ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Σχετικά έγγραφα
ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Ρίτσος, Η σονάτα του σεληνόφωτος (απόσπασμα)

ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Ρίτσος, Η σονάτα του σεληνόφωτος (απόσπασµα)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

[...] 8, 16, 32, 64,

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΕΜΠΤΗ 24 ΜΑΪΟΥ 2007

ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 24/05/2007

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Ρίτσος, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (απόσπασμα)

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

H Σονάτα του Σεληνόφωτος. Γιάννης Ρίτσος

Γιάννης Ρίτσος. H Σονάτα του Σεληνόφωτος

ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Ρίτσος, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (απόσπασμα)

Ουίλλιαµ Σαίξπηρ: «Σονέτο XVIII» (Ν.Ε.Λ. Β Λυκείου, Α5, σσ )

ALBUM ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ 2010 ΦΥΣΑΕΙ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. «Μόνο γιατί µ αγάπησες» (Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928, σελ σχολικού βιβλίου) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ )

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

Οδυσσέας Ελύτης: Η Μαρίνα των βράχων (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ )

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2004

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2004

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου

ΤΖΑΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ. Επιλεγμένα ποιήματα. Μέσα από την Αγάπη. γλυκαίνει καθετί πικρό. το χάλκινο γίνεται χρυσό

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα

Τέλλου Άγρα: «Αµάξι στη βροχή» (Κ.Ν.Λ. Β Λυκείου, σ. 270)

Μια νύχτα. Μπαίνω στ αμάξι με το κορίτσι μου και γέρνει γλυκά στο πλάϊ μου και το φεγγάρι λες και περπατάει ίσως θέλει κάπου να μας πάει

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ «Μόνο γιατί μ αγάπησες», Μαρία Πολυδούρη

ÈÅÌÁÔÁ 2007 ÏÅÖÅ. Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ιονύσιο Σολωµό «Ο Κρητικό» Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 2007

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

Η δικη μου μαργαριτα 1

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

ΠΑΝΑΓΙΩΣΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΣΡΙΟΤ. Δέκα ποιήματα για τον πατέρα μου. Αλκιβιάδη

«Δημιουργική γραφή», ένα διδακτικό εργαλείο στο πλαίσιο της Διαφοροποιημένης Διδασκαλίας

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Όσο μπορείς, Κ. Π. Καβάφη ( Παράλληλο κείμενο: Τριαντάφυλλα στο παράθυρο, Α. Εμπειρίκου)

Γιάννης Ρίτσος: Ανυπόταχτη Πολιτεία (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ )

ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ. Στίχοι τραγουδιών του. Δεν υπάρχει γιατρειά για την αγάπη (Ain t no cure for love)

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ «ΤΑ ΑΝΤΙΚΛΕΙΔΙΑ» Ἡ Ποίηση εἶναι μιά πόρτα ἀνοιχτή. Πολλοί κοιτάζουν μέσα χωρίς να βλέπουν

Γιάννη Ρίτσου: Ρωµιοσύνη (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ )

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΓΚΟΥΝΤΙΝΑΚΗΣ. Ένατος ΚΕΔΡΟΣ

Φρανσουά Βιγιόν: «Μπαλάντα των κυριών του παλαιού καιρού» (Ν.Ε.Λ. Β Λυκείου, Α3, σσ )

Νεωτερική παιδική ποίηση

Άγγελος Σικελιανός: Πνευµατικό Εµβατήριο (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ )

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ

Η ποιήτρια Κική Δημουλά

Modern Greek Beginners

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

1ο Γενικό Λύκειο Αλιάρτου Τετράμηνο ΜΑΡΙΑ ΖΥΓΟΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΝΕΟΦΩΤΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΩΤΣΗ ΜΠΛΕΡΙΝΑ ΜΑΡΚΑH

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Οδυσσέας Ελύτης: Ο Ύπνος των Γενναίων (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ )

ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Η ΑΓΑΠΗ

ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ 1 ΠΟΙΗΜΑ από κάθε συλλογή του Η ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ (1945)

ιονύσιος Σολωµός: Ο Πόρφυρας (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ )


Θουκυδίδου Περικλέους Ἐπιτάφιος

Μαριέττα Κόντου ΦΤΟΥ ΞΕΛΥΠΗ. Εικόνες: Στάθης Πετρόπουλος

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. Α1. Η επίδραση του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού είναι πρόδηλη στο έργο του

Μανόλης Αναγνωστάκης: Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 µ.χ. (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ )

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Τ.Ε.Ε. Κατά την απονομή των βραβείων Νόμπελ Λογοτεχνίας στον ποιητή το Γιάννης Μακρυγιάννης

ιονύσιος Σολωµός ( )

ΚΕΙΜΕΝΟ. Ἀδημονεῖ ὁ Φερνάζης. Ἀτυχία! Ἐκεῖ πού τό εἶχε θετικό μέ τόν «αρεῖο» ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου Κωδικός 4528 Ενότητα: «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση»

ΜΠΑ Μ! Μ Π Α Μ! Στη φωτογραφία μάς είχαν δείξει καλύτερη βάρκα. Αστραφτερή και καινούρια, με χώρο για όλους.

Κωστή Παλαµά: «Ο ωδεκάλογος του Γύφτου» (Απόσπασµα από τον Προφητικό) (Κ.Ν.Λ. Β Λυκείου, σσ )

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Κώστας Λεµονίδης - Κάπως Αµήχανα

Ιερά Μητρόπολις Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Ευλογηµένο Καταφύγιο Άξιον Εστί Κατασκήνωση Αγοριών ηµοτικού

[Ήλιε µου και τρισήλιε µου] (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 101)

Η γυναίκα με τα χέρια από φως

Απολείπειν ο θεός Aντώνιον

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΧΕΙΡΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΜΥΣΤΡΑΣ-ΜΟΝΕΒΑΣΙΑ της μαθήτριας του Β3 του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων Παπαγόρα Λυδίας (Σχολικό έτος ) Παπαγόρα Λυδία 3ο

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ

Παραγωγή γραπτού λόγου Ε - Στ τάξη Σύνθεση ποιήµατος

(Κ.Ν.Λ. Β Λυκείου, σσ )

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

Naoki HigasHida. Γιατί χοροπηδώ. Ένα αγόρι σπάει τη σιωπή του αυτισμού. david MiTCHELL. Εισαγωγή:

Δ ι α γ ω ν ί ς μ α τ α π ρ ο ς ο μ ο ί ω ς η σ 1

ηµοτικό τραγούδι: [Της έσπως] (25 εκεµβρίου 1803) (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ )

ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. ΘΕΜΑΤΑ Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειµένου χωρίς δικά σας σχόλια σε λέξεις.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Δέησις ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

2 ο Δημοτικό Σχολείο Λιτοχώρου

Ένα βήμα μπροστά στίχοι: Νίκος Φάρφας μουσική: Κωνσταντίνος Πολυχρονίου

Παραδείγµατα κριτηρίων για τρίωρη γραπτή δοκιµασία

Εισαγγελέας: Δευτέρα 03/10/2011, η ημέρα της δολοφονίας της Souzan Anders. Παρατηρήσατε κάτι περίεργο στην συμπεριφορά του κατηγορούμενου;

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Τα γυψάδικα. Απόστολος Θηβαίος. Φωτογραφίες από τον όρμο της Δραπετσώνας: Γιώργος Πρίμπας

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Μίλτου Σαχτούρη: «Η Αποκριά» (Κ.Ν.Λ. Β Λυκείου, σσ )

ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 IOYNIOY 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΠΊΝΑΚΕς ΖΩΓΡΑΦΙΚΉς ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΊΕς

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Α. Κείμενο: Μαρούλα Κλιάφα, Ο δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς. 1 Δεκεμβρίου. Αγαπημένη μου φίλη Ελένη,

Ευγενία Φακίνου, Η ζωή στη Σύμη

Transcript:

