Περιεχόμενα. Πρόλογος... Συντομογραφίες..

Transcript

1 Πρόλογος Συντομογραφίες.. ΙΧ ΧΙΧ 1. Εισαγωγή Ι. Συναίνεση του ασθενούς και ατομικό δικαίωμα προστασίας της υγείας... 1 ΙΙ. Νομοθετικό πλαίσιο της συναίνεσης του ασθενούς. 6 ΙΙΙ. Η σημασία του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας για την ιατρική αστική ευθύνη.. 8 IV. Aντικείμενο και διάρθρωση της μελέτης 10 Κεφάλαιο Πρώτο Έννοια, νομική φύση, τύπος και συμβατική θεμελίωση της συναίνεσης του ασθενούς 2. Έννοια 13 Ι. Σχέση συναίνεσης και ιατρικής πράξης Διάγνωση και θεραπεία Πρόληψη και αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς Ερευνητικές ιατρικές πράξεις Μη θεραπευτικές πράξεις ΙΙ. Σχέση συναίνεσης και αυθαίρετης ιατρικής πράξης Αυθαίρετη ιατρική πράξη Η συναίνεση ως λόγος άρσης του παράνομου χαρακτήρα της ιατρικής πράξης Η συναίνεση ως λόγος προστασίας της προσωπικότητας του ασθενούς Κριτική... 26

2 XII Περιεχόμενα 5. Η νομική σημασία της συναίνεσης για την ιατρική αστική ευθύνη Νομική φύση Ι. Η συναίνεση στο άρθρο 236 ΑΚ 30 ΙΙ. Η συναίνεση στο άρθρο 12 ΚωδΙατρΔ Ο μη δικαιοπρακτικός χαρακτήρας της συναίνεσης Η συναίνεση ως οιονεί δικαιοπραξία Άλλες απόψεις Τύπος και χρόνος λήψης της συναίνεσης.. 37 Ι. Τύπος ΙΙ. Χρόνος Ανάκληση της συναίνεσης Η σύμβαση ιατρικής αγωγής ως πηγή της υποχρέωσης λήψης συναίνεσης 41 Ι. Προδιάθεση 41 ΙΙ. Έννοια και νομική φύση της σύμβασης ιατρικής αγωγής Έννοι Νομική φύση.. 49 α) Εισαγωγικές παρατηρήσεις.. 49 β) H σύμβαση ιατρικής αγωγής ως σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών.. 52 γ) Διάκριση από τη σύμβαση έργου. 54 δ) Η σχέση μεταξύ ιατρού και ασθενούς ως σχέση εμπιστοσύνης 58 ΙΙΙ. Κατάρτιση της σύμβασης ιατρικής αγωγής Συμβαλλόμενα μέρη Δικαιοπρακτική ικανότητα Τρόπος σύναψης. 69 α) Η ελευθερία του ιατρού να συμβληθεί ή όχι με ορισμένο ασθενή. 69 αα. Άρνηση του ιατρού για λόγους συνείδησης (άρθρο 2 5 ΚωδΙατρΔ).. 71 ββ. Άρνηση του ιατρού για ειδικούς-προσωπικούς λόγους (άρθρο 9 2, 4 εδ. α ΚωδΙατρΔ).. 74

3 XIII β) Τύπος Η λήψη συναίνεσης ως συμβατική υποχρέωση του ιατρού. 77 Ι. Υποχρεώσεις του ιατρού Προδιάθεση Υποχρέωση παροχής ιατρικής φροντίδας Υποχρέωση ενημέρωσης και συναίνεσης του ασθενούς Υποχρέωση τήρησης ιατρικού αρχείου και ιατρικού απορρήτου α) Ιατρικό αρχείο και προσωπικά δεδομένα υγείας. 86 β) Ιατρικό αρχείο και ιατρικό απόρρητο. 89 ΙΙ. Η λήψη συναίνεσης ως κύρια συμβατική υποχρέωση του ιατρού.. 92 ΙΙΙ. Υποχρεώσεις του ασθενούς Καταβολή αμοιβής στον ιατρό Άλλες υποχρεώσεις Συμπέρασμα Πρώτου Κεφαλαίου Κεφάλαιο Δεύτερο Προϋποθέσεις της έγκυρης συναίνεσης του ασθενούς 9. Ικανότητα για συναίνεση 103 Ι. Διάκριση της ικανότητας για συναίνεση από την ικανότητα για δικαιοπραξία ΙΙ. Ανήλικοι ασθενείς Γενικά Κατηγορίες ανηλίκων ασθενών. 107 α) Ανήλικοι ασθενείς γενικά 107 αα. Γονική μέριμνα (και επιμέλεια) ββ. Επιμέλεια από τον έναν γονέα 110 γγ. Γονική μέριμνα ή (και) επιμέλεια; β) Ώριμοι ανήλικοι ασθενείς 115 αα. Η γνώμη του ίδιου του ανηλίκου ασθενούς. 115 ββ. Κριτήρια για την ωριμότητα του ανηλίκου ασθενούς. 116 ΙΙΙ. Ενήλικοι ασθενείς χωρίς ικανότητα συναίνεσης Γενικά.. 121

