ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ 2008-2014 Του ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 Ανέζα Άρτας
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... - 3 - Α ΜΕΡΟΣ. 12/3/2008 31/12/2008... - 5 - Β ΜΕΡΟΣ. 7/10/2009 31/8/2013... - 10 - Γ ΜΕΡΟΣ. 1/9/2013 31/12/2014... - 14 - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... - 18 - ΕΠΙΛΟΓΟΣ... - 21 - - 2 -
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα Απολογιστική Έκθεση των περιστατικών λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού κατά τη χρονική περίοδο Μάρτιος 2008 Δεκέμβριος 2014, προέκυψε από την αναγκαιότητα παράθεσης των περιστατικών λαθροθηρίας που έχουν καταγραφεί από το Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού. Για λόγους αντικειμενικής αξιολόγησης και για την εξαγωγή συγκρίσιμων αποτελεσμάτων θα πρέπει να διακρίνουμε τα ακόλουθα χρονικά διαστήματα: 1. Από την 12/3/2008 μέχρι 31/12/2008, δηλαδή λίγο πριν την ημερομηνία δημοσίευσης της ΚΥΑ 11989 «περί ιδρύσεως του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού» σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η θήρα για 3 έτη. Σε αυτή την περίοδο οι καταγραφές των περιστατικών γίνονταν από εξωτερικό συνεργάτη (ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ). 2. Από την 7/10/2009 μέχρι 31/8/2013, δηλαδή τη χρονική περίοδο που ίσχυε η καθολική απαγόρευση της θήρας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού και η καταγραφή των περιστατικών της λαθροθηρίας γινόταν με ίδια μέσα (προσωπικό φύλαξης του ΦΔΥΑ). 3. Από την 1/9/2013 μέχρι 31/12/2014, δηλαδή τη χρονική περίοδο κατά την οποία συνεχίστηκε η απαγόρευση του κυνηγιού όλων των θηρεύσιμων ειδών στο Εθνικό Πάρκο (Ζώνες Α και Α1 ), εξαιρουμένων επτά (7) περιοχών σε Άρτα και Πρέβεζα και στις οποίες επιτρέπετε η θηρευτική δραστηριότητα. Ομοίως με την προηγούμενη περίοδο η καταγραφή των περιστατικών της λαθροθηρίας γινόταν με ίδια μέσα (προσωπικό φύλαξης του ΦΔΥΑ). Για τη συγγραφή της παρούσας Έκθεσης λήφθηκαν υπόψη οι αναφορές παρατηρήσεις όλου του προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού, το οποίο με σειρά παλαιότητας στην Υπηρεσία είναι το ακόλουθο: - 3 -
1 Μπαρέλος Δημήτριος 2 Τάλλαρου Βασιλική 3 Κρανιώτη Θεοδώρα 4 Φλούδας Κων/νος 5 Πασσάς Κων/νος 6 Γεροκώστας Ιωάννης 7 Φιφής Σπυρίδων 8 Κώνστας Σπυρίδων 9 Κατσικάτσου Μαρία 10 Γάτας Ιωάννης 11 Κολιοκότσης Νικόλαος 12 Ιωάννου Ευστράτιος 13 Φλούδας Ευστράτιος 14 Καραγεώργος Πέτρος 15 Καραβά Σταυρούλα 16 Τόλος Θεόδωρος 17 Λέκκας Βασίλειος* *την 30/11/2014 ο κ.λέκκας παραιτήθηκε από την Υπηρεσία Η αποδελτίωση και ψηφιοποίηση των αναφορών πραγματοποιήθηκε από τους κκ. Μπαρέλο Δημήτριο και Κώνστα Σπυρίδωνα. Η στατιστική επεξεργασία και συγγραφή της Εκθέσεως συντελέστηκε από τον κ. Μπαρέλο Δημήτριο Συντονιστή του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού. Η «Έκθεση απολογισμού περιστατικών λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού 2008-2014», συζητήθηκε και εγκρίθηκε με παρατηρήσεις κατά την 1 η /16-1-2015 και 3 η /6-3-2015 συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού. - 4 -
