ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ. Η πτυχιακή εργασία απαιτεί αφενός την πραγματοποίηση μια ερευνητικής εργασίας, αφετέρου μια σημαντική εργασία σύνθεσης και παρουσίασης των αποτελεσμάτων. Η έρευνα έχει διάφορες συνιστώσες : Α. Βιβλιογραφική έρευνα : τι υπάρχει σχετικά με το θέμα (βιβλία, άρθρα, σχετικά περιοδικά επίσης, στατιστικές πηγές,..) Β. Υπηρεσίες, επιχειρήσεις στις οποίες θα πρέπει να αποταθεί ο σπουδαστής. Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο γεγονός ότι μια απάντηση δεν είναι βέβαιο ότι θα δοθεί αλλά και αν δοθεί ίσως έρθει αρκετά καθυστερημένα. Γ. Πιθανή ετοιμασία ερωτηματολογίου. Δ. Επεξεργασία στοιχείων που έχει συγκεντρώσει ο σπουδαστής. Η επεξεργασία αυτή μπορεί να γίνει στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, στο Excel ή σε κάποιο ειδικό πρόγραμμα. Εδώ πρέπει να δοθεί προσοχή στις δυνατότητες επεξεργασίας των δεδομένων από τον σπουδαστή. Ε. Πέραν αυτού, η σύνταξη του κειμένου απαιτεί μεγάλη προσπάθεια η οποία συχνά υποεκτιμείται από τον σπουδαστή με αρνητικές συνέπειες στο τελικό αποτέλεσμα. ΣΤ. Πριν την υποβολή του τελικού κειμένου, είναι απαραίτητη η υποβολή ενός πρώτου κειμένου στον επιβλέποντα καθηγητή. Είναι πολύ πιθανόν να απαιτηθούν αλλαγές και διορθώσεις στο κείμενο αυτό. Επιλογή - Ανάλυση Θέματος Το θέμα της πτυχιακής εργασίας πρέπει να είναι ενδιαφέρον, εφικτό και συγκεκριμένο. Η ιδανική περίπτωση είναι να επιλεγεί ένα θέμα, το οποίο αποτελεί ένα δυναμικό συνδυασμό της ακαδημαϊκής σημαντικότητας και του πρακτικού ενδιαφέροντός του (π.χ σύνδεση µε τις μεταπτυχιακές σπουδές του σπουδαστή ή τις επαγγελματικές επιδιώξεις του). Το στάδιο που ακολουθεί την επιλογή του θέματος είναι η αποσαφήνιση του, η οποία επιτυγχάνεται µέσω μιας συγκεκριμένης διαδικασίας. Η αποσαφήνιση του θέματος απαιτεί προσεκτική επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, κατάρτιση κατάλληλων ερωτημάτων και υποθέσεων, προς διερεύνηση καθώς και επιλογή της μεθοδολογίας µε βάση την οποία θα προσεγγιστεί το θέμα της πτυχιακής εργασίας (ποσοτική, ποιοτική ανάλυση, στατιστική επεξεργασία κ.ά.). Κάθε σπουδαστής αφού κάνει μια αρχική διερεύνηση γύρω από την βιβλιογραφία του θέματος καλείται να υποβάλει προς έγκριση στον επιβλέποντα καθηγητή γραπτό κείμενο έκτασης περίπου 1000 λέξεων µε προσθήκη μιας σελίδας ενδεικτικής βιβλιογραφίας και ενός ενδεικτικού πίνακα περιεχομένων µε ανάπτυξη των υποκεφαλαίων σε τίτλους. Τα παραπάνω πρέπει να ακολουθήσει ο σπουδαστής για την έρευνα και συγγραφή της εργασίας. Στο κείμενο των 1000 λέξεων περιγράφει ο σπουδαστής τα ερωτήματα και τις υποθέσεις που θα διερευνήσει καθώς και την μεθοδολογία που θα ακολουθήσει για να προσεγγίσει τις απαντήσεις στα ερωτήματα ή για να επαληθεύσει τις αρχικές υποθέσεις. Είναι σημαντικό ο σπουδαστής να δώσει στο κείμενο αυτό όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένες και αναλυτικές πληροφορίες προς τον επιβλέποντα σχετικά µε την μεθοδολογία προσέγγισης απαντήσεων στα ερωτήματα που θέτει στην εργασία του. 1