4 XIV Περιεχόμενα 2. Ενήλικοι ασθενείς υπό δικαστική συμπαράσταση Ενήλικοι ασθενείς χωρίς δικαστική συμπαράσταση Ο ρόλος των «οικείων» στην αναπλήρωση συναίνεσης του ασθενούς α) Έννοια των «οικείων» β) Νομική θέση των «οικείων» 133 γ) Η εικαζόμενη συναίνεση του ασθενούς Άρνηση της συναίνεσης από τον ίδιο τον ασθενή ή από τους τρίτους αρμόδιους για τη συναίνεση Ενημέρωση του ασθενούς Ι. Υποχρέωση ενημέρωσης του ασθενούς. 140 ΙΙ. Η «συναίνεση του ενημερωμένου ασθενούς» ΙΙΙ. Μορφές ενημέρωσης ΙV. Περιεχόμενο και έκταση της υποχρέωσης ενημέρωσης Γενικά Πλήρης και κατανοητή ενημέρωση Ενημέρωση για τους κινδύνους ή τις επιπλοκές της ιατρικής πράξης Ενημέρωση για τις οικονομικές συνέπειες της κατάστασης του ασθενούς Ενημέρωση για ειδικές επεμβάσεις. 163 V. Ο υπόχρεως της ενημέρωσης Ο θεράπων ιατρός Ο παραπέμπων ιατρός VΙ. Ο αποδέκτης της ενημέρωσης Ο ασθενής που έχει ικανότητα συναίνεσης Άλλα πρόσωπα Παραίτηση από το δικαίωμα ενημέρωσης VΙΙ. Τύπος και χρόνος παροχής της ενημέρωσης Τύπος Χρόνος Άλλες προϋποθέσεις για το κύρος της συναίνεσης 179 Ι. Γενικά. 179 ΙΙ. Συναίνεση απαλλαγμένη από ελαττώματα

5 XV ΙΙΙ. Μη αντίθεση στα χρηστά ήθη. 180 ΙV. Συναίνεση για συγκεκριμένη ιατρική πράξη Εξαιρέσεις από την υποχρέωση συναίνεσης Ι. Γενικά. 182 ΙΙ. Κατεπείγουσα ανάγκη παροχής ιατρικής φροντίδας 182 ΙΙΙ. Απόπειρα αυτοκτονίας 184 ΙV. Άρνηση από τον τρίτο αρμόδιο για συναίνεση Άρνηση των γονέων ανηλίκου ασθενούς Σχέση του άρθρου 12 3 περ. γ ΚωδΙατρΔ με το άρθρο 1534 ΑΚ Άρνηση άλλων προσώπων «Προγενέστερες οδηγίες για το τέλος της ζωής» του ασθενούς πριν αυτός καταστεί ανίκανος προς συναίνεση 190 Ι. Γενικά. 190 ΙΙ. To ζήτημα της ευθανασίας 193 ΙΙΙ. H ρύθμιση του άρθρου 29 2 ΚωδΙατρΔ Αντικείμενο της ρύθμισης του άρθρου 29 ΚωδΙατρΔ Προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 29 2 ΚωδΙατρΔ α) Ο ασθενής βρίσκεται στο τελικό στάδιο μίας ανίατης ασθένειας β) Ο ασθενής δεν έχει ικανότητα συναίνεσης γ) Ο ασθενής είχε εκφράσει στο παρελθόν τις επιθυμίες 198 του.. 3. Η δεσμευτικότητα «των προγενέστερων οδηγιών για το τέλος της ζωής» Συμπέρασμα Δευτέρου Κεφαλαίου 200 Κεφάλαιο Τρίτο Το ιατρικό σφάλμα και η αυθαίρετη ιατρική πράξη, ως πηγές ιατρικής αστικής ευθύνης 16. Το ιατρικό σφάλμα ως κύρια πηγή αστικής ευθύνης Ι. Γενικά: Βασικοί λόγοι ευθύνης του ιατρού 205 ΙΙ. Έννοια του ιατρικού σφάλματος ΙΙΙ. Κριτήρια εξειδίκευσης του ιατρικού σφάλματος 208

6 XVI Περιεχόμενα 1. Παράβαση των κανόνων της ιατρικής επιστήμης από τον μέσο συνετό ιατρό 208 α) Η de lege artis διενέργεια ιατρικών πράξεων β) Το άρθρο 3 3 εδ. α ΚωδΙατρΔ. 209 αα. Σχέση του άρθρου 3 3 εδ. α ΚωδΙατρΔ με το άρθρο 330 εδ. β ΑΚ. 209 Ββ. Ιατρικό σφάλμα και διπλή λειτουργία της αμέλειας 213 γ) Το άρθρο 3 2 εδ. α και β ΚωδΙατρΔ - Σχέση με το άρθρο ΑΚ Παράβαση των ιατρικών standards Άλλα κριτήρια Κριτική Μορφές του ιατρικού σφάλματος Ι. Γενικά ΙΙ. Σφάλμα διάγνωσης Έννοια και διακρίσεις Περιπτωσιολογία ΙΙΙ. Σφάλμα θεραπευτικής αγωγής Έννοια Περιπτωσιολογία IV. Παράλειψη «θεραπευτικής» ενημέρωσης Έννοια Περιπτωσιολογία V. Σφάλμα ανάληψης και σφάλμα «οργάνωσης» Έννοια Περιπτωσιολογία VΙ. Το «σοβαρό» ιατρικό σφάλμα Έννοια Περιπτωσιολογία Νόμιμοι λόγοι αστικής ευθύνης του ιατρού για ιατρικό σφάλμα. 239 Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις ΙΙ. Ιατρικό σφάλμα και ενδοσυμβατική ευθύνη 240 ΙΙΙ. Ιατρικό σφάλμα και αδικοπρακτική ευθύνη Το ιατρικό σφάλμα ως αδικοπραξία 241

7 XVII 2. Ειδικά: η προϋπόθεση της παράνομης συμπεριφοράς του ιατρού Παράνομη προσβολή της προσωπικότητας του ασθενούς Αντιστροφή του βάρους απόδειξης Αδικοπρακτική ευθύνη ιδιωτικής κλινικής για το ιατρικό σφάλμα συνεργαζόμενου ιατρού - Σχέση πρόστησης α) Εφαρμογή του άρθρου 922 ΑΚ β) Το κριτήριο της «χαλαρής» εξάρτησης του ιατρού - προστηθέντος από την ιδιωτική κλινική προστήσασα Αδικοπρακτική ευθύνη του δημοσίου νοσοκομείου κατά την έννοια των άρθρων ΕισΝΑΚ Η αυθαίρετη ιατρική πράξη ως πηγή αστικής ευθύνης Ι. Γενικά: Ιατρικό σφάλμα και «σφάλμα ενημέρωσης» 254 ΙΙ. Νόμιμοι λόγοι αστικής ευθύνης του ιατρού από τη διενέργεια αυθαίρετης ιατρικής πράξης Εισαγωγικές παρατηρήσεις Αυθαίρετη ιατρική πράξη και ενδοσυμβατική ευθύνη Αυθαίρετη ιατρική πράξη και αδικοπρακτική ευθύνη Αυθαίρετη ιατρική πράξη και προσβολή της προσωπικότητας Αυθαίρετη ιατρική πράξη και διοίκηση αλλοτρίων 262 α) Επείγουσες περιπτώσεις 262 β) Θεμιτή παρέμβαση του ιατρού σύμφωνα με την εικαζόμενη συναίνεση του ασθενούς Συμπέρασμα Τρίτου Κεφαλαίου 267 Παράρτημα Ν της /Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (ΦΕΚ Α 287) 269 Βιβλιογραφία Αλφαβητικό Ευρετήριο 319