Συνέντευξη Κυριάκου Βερεσιέ Για την εφημερίδα «Αντίλογος» Από τη Ζωή Τηλεγράφου 1. Χάσαμε τον αγώνα ενάντια στη μάστιγα των ναρκωτικών; Εμείς δηλώνουμε ΟΧΙ γιατί αγώνας πιστεύουμε πως τώρα στην ουσία αρχίζει. Μόλις τώρα η κοινή γνώμη, αλλά και αρμόδιοι φορείς δείχνουν πως αρχίζουν να κατανοούν πως έχουμε πρόβλημα και πως πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας προς την πρόληψη. Μέχρι τώρα υπήρχαν δηλώσεις εφησυχασμού και άμυνας που δεν οδηγούσε σε λύσεις. Εκτός αυτού ο αποπροσανατολισμός που έγινε όλα αυτά τα χρόνια στρέφοντας την προσοχή μόνο προς την καταστολή και την κήρυξη του πολέμου προς τους εμπόρους δεν ωφέλησε στην προώθηση της πρόληψης και των προγραμμάτων της για να πάρει ο αγώνας τις σωστές του διαστάσεις. Τώρα νοιώθουμε πως ωριμάζουν οι συνθήκες για αλλαγές και η ζωή θα το δείξει. 2. Ποιες είναι οι πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος στην Κύπρο; Οι πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος είναι άγνωστες γιατί αυτό που βλέπουμε τώρα είναι η κορυφή του παγόβουνου. Υπάρχουν όμως κάποιοι δείκτες που δείχνουν συνεχή αύξηση αύξηση στις συλλήψεις α υξηση στις ποσότητες ουσιών που κατάσχει η αστυνομία κάθε χρόνο αύξηση των ατόμων που ζητούν βοήθεια κάθε χρόνο από θεραπευτικά κέντρα αύξηση των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών αύξηση των θανάτων από τα ναρκωτικά μείωση των ηλικιών έναρξης Τα πιο πάνω προδιαγράφουν δυστυχώς μια μη ευχ άριστη εικόνα για την πραγματικότητα. Είστε σε θέση να γνωρίζετε στοιχεία και αριθμούς, δηλαδή πόσοι και ποιες κατηγορίες ανθρώπων κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, ποια είδη τέτοιων ουσιών κυκλοφορούν στην Κύπρο; Τα στοιχεία που παρουσιάζει το ΕΚΤΕΠΝ Κύπρου δεν προδιαγράφεται ξεχωριστή κατηγορία ανθρώπων που κάνουν χρήση ουσιών εξάρτησης. Τα στοιχεία που υπάρχουν αφορούν τους χρήστες που αναζήτησαν βοήθεια και φαίνεται από αυτά πως γύρω στους μισούς είναι άνεργοι και η ηλικιακή ομάδα των 3544 χρονών έχει τα πιο ψηλά ποσοστά ανεργίας με 60%. Το 46.7% από τα άτομα που ζήτησαν βοήθεια για θεραπεία εγκατέλειψαν 1 / 6
το σχολείο τους προτού συμπληρώσουν την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι παράγοντες, ή οι αιτίες που ωθούν ένα άνθρωπο, και ειδικά ένα νέο στα ναρκωτικά; Το πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών συνδέεται με ένα πλήθος αιτιολογικών παραγόντων κοινωνικών, οικονομικών, βιολογικών, ψυχολογικών, οικογενειακών. Η διαπλοκή και ο βαθμός συμμετοχής αυτών των παραγόντων διαφέρει από άτομο σε άτομο, ανάλογα με το στάδιο χρήσης έναρξη, συνέχιση της χρήσης και εξάρτηση. Για όλους αυτούς τους λόγους η πρόληψη είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Σήμερα η πρόληψη της τοξικομανίας, προκειμένου να είναι αποτελεσματική, έχει αναπτυχθεί σε μια ολόκληρη επιστήμη. Με άλλα λόγια είναι το λιγότερο αφελές να θεωρούμε ότι άτομα και φορείς επιστημονικοί ή μη που επιθυμούν να ασχοληθούν με την πρόληψη, θα έχουν αποτέλεσμα στις ενέργειές τους. Αντίθετα μάλιστα, εφόσον δεν λειτουργούν στο πλαίσιο μιας συντονισμένης πολιτικής και λείπει η κατάλληλη