Μάθηµα 6 ο Η Καµπύλη της Συνολικής Προσφοράς
Εισαγωγή Η Καµπύλη της συνολικής προσφοράς (AS) δείχνει την ποσότητα του προϊόντος (Y) το οποίο εγχώριοι παραγωγοί είναι πρόθυµοι και ικανοί να παραγάγουν και να προσφέρουν στην αγορά σε κάθε επίπεδο τιµών (P). Η κλίση της καµπύλης προσφοράς είναι θετική διότι καθώς το επίπεδο των τιµών αυξάνει η παραγωγή θεωρείται πιο κερδοφόρα οπότε αυξάνει και αυτή. Ο λόγος είναι ότι όταν το επίπεδο τιµών αυξάνει οι εργαζόµενοι δεν αποζηµιώνονται αµέσως για τις αυξήσεις των τιµών, αλλά µε καθυστέρηση. Είναι φανερό ότι η χρονική περίοδος στην οποία αναφέρεται η παραγωγή του προϊόντος δεν είναι µεγάλη αρκετά ώστε να επιτρέπει να γίνουν όλες οι προσαρµογές που συνήθως συνοδεύουν µια µεταβολή του ονοµαστικού µισθού. Η καµπύλη αυτή ονοµάζεται βραχυχρόνια καµπύλη συνολικής προσφοράς. Αντίθετα αν αυτή η χρονική περίοδος είναι αρκετά µεγάλη τότε γίνεται λόγος για µακροχρόνια περίοδο έτσι ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος για να πραγµατοποιηθούν οι εν λόγω προσαρµογές, τότε µέσα στην ίδια χρονική περίοδο κατά την οποία πραγµατοποιείται µια µεταβολή των τιµών θα πραγµατοποιηθεί και µια ισοποσοστιαία µεταβολή των µισθών. Κατά συνέπεια οι πραγµατικοί µισθοί δεν θα µεταβληθούν οπότε δεν θα υπάρχει λόγος να µεταβληθεί η απασχόληση και το συνολικό προϊόν. Στην περίπτωση αυτή η µακροχρόνια καµπύλη συνολικής προσφοράς είναι κάθετη
Η καµπύλη Συνολικής Προσφοράς
Η καµπύλη Συνολικής Προσφοράς Όπως δείχνει το διάγραµµα (4.5) η καµπύλη της προσφοράς (AS) εκτείνεται και πέρα του επιπέδου Υ F όπου έχει ακόµη µεγαλύτερη κλίση ή είναι κάθετη. Ας εξετάσουµε τώρα τη θέση της καµπύλης της προσφοράς. Αυτή προσδιορίζεται πρώτο από τη διαθεσιµότητα και τις τιµές των συντελεστών της παραγωγής (απόθεµα κεφαλαίου, ονοµαστικός µισθός τιµές πρώτων υλών τιµή πετρελαίου και άλλων µορφών ενέργειας) εύτερο η θέση της καµπύλης προσφοράς προσδιορίζεται από το επίπεδο της τεχνολογίας και από την παραγωγικότητα των συντελεστών της παραγωγής Τρίτο η θέση της καµπύλης προσφοράς προσδιορίζεται από τις υπάρχουσες υποδοµές καθώς και από το θεσµικό πλαίσιο όπως νόµοι, γραφειοκρατία, φορολογικοί συντελεστές κα.
Η αγορά προϊόντος βρίσκεται σε ισορροπία όταν η καµπύλη της προσφοράς (AS) συµπίπτει µε την καµπύλη της ζήτησης (AD). Έστω Υ Ε το προϊόν ισορροπίας που αντιστοιχεί στο σηµείο Ε όπου οι δύο καµπύλες τέµνονται. Στο σηµείο Ε οι αγορές χρήµατος και οµολογιών βρίσκονται και αυτές σε ισορροπία εφόσον το σηµείο Ε είναι πάνω στην καµπύλη της ζήτησης. Ωστόσο στο σηµείο Ε η αγορά εργασίας δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεται σε ισορροπία. ηλαδή, στο σηµείο Ε δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει πλήρης απασχόληση.
Στο παραπάνω διάγραµµα (4.6) έχουµε Υ Ε <Υ F οπότε στη θέση ισορροπίας υπάρχει ανεργία. Έτσι το σηµείο Ε ονοµάζεται ισορροπία µε υποαπασχόληση, και η διαφορά Υ F -Υ Ε ονοµάζεται αντιπληθωριστικό κενό. Αντίθετα στο επόµενο διάγραµµα (4.7) έχουµε Υ Ε >Υ F δηλαδή ισορροπία µε υπεραπασχόληση και η διαφορά Υ Ε -Υ F ονοµάζεται πληθωριστικό κενό.
Το κρίσιµο ερώτηµα είναι υπάρχει κάποιος αυτόµατος διορθωτικός µηχανισµός που αν αφεθεί ελεύθερα (χωρίς κρατική παρέµβαση) θα οδηγήσει και πάλι την οικονοµία στο επίπεδο παραγωγής Υ F. Η απάντηση είναι καταφατική. Λόγω της ανεργίας που υπάρχει στο σηµείο Ε (διάγραµµα 4.6) οι ονοµαστικοί µισθοί θα µειωθούν. Η µείωση των µισθών µετατοπίζει την καµπύλη της προσφοράς προς τα δεξιά. Οι µετατοπίσεις αυτές θα συνεχιστούν µέχρι να εξαλειφθεί η ανεργία και η οικονοµία επιστρέψει στο επίπεδο Υ F. ηλαδή στο διάγραµµα (4.6) η καµπύλη της προσφοράς θα τµήσει τελικά την καµπύλη της ζήτησης στο σηµείο Β διορθώνοντας το αντιπληθωριστικό κενό µέσω της µείωσης του επιπέδου των τιµών.
Ο Αυτόµατος διορθωτικός µηχανισµός διορθώνει ένα πληθωριστικό κενό ως εξής: Στο διάγραµµα (4.7) έστω ότι οι επιχειρήσεις επιλέγουν να παράγουν ένα προϊόν ίσο µε Υ F στο σηµείο Α. Στο σηµείο αυτό υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση γεγονός που ωθεί το επίπεδο τιµών προς τα πάνω. Η οικονοµία θα τείνει να µεταβεί στο σηµείο Ε όπου η ζήτηση=προσφορά και Υ Ε >Υ F (υπεραπασχόληση) Οι µισθοί θα αρχίσουν να αυξάνονται µετατοπίζοντας την καµπύλη της προσφοράς προς τα αριστερά έως ότου εξαλειφθεί η υπεραπασχόληση και η οικονοµία επιστρέψει στο επίπεδο παραγωγής Υ F όπου ξεκίνησε. Τελικά η καµπύλη προσφοράς θα τµήσει τη ζήτηση στο σηµείο Β όπου Υ Ε =Υ F αλλά το επίπεδο τιµών θα είναι υψηλότερο από ότι ήταν στο αρχικό σηµείο Α.
Εποµένως όταν οι κλασικοί οικονοµολόγοι υποστήριζαν ότι εφόσον υπάρχει ο αυτόµατος διορθωτικός µηχανισµός ο οποίος διορθώνει πληθωριστικά και αντιπληθωριστικά κενά, έπεται ότι δεν χρειάζεται η σταθεροποιητική πολιτική της κυβέρνησης η οποία στοχεύει σε πλήρη απασχόληση. Η απάντηση εξαρτάται από το βαθµό ευελιξίας των µισθών και των τιµών. Αν σε µια οικονοµία υπάρχει µεγάλη ευελιξία τότε ο αυτόµατος διορθωτικός µηχανισµός λειτουργεί. Αν όµως υπάρχει ακαµψία στις τιµές και τους µισθούς τότε ο αυτόµατος διορθωτικός µηχανισµός χάνει την αξιοπιστία του και η κρατική παρέµβαση έχει νόηµα. Στην πραγµατικότητα τέτοιες ακαµψίες υπάρχουν όταν υπάρχουν νόµοι που καθορίζουν ένα ελάχιστο επίπεδο µισθών, καθώς και συµβάσεις που καθορίζουν τιµές και µισθούς για αρκετά µεγάλα χρονικά διαστήµατα.
Στασιµοπληθωρισµός Αν η καµπύλη της συνολικής προσφοράς (AS) διάγραµµα (4.7) θα µετατοπίζεται συνεχώς προς τα αριστερά (λόγω της αύξησης των µισθών) µέχρι να τµήσει την καµπύλη της συνολικής ζήτησης (ΑD) στο σηµείο Β όπου Υ Ε =Υ F. Αν οι αυξήσεις των µισθών συνεχιστούν και πέρα από το σηµείο Β, τότε η καµπύλη της προσφοράς θα συνεχίσει να µετατοπίζεται προς τα αριστερά µειώνοντας το προϊόν και την απασχόληση και αυξάνοντας τις τιµές. Έτσι για κάποιο χρονικό διάστηµα θα παρατηρηθεί το φαινόµενο της ταυτόχρονης αύξησης δύο µεγάλων µακροοικονοµικών κακών της ανεργίας και του πληθωρισµού. Το φαινόµενο αυτό ονοµάζεται στασιµοπληθωρισµός. Η πιο σωστή αντιµετώπιση του στασιµοπληθωρισµού είναι να χρησιµοποιηθούν πολιτικές που µετατοπίζουν την καµπύλη της προσφοράς προς τα δεξιά. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί µε τη βελτίωση των υποδοµών και µε µεταρρυθµίσεις στο θεσµικό πλαίσιο οι οποίες στοχεύουν στην αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας.
Άσκηση Μια βελτίωση της τεχνολογίας και της παραγωγικότητας (α) θα αφήσει ανεπηρέαστες τις καµπύλες AD και AS (β) Θα µετατοπίσει την καµπύλη AD προς τα αριστερά (γ) Θα µετατοπίσει την καµπύλη AS προς τα αριστερά (δ) Θα µετατοπίσει την καµπύλη AS προς τα δεξιά.