Στην Ελλάδα µέχρι πρότινος η δηµοφιλέστερη τροχιακή θέση ήταν ο HotBird @ 13 (ΗΒ). Η είσοδος του ΟΤΕ στη δορυφορική τηλεόραση µε αρκετά κανάλια υψηλής ευκρίνειας HDTV, µέσω του δορυφόρου EuroBird 9 @ 9 (ΕΒ9) έρχεται να αλλάξει τα δεδοµένα. Hotbird-13 E Eurobird 9A-9 E Λήψη των δορυφόρων Eurobird 9A-9 E και Hotbird-13 E µε µία κεραία (Dual Feed reception - Παράλληλη λήψη) 1. Εισαγωγή Αρκετοί τηλεθεατές θα επιθυµούν εκτός από τη λήψη του ΕΒ9 να έ- χουν πρόσβαση και στα ελεύθερα κανάλια (FTA) του HB. Το παρόν άρθρο περιγράφει την τεχνική της παράλληλης λήψης των δύο δορυφόρων µε τη χρήση µόνο µίας κεραίας και ενός καλωδίου, καθώς όπως είναι γνωστό οι µεγαλύτερες δυσκολίες σε µια εγκατάσταση δορυφορικού συστήµατος είναι η τοποθέτηση της κεραίας και η όδευση του καλωδίου καθόδου. Περιγράφονται, αναλύονται και δοκιµάζονται οι τρεις βασικές τεχνικές για την παράλληλη λήψη δύο δορυφόρων. Με δεδοµένο ότι το σήµα του ΕΒ9 είναι οριακά χαµηλότερο του ΗΒ, συνιστάται η ακόλουθη συγκρότηση του συστήµατος παράλληλης δορυφορικής λήψης: Κεραία διαµέτρου µεγαλύτερης των 75εκ. DuoLNB. Βάση κεραίας και καλώδιο καθόδου. Το ενδεικτικό κόστος του παραπάνω συστήµατος είναι της τάξης των 70, δηλαδή 15 επιπλέον από ένα σύστηµα λήψης (κεραία 80εκ.) ενός δορυφόρου (55 ). Ενώ το ενδεικτικό κόστος αναβάθµισης συστήµατος λήψης µε κεραία 60εκ. σε σύστηµα παράλληλης λήψης 2 δορυφόρων (κεραία 80εκ και LNB) είναι της τάξης των 50-55. 2. Καλύψεις EB9 και HB Σύµφωνα µε το ίχνος κάλυψης του Eurobird 9A, το σήµα του ΕΒ9 είναι από 48dBW (Νότια Ελλάδα) έως 50dBW (Βόρεια Ελλάδα). Σύµφωνα µε το ίχνος κάλυψης του Hot Bird, το σήµα του HB είναι από 50dBW (Νότια Ελλάδα) έως 51dBW (Βόρεια Ελλάδα). Η λήψη και των δύο δορυφόρων στην Ελλάδα είναι εφικτή µε κεραία διαµέτρου 60εκ. 3. Θεωρία dual feed Είναι εφικτή η παράλληλη λήψη δύο δορυφόρων µε µία κεραία και χρήση δύο LNB. Σε αυτή την περίπτωση το ένα από τα δύο LNB θα είναι «παράκεντρο». Η θεωρητική απώλεια που θα έχουµε στη λήψη του παράκεντρου LNB είναι από 0,8 έως 1,2dB. Η απόσταση των 2 LNB εξαρτάται κυρίως από τη διάµετρο της κεραίας λήψης. Έτσι, για κεραία διαµέτρου 60εκ. η οριζόντια απόσταση των 2 LNB θα πρέπει να είναι της τάξης των 3,5εκ. (Πίνακας 8), ενώ για κεραία διαµέτρου 80εκ. η οριζόντια απόσταση θα πρέπει να είναι της τάξης των 4,5εκ. (Πίνακας 9). Επειδή τα συνηθισµένα LNB που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά έχουν διάµετρο feed της τάξης των 55-60mm, πρακτικά δεν είναι εφικτή η χρήση τους για παράλληλη λήψη σε κεραίες µε διάµετρο µικρότερη των 75εκ. 72
1 Το ίχνος κάλυψης του Eurobird 9A 2 Το ίχνος κάλυψης των Hot Bird 4. Λύσεις dual feed Οι λύσεις για την παράλληλη λήψη των δορυφόρων ΕΒ9 και ΗΒ που κυκλοφορούν στην αγορά, είναι οι ακόλουθες: 1. ύο LNB σε ειδική βάση: Σε υπάρχουσα εγκατάσταση θα πρέπει να προστεθεί η ειδική βάση, το δεύτερο LNB καθώς και ο διακόπτης DiSEqC, εάν υπάρχει η α- παίτηση για µία κάθοδο. Σε νέα εγκατάσταση θα πρέπει η κεραία να συνοδεύεται από την ειδική βάση στήριξης και δύο LNB µε το διακόπτη DiSEqC. Το κόστος της ειδικής βάσης είναι της τάξης των 5-10 και του διακόπτη DiSEqC 5. Οπότε, σε αυτή την περίπτωση, µε χρήση LNB κόστους 10, το συνολικό κόστος θα είναι της τάξης των 30-35, χωρίς την κεραία και το καλώδιο καθόδου. Είναι ευέλικτη λύση, µπορεί να προσαρµοστεί σε κεραίες διαφορετικής διαµέτρου (µε τα συνηθισµένα LNB σε κεραίες µεγαλύτερες των 75εκ.) αλλά απαιτεί αρκετό χρόνο κατά την εγκατάσταση. 