Στόχος στην φάση αυτή είναι να ότι ο επιβλέπων καθηγητής πρέπει να είναι απόλυτα ενημερωμένος για τα βήματα που θα ακολουθήσει ο σπουδαστής ώστε να μπορεί να τον βοηθήσει. Κείμενα που περιλαμβάνουν γενικόλογες μεθοδολογίες χωρίς να μπαίνουν στην λογική της σύνδεσης των μεθόδων µε τα ερωτήματα που θέτει η εργασία, αφήνουν ένα θολό τοπίο γύρω από την εκπόνηση της εργασίας, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην συνέχεια της εκπόνησης της εργασίας. Ο ενδεικτικός πίνακας περιεχομένων µε ανάπτυξη τίτλων σε υποκεφάλαια δείχνει τις επιμέρους θεματικές ενότητες της εργασίας και μπορεί να ελέγξει ο επιβλέπων πριν την ανάλυσή τους, την καταλληλότητά τους, την σύνδεσή τους µε το θέμα και την ομαλή μετάβαση μεταξύ των υποκεφαλαίων. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η παρουσίαση της εργασίας είναι ουσιώδης αφού σ αυτή στηρίζεται ο αναγνώστης για να εκτιμήσει σε μικρό χρονικό διάστημα τα αποτελέσματα. Μια πολύ καλή έρευνα μπορεί να υποεκτιμηθεί εάν δεν έχει καλή παρουσίαση. Η παρουσίαση πρέπει να διαθέτει σαφήνεια και να είναι ευκολοδιάβαστη για τον αναγνώστη. Ο αναγνώστης δεν είναι υποχρεωμένος να έχει παρακολουθήσει όλη τη διαδικασία και τον κόπο που απαιτήθηκε για την εκπόνηση της πτυχιακής. Η πτυχιακή εργασία πρέπει να περιέχει απαραίτητα μια ορισμένη δομή, γενικότερα αποδεκτή. Η δομή αυτή αναλύεται ως εξής : Εξώφυλλο Περίληψη Περιεχόμενα Εισαγωγή Κεφάλαια : 1, 2,, Ν Συμπέρασμα Βιβλιογραφία Παραρτήματα Εξώφυλλο Το εξώφυλλο θα πρέπει να περιέχει ορισμένα απαραίτητα στοιχεία : ΤΕΙ, σχολή, τμήμα, τίτλος πτυχιακής, συγγραφέας, εποπτεύων καθηγητής, ημερομηνία. (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ) Περίληψη (abstract) Κάθε πτυχιακή εργασία θα πρέπει να ξεκινάει µε μια σύντομη περίληψη περίπου 300 λέξεων στην Ελληνική (Abstract). Η περίληψη είναι αυτό που διαβάζει πρώτο ο αναγνώστης (πολλές φορές είναι και το µόνο που διαβάζει) αλλά γράφεται τελευταίο και προσπαθεί στην μικρή έκταση της λιγότερης από μιας σελίδας να δοθεί συνοπτικά η εικόνα της εργασίας και τα επιτεύγματά της. 2

Περιεχόμενα Τα περιεχόμενα αναφέρουν το λεπτομερές πλάνο της πτυχιακής εργασίας και θα πρέπει να βρίσκονται στην αρχή του κειμένου. Τα περιεχόμενα επιτρέπουν στον αναγνώστη να δει ποια είναι η δομή της εργασίας αλλά και το σκεπτικό με το οποίο εκπονήθηκε, πριν περάσει στην εισαγωγή. Τα περιεχόμενα πρέπει να είναι απλά και κατανοητά. Η αρίθμηση των κεφαλαίων και παραγράφων με δεκαδικούς αριθμούς επιτρέπει την εύκολη αναζήτηση και ανεύρεσή τους ανεξάρτητα από την αρίθμηση των σελίδων. Παράδειγμα : Κεφάλαιο ένα, τμήμα δύο, παράγραφος τρία θα γραφεί: 1.2.3 Η αρίθμηση των κεφαλαίων πρέπει να είναι συνεχής, ανεξάρτητα από τη διαίρεση της εργασίας σε μέρη. Παράδειγμα: Πρώτο μέρος: Κεφάλαια 1, 2, 3, 4, Δεύτερο μέρος : Κεφάλαια 5, 6, 7. Εάν η εργασία δε χωρίζεται σε μέρη είναι προφανής η συνεχής αρίθμηση των κεφαλαίων. Σχετικά με τις παραγράφους, η αρίθμηση δεν πρέπει να ξεπερνά τους τρεις αριθμούς. Παράδειγμα: Στο κεφάλαιο ένα η αρίθμηση θα φθάσει έως: 