Α Μέρος. 12/3/2008 31/12/2008 Με την ΚΥΑ 11989/2008 (ΦΕΚ 123/Δ /21-3-2008) ιδρύεται το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού και καθορίζονται οι χρήσεις, όροι και περιορισμοί στις επιμέρους Ζώνες Προστασίας του. Σύμφωνα με την παράγραφο 8, του άρθρου 4, απαγορεύεται η θήρα στις Ζώνες Α και Α1 του Εθνικού Πάρκου για 3 έτη. Επιπλέον στο ίδιο άρθρο ορίζεται ότι μετά την παρέλευση της τριετίας, η θηρευτική δραστηριότητα σε όλη την έκταση του Εθνικού Πάρκου και της Ζώνης Περιβαλλοντικού Ελέγχου, ρυθμίζεται με απόφαση ετήσιας ισχύος, η οποία εκδίδεται από την αρμόδια δασική υπηρεσία, μετά από πρόταση του Φορέα Διαχείρισης. Προκειμένου ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού να αποκτήσει την απαιτούμενη πρωτογενή πληροφορία και τη σχετική τεχνογνωσία, ανέθεσε μετά από Διεθνή Διαγωνισμό το πρόγραμμα «Επόπτευσης-Φύλαξης» του Εθνικού Πάρκου στην ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ, η οποία είχε υλοποιήσει με επιτυχία παρόμοια δράση στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE για τον Αμβρακικό. Το πρόγραμμα ήταν 10μηνης διάρκειας (Φεβρουάριος Δεκέμβριος 2008) και για την κάλυψη των αναγκών του απασχολήθηκαν έξι (6) φύλακες. Σύμφωνα με την προηγούμενη εμπειρία που υπήρχε και την ιεράρχηση των στόχων διατήρησης των προστατευόμενων περιοχών, η φύλαξη επικεντρώθηκε σε 4 διαδρομές του βόρειου τμήματος του Αμβρακικού, όπως φαίνεται και στην εικόνα που ακολουθεί: - 5 -
Μαρ-08 Απρ-08 Μάιο- 08 Ιουν-08 Ιουλ-08 Αυγ-08 Σεπ-08 Οκτ-08 Νοε-08 Δεκ-08 Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού Σύμφωνα με τις εκθέσεις που παρέδωσε η ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ στο Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού, το χρονικό διάστημα 12/3/2008 31/12/2008 σε σύνολο 294 περιπολιών που πραγματοποιήθηκαν στο Εθνικό Πάρκο, καταγράφηκαν 49 περιστατικά λαθροθηρίας. Η μέγιστη συχνότητα των περιστατικών λαθροθηρίας παρατηρήθηκε τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο με οκτώ (8) κρούσματα, ενώ μηδενική ήταν τους μήνες Μάιο και Ιούνιο σύμφωνα με το ακόλουθο διάγραμμα: 35 ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ 12/3/2008-31/12/2008 30 25 20 ΑΝΑΦΟΡΕΣ 15 10 5 ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑΣ 0 Η γεωγραφική κατανομή των καταγεγραμμένων κρουσμάτων λαθροθηρίας, αναδεικνύει τη λιμνοθάλασσα της Ροδιάς με τις πέριξ αυτής - 6 -
μικρότερες λιμνοθάλασσες, καθώς και το γλυκόβαλτο της Ροδιάς ως τις κατεξοχήν περιοχές άσκησης λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού. Περιοχές Περιστατικά C3 13 C4 28 C5 5 D5 3 Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσπάθεια που έγινε να κατηγοριοποιηθούν τα περιστατικά λαθροθηρίας ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στην προστατευόμενη περιοχή και τα είδη της ορνιθοπανίδας. Σε αυτή την κατηγοριοποίηση έχουν ληφθεί υπόψη παράμετροι όπως: 1. Το πλήθος των λαθροθήρων ή/και των πυροβολισμών που καταγράφηκαν 2. Ο τρόπος άσκησης της λαθροθηρίας (π.χ. με εξωλέμβια σκάφη μεγάλης ιπποδύναμης διενεργώντας «κλοιούς») 3. Το είδος των θηραμάτων που κυνηγιούνται (π.χ. βαλτόπαπια) 4. Τα μέσα που χρησιμοποιούν για τη λαθροθηρία (νύχτα με προβολείς, ομοιώματα πουλιών, μιμητικές συσκευές, παραποιημένα όπλα κ.α.) 5. Η χρονική διάρκεια του περιστατικού λαθροθηρίας - 7 -
6. Το γεωγραφικό εύρος της όχλησης από την άσκηση της λαθροθηρίας και 7. Οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή Με βάση την παραπάνω αξιολόγηση των καταγεγραμμένων περιστατικών λαθροθηρίας, προκύπτει ότι σχεδόν το 1/6 του συνολικού αριθμού των κρουσμάτων λαθροθηρίας χαρακτηρίζονται ως πολύ σοβαρά περιστατικά ή/και έχουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις για τα προστατευταία είδη ορνιθοπανίδας. Επιπτώσεις λαθροθηρίας ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑΣ ΠΟΛΥ ΣΟΒΑΡΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΆ 16% 84% Τα γενικά συμπεράσματα όπως αποτυπώνονται στην Τελική Έκθεση του προγράμματος «Επόπτευσης Φύλαξης» που παρέδωσε η ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ, μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα: «Βασικό πρόβλημα για την προστασία της βιοποικιλότητας στις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού αποτελεί η ανεξέλεγκτη λαθροθηρία και η λαθραλιεία Από τις μηνιαίες εκθέσεις εποπτών- φυλάκων διαπιστώνεται ότι οι κυριότερες παράνομες δραστηριότητες στην περιοχή του Αμβρακικού είναι η λαθροθηρία, η λαθραλιεία. Ποσοστιαία την περίοδο αναφοράς φαίνεται να υπερισχύει το παράνομο κυνήγι, ακολουθεί το παράνομο ψάρεμα με χρήση μηχανοκίνητων σκαφών χωρίς τις νόμιμες άδειες (τα οποία σκάφη συνήθως συνοδεύονται και από - 8 -
πρόχειρες κατασκευές από τσίγκο), η ρίψη μπαζών, αποβλήτων και τέλος η κοπή θάμνων ή δένδρων (ιδιαίτερα σε παραποτάμιες ζώνες), όχληση πελεκάνων, εκσκαφές και διανοίξεις δρόμων. Πολύ συχνά παρατηρήθηκαν κρούσματα όχλησης των πελεκάνων στις νησίδες από τους ελεύθερους αλιείς και τους λαθροθήρες. Τέλος οι σχεδιαζόμενες δράσεις ενίσχυσης της υποδομής και του εξοπλισμού (τζίπ, σκάφους, μέσων παρατήρησης και μέσων επικοινωνίας), όσο και η οργάνωση και λειτουργία του προγράμματος επόπτευσης φύλαξης, είχαν θετική επίδραση στην μείωση της όχλησης και των παράνομων δραστηριοτήτων στην προστατευόμενη περιοχή. Συμπερασματικά προτείνεται η συνέχιση του προγράμματος φύλαξης μέσω του Φορέα Διαχείρισης, να ενισχυθεί και με σχετική νομοθετική ρύθμιση, ώστε οι επόπτες φύλακες να μπορούν κατ αντιστοιχία με τους θηροφύλακες της κυνηγετικής ομοσπονδίας να εξισώνονται με τους φύλακες θήρας της δασικής υπηρεσίας.» - 9 -
Β Μέρος. 7/10/2009 31/8/2013 Μετά την ενίσχυση του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού με την πρόσληψη 7 φυλάκων και επιπλέον επιστημονικού προσωπικού, το πρόγραμμα «Επόπτευσης Φύλαξης» του Εθνικού Πάρκου πλέον διενεργείται με ιδία μέσα από το Φορέα Διαχείρισης. Έγινε αναμόρφωση του προγράμματος περιπολιών πέριξ του Εθνικού Πάρκου, με την προσθήκη άλλων δύο διαδρομών στο νότιο τμήμα του Αμβρακικού (στα διοικητικά όρια του νομού Αιτωλοακαρνανίας), σύμφωνα με την ακόλουθη εικόνα: Σύμφωνα με το εγκεκριμένο από το ΥΠΕΚΑ Σχέδιο Φύλαξης Επόπτευσης του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού, οι περιπολίες πλέον διεξάγονται σε καθημερινή βάση (πολλές φορές σε δύο βάρδιες πρωί απόγευμα), καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Βάση αυτού του σχεδιασμού εξηγούνται εν μέρει και οι αυξημένες καταγραφές περιστατικών λαθροθηρίας (περισσότερες περιπολίες πληρέστερη χωροχρονική επόπτευση του Εθνικού Πάρκου βέλτιστη αποτύπωση των παράνομων δραστηριοτήτων). - 10 -
Οκτ-09 Δεκ-09 Φεβ-10 Απρ-10 Ιουν-10 Αυγ-10 Οκτ-10 Δεκ-10 Φεβ-11 Απρ-11 Ιουν-11 Αυγ-11 Οκτ-11 Δεκ-11 Φεβ-12 Απρ-12 Ιουν-12 Αυγ-12 Οκτ-12 Δεκ-12 Φεβ-13 Απρ-13 Ιουν-13 Αυγ-13 Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού Οι επόπτες φύλακες του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού, το χρονικό διάστημα 7/10/2009 31/8/2013 κατέγραψαν 343 περιστατικά λαθροθηρίας. Η μέγιστη συχνότητα των περιστατικών λαθροθηρίας παρατηρήθηκε τους μήνες Δεκέμβριο 09, Σεπτέμβριο 10, Νοέμβριο 10 και Ιανουάριο 12, κατά τους οποίους διενεργήθηκε λαθροθηρία τις περισσότερες ημέρες του μήνα (>15). Επιβεβαιώθηκε για μία ακόμη φορά η ανυπαρξία λαθροθηρίας κατά τους μήνες Απρίλιο Ιούνιο κάθε έτους. Γραφικά τα παραπάνω αποτυπώνονται στο ακόλουθο διάγραμμα: 25 ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΠΟΠΤΩΝ-ΦΥΛΑΚΩΝ ΦΔΥΑ 7/10/2009-31/8/2013 20 15 10 ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑΣ 5 0 Η γεωγραφική κατανομή των καταγεγραμμένων κρουσμάτων λαθροθηρίας, επιβεβαιώνει για μία ακόμα φορά την αναγκαιότητα αποτελεσματικότερης φύλαξης της λιμνοθάλασσας της Ροδιάς με τις πέριξ αυτής μικρότερες λιμνοθάλασσες, του γλυκόβαλτου της Ροδιάς καθώς επίσης και των λιμνοθαλασσών Τσουκαλιό και Λογαρού. - 11 -
Περιοχές Περιστατικά C3 32 C4 213 C5 43 C6 1 D5 17 E5 23 F5 2 F6 3 G5 4 G6 3 H5 1 Τέλος και σε αυτή τη χρονική περίοδο παρατηρήθηκε ένας αρκετά μεγάλος αριθμός περιστατικών λαθροθηρίας με πολύ σημαντικές επιπτώσεις για το περιβάλλον, που υπερβαίνει σε ποσοστό το 1/6 του συνολικού αριθμού των κρουσμάτων. Επίπτωση λαθροθηρίας ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑΣ ΠΟΛΥ ΣΟΒΑΡΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΆ 18% 82% - 12 -
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε τα εξής: 1. Αν και τα περιστατικά λαθροθηρίας σε απόλυτους αριθμούς είναι σημαντικά περισσότερα σε σχέση με την προηγούμενη χρονική περίοδο, εν τούτοις τα στοιχεία δεν είναι συγκρίσιμα. 2. Σε σχέση με την προηγούμενη χρονική περίοδο το πρόγραμμα «επόπτευσης φύλαξης» έχει διαφοροποιηθεί στα ακόλουθα σημεία: ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 12/3/2008 31/12/2008 Η επόπτευση διενεργείται από την ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ Απασχολούνται 4 φύλακες πλήρους απασχόλησης και 2 μερικής απασχόλησης Λόγω των ημερών εβδομαδιαίας ξεκούρασης των φυλάκων δεν υπάρχει εποπτεία όλες τις ημέρες της εβδομάδας ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 7/10/2009 31/8/2013 Η επόπτευση διενεργείται από το ΦΔΥΑ Απασχολούνται 7 φύλακες πλήρους απασχόλησης Η φύλαξη διενεργείται 365 ημέρες το χρόνο και αρκετές φορές με 2 βάρδιες ημερησίως Υπάρχει αυξημένη εμπειρία και τεχνογνωσία από το προηγούμενο πρόγραμμα Έχει ενισχυθεί ο εξοπλισμός παρακολούθησης και επικοινωνίας 3. Με την πάροδο του χρόνου (ιδιαίτερα τη χρονική περίοδο Αύγουστος 2012 Αύγουστος 2013) παρατηρείται μια σαφής πτωτική τάση των καταγεγραμμένων κρουσμάτων. 4. Έχει ενταθεί η χρήση μηχανοκίνητων σκαφών με εξωλέμβιες μηχανές μεγάλης ιπποδύναμης για την άσκηση της λαθροθηρίας εντός των λιμνοθαλασσών. 5. Πολύ συχνά παρατηρήθηκαν κρούσματα όχλησης των πελεκάνων στις νησίδες από τους λαθροθήρες και τους ελεύθερους αλιείς. - 13 -
Γ Μέρος. 1/9/2013 31/12/2014 Με την υπ αριθμ. 135500/2541 Απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕΚΑ (ΦΕΚ 2293/Β /13-9-2013), επιτράπηκε η άσκηση της θήρας σε επτά (7) περιοχές του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού, εντός της Α Ζώνης Προστασίας της Φύσης. Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της Υπουργικής Απόφασης, ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού ενέτεινε τις προσπάθειες επόπτευσης του Εθνικού Πάρκου με αυξημένο προσωπικό φύλαξης (απασχολεί πλέον εννέα -9- φύλακες) και επιχειρησιακές δυνατότητες (εκτελώντας περιπολίες και με πλωτά σκάφη) εντός των λιμνοθαλασσών. Επιπλέον σε κρίσιμες χρονικές περιόδους του έτους εφαρμόζεται 24ωρη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών, επικεντρώνοντας στην παρακολούθηση των αποικιών των αργυροπελεκάνων. Για το χρονικό διάστημα 1/9/2013 31/12/2014 οι φύλακες του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού, σε σύνολο 706 αναφορών κατέγραψαν 114 περιστατικά λαθροθηρίας. Η μέγιστη συχνότητα των περιστατικών - 14 -
Σεπ-13 Οκτ-13 Νοε-13 Δεκ-13 Ιαν-14 Φεβ-14 Μαρ-14 Απρ-14 Μάιο-14 Ιουν-14 Ιουλ-14 Αυγ-14 Σεπ-14 Οκτ-14 Νοε-14 Δεκ-14 Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού λαθροθηρίας παρατηρήθηκε τους μήνες Οκτώβριο 13, Δεκέμβριο 13 και Δεκέμβριο 14, κατά τους οποίους διενεργήθηκε λαθροθηρία τις περισσότερες ημέρες (>15). Τα περιστατικά λαθροθηρίας περιορίζονται κατά τους μήνες Μάρτιο Ιούνιο 2014. Γραφικά τα παραπάνω αποτυπώνονται στο ακόλουθο διάγραμμα: 90 ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΠΟΠΤΩΝ-ΦΥΛΑΚΩΝ ΦΔΥΑ 1/9/2013-31/12/2014 80 70 60 50 ΑΝΑΦΟΡΕΣ 40 30 20 ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑΣ 10 0 Αποτυπώνοντας γεωγραφικά την κατανομή των καταγεγραμμένων κρουσμάτων λαθροθηρίας, φαίνεται ξεκάθαρα πως η λιμνοθάλασσα της Ροδιάς με τις πέριξ αυτής μικρότερες λιμνοθάλασσες, είναι η περιοχή που δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση από την άσκηση της λαθροθηρίας. Άλλες περιοχές του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού στις οποίες ασκείται λαθροθηρία είναι ο γλυκόβαλτος της Ροδιάς και οι λιμνοθάλασσες Τσουκαλιό και Λογαρού. - 15 -
Περιοχές Περιστατικά C3 16 C4 75 C5 7 D5 6 E5 1 Ε6 9 Αν και δυστυχώς δεν μπορούμε να έχουμε μία κοινά αποδεκτή (από όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες) και τυπικά συγκρίσιμη εικόνα για την εξέλιξη της λαθροθηρίας (μετά την Υπουργική Απόφαση για την απελευθέρωση ζωνών όπου επιτρέπεται η θήρα, εντός της Α Ζώνης προστασίας του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού), εν τούτοις όλα τα διαθέσιμα στοιχεία φανερώνουν μία μικρή αλλά σαφή τάση μείωσης των καταγεγραμμένων περιστατικών λαθροθηρίας. Αυτό που είναι ανησυχητικό και αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού και περαιτέρω διερεύνησης, είναι το γεγονός ότι δεν παρατηρείται σημαντική μείωση των πολύ σοβαρών περιστατικών λαθροθηρίας, η αντιμετώπιση των οποίων πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα. - 16 -
Επίπτωση λαθροθηρίας ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑΣ ΠΟΛΥ ΣΟΒΑΡΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΆ 14% 86% Το γεγονός αυτό χρήζει περαιτέρω ερμηνείας και ανάλυσης, καθώς οι πρώτες εκτιμήσεις το αποδίδουν κυρίως στο ότι: Α) Η εντατικότερη επόπτευση φύλαξη της περιοχής από το ΦΔΥΑ, τη Θηροφυλακή και τις Δασικές Υπηρεσίες, είχε αξιόλογα αποτελέσματα ως προς την καταπολέμηση της «περιστασιακής ερασιτεχνικής» λαθροθηρίας. Αντίθετα δεν αντιμετωπίστηκε το ίδιο αποτελεσματικά η «οργανωμένη επαγγελματική» λαθροθηρία. Β) Η απελευθέρωση περιοχών για τη νόμιμη άσκηση της θήρας στο Εθνικό Πάρκο, λειτούργησε θετικά δίνοντας «διέξοδο» στους νόμιμους κυνηγούς, ενώ δε λειτούργησε αποτρεπτικά για τους «μεγαλο-λαθροθήρες». - 17 -
2009-10 2009-11 2009-12 2010-01 2010-02 2010-03 2010-04 2010-05 2010-06 2010-07 2010-08 2010-09 2010-10 2010-11 2010-12 2011-01 2011-02 2011-03 2011-04 2011-05 2011-06 2011-07 2011-08 2011-09 2011-10 2011-11 2011-12 2012-01 2012-02 2012-03 2012-04 2012-05 2012-06 2012-07 2012-08 2012-09 2012-10 2012-11 2012-12 2013-01 2013-02 2013-03 2013-04 2013-05 2013-06 2013-07 2013-08 2013-09 2013-10 2013-11 2013-12 2014-01 2014-02 2014-03 2014-04 2014-05 2014-06 2014-07 2014-08 2014-09 2014-10 2014-11 2014-12 Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ανακεφαλαιώνοντας την επισκόπηση της δράσης της λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού την τελευταία εξαετία (2008-2014), τα κυριότερα συμπεράσματα που εξάγονται, είναι: Από την ίδρυση του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού μέχρι σήμερα, υπάρχει για πρώτη φορά στην περιοχή, διαθέσιμη μια μακροχρόνια σειρά παρακολουθήσεων και καταγραφών του φαινομένου της λαθροθηρίας. Αποτυπώνουμε για πρώτη φορά το μέγεθος του προβλήματος της λαθροθηρίας, αλλά και τη διαφαινόμενη πτωτική τάση των περιστατικών τον τελευταίο 1 ½ χρόνο, βασιζόμενοι σε πρωτογενή δεδομένα προερχόμενα από καταγραφές στο πεδίο και όχι από θεωρητικές εκτιμήσεις ειδικών. 25 20 Περιστατικά λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού Συνολικά περιστατικά λαθροθηρίας Πολύ σοβαρά περιστατικά λαθροθηρίας ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΩΝ 100 90 80 70 15 60 50 10 40 30 5 20 10 0 0-18 -
Η μείωση των περιστατικών λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού το τελευταίο διάστημα, όπως φαίνεται και από το προηγούμενο διάγραμμα σχετίζεται άμεσα με την εντατικοποίηση των προσπαθειών φύλαξης από το Φορέα Διαχείρισης. Συνεπώς η συστηματική δραστηριοποίηση όλων των συναρμόδιων υπηρεσιών (Δασικές υπηρεσίες, Ομοσπονδιακή θηροφυλακή, Λιμενικές και Αστυνομικές Αρχές και Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού) και η αποδοτικότερη συνεργασία τους, μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά για την ασκούμενη λαθροθηρία στην περιοχή. Έχουν εντοπιστεί τα κρίσιμα σημεία ελέγχου για τον περιορισμό της λαθροθηρίας, όπως είναι: οι περιοχές συχνότερης εμφάνισης περιστατικών λαθροθηρίας, οι «πύλες» εισόδου των λαθροθήρων, η εποχιακή κατανομή του φαινομένου κ.α. Έτσι όχι μόνο αποτυπώνεται πληρέστερα το φαινόμενο και οι επακόλουθες επιπτώσεις του, αλλά κυρίως αποκτάται πολύτιμη τεχνογνωσία για την αντιμετώπιση του. Ο σχεδιασμός των δράσεων για την αντιμετώπιση της λαθροθηρίας από κοινού με τις Δασικές υπηρεσίες και την Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή, στηρίζεται σε αυτή την αποκτηθείσα εμπειρία. Επιπλέον, η συστηματική και σε καθημερινή βάση καταγραφή μας δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας ενός μοντέλου προσαρμοζόμενης διαχείρισης με στόχο την ταυτόχρονη διασφάλιση της αειφορικότητας της θήρας και της διατήρησης των προστατευόμενων ειδών. Η υλοποίηση της συγκεκριμένης δράσης, θα μας επιτρέψει τη λήψη ορθολογικότερων αποφάσεων και διαχειριστικών μέτρων σε πραγματικό χρόνο. Τέλος, η συνεχής εποπτεία του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού από το Φορέα Διαχείρισης, έχει αναδείξει πληθώρα άλλων παράνομων δραστηριοτήτων (λαθραλιεία, λαθροϋλοτομία, αποστράγγιση υγροτοπικών περιοχών, ρύπανση υδάτων κ.α.) που δημιουργούν εξίσου έντονα με τη λαθροθηρία προβλήματα όχλησης των ειδών της ορνιθοπανίδας ή υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων τους. Ο περιορισμός της λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού εξαρτάται από ένα πλήθος παραμέτρων, εκ των οποίοι οι κυριότεροι είναι: - 19 -
1. Από την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την αδειοδότησηνομιμοποίηση των μηχανοκίνητων σκαφών που έχουν δικαίωμα εισόδου στις λιμνοθάλασσες (αποτροπή ανεξέλεγκτης κίνησης σκαφών με σκοπό τη λαθροθηρία λαθραλιεία) 2. Από την καθημερινή και ολοήμερη παρουσία περιπολία των αρμόδιων υπηρεσιών (Δασαρχείο, Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή, Αστυνομία, Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού) και τη διενέργεια συστηματικών ελέγχων (αποτροπή λόγο φόβου). 3. Από την ενίσχυση εκσυγχρονισμό των διαθέσιμων εποπτικών μέσων (οχήματα, πλωτά, συστήματα παρακολούθησης και επικοινωνίας κ.α.) (αποτελεσματικότερος έλεγχος). 4. Από την αυστηρή εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας σε όλα τα επίπεδα (φόβος ποινικών διώξεων). 5. Από τη συστηματική ενημέρωση ευαισθητοποίηση των πολιτών (Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης) και των κυνηγών (Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδας και Κυνηγετική Ομοσπονδία Ηπείρου) (αλλαγή συμπεριφοράς νοοτροπίας). 6. Από τη διενέργεια συστηματικών ελέγχων στους ιδιώτες επιχειρήσεις που στηρίζουν οικονομικά τη λαθροθηρία (καταστήματα εστίασης με είδη λαθροθηρίας, καταστήματα κατασκευής ομοιωμάτων μιμητικών συσκευών κ.α.) (περιορισμός του οικονομικού κέρδους από τη διενέργεια λαθροθηρίας). Έχοντας ως απώτερο στόχο την οριστική εξάλειψη της λαθροθηρίας από το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού και πρωτίστως την άμεση αντιμετώπιση των πολύ σοβαρών περιστατικών λαθροθηρίας στον πυρήνα του Εθνικού Πάρκου, προτείνουμε τη λήψη μιας σειράς βραχυπρόθεσμων αλλά και μεσοπρόθεσμων μέτρων και ρυθμίσεων. - 20 -
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οι προτάσεις του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της λαθροθηρίας μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα: 1. Υπό την εποπτεία των αρμόδιων αρχών (Λιμενικό ή Αστυνομία) να εφαρμοστεί ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου των σκαφών και των πλόων που πραγματοποιούνται από μηχανοκίνητα πλωτά μέσα εντός των λιμνοθαλασσών του Εθνικού Πάρκου. 2. Να ενισχυθεί το σώμα Θηροφυλάκων αποκλειστικής απασχόλησης στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού, καθώς ο σημερινός αριθμός τους (3) κρίνεται ανεπαρκέστατος 3. Να ενισχυθεί και ενταχθεί επιχειρησιακά ο απαραίτητος εξοπλισμός επόπτευσης (jeep, πλωτά μέσα, διόπτρες, ασύρματοι, παρατηρητήρια κ.α.) που απαιτείται για τη φύλαξη του Εθνικού Πάρκου και έχει δεσμευτεί για την προμήθειά του η Ε Κυνηγετική Ομοσπονδία Ηπείρου 4. Να ενεργοποιηθούν τα μικτά εποχούμενα περίπολα (Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή, Δασική υπηρεσία, Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού, Λιμενικό) και συνεργεία ελέγχου (Αστυνομία, ΣΔΟΕ, Κτηνιατρική υπηρεσία και Υγειονομικό). 5. Να ενταθεί η εκστρατεία ενημέρωσης των μελών της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Ηπείρου και να εκδοθεί νέο πληροφοριακό υλικό, να τοποθετηθούν πινακίδες περιβαλλοντικής ερμηνείας, να διενεργηθούν ενημερωτικές ημερίδες και εκπομπές στην τηλεόραση κ.α. 6. Για την επόμενη κυνηγετική περίοδο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί απαραιτήτως το πρόβλημα που εντοπίστηκε με τη λιμνοθάλασσα της Θολής, όπου με βάση την Υπουργική Απόφαση επιτρέπεται η άσκηση της θήρας. Συγκεκριμένα είτε θα πρέπει να απαγορευτεί η συγκεκριμένη περιοχή, είτε θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο μία δίοδος προσέγγισης, αυτή από την Πρέβεζα, περνώντας κάθετα το ανάχωμα του Λούρου. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αποκλειστεί η δυνατότητα κίνησης «νόμιμων» κυνηγών στο ανατολικό ανάχωμα του Λούρου (Πέτρας) και η προσέγγιση δια της - 21 -
λιμνοθαλάσσιας οδού (από Τσουκαλιό, Ροδιά). 7. Με παρόμοιο τρόπο θα πρέπει να απαγορεύεται η προσέγγιση των «νόμιμων» κυνηγών στην επιτρεπόμενη κυνηγετική περιοχή «Μαγκλάρας» από τη λιμνοθάλασσα Λογαρού (για τους οικισμούς Μύτικα, Απόμερο, Ψαθοτόπι κ.α.), καθώς είναι πολύ δύσκολος ο έλεγχος στα αβαθή νερά του δυτικού τμήματος της Λογαρού. Τέλος, πιστεύοντας ότι η στενότερη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων (ΥΠΑΠΕΝ, Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας, Διευθύνσεις Δασών Άρτας Πρέβεζας, Ε ΚΟΗ, ΦΔΥΑ), θα συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της λαθροθηρίας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού, προτείνουμε: Την υποβολή από την Ε Κυνηγετική Ομοσπονδία Ηπείρου του ολοκληρωμένου Σχεδίου Φύλαξης (με λεπτομερή αναφορά στο ανθρώπινο δυναμικό, τα διαθέσιμα μέσα και την επιχειρησιακή εφαρμογή του) του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού και εν συνεχεία την έγκρισή του από τις καθ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες. Την οριστικοποίηση και αποδοχή των όρων και προδιαγραφών διενέργειας της μελέτης παρακολούθησης των θηρεύσιμων και μη ειδών της ορνιθοπανίδας και η εκτίμηση των επιπτώσεων από την άσκηση της θήρας σε αυτά. Την ολοκλήρωση και υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού και της Ε ΚΟΗ. Το συντονισμό και την επίβλεψη τήρησης των συμφωνηθέντων δράσεων (και των χρονοδιαγραμμάτων) από την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΑΠΕΝ (Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος ή τη Δ/νση Αισθητικών Δασών, Δρυμών και Θήρας). Σε κάθε περίπτωση εκτιμούμε ότι η πραγματοποίηση μιας σύσκεψης εργασίας μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών, για την αποτίμηση της κατάστασης και το συντονισμό των μελλοντικών πρωτοβουλιών, είναι το πρώτο βήμα για μια αποδοτική συνεργασία και αποτελεσματικότερη διαχείριση. - 22 -