΣΘΕί ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΚΑΡΔΙΑΣ ) υποβλη θ ούν α ε μ εταμόσχευση υ θ ενείς που ευρισκονται α ε τεσ ο υ π.χ. ανικανότητα εξαιτίας προχωρη- ; καρδιακής νόσου. Οι κλασικές ιση καρδιάς συμπεριλαμβάνουν κή ανεπάρκεια σ ε ηρεμία ή δύ- 3ση σ ε μεγίστη δυνατή φ αρμα- 1ες μη αντα ποκ ρινόμ ενες στην πιταχύνσυν την απόφ αση για μ ε- ψκρότερος από Ι_/τπίπ/Γη2. μικρότερο από 20%. ς με κατανάλωση οξυγόνου (ν02 3τι το προσδόκιμο επιβίω σης των παραμέτρους είναι λιγότερο από θα γίνει η αξιολόγησή τους. ΓΡΩΜΑ Ν όσος αρδιοπάθεια ιπάθεια 5ιοπάθειες I νόσος (π.χ. κακοήθεια, λεμφοh τνευμονική υπέρταση (PVR = 4 νική κλίση πιέσεως > 15mmHg, ή δοκιμασία. :ιακή νόσος πρέψιμη νεφρική ή ηπατική δυσο ασθενής είναι υποψήφιος για η οργάνων). πνού (επιβεβαιωμένη αποχή από τρεις μήνες, είναι επιτακτική), από το ιδεώδες σωματικό βάρος), πλαθής ή μεταστατική). από 65 ετών, αν και η «βιολογική» α σημαντική από την χρονολογική ιν 55 ετών μπορούν να γίνουν δεrv δεν υπάρχουν άλλες ιατρικές ΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΜΕΤΑΜΟνΙΕΥΜΟΝΩΝ Γ αναπνευστική νόσος τθεια με σοβαρού βαθμού πνευμομε σοβαρή και μη αναστρέψιμη μεγαλύτερη από 4 Wood units ή - εεως μεγαλύτερη από 15 mmhg. 3. Μη ανταπόκριση στην θερσπείομ&συνεχώοουξανό- μενη χορήγηση οξυγόνου.^ 4. ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Α. Απόλυτες 1. Ασθενείς διασωληνωμένά,και, στον- αναπνευστήρα. 2. Ενεργός αυστπυατική λοίυωσιτ.^ : '- 3. Παχυσαρκία (βάρος μεγαλύτερο άπάτό 30.% του ιδε- 4. Ενεργός κατανάλωση καπνού (αποχή7από^κάπνά τουλάχιστον 6 μήνες, είναι 5. Εξάρτηση απά στερ εο έιδή-(δόσητπόεδνιζάνης μεγαλύτερη από 10 mg την ημέρα). 6. Ενδοκρανιακή αγγειακή νόσος:-; 7. Μη αναστρέψιμη ηπατική ή νεφρική νόσος (εκτός αν ο άρρωστος είναι υποψήφιος για πολλαπλή μεταμόσχευση οργάνων).. 8. Κακοήθεια (πρωτοπαθής ή μεταστατική)." Β. Σχετικές 1. Ηλικία μεγαλύτερη απά 50 χρόνια. - 2. Ιστοριχά ψυχιατρικής νόσου ή χρήση ναρκωτικών ή οινοπνεύματος και αμφιβολίες σχετικά με την συμμόρφωση του ασθενούς με ιατρικές οδηγίες είναι θέματα Ψυχιατρικής, εκτίμησης.. 3. Ιστορικό διαβήτη άνω των 10 ετών με συνοδές βλάβες οργάνων και επιπλοκές. ΣΤ. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΣΤΑ, ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΠΝΕΥ ΜΟΝΩΝ. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ: Μονήρης πνεύμων. 1. Εμφύσημα (ΧρονΙα Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ή Ανεπάρκεια Α1 Αντιθρυψίνης). 2. Πνευμονική ίνωση.» ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ: Πνεύμονες άμφω. 1. Πρωτοπαθής πνευμονική υπέρταση. 2. Βρογχεκτασία. 3. Κυστική Ινωση. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ 1. FEV 1 <30% του προβλεπομένου. 2. Υποξαιμία σε ανάπαυση (Ρ02<55 mmhg). 3. Υπερκαπνία. (PC02>55 mmhg). 4. Μη ανταπόκριση στην φαρμακευτική θεραπεία, όπως αποδεικνύεται από τις αυξανόμενες: ανάγκες σε 02. 5. Σοβαρότατα μειωμένη ποιότητα- ζωής. 6. Ικανοποιητική λειτουργία της δεξιάς και αριστερής κοιλίας. 7. Απουσία πνευμονικής λοίμωξης. ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ 1, Σαρκοΐδωση. 2. Νόσος του συνδετικού ιστού. ' 3. Πνευμονική νόσος λόγω επαγγέλματος. ~ 4. Θρομβοεμβολική πνευμονική νόσος. 5. Νοσήματα του συνδετικού ιστού δευτεροπαθώς λόγω χημειοθεραπείας ή ακτινοβολίας;- ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΓ ' 1. Πρωτοπαθές πνευμονηκό καρκίνωμα. ----------- ---------- 2. Μεταστατικό πνευμόνικό καρκίνωμα. ' τττ: 3. Εξωπνευμονική νεοπλασία (μη'θεραπεύσιμη). ΑΠΟΛΥΤΕΣ 1. Ασθενείς διασωληγωμένοι και στον αναπνευστήρα. 2. Ενεργός συστηματική" λοίμωξη.

Ο Η Μ ΞΡΙΣ ΤΗΣ ΧΥΒΕΡΝΗΣΞΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΞΥΤΞΡΟ) 1 0 1 1 3 γαλύτερο erro 20% του ιδεώ- 4. Υηοτροές αιμοοραγιών απο κιρσούς οιοο-ςσγου ή στομάχου που δεν ε:να δυνατόν ve αντιμετωπιοθούν με ρή (δσση πρεδνιζόνης άνω των συντηρητικότερες θεραπευτικός μεθσόους. ο. Παρειά διαταραχή θρειμεως. ή νόσος, δ. Συχνές υποτροπές αυτόματης βαχτηριδικής πεοιτοή ή ηπατική νόσος (εκτός αν σ νίτιδας. φιος '/τα πολλαπλή μεταμάρ- ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΗΠΑΤΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΒΑΘΜΟ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ Ιι (πεεπε: να βεβαιωθεί αποχή ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ν '/τα β μήνες), Α. Παροδική ανικανότητα. Συνεχής εκτίμηση για τη δυής, μεταστατική). νοπότητα αναμονής. Κά6ε μήνα εξέταση του ασθενούς για επιβεβαίωση της κατάστασής του. [ανήρη πνεύμονα ή > 55 ετών Ασθενείς που παροδικά θεωρούνται ακατάλληλοι για Μεταμόσχευση τοποθετούνται προσωρινά στη λίστα, με 'όσου. ένδειξη μορίων 0. οινοπνεύματος ή ναρκωτικών Β. Ασθενείς που ζουν σχεδόν φυσιολογικά στο σπίτι τους. εως σε ιατρικές οδηγίες σπαι- Οι ασθενείς αυτοί μπορούν να μετσμοσχευθούν επιλεκτικά και παίρνουν κατά τη βοθμσλόγηαη 1 μοριο. εχτίμηση του ασθενούς, διαβήτη > 10 έτη με τις αμνε- Γ. Ασθενείς που χρειάξονται συνεχή ιατρική, φροντίδσ. Β«r ' *'* Πρέπει να βρίσκονται κοντά στο μεταυοσχευτικό κέντρο ρισμένος σε αναπηρική πολυ- και να βρίσκονται συνεχώς σε επσφπ. Οι περιοδικές βραχείες νοσηλείες σε Νοσοκομείο δεν αλλαξει τη σειρά προ :αι στο πρόγραμμα πνευμονιτεραιότητας. Βαθμολογούνται με 2 μόοια. :σοι είναι θέμα εκτίμησης απο Δ. Ασθενείς συνεχώς νοσηλευόμενοι. Η κατάστασή τους είναι τέτοια που δεν μπορούν να μένουν εκτός Νοσοκομείου. Η περίπτωσή του δικαιολογεί την προώθησή ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΛΙΣΤΑ ΑΣΘΕ- ΛΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΗΠΑΤΟΣ τους για προτεραιότητα κα βαθμολογούνται με 2 uccic. ρύση ήπατος, ανεξαρτήτως Ε. Ασθενείς που βρίσκονται στη Μονάδα Εντατικής θ ε DúvTc: οι: ραπείας. Οξείο Ηπατική ανεπάοκεια ή χρονιά με ncccιετραλοπάθεια. πτιχή, επιβίωσης 7 ημέρες εσν δεν μεταμοσχευθσύν. Η κατάστασή τους δικαιολογεί σπολυτη προτεραιότητα JO. xei βαθμολογούνται με 4 μόρια. ΟΗΣ.ΑΣΘΕΝΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ 1 μυελού οστών ΗΛΙΚΙΑ ΟΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ αλλο γενή : ΑΥΤΟΛΟΠΗ ΑΔΕΛΦΟΣ ΞΔΕΜ ΠΥ1 ΧΞ ΣΠΜ ;<ε :ΤΥ2 ή 3 :<Ξ ΣΠΜ :<ε» υποτροπή ΥΜ ΔΕ ΔΕ Παδά Χολής πρόγνωσης ΠΥ2 ΧΞ ΣΠΜ :<ε Πασά Κακής πρόγνωσης ΠΥ1 ;<ε ΣΠΜ ΧΕ Ενήλικες ΠΥ1 ή 2 ΧΞ ΣΠΜ ΧΕ Χρόνια οάση :<= ;<ε ΣΠΜ * Προχωρημένο στόάο ΧΞ ΥΜ ΣΠΜ» ΣΠΜ έ ΥΜ ΣΠΜ Α ΧΞ :<Ξ ΥΜ

Ε Φ Η Μ Ε Ρ ΙΕ Τ Η Σ Κ ΥΒΕΡΝΗΣΕ Ω Σ {ΤΕΥΧΟΓ ΔΕΥΤΕΡΟ) ατίθεται κατά προτεραιότητα στη γεου υπάρχει ο δότης, σύμφωνα με το ημα βαθμολόγησης. διάθεσης νεφρικών μοσχευμάτων, 3 ένας νεψρός στην περιοχή όπου ί σύμφωνα με το μοριοποιημένο αύπς. διατίθεται στον εργαστηριακά καταλ- 2 σύμφωνα με το εφαρμοζόμενο σύ- Λίστας. ποιούνται από το Εθνικό Κέντρο Ιστο- Ν. ΝΟΣ. ΑΘΗΝΩΝ Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ!) :ό Κέντρο Ιστοσυμβατότητας θεσσαλο- ΟΚΡΑΤΕΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ) τα οπο]α διαάλογο των υπερευαισθητοποιημένων ποδεκτές ασυμβατότητες. ς κατ' αρχήν μοριακής τυποποίησης από αίμα του δότη είναι 3 έως 4 ώρες, ιτα της τυποποίησης γνωστοποιούνται ιόνο σε αστήν. -ΓΑΝΩΝ ιχευτικά κέντρα και προκειμένου για τη μεταμοσχεύσεων, εφημερεύουν όλο το ρες το χρόνο, σύμφωνα με την προηγούνη χωροταξική κατανομή, αίρεση ιστών και οργάνων διατηρείται το αερολογιακής εφημερίας, επί ομοιογενών ί υπάρξεως περισσοτέρων του ενός στην ή περιφέρεια, όπως ισχύει σήμερα και πό την ΥΣΕΜ. αφαίρεση ειδοποιείται το κέντρο που εφηιο έχει και προτεραιότητα για τη διενέργεια υσης σύμφωνα πάντοτε με την επιλογή από πα. ωση που το μόσχευμα δεν αξιολογηθεί από το έντρο, απαραπήτως διατίθεται στο επόμενο, τωση ισοιμηφίας μορίων των ληπτών, επιλέ- νηλάτερος λήπτης σύμφωνα με τα αποτελένικής του εξέτασης, πιστοποιούμενα από ιααποτελούμενη από τον χειρουργό - μεταμουπεύθυνο της αντίστοιχης προς το μεταμοργανο ειδικότητα ιατρό του παθολογικού τσαναισθησιολόγο. αλέσματα της κλινικής εξέτασης καθώς και η γή του λήπτη, καταγράφονται και τεκμηριώην προαναφερόμενη ιατρική ομάδα, η οποία α κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα της εξέλογώντας την τελική επιλογή, κιναφερόμενα στοιχεία κσταχωρούνται σε ειπαραπλεύρως του ονοματεπωνύμου και των ιχείων του επιλεγμένου λήπτη. ' ιαρούσα απόφαση και για την εύρρυθμη κατ' ουργία του. συστήματος, καταργείται η υπ ι/οικ. 4756/5.5.93 υπουργική απόφαση περί 3ύ της ΥΙΕ-ΥΣΕΜ. με την παρούσα ορίζεται όπως οι εφεξής χορηάδειες σε νέα μεταμοσχευτικά κέντρα να έχουν *1ισχύ δύο (2) ετών, μετά την πάροδο των οποίων ;ετάζονται τα αποτελέσματα αυτών σε συνδυα- ; επιστημονικές εξελίξεις και τη χωροταξική καις χώρας ώστε να χορηγούνται πλέον οι οριστικές >υς ή όχι. Από τις διατάξεις της υπουργικής προκαλεπαι δαπάνη σε βάρος του σμού. *. -...... Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεΐ στην Κυβερνήσεως. Αθήνα, 15 Οκτωβρίου ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ \ Κ. ΓΕΙΤΟΝΑΣ Αριθ. 25843 Άρση μέτρου προσωρινής διακοπής - υ..; ΠΑΕ ΕΆ.Ρ. ώ._ίή_ Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ. Έχοντας υπόψη:., ;. 1. Τις διατάξεις: ' α. Του Α.Ν. 397/68 -περί επανασυστάαέως της Γ.Γ.Α. και των αρμοδιοτήτων αυτής». - ; β. Του άρθρου 59 παραγρ. 