1.2.3. Εισαγωγή Η Εισαγωγή πρέπει να περιλαμβάνει μια περιγραφή του προβλήματος και μια περιληπτική παρουσίαση της προσέγγισης που ακολουθείται. Στην εισαγωγή θα πρέπει σύντομα, αλλά περιεκτικά (μια παράγραφος το κάθε ένα), να αναφέρονται µε τη σειρά που ακολουθούν: Ο προσδιορισμός του προβλήματος της πτυχιακής εργασίας. Αναφορά στους λόγους για τους οποίους έχει ενδιαφέρον το θέμα. Ο σκοπός και οι στόχοι της πτυχιακής εργασίας μέσα από την κατάθεση ερωτημάτων προς διερεύνηση. Η περιγραφή της γενικής μεθοδολογίας προσέγγισης της εργασίας. Δηλαδή να διατυπωθεί ο συνδυασμός : «πρόβλημα θεωρία μέθοδος». Η συμβολή της εργασίας σε νέα γνώση Συνοπτική παρουσίαση των κεφαλαίων που θα ακολουθήσουν. Εκτιμάται ότι η εισαγωγή δεν πρέπει να ξεπερνά σε έκταση τις 3-4 σελίδες. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν πληροφορίες που γράφτηκαν στο αρχικό κείμενο των 1000 λέξεων που απεστάλη στον επιβλέποντα µε τη διαφορά ότι η Εισαγωγή στο γραπτό κείμενο στοχεύει στην αποσαφήνιση του θέματος προς τον αναγνώστη και όχι στον επιβλέποντα, που σημαίνει ότι αναλυτικές πληροφορίες για τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε θα δοθούν σε επόμενο κεφάλαιο της εργασίας. Ανάπτυξη Κεφαλαίων Το κυρίως μέρος της πτυχιακής εργασίας αναπτύσσεται, συνήθως, σε περισσότερα του ενός κεφάλαια. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου πρέπει να υπάρχει ένα μικρό υποκεφάλαιο λιγότερο από σελίδα το οποίο θα κλείνει το κεφάλαιο δίνοντας στοιχεία σχετικά µε το πώς το κεφάλαιο αυτό προώθησε το θέμα µας μέχρι τώρα και τι θα ακολουθήσει στο επόμενο κεφάλαιο. Στο σύνολο της εργασίας θα πρέπει να υπάρχουν τα παρακάτω κεφάλαια και ενότητες (ενδεικτικοί είναι οι γενικοί τίτλοι) : 3

Προσδιορισμός του προβλήματος και διεθνής εμπειρία Η ενότητα αυτή (ένα ή περισσότερα κεφάλαια) περιλαμβάνει τη σχετική θεωρία, τη διεθνή βιβλιογραφική ανασκόπηση, τα αποτελέσματα προηγούμενων ερευνών, συγκρίσεις, κριτικές, διαφοροποιήσεις στη μεθοδολογία που διάφοροι ερευνητές ακολούθησαν κλπ. Κατά τη συγγραφή της πτυχιακής θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω: Να προσδιορίζεται η ουσία του προβλήματος της πτυχιακής εργασίας. Να χρησιμοποιείται µόνο η σχετική βιβλιογραφία, θεωρία, πηγές, μέθοδοι και μεθοδολογία. Να αποφεύγεται η περιγραφική πληροφορία, η οποία μπορεί να βρεθεί εύκολα ή είναι πολύ γνωστή. Μπορούν να χρησιμοποιούνται θεωρητικά και πρακτικά παραδείγματα για την ισχυροποίηση των απόψεων. Τα χρησιμοποιούμενα παραδείγματα θα πρέπει να επιβεβαιώνουν τις διατυπωμένες απόψεις. Να αποφεύγονται οι επαναλήψεις Να χρησιμοποιούνται θεωρίες, πρακτικές, υποδείγματα κ.λ.π. Να παρουσιάζονται αυτά που χρειάζονται µε συγκριτική και κριτική σκέψη. Να υπάρχουν σύνδεσμοι μεταξύ των κεφαλαίων, ενοτήτων και υποενοτήτων. Μεθοδολογία και Εμπειρική Εφαρμογή Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει τη μέθοδο, τα υποδείγματα, τη μεθοδολογία κλπ. στα οποία στηρίζεται η εμπειρική διερεύνηση της εργασίας καθώς και η ανάλυση των αποτελεσμάτων της εμπειρικής εφαρμογής. Αρχικά πρέπει να γραφτούν αναλυτικά όλα τα βήματα της μεθόδου που ακολουθήθηκαν όπως ενδεικτικά: αποφάσεις που ελήφθησαν, αποκλεισμός ή ενσωμάτωση μεθοδολογικών προσεγγίσεων, χρονικά πλαίσια στα οποία υλοποιήθηκε το εμπειρικό κομμάτι, ποσοτικοί δείκτες που δημιουργήθηκαν για μετρήσεις κ.