Πέµπτη, 24 Μαΐου 2007 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ A ΚΕΙΙΜΕΝΟ Γιάννης Ρίτσος Η Σονάτα του σεληνόφωτος (απόσπασµα) [...] Κάποτε υπήρξε νέα και αυτή, - όχι η φωτογραφία που κοιτάς µε τόση δυσπιστίαλέω για την πολυθρόνα, πολύ αναπαυτική, µπορούσες ώρες ολόκληρες να κάθεσαι και µε κλεισµένα µάτια να ονειρεύεσαι ό,τι τύχει - µιαν αµµουδιά στρωτή, νοτισµένη, στιλβωµένη από φεγγάρι, πιο στιλβωµένη απ τα παλιά λουστρίνια µου που κάθε µήνα τα δίνω στο στιλβωτήριο της γωνιάς, ή ένα πανί ψαρόβαρκας που χάνεται στο βάθος λικνισµένο απ την ίδια του ανάσα, τριγωνικό πανί σα µαντίλι διπλωµένο λοξά µόνο στα δύο σα να µην είχε τίποτα να κλείσει ή να κρατήσει ή ν ανεµίσει διάπλατο σε αποχαιρετισµό. Πάντα µου είχα µανία µε τα µαντίλια, όχι για να κρατήσω τίποτα δεµένο, τίποτα σπόρους λουλουδιών ή χαµοµήλι µαζεµένο στους αγρούς µε το λιόγερµα ή να το δέσω τέσσερις κόµπους σα το σκουφί που φοράνε οι εργάτες στ αντικρυνό γιαπί ή να σκουπίζω τα µάτια µου, - διατήρησα καλή την όρασή µου ποτέ µου δε φόρεσα γυαλιά. Μια απλή ιδιοτροπία τα µαντίλια. Τώρα διπλώνω στα τέσσερα, στα οχτώ, στα δεκάξη ν απασχολώ τα δάχτυλά µου. Και τώρα θυµήθηκα πως έτσι µετρούσα τη µουσική σαν πήγαινα στο Ωδείο µε µπλε ποδιά και άσπρο γιακά, µε δυο ξανθές πλεξούδες -8, 16, 32, 64, - κρατηµένη απ το χέρι µιας µικρής φίλης µου ροδακινιάς όλο φως και ροζ λουλούδια (συγχώρεσέ µου αυτά τα λόγια κακή συνήθεια) - 32, 64, - 1 45 50 55 60

κ οι δικοί µου στήριζαν µεγάλες ελπίδες στο µουσικό µου τάλαντο. Λοιπόν, σούλεγα για την πολυθρόνα - ξεκοιλιασµένη - φαίνονται οι σκουριασµένες σούστες, τα άχεραέλεγα να την πάω δίπλα στο επιπλοποιείο, µα που καιρός λεφτά και διάθεση - τι να πρωτοδιορθώσεις;- έλεγα να ρίξω ένα σεντόνι πάνω της, - φοβήθηκα τ άσπρο σεντόνι σε τέτοιο φεγγαρόφωτο. Εδώ κάθησαν άνθρωποι που ονειρεύτηκαν µεγάλα όνειρα, όπως κ εσύ κι όπως κ εγώ άλλωστε, και τώρα ξεκουράζονται κάτω απ το χώµα δίχως να ενοχλούνται απ τη βροχή ή το φεγγάρι. Άφησέ µε νἀρθω µαζί σου. 65 70 Θα σταθούµε λιγάκι στην κορφή της µαρµάρινης σκάλας του Ἀη- Νικόλα, ύστερα εσύ θα κατηφορίσεις κ ἐγώ θα γυρίσω πίσω έχοντας στ αριστερό πλευρό µου τη ζέστα απ το τυχαίο άγγιγµα του σακκακιού σου κι ακόµη µερικά τετράγωνα φώτα από µικρά συνοικιακά παράθυρα κι αυτή την πάλλευκη άχνα 1 απ το φεγγάρι πούναι σα µια µεγάλη συνοδεία ασηµένιων κύκνων και δε φοβάµαι αυτήν την έκφραση, γιατί εγώ πολλές ανοιξιάτικες νύχτες συνοµίλησα άλλοτε µε το Θεό που µου εµφανίστηκε ντυµένος την αχλύ 2 και τη δόξα ενός τέτοιου σεληνόφωτος, και πολλούς νέους, πιο ωραίους, κι από σένα ακόµη, του εθυσίασα, έτσι λευκή κι απρόσιτη ν ατµίζοµαι 3 µες στη λευκή µου φλόγα, στη λευκότητα του σεληνόφωτος, πυρποληµένη απ τ αδηφάγα µάτια των αντρών κι απ τη δισταχτικήν έκσταση των εφήβων, πολιορκηµένη από εξαίσια, ηλιοκαµµένα σώµατα, άλκιµα 4 µέλη γυµνασµένα στο κολύµπι στο κουπί, στο στίβο, στο ποδόσφαιρο (που έκανα πως δεν τάβλεπα) µέτωπα, χείλη και λαιµοί, γόνατα, δάχτυλα και µάτια, στέρνα και µπράτσα και µηροί (κι αλήθεια τάβλεπα) - ξέρεις, καµµιά φορά, θαυµάζοντας, ξεχνάς ό,τι θαυµάζεις, σου φτάνει ο θαυµασµός σου, - θε µου, τι µάτια πάναστρα 5, κι ανυψωνόµουν σε µιαν αποθέωση αρνηµένων άστρων γιατί, έτσι πολιορκηµένη απ έξω κι από µέσα, 75 80 85 90 2