2 του Ν. 1958/91 -Τμήματα Αμειβομένων Αθλητών, Αθλητικές Ανώνυμες- Εταιρείες και άλλες διατάξεις-, γ. Του άρθρου 40 του Ν. 1958/91, όπως αυτό συμπληρώθηκε με το άρθρο 39 Ν. 2168/93 «Ρύθμιση θεμάτων που αψορούν όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικές ύλες, εκρηκτικούς μηχανισμούς και άλλες διατάξεις*. δ. Του Ν. 1558/85 -Κυβέρνηση και Κυβερνητικά Όργανα». 2. Την αριθμ. 30974/19.9.91 απόφαση της Υφυπουργού Πολιτισμού -Διαδικασία και προϋποθέσεις απόδοσης αναλογούντων ποσοστών από ΠΡΟ-ΠΟ σε ΠΑΕκαι σωματεία Α', Β', Γ' Εθνικών Κατηγοριών, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την αριθμ. 28797/2.8.93 υπ. απόφαση. 3. Την αριθμ. ΥΠΠΟ/ΓΝΟΣ/47968/9.10.96 (ΦΕΚ 937/ Β/14.10.96) απόφαση των Πρωθυπουργού και Υπουργού Πολιτισμού -Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Υφυπουργό Πολιτισμού». 4. την αριθμ. 18084/18.7.96 απόφαση του Υφυπουργού Πολιτισμού «Προσωρινή διακοπή επιχορήγησης σε ΠΑΕ». 5. Το αριθμ. ΚΖ/8284/16.9.96 έγγραφο του Υπουργείου Ανάπτυξης, με το οποίο γνωστοποιείται στη Γ.Γ.Α., η υποβολή από την ΠΑΕ Ε.Α.Ρ. των οικονομικών καταστάσεων χρήσεως 1994-95, στην αρμόδια υπηρεσία του Υπ. Ανάπτυξης,'αποφασίζουμε: Αίρουμε από 5.9.96 το μέτρο προσωρινής διακοπής της επιχορήγησης που επιβλήθηκε με την αρ.. 18084/18.7.96 απόφαση μας, σε ότι αφορά την ΠΑΕ Ε.Α.Ρ. μετά την αποστολή τοσ αριθμ. Κ2/8284/16.9.96 εγγράφου του Υπ. Ανάπτυξης, με το οποίο μας γνωστοποιείται ότι υποβλήθηκαν από την εταιρεία αυτή οι οφειλόμενες οικονομικές καταστάσεις χρήσης 1994-95. Κατά τα λοιπά η σρ. 18084/18.7.96 απόφασή μας εξακολουθεί να ισχύει. Από τις διατάξεις αυτής της απόφασης δεν πρσκαλείτα; δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμούς - Η απόφαση αυτή να δημοσιευθε[στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.- ~ Αθήνα, 15 Οκτωβρίοσ 1996 ο υ φ υ π ο υ ρ γ ο ί ΑΝΔΡΕΑΣΑΘ. ΦΟΥΡΑΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΣΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟ Σ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου 174 27 Α υ γ ο ύ σ το υ 1999 ΝΟΜΟΣ ΥΠΆΡΙΘ.2737 Μεταμοσχεύσεις ανθρωπίνων ιστών και οργάνων και άλλες διατάξεις. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδομετον ακόλουθο νόμο που ψήφισε η Βουλή: ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 1 Πεδίο εφαρμογής. 1. Η αφαίρεση ιστών και οργάνων από άνθρωπο, ζώντα νεκρό, με προορισμό τη μεταμόσχευση σε άλλον νθρωπο, γίνεται μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς, κατά ους όρους και τη διαδικασία του νόμου αυτού. 2. Οι διατάξεις του νόμου αυτού δεν εφαρμόζονται: α) σπς αυτομεταμοσχεύσεις, β) στις αφαιρέσεις και μεταμοσχεύσεις όρχεων και ωοηκών, γ) στη λήψη και μετάγγιση αίματος, δ) στη λήψη και χρησιμοποίηση ωαρίων και σπέρματος, ε) στην ενδομήτρια εμφύτευση εμβρύων. Άρθρο 2 Απαγόρευση ανταλλάγματος. 1. Η αφαίρεση ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμό- (ευση γίνεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Απαγο-.ύεται κάθε συναλλαγή μεταξύ λήπτη, δότη και των κογενειών τους, καθώς και αυτών με οποιοδήποτε άλλο ιόσωπο. 2. Δεν συνιστά αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών, υ είναι απαραίτητες για την αφαίρεση, συντήρηση και ταφορά του μοσχεύματος. Άρθρο 3 Δαπάνες.. Κάθε δαπάνη απαραίτητη για την αφαίρεση, μεταφο και συντήρηση ιστών και οργάνων από ζώντα ή νεκρό τη με σκοπό τη μεταμόσχευση βαρύνει τον ασφαλιστιοργανισμό του λήπτη ή του υποψήφιου λήπτη. Αν αυ- ; είναι οικονομικά αδύνατος και ανασφάλιστος, οι δαπάνες καλύπτονται από ειδική πίστωση που εγγράφεται κάθε έτος στον Προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας σε ειδικό κωδικό αριθμό και καταβάλλονται με βάση δικαιολογητικά που ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας, ύστερα από γνώμη του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) του άρθρου 15 του νόμου αυτού. 2. Όταν η αφαίρεση αφορά ζώντα δότη, στις δαπάνες της προηγούμενης παραγράφου περιλαμβάνονται: α. Οι ιατρικές, εργαστηριακές και νοσηλευτικές δαπάνες πριν, κατά και μετά την αφαίρεση και εξαιτίας αυτής. β. Τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής του υποψήφιου δότη. γ. Κάθε θετική ζημία του υποψήφιου δότη εξαιτίας της αποχής του από την εργασία του. καθώς και οι αμοιβές για εξαρτημένη εργασία που ο υποψήφιος δότης στερήθηκε εξαιτίας της απουσίας του για την προετοιμασία και πραγματοποίηση της αφαίρεσης και την αποκατάσταση της υγείας του. 3. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Πρόνοιας και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων δύνανται να εξαιρούνται από τις περιοριστικές διατάξεις της νομοθεσίας που διέπει τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, οι δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και αποκατάσταση βλάβης της υγείας των ασφαλισμένων, δότη ή λήπτη, σε περιπτώσεις αφαίρεσης ιστών ή οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση, όπως δαπάνες επέμβασης, νοσηλείας, φυσιοθεραπείας και άλλες συναφείς. Άρθρο 4 Μονάδες Μεταμόσχευσης 1.α. Οι μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων διενεργούνται αποκλειστικά σε ειδικά προς τούτο οργανωμένες μονάδες (Μονάδες Μεταμόσχευσης) νοσηλευτικών ιδρυμάτων Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Οι Μονάδες Μεταμόσχευσης λειτουργούν με άδεια του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας, που χορηγείται ύστερα από πρόταση του Ε.Ο.Μ. και γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕ.Σ.Υ.). Η άδεια εκδίδεται για τρία (3) έτη. εφόσον διαπιστωθεί η επάρκεια της μονάδας και η δυνατότητα συμβολής της στην αντιμετώπιση των αναγκών για μεταμοσχεύσεις. Μετά την πάροδο τριών