λ.π. Στη μεθοδολογία πρέπει να παρουσιάζονται επίσης µία σειρά από θέματα, όπως: Το σύνολο των δεδομένων (πού βρέθηκαν, πώς βρέθηκαν, εξαντλητικά κάθε πηγή απόκτησης δεδομένων, είδος δεδομένων, χρονικό διάστημα που καλύπτουν, τις αδυναμίες των δεδομένων, καθώς και εάν αποτελούν δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν σε προγενέστερες έρευνες, πιθανά για άλλες χώρες, περιπτώσεις και χρονικές περιόδους). Λογισμικά που χρησιμοποιήθηκαν, π.χ. Statistical Package for Social Sciences - SPSS Στατιστική (περιγραφική) ανάλυση αυτών των δεδομένων), η οποία θα σχολιάζεται σε σχέση µε το πρόβλημα που αναλύεται. Στόχος στην αναλυτική περιγραφή της μεθοδολογίας είναι να αποσαφηνιστούν πλήρως οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν, να δοθεί η δυνατότητα επαλήθευσης των αποτελεσμάτων που θα ακολουθήσουν και να δοθεί η δυνατότητα επανάληψης της μεθόδου από άλλους ερευνητές. Ο φοιτητής πρέπει να στοχεύσει, όταν γράφει το μεθοδολογικό κομμάτι, στην αποφυγή κρίσιμων ερωτήσεων αποσαφήνισης, από την επιτροπή αξιολόγησης, πάνω στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Η μεθοδολογία μπορεί να είναι από μόνη της ένα σύντομο κεφάλαιο, ή μπορεί να είναι τα αρχικά υποκεφάλαια του κεφαλαίου, που θα περιγράφει την εμπειρική έρευνα και θα ακολουθεί τα προηγούμενα θεωρητικά κεφάλαια. 4

Ακολουθεί η ενότητα (στο ίδιο ή σε περισσότερα κεφάλαια) της ανάλυσης των αποτελεσμάτων της εμπειρικής εφαρµογής. Η ενότητα αυτή αναφέρεται στα αποτελέσματα της εμπειρικής προσέγγισης και μπορεί να περιλαμβάνει ελέγχους υποθέσεων κ.τ.λ. Μεταξύ αυτών μπορεί να περιλαμβάνει: Πολύ σύντομη αναφορά στη μέθοδο, υπόδειγμα από την προηγούμενη ενότητα (Μεθοδολογία), καθώς και τη διαχείριση των δεδομένων. Τα αποτελέσματα της εφαρµογής (πίνακες, διαγράμματα ή όποια άλλη μορφή παρουσίασης κρίνεται απαραίτητη). Τα αποτελέσματα πρέπει να σχολιαστούν σε διαφορετικά επίπεδα και από διάφορες οπτικές γωνίες. Έλεγχο αρχικών υποθέσεων και συζήτηση σχετικά µε αποτελέσματα και αποκλίνουσες συμπεριφορές. Η παρουσίαση και ο σχολιασμός πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένα µε το υπό διαχείριση πρόβλημα αλλά και τη σχετική συζήτηση και σύγκριση µε άλλες μελέτες. Επίσης, η όλη εμπειρική ανάλυση, παρουσίαση, συζήτηση αποτελεσμάτων κ.λ.π. πρέπει να αντιστοιχούν στα Συμπεράσματα. Κατά τη συγγραφή θα πρέπει να αποφεύγονται αναφορές σε υποδείγματα και μεθόδους που δεν είναι χρήσιμα στην πτυχιακή εργασία ή στην εμπειρική εφαρμογή. Κεφάλαια 1, 2,..., ν Σε ορισμένες περιπτώσεις (που δεν είναι σύνηθες όμως) μια εργασία χωρίζεται σε δύο ή τρία μέρη, κάθε μέρος δε, έχει ένα αριθμό κεφαλαίων. Ανεξάρτητα από το διαχωρισμό σε μέρη, η ύπαρξη κεφαλαίων είναι απαραίτητη. Σε κάθε κεφάλαιο θα υπάρχουν τα τμήματα και οι παράγραφοι. Παράδειγμα: Στο κεφάλαιο ένα έχουμε δύο τμήματα με δύο παραγράφους το κάθε τμήμα. Αυτά θα σημειωθούν ως εξής: Κεφάλαιο 1 : τίτλος του κεφαλαίου 1.1 : τίτλος του τμήματος 1.1.1 : τίτλος της παραγράφου 1.1.2 : τίτλος της παραγράφου 1.2 : τίτλος 1.2.1 : τίτλος 1.2.2 : τίτλος Μέσα στις παραγράφους, εάν υπάρχουν υποπαράγραφοι αυτές μπορούν να σημειωθούν με γράμματα : α, β, γ. Σε ένα κεφάλαιο μπορούν να περιέχονται πίνακες, διαγράμματα, εικόνες. Η αρίθμησής τους μπορεί να γίνει στη βάση είτε της εργασίας, σαν σύνολο, ή του κάθε κεφαλαίου χωριστά. Παράδειγμα : Στην πρώτη περίπτωση η αρίθμηση για 5 πίνακες σ όλη την εργασία θα είναι: πίνακας 1, πίνακας 2 πίνακας 5. Στη δεύτερη περίπτωση εάν οι δύο πίνακες περιέχονται στο κεφάλαιο 1 και οι τρεις στο κεφάλαιο 2, η αρίθμηση θα γίνει ως εξής: πίνακας 1.1, πίνακας 1.2, πίνακας 2.3, πίνακας 2.4, πίνακας 2.5. Η επιλογή είναι στην ευχέρεια του συγγραφέα. Είναι όμως απαραίτητο να υπάρχει ομοιομορφία. Αυτό σημαίνει ότι για όλη την πτυχιακή εργασία θα υπάρχει ένας ενιαίος τρόπος παρουσίασης. 5

Παρουσίαση των πινάκων. Η παρουσίαση αυτή θα πρέπει να είναι ομοιόμορφη για όλους τους πίνακες. Ένας πίνακας αποτελείται από στήλες και γραμμές. Στην αρχή κάθε στήλης και κάθε γραμμής θα πρέπει να υπάρχει σαφής επεξήγηση των δεδομένων που περιέχονται αντίστοιχα στη στήλη ή γραμμή. Πάνω από τον πίνακα θα υπάρχει ο τίτλος του πίνακα που αποτελεί ουσιαστικά εξήγηση του γενικού περιεχομένου. Ο τίτλος μπορεί να γραφεί σύμφωνα με την επιθυμία του συγγραφέα. Ένας αποδεκτός τρόπος είναι: Πίνακας 1 (ή 1.1 αν επιλεγεί κεφάλαιο 1, πίνακας 1): Τίτλος του πίνακα (με μικρά γράμματα). Σε έναν πίνακα πρέπει να περιέχονται και οι απαραίτητες επεξηγήσεις. Παράδειγμα : Στον Πίνακα 1 πρέπει να σημειωθεί το νόμισμα στο οποίο είναι εκφρασμένες οι επενδύσεις και στο ποσό στο οποίο εγγράφονται στις στήλες ή γραμμές: Πίνακας 1: Οι ελληνικές επενδύσεις την περίοδο 1990-1999 (σε εκατομμύρια δραχμές). Αυτό σημαίνει ότι στην κάθε στήλη ή γραμμή ο αριθμός που θα περιέχεται θα αφορά εκατομμύρια δραχμές. Αντίστοιχα θα γραφεί το σύμβολο του ποσοστού (%) εφόσον στον πίνακα εκφράζονται ποσοστιαίες μεταβολές. Παράδειγμα: Πίνακας 2: Η εξέλιξη των ελληνικών επενδύσεων την περίοδο 2000-2006 (σε %). Στην περίπτωση χρησιμοποίησης ποσοστών αυτά θα μπορούν να φθάσουν σε δύο ή τρία δεκαδικά ψηφία. Πρέπει πάντως να διατηρείται η ομοιομορφία. Απαραίτητη είναι η παρουσία της πηγής στο τέλος του πίνακα. Η εγγραφή της πηγής θα πρέπει να είναι πλήρης. Παράδειγμα : Αν χρησιμοποιηθεί βιβλίο, η πηγή θα γραφεί ως εξής: συγγραφέας, έτος, τίτλος βιβλίου, εκδοτικός οίκος, τόπος έκδοσης, σελίδα ή πίνακας από όπου αντλήθηκαν τα στοιχεία για τον πίνακα. Αντίστοιχα θα γραφεί και η πηγή προερχόμενη από άρθρο περιοδικού ή στατιστικό δελτίο. Πολλές φορές ο συγγραφέας περιέχει στον πίνακα υπολογισμούς που έχει κάνει με βάση στοιχεία που άντλησε από μια πηγή. Τότε, πέραν της αναφοράς στην πηγή θα σημειώσει και τη φράση : «Υπολογισμοί του