εκπαίδευση, πιθανό είναι οι πρωτοβουλίες να καταλήξουν στο αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στοιχεία που δίνουν μελέτες αξιολόγησης προληπτικών παρεμβάσεων, που έχουν στηριχτεί σε επιστημονική μεθοδολογία, δείχνουν ότι η πρόληψη δεν είναι μύθος. Μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Μιλήστε μας λίγο για τις εμπειρίες σας από την επαφή στην οποία έρχεστε με εξαρτημένα άτομα. Το βίωμα μιας εξάρτησης ενός ατόμου είναι μια μεγάλη δοκιμασία για ένα θεραπευτή γιατί η θεραπεία διαφέρει από αυτή που κάνει ένας γιατρός προς ένα ασθενή με την σημασία της λέξης. Εδώ ο θεραπευτής καλείται να ενισχύσει την προσωπικότητα αλλά και την θέληση του θεραπευόμενου του διότι χωρίς την δική του ουσιαστική συμμετοχή δεν θα είναι δυνατό να επιτευχθεί η θεραπεία. Ο θεραπευτής πρέπει να έχει ικανότητες να βιώνει ανώδυνα τις αποτυχίες και την ματαίωση, πράγμα που απαιτεί να κάνεις αρκετή δουλειά με τον εαυτό σου για να μπορείς να βοηθήσεις. Αυτό που μας κρατεί είναι η ευχαρίστηση και η ικανοποίηση που δ λινεις σε κα πιο που έχει ανάγκη από βοήθεια, συνειδητοποίησε την κατάσταση και δίνει τα πάντα για να σώσει την ζωή του. Ποιος είναι ο ρόλος του ΚΕΝΘΕΑ; Το ΚΕΝΘΕΑ είναι παγκύπριος οργανισμός, που συνδέει άλλες Μη κυβερνητικές εθελοντικές οργανώσεις. Στις γραμμές του έχει ολόκληρο τον κυπριακό λαό γιατί σαυτό συμμετέχουν η Εκκλησία της Κύπρου, η Ένωση Δήμων, η Ένωση Κοινοτήτων.το Πανεπιτστήμιο, ο ΟΝΕΚ η ΠΑΣΥΔΥ και πολλές άλλες οργανώσεις. Το ΚΕΝΘΕΑ προσφέρει σε όλους εκπαιδευση γύρω από το θέμα των ΟΥσιών Εξάρτησης. Κάνει έρευνες και διαθέτει συμβουλευτικούς Σταθμούς και Θεραπευτική 2 / 6
Κοινότητα ΤΟΛΜΗ για θεραπεία και παρακολούθηση. Το ΚΕΝΘΕΑ προσφέρει προγράμματα Πρωτογενούς, Δευτερογενούς και Τριτογενούς Πρόληψης. Εκτός από τον ΚΕΝΘΕΑ, πού αλλού μπορεί να αποταθεί ένα εξαρτημένο άτομο για να ζητήσει βοήθεια; Τηλεφωνική βοήγθεια μπορεί κάποιος να πάρει από το 1410 του ΟΝΕΚ. Το ΚΕΝΘΕΑ προσφέρει βοήθεια στην Δευτερογενή Πρόληψη στους Συμβουλευτικούς Σταθμούς στην Πάφο, Λεμεσό, Λευκωσία και στην περιφέρεια Ιδαλίου. Βοήθεια μπορεί να ζητήσει από το Κρατικό Κέντρο Πρόληψης ΠΕΡΣΕΑΣ, που βρίσκεται στην Λευκωσία και στα Εξωτερικά ιατρεία των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Λεμεσού, Λάρνακας και Λευκωσία. Στην Τριτογενή πρόληψη το ΚΕΝΘΕΑ διαθέτει την Ανοικτή Θεραπευτική Κοινότητα ΕΔξαρτημέςνων Ατόμων Η ΤΟΛΜΗ και οι Υπηρεσίες του κράτους την ΑΝΩΣΗ στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού για αποτοξίνωση και στην Δευτερά την Πυξίδα για Ψυχολογική Απεξάρτηση. Είναι όμως αρκετά; Μέχρις στιγμής δεν φαίνεται να έχουμε τα ποθούμενα αποτελέσματα. Ουδέποτε θα ινία αρκετά. Το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό και χρειάζεται παρέμβασης σε πολλούς παράγοντες και δη για αρκετά χρόνια για να υπάρξει αποτέλεσμα Τον τελευταίο καιρό ξέσπασε σάλος από την έκταση της διακίνησης των ναρκωτικών στα σχολεία. Η δουλειά σας έχει την παραμικρή απήχηση στη νεολαία και στους μαθητές; Εμείς ασχολούμαστε με την επιμόρφωση της ενδιάμεσης ομάδας στόχου που είναι οι εκπαιδευτικοί δάσκαλοι και καθηγητές και στις κοινότητες οργανώνουμε τις ομάδες των Εφήβων. Η προσπάθεια μας είναι όπως οι μαθητές πάρουν αρκετά εφόδια για να νοιώθουν καλά με τον εαυτό τους, να εκφράζουν ελευθέρα τα συναισθήματα τους και να μην επηρεάζονται από φίλους και παρέες, όχι μόνο στον τομέα των ναρκωτικών, αλλά και προφύλαξη της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, της βίας και της επιθετικότητας, της άσκοπης και ριψοκίνδυνης κούρσας με το αυτοκίνητο και την μοτοσικλέτα. Ανάμεσα στους νέους προωθείται το πρόγραμμα ΑΠΟ ΝΕΟ ΣΕ ΝΕΟ και είναι ένα από τα βασικά μας προγράμματα για ενίσχυση των στελεχών οργανώσεων νεολαίας, οι οποίοι θα μπορούν να προωθήσουν μηνύματα σε συνομήλικους τους. Τα προγράμματα μας είναι αποδεκτά από όλους με ενθουσιασμό. 3 / 6
Πώς είναι δυνατό να αντιμετωπίζεται το πρόβλημα όταν χρήστες συλλαμβάνονται και καταλήγουν πίσω από τα κάγκελα της φυλακής μαζί με διάφορους άλλους εγκληματίες; Εμείς από χρόνια υποστηρίζουμε την λειτουργία κέντρων απεξάρτησης, τα οποία να είναι εναλλακτική πρόταση προς την φυλακή. Κάθετα απορρίπτουμε οποιανδήποτε προσπάθεια όπως ταυτιστεί το όνομα των κρατουμένων με τους εγκληματίες. Στηρίζετε μια εισήγηση η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως ριζοσπαστική. Να αναλάβει το ίδιο το κράτος να χορηγεί στους χρήστες είτε υποκατάστατα είτε τις ίδιες τις εξαρτησιογόνες ουσίες. Ποιο είναι το σκεπτικό αυτής της πρότασης; Η φαρμακευτική θεραπεία με μεθαδόνη ή άλλες ουσίες χρησιμοποιείται με δύο διαφορετικούς στόχους. Ο ένας από αυτούς είναι με ολιγοήμερη χορήγηση, που βοηθά στην ανώδυνη σωματική αποτοξίνωση, δηλαδή απαλλάσσει το άτομο από τα στερητικά συμπτώματα λόγω της διακοπής του ναρκωτικού. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η αποτοξίνωση αποτελεί μόνο το πρώτο στάδιο της θεραπείας ενός εξαρτημένου ατόμου και δεν προδικάζει τη θεραπευτική πρόγνωση. Ο δεύτερος στόχος είναι η χορήγηση της φαρμακευτικής ουσίας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και με προοδευτική μείωση έως και τη μηδένισή της, με αποτέλεσμα την πλήρη απεξάρτηση. Αν αυτό δεν επιτευχθεί, ακολουθεί η μακρόχρονη παράταση της φαρμακευτικής υποκατάστασης ( συντήρηση ) με κύριο στόχο την αποφυγή της χρήσης της παράνομης ουσίας και των επιπτώσεών της και τη διευκόλυνση με τον τρόπο αυτό της ομαλής επαγγελματικής και κοινωνικής λειτουργίας του ατόμου. Ενδείξεις για την ένταξη σε πρόγραμμα απεξάρτησης με τη βοήθεια φαρμακευτικής υποκατάστασης αποτελούν η μακρόχρονη εξάρτηση από οπιούχα (ηρωίνη) και η ανεπιτυχής προσπάθεια θεραπείας του εξαρτημένου ατόμου σε στεγνά ή άλλα θεραπευτικά προγράμματα. Μήπως στην πραγματικότητα οι φαρμακευτικές ουσίες υποκατάστασης αντικαθιστούν μια μορφή τοξικομανίας με μια άλλη; Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται η μεθαδόνη ή άλλα φάρμακα τα κάνει να αποτελούν στην πραγματικότητα μια αποτελεσματική μορφή θεραπείας, υπό την ευρύτερή της έννοια, για την εξάρτηση από τα απιοειδή. Οι φαρμακολογικές ιδιότητες αυτών των φαρμάκων διαφέρουν από αυτές της ηρωίνης. Η ηρωίνη προκαλεί σχεδόν αμέσως μετά τη λήψη της μια κατάσταση ευφορίας ( ανέβασμα ), που ακολουθείται σε σύντομο χρονικό διάστημα από μια πτώση, με επακόλουθο την έντονη ανάγκη για επανάληψη της λήψης του ναρκωτικού. Η επανάληψη αυτής της εναλλαγής στη διάρκεια της ημέρας δημιουργεί μια συνεχή αστάθεια στην κατάσταση των εγκεφαλικών και σωματικών λειτουργιών. Αντίθετα, η μεθαδόνη και οι άλλες 4 / 6
φαρμακευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται με σκοπό τη θεραπεία, χαρακτηρίζονται από μακρύτερη χρονική διάρκεια έναρξης της δράσης, καθώς και αποδρομής. Έτσι το άτομο δεν υφίσταται το γρήγορο σκαμπανέβασμα που του δημιουργεί η λήψη της ηρωίνης. Η χρήση των φαρμάκων αυτών μειώνει σημαντικά την επιθυμία για ηρωίνη και μάλιστα έχει ως αποτέλεσμα να μπλοκάρει την ευφορική δράση της ηρωίνης. Τα άτομα σε θεραπεία με τα φάρμακα αυτά δεν υποφέρουν από τις ανωμαλίες στη σωματική λειτουργία και στη συμπεριφορά που δημιουργεί η απότομη εναλλαγή του επιπέδου της ηρωίνης στον οργανισμό των εξαρτημένων. Ιδιαίτερα όταν η φαρμακευτική θεραπεία με υποκατάστατα συνδυάζεται με συμβουλευτική ή άλλες μορφές ψυχολογικής θεραπείας, τα αποτελέσματά της μεγιστοποιούνται. Παρόλο που το ΚΕΝΘΕΑ ασπάζεται την θεωρία των στεγνών προγραμμάτων και χωρίς να την αρνείται, μπροστά στην απειλή του ενδεχόμενου θανάτου από την συνεχή χρήση ενδοφλέβιας ηρωίνης θεωρούμε πως η χρήση υποκατάστατων μπορεί να πετύχει τον στόχο αυτό. Η εμπειρία της Ελλάδας με την μείωση των θανάτων κατά τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνει την θέση αυτή. Ποια άλλα μέτρα μπορεί να λάβει το κράτος για καταπολέμηση της μάστιγας; Το κράτος μπορεί να αναλάβει μέτρα σε πολλά επίπεδα: Νομοθετικά Αναθεώρηση και προσαρμογή της υφιστάμενης Νομοθεσίας στις σύγχρονες μεθόδους αντιμετώπισης του προβλήματος. Διοικητικά μπορεί να προγραμματίσει μακροχρπονια την ανάπτυξη της χώρας. Κοινωνικά Το κράτος μπορεί να συμβάλει για την επανακοινωνικοποίηση των χρηστών. Να κάνει ισομερή κατανομή των κονδυλίων με βάση το Σχέδιο Δράσης σε πρόγραμμα ζήτησης και προσφοράς πρόληψης και θεραπείας... Ο πρόεδρος του ΚΕΝΘΕΑ, από το βήμα του συνεδρίου σας, εξέφρασε παράπονα για την πορεία εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης αλλά και γιατί δεν εγκρίθηκε σχετικός προϋπολογισμός. Νιώθετε ότι δεν υπάρχει η αναγκαία ευαισθητοποίηση από το κράτος; ΤΟ ΑΣΚ με την παλιά του σύνθεση ήταν αναποτελεσματικό και η κατανομή των κονδυλίων του 2004 ήταν και η τελευταία του πράξη πριν διαλυθεί και χαρακτήρισε όλη του της τετραετή θητεία. Πιστεύουμε πως η νέα Δομή με την νέα σύνθεση που χαρακτηρίζεται από την επιστημονικότητα και εξειδίκευση των μελών του θα αποδώσει περισσότερα. 5 / 6
Νιώθετε μοναχικός καβαλάρης σε αυτό τον αγώνα κύριε Βερεσιέ; Καθόλου, μα καθόλου. Μόλις τελείωσε το 11 μας Συνέδριο. Ένα συνέδριο που μάζεψε κόσμο άνω των 800 ατόμων, που ήλθαν εθελοντικά, αφιερώνοντας από τον πολύ πολύτιμο χρόνο που έχουμε όλοι μας για να μάθουν περισσότερο για να βοηθούν τα παιδία μας. Αυτό είναι μια τρανή απόδειξη πως το ΚΕΝΘΕΑ είναι μία πολύ ζωντανή οργάνωση με παγκύπρια απήχηση και αυτό μας δίνει κουράγιο για να συνεχίσουμε τον αγώνα. 6 / 6