2. ClipSat Η λύση clipsat έχει επινοηθεί από τον Eutelsat και είναι ένα κιτ που περιλαµβάνει το δεύτερο LNB, ειδική βάση στήριξης και το διακόπτη DiSEqC µε τα καλώδια σύνδεσης. Σε υπάρχουσα κεραία προσανατολισµένη στον HotBird προσαρµόζεται η ειδική βάση µε το LNB και συνδέεται ο διακόπτης DiSEqC. Το κόστος του clipsat είναι της τάξης των 20. Είναι αρκετά ευέλικτη λύση, µπορεί να προσαρµοστεί σε κεραίες διαφορετικής διαµέτρου (µεγαλύτερες των 75εκ.) αλλά απαιτεί κύρια σκόπευση στον HotBird. 3. DuoLNB (Monoblock): Το DuoLNB είναι συµπαγές (Monoblock) LNB που αποτελείται από δύο LNB τοποθετηµένα σε µία συγκεκριµένη απόσταση και το διακόπτη DiSEqC. Μπορεί να έχει µία έξοδο (single), δύο (Twin) ή τέσσερις εξόδους (quad). Σε υπάρχουσα εγκατάσταση θα πρέπει να αντικατασταθεί το υπάρχον LNB µε το DuoLNB, ενώ σε νέα δεν απαιτείται το απλό LNB. Το κόστος του single DuoLNB είναι της τάξης των 20-25, του twin DuoLNB 30-35 και του quad DuoLNB 50-55. Είναι εύκολη λύση, δεν απαιτεί αρκετό χρόνο κατά την εγκατάσταση αλλά κάθε τύπος DuoLNB αφορά σε ένα συγκεκριµένο, µικρό εύρος κεραιών (διάµετρος). Το ενδεικτικό κόστος του δορυφορικού συστήµατος λήψης δύο δορυφόρων, ΕΒ9 και ΗΒ, απεικονίζεται στον πίνακα που ακολουθεί: Ειδική βάση Clipsat DuoLNB Κεραία (80cm) + βάση 35,00 35,00 35,00 LNB (dual feed) 30,00 20,00 25,00 Κάθοδος (30m) 15,00 15,00 15,00 Σύνολο 75,00 65,00 70,00 Σηµειώνουµε ότι το ενδεικτικό κόστος δορυφορικού συστήµατος λήψης µε κεραία 80εκ. για ένα δορυφόρο, είναι της τάξης των 55. 5. οκιµές και µετρήσεις Πραγµατοποιήθηκαν δοκιµές και µετρήσεις για παράλληλη λήψη 2 δορυφόρων µέσω µίας κεραίας στην περιοχή της Αθήνας. Χρησι- µοποιήθηκε κεραία διαµέτρου 80εκ. (74X84) και το πεδιόµετρο ΑΜΑ310 της εταιρείας KWS. 1. Με δύο LNB 3 οκιµή µε 2 ξεχωριστά LNB σε ειδική βάση Χρησιµοποιήθηκαν 2 LNB (τύπος GT-S40B) της εταιρείας GTI. Κύρια σκόπευση Eurobird 9 @ 9 Ε 73
Παρατηρούµε απώλειες της τάξης του 1,4dB για την «παράκεντρη» λήψη. 2. Με ClipSat Κύρια σκόπευση Eurobird 9 @ 9 Ε Παρατηρούµε απώλειες της τάξης του 1dB για την «παράκεντρη» λήψη (ΕΒ9 ή ΗΒ) οκιµή µε το ClipSat 4 οκιµή µε DuoLNB ή αλλιώς Monoblock 5 Παρατηρούµε απώλειες της τάξης του 1dB για την «παράκεντρη» λήψη (ΕΒ9@9 Ε). 3. Με DuoLNB Χρησιµοποιήθηκε το DuoLNB 4,3-80cm της εταιρείας WNC. 6. Συµπεράσµατα Τα συµπεράσµατα που προκύπτουν από την παραπάνω έρευνα και µετρήσεις, είναι: Είναι εφικτή η παράλληλη λήψη των δορυφόρων EuroBird 9 @ 9 E και HotBird @ 13 E, µε χρήση κεραίας διαµέτρου τουλάχιστον 75εκ. Οι τεχνικές παράλληλης λήψης που µπορούν να εφαρµοστούν, είναι: ύο LNB σε ειδική βάση. ClipSat. DuoLNB. Οι απώλειες στο σήµα λήψης για την «παράκεντρη» λήψη σε κεραίες 80εκ. είναι από 1dB έως 1,4dB. Συνιστάται η χρήση του DuoLNB, αν και κάθε τύπος αφορά συγκεκριµένες διαστάσεις κεραίας, καθώς: Είναι εύκολη η εγκατάσταση και η ρύθµισή του. Παρέχει δυνατότητες περισσοτέρων εξόδων (Twin, Quad). Είναι οικονοµικότερη λύση από τη χρήση 2 LNB. Σύστηµα δορυφορικής λήψης µε κεραία διαµέτρου µεγαλύτερη των 75εκ. για παράλληλη λήψη, dual feed, των δορυφόρων EB9 και HB, προσανατολισµένη στον ΕΒ9 και χρήση DuoLNB, δίνει τη δυνατότητα στον τηλεθεατή για λήψη όλων των προγραµµάτων, συν- 74
6 Ειδική βάση για 2 LNB 7 DuoLNB ή monoblock δροµητικών και ελεύθερων, από τους δύο δορυφόρους. Να ση- µειωθεί ότι σήµερα υπάρχουν τουλάχιστον 7 προγράµµατα ελεύθερης λήψης υψηλής ευκρίνειας στον ΕΒ9. Το κόστος αναβάθµισης δορυφορικού συστήµατος λήψης µε κεραία διαµέτρου 60εκ. προσανατολισµένης στον ΗΒ ή ΕΒ9 σε σύστηµα παράλληλης λήψης των δορυφόρων ΕΒ9 και ΗΒ, είναι της τάξης των 50-55, αντικαθιστώντας την κεραία (από 60 σε 80εκ.) και το LNB (από απλό, σε DuoLNB). Η βάση κεραίας και το καλώδιο καθόδου, που αποτελούν χρονοβόρα διαδικασία της εγκατάστασης, παραµένουν ως έχουν. Σε επόµενο τεύχος θα επανέλθουµε µε περισσότερες δοκιµές. Primary satellite name EUROBIRD 9 Secondary satellite name HOT BIRD 6 Primary satellite longitude 9.00E degrees Secondary satellite longitude 13.00E degrees Diameter 0.6m f/d 0.6 Beamfactor 0.8 Angular Separation Notes: 1) Viewpoint is behind antenna looking toward boresight 2) Negative values show secondary satellite is to the west, or below, boresight Feed Spacing Notes: 1) Viewpoint is looking directly into antenna face 2) Negative values indicate mounting to the left, or below, focal point Key to Abbreviations: Lat: Long: AZ: EL: Ah: Av: Dh: Dv: Site latitude (degrees) Site longitude (degrees) True azimuth [boresight - primary satellite] (degrees) Elevation [boresight - primary satellite] (degrees) Angular horizontal satellite separation (degrees) Angular vertical satellite separation (degrees) Feed mounting distance [horizontal component] (metres) Feed mounting distance [vertical component] (metres) Town/City Lat Long AZ EL Ah Av Dh Dv Athens 37.98N 23.70E 203.1 43.4 4.3 1.2-0.0341-0.0095 8 Αποτελέσµατα απόστασης LNB για διάµετρο 0.6µ. µε το πρόγραµµα SatMaster Pro 75
Primary satellite name EUROBIRD 9 Secondary satellite name HOT BIRD 6 Primary satellite longitude 9.00E degrees Secondary satellite longitude 13.00E degrees Diameter 0.8m f/d 0.6 Beamfactor 0.8 Angular Separation Notes: 1) Viewpoint is behind antenna looking toward boresight 2) Negative values show secondary satellite is to the west, or below, boresight Feed Spacing Notes: 1) Viewpoint is looking directly into antenna face 2) Negative values indicate mounting to the left, or below, focal point Key to Abbreviations: Lat: Long: AZ: EL: Ah: Av: Dh: Dv: Site latitude (degrees) Site longitude (degrees) True azimuth [boresight - primary satellite] (degrees) Elevation [boresight - primary satellite] (degrees) Angular horizontal satellite separation (degrees) Angular vertical satellite separation (degrees) Feed mounting distance [horizontal component] (metres) Feed mounting distance [vertical component] (metres) Town/City Lat Long AZ EL Ah Av Dh Dv Athens 37.98N 23.70E 203.1 43.4 4.3 1.2-0.0455-0.0127 9 Αποτελέσµατα απόστασης LNB για διάµετρο 0.8µ. µε το πρόγραµµα SatMaster Pro 10 Ο τρόπος λήψης 2 δορυφόρων µε µία κεραία µε χρήση monoblock LNB 11 Η λύση ClipSat της Eutelsat 76