συγγραφέα». Συχνά είναι ανάγκη να δοθεί κάποια εξήγηση για ένα σημείο του πίνακα που δεν φαίνεται καθαρά, ή διαφοροποιείται, από τον τίτλο και την εξήγηση της στήλης ή γραμμής. Τότε χρησιμοποιείται στο τέλος του πίνακα, πριν την πηγή, η λέξη «Σημειώσεις» όπου δίδεται η εξήγηση. Ένας εύκολος τρόπος είναι η χρήση αστερίσκου (*) που συνδέει το σημείο που θέλουμε να εξηγήσουμε με την εξήγηση που δίνουμε στο τέλος του πίνακα. Παράδειγμα: Υποθέτουμε ότι το 1995 δεν έχουμε διαθέσιμα στοιχεία. Στο σημείο που αντιστοιχεί στο έτος αυτό γράφουμε μ.δ. (*) και εξηγούμε στο τέλος του πίνακα: (*) μ.δ.: μη διαθέσιμο Παρουσίαση γραφημάτων, σχεδιαγραμμάτων Ισχύει ο γενικός τρόπος παρουσίασης του πίνακα, τίτλος, πηγές, σημειώσεις. Επιπλέον είναι απαραίτητο να φαίνεται καθαρά ποιες είναι οι μεταβλητές που εκφράζονται στους άξονες των διαγραμμάτων. 6

Συμπέρασμα Το τελευταίο κεφάλαιο περιλαμβάνει τα Συμπεράσματα-Προτάσεις όπου συνοψίζεται ολόκληρη η εργασία µε έμφαση στα αποτελέσματα που κατέληξε ο σπουδαστής και γίνονται προτάσεις για περαιτέρω έρευνα. Τα συμπεράσματα πρέπει να είναι σχετικά σύντομα (μέχρι 5 σελίδες). Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει τα κυριότερα αποτελέσματα και συμπεράσματα της εργασίας, καθώς και συνοπτική ανακεφαλαίωση των κεφαλαίων που προηγήθηκαν. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίνεται στο τρόπο που η μελέτη διερευνά το αρχικό ερώτημα ή προβληματισμό που τέθηκε. Προτείνεται επίσης να γίνεται αναφορά σε πιθανή συνέχεια της εργασίας ως «μελλοντική έρευνα» ή / και πως μπορεί η εργασία αυτή να συνεισφέρει στο έργο άλλων μελετητών : τι θα μπορούσε να γίνει στη συνέχεια από πλευράς μεθοδολογικής και θεωρητικής, διεύρυνσης της θέσης του συγγραφέα-σπουδαστή που εμφανίζεται στην πτυχιακή εργασία. Στο συμπέρασμα θα αναφέρουμε τι θέλαμε να βρούμε, πως καταλήξαμε εκεί (μεθοδολογία), τι θα μπορούσαμε ακόμη να κάνουμε αλλά δεν έγινε διότι δεν ήταν δυνατόν (π.χ. από έλλειψη στοιχείων), ποια ήταν τα αποτελέσματα που προήλθαν από την εργασία. Το συμπέρασμα πρέπει να είναι σαφές, περιεκτικό χωρίς πολλές «φιλοσοφίες». Ο αναγνώστης συνήθως κρίνει την εργασία από την εισαγωγή και το συμπέρασμα. Βιβλιογραφία Μια εργασία, ιδίως πτυχιακή, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε κείμενα άλλων συγγραφέων. Αυτό είναι γνωστό στον εποπτεύοντα καθηγητή και την επιτροπή. Δεν υπάρχει κανείς λόγος να προσπαθήσει ο σπουδαστής να παρουσιάσει κείμενα άλλου συγγραφέα ως δικά του. Αντίθετα εκτιμάται από τον αναγνώστη όταν ο σπουδαστής σημειώνει με σαφήνεια τις πηγές του και τη χρήση που έχει προβεί. Εάν ο σπουδαστής μεταφέρει ολόκληρη παράγραφο ενός κειμένου άλλου συγγραφέα τότε πρέπει να τη θέσει σε εισαγωγικά (). Αυτό σημαίνει ότι για κάποιο λόγο (που θα είναι προφανής) επελέγη η πλήρης αναφορά. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα πρέπει να αναφέρεται η πηγή είτε στον πίνακα είτε στο κείμενο με παραπομπή σαν υποσημείωση στο τέλος της σελίδας. Η παραπομπή γίνεται συνήθως αριθμητικά με έναν αριθμό που δηλώνει ποια παραπομπή είναι από την αρχή του κειμένου της πτυχιακής εργασίας. Παράδειγμα: Στη σελίδα 14 γίνεται η έκτη παραπομπή από την αρχή της εργασίας. Αυτή θα γίνει ως εξής: (6) στο σημείο του κειμένου που απαιτείται επεξήγηση (και συνεπώς παραπομπή) και (6) στο τέλος της σελίδας όπου εξηγείται η παραπομπή αυτή. Στο τέλος της εργασίας γίνεται η βιβλιογραφική αναφορά. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αναγραφής της βιβλιογραφίας: κατά θέμα, κεφάλαιο, βιβλία, άρθρα. Ένας γενικά αποδεκτός τρόπος είναι η εγγραφή των συγγραφέων που χρησιμοποιήθηκαν σαν πηγή κατά αλφαβητική σειρά. Στην περίπτωση που μια υπηρεσία έχει εκδώσει ένα βιβλίο χωρίς να αναφέρεται συγγραφέας τότε η υπηρεσία αυτή θεωρείται ως συγγραφέας. Πως γίνεται η αναφορά στην περίπτωση του βιβλίου ; Σημειώνονται με τη σειρά τα εξής : 7

Επώνυμο και όνομα του (ή των) συγγραφέα (ων), Χρόνος έκδοσης του βιβλίου, Ο τίτλος του βιβλίου με ιδιαίτερο χαρακτήρα γραμμάτων (π.χ. πλαγιαστά γράμματα), Όνομα του εκδότη, Τόπος έκδοσης. Οι πληροφορίες χωρίζουν μεταξύ τους με κόμμα :, Παράδειγμα : Γιαννίτσης Τ., 1982, Οι ξένες τράπεζες στην Ελλάδα, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. Για τα άρθρα θα πρέπει να σημειώνονται με τη σειρά τα εξής: Επώνυμο και όνομα του (των) συγγραφέα (ων), Χρόνος εμφάνισης του άρθρου, Ο τίτλος του άρθρου σε εισαγωγικά, Ο τίτλος του περιοδικού (με πλαγιαστά γράμματα) Το νούμερο του περιοδικού, Οι αριθμοί των σελίδων (πρώτος και τελευταίος αριθμός) που περιέχουν το άρθρο. Οι πληροφορίες χωρίζουν μεταξύ τους με κόμμα :, Παράδειγμα : Karafolas, S. and Mantakas, G., 1996, A note on cost structure and economies of scale in Greek banking, Journal of Banking and Finance, 20, 377-387 Μέσα στο κείμενο, η παραπομπή σε ένα συγγραφέα γίνεται σημειώνοντας το όνομα του συγγραφέα, το έτος έκδοσης, και τη σελίδα στην οποία γίνεται αναφορά. Παράδειγμα: γίνεται η παραπομπή (5) στο κείμενο σχετικά με κάτι που έχει γραφεί στη σελίδα 18 στο βιβλίο του Τάσου Γιαννίτση. Στο τέλος της σελίδας (της πτυχιακής) θα γραφεί: (5) Γιαννίτσης, Τ., 1982, σ. 18. Παραρτήματα Πολλές φορές θέλουμε να ενσωματώσουμε στο βασικό κείμενο της εργασίας μας κείμενα, παραστάσεις ή οποιαδήποτε άλλη πληροφορία. Η ενσωμάτωση αυτή φαίνεται να είναι δύσκολη για λόγους σαφήνειας του κειμένου αλλά και γενικότερα για πρακτικούς λόγους. Η λύση που εφαρμόζεται συχνά είναι η παραπομπή των κειμένων αυτών σε παραρτήματα στο τέλος του κανονικού κειμένου. Τέτοια κείμενα συχνά είναι τα ερωτηματολόγια, αναλυτικοί στατιστικοί πίνακες, ισολογισμοί εταιριών, ανακοινώσεις εταιριών, μεγάλες μαθηματικές αποδείξεις..τα κείμενα αυτά παρατίθενται στα παραρτήματα με αύξοντα αριθμό ώστε ο αναγνώστης να γνωρίζει που θα βρει την κάθε πληροφορία. Εάν η εργασία περιέχει πολλά παραρτήματα, είναι απαραίτητο να υπάρχει ξεχωριστή σελίδα στην οποία να αναφέρονται οι τίτλοι και η αρίθμηση των παραρτημάτων. ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οδηγίες Τεχνικού χαρακτήρα. Μια πτυχιακή εργασία αποσκοπεί στο να προβάλει και να αναπτύξει ένα θέμα. Η επιχειρηματολογία που θα αναπτυχθεί θα πρέπει αποσκοπεί σε κάτι συγκεκριμένο και όχι αόριστο. Σκοπός δεν είναι να παρουσιαστεί μια τεράστια (σε όγκο) εργασία (που μπορεί να είναι απλώς αποτέλεσμα «συρραφής» άλλων κειμένων). Η εργασία θα πρέπει βασικά να μελετήσει και να διαφωτίσει ένα θέμα ή πρόβλημα και στη συνέχεια να εξάγει κάποια συμπεράσματα ή ακόμη να προτείνει κάποιες λύσεις. 8

Κάποιες συμβουλές στη σύνταξη της εργασίας : 1. Το στυλ της σύνταξης θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από σύντομες και σαφείς φράσεις. 2. Κάθε κεφάλαιο θα πρέπει να παρέχει μια πλήρη εικόνα και ένα επιμέρους συμπέρασμα. 3. Οι παραπομπές είναι χρήσιμες αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το βασικό κείμενο. 4. Μια πτυχιακή εργασία είναι μια επιστημονική έρευνα (έστω, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του σπουδαστή) και θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από μια αυστηρότητα. Ποιητικές εκφράσεις, προσωπικές κρίσεις συμπάθειας ή αντιπάθειας για πρόσωπα ή επιχειρήσεις, υπηρεσίες, θα πρέπει να αποφεύγονται. 5. Κάθε γνώμη του συγγραφέα σε ένα θέμα θα πρέπει να δικαιολογείται. Εάν ο συγγραφέας παρουσιάζει γνώμη άλλου συγγραφέα τότε αυτή θα πρέπει να σημειώνεται. 6. Μια εργασία αφορά συχνά στο παρελθόν, το παρόν, το μέλλον. Ο χρόνος που θα χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα θα πρέπει να προσεχθεί ώστε το κείμενο να παρουσιάζει εννοιολογική και συντακτική συνάφεια. 7. Η γραμματική είναι μια κύρια συνιστώσα στην παρουσίαση του κειμένου. Για παράδειγμα, η στιγμή που θα χρησιμοποιηθεί το κόμμα μπορεί να αλλάξει όλη την έννοια μιας φράσης. 8. Προσοχή στα ορθογραφικά λάθη. Όσον αφορά τη συγγραφή της πτυχιακής εργασίας πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο η δομή που παρουσιάζεται παρακάτω όσο και οι ακόλουθοι κανόνες : Η γραμματοσειρά που χρησιμοποιείται εντός κειμένου πρέπει να είναι Times New Roman. Το μέγεθος της γραμματοσειράς προσδιορίζεται ως εξής : Τίτλοι Κεφαλαίων : 16 bold (Arial Greek) Τίτλοι ενοτήτων κεφαλαίου (υποκεφάλαια) : 14 bold (Arial Greek) Τίτλοι υποενοτήτων υποκεφαλαίων : 12 bold (Arial Greek) Κείμενο : 12 (Times New Roman) Αναφορές : 11 (Times New Roman) Η αρίθμηση των σελίδων να είναι στην κάτω εξωτερική πλευρά της σελίδας. Τα κεφάλαια και τα υποκεφάλαια πρέπει να έχουν αρίθμηση και τίτλο. Το περιθώριο των σελίδων τυπώνεται µε αριστερό / δεξιό 3,4 εκ. (1.25 inch) και µε πάνω / κάτω 2,5 εκ. (1 inch.) Αμφίπλευρη πλήρη στοίχιση του κειμένου της πτυχιακής εργασίας. Το κείμενο να είναι σε χαρτί μεγέθους Α4 και το διάστιχο να είναι 1,5. Τυπώνονται και δίνονται στην Γραμματεία 3 αντίγραφα (για την επιτροπή εξέτασης) και 2 CD - ROM σε μορφή PDF (για τις Βιβλιοθήκες του Τμήματος και του ΤΕΙ) 9

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ( Εξώφυλλο) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΡΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τίτλος Εργασίας.. Πτυχιακή Εργασία των Επιβλέπων :. ΠΑΤΡΑ,.. 200 10