άλλος δρόµος δε µούµενε παρά µονάχα προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Όχι δε φτάνει. Άφησέ µε νάρθω µαζί σου. Το ξέρω η ώρα είναι πια περασµένη. Άφησέ µε, Γιατί τόσα χρόνια, µέρες και νύχτες και πορφυρά µεσηµέρια, έµεινα µόνη, ανένδοτη, µόνη και πάναγνη, ακόµη στη συζυγική µου κλίνη πάναγνη και µόνη, Γράφοντας ένδοξους στίχους στα γόνατα του Θεού, στίχους που, σε διαβεβαιώ, θα µείνουνε σα λαξευµένοι σε άµεµπτο µάρµαρο, πέρα απ τη ζωή µου και τη ζωή σου, πέρα πολύ. Δε φτάνει. Άφησέ µε νάρθω µαζί σου. [...] 95 100 1. θολούρα 2. ελαφρά οµίχλη 3. κατασκευασµένο ρήµα, ανάµεσα στο ατµίζω (= βγάζω ατµούς) και στο εξατµίζοµαι 4. ρωµαλέα, δυνατά σωµατικά 5. όλο αστέρια ή φωτεινά σαν αστέρια Α ΕΡΩΤΗΣΗ Στη Σονάτα του σεληνόφωτος συναντάµε ορισµένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου, όπως ο διάχυτος λυρισµός, οι συχνές παροµοιώσεις, η άφθονη χρήση εικόνων, καθώς και η προβολή των ασήµαντων καθηµερινών πραγµάτων. Να δώσετε µέσα από το συγκεκριµένο απόσπασµα δύο παραδείγµατα για καθένα από αυτά τα τέσσερα χαρακτηριστικά. ΑΠΑΝΤΗΣΗ 3 Μονάδες 15 Στη Σονάτα του Σεληνόφωτος συναντάµε βασικά γνωρίσµατα της ποίησης του Γ. Ρίτσου, όπως: Ο διάχυτος λυρισµός που εκδηλώνεται µέσα από την έντονη εξωτερίκευση των συναισθηµάτων της Γυναίκας µε τα Μαύρα και συµπληρώνεται από την δυνατή αξιοποίηση των εκφραστικών µέσων. Ενδεικτικά αναφέρονται: α) Στιχ.

47 «- µια αµµουδιά στρωτή, νοτισµένη, στιλβωµένη από το φεγγάρι» (λυρική εικόνα) β) Στιχ.54 «τίποτα σπόρους λουλουδιών ή χαµοµήλι µαζεµένο στους αγρούς µε το λιόγερµα» γ) Στιχ. 63-64 «κρατηµένη από το χέρι... και ροζ λουλούδια» (λυρική εικόνα) Οι συχνές παροµοιώσεις που αποτελούν κυρίαρχο εκφραστικό µέσο της ποιητικής του Γ. Ρίτσου: στ. 50 τριγωνικό πανί σα µαντίλι διπλωµένο... στ. 55 σαν το σκουφί που φοράνε οι εργάτες στ. 78 πάλλευκη άχνα αυτό το φεγγάρι που ναι σα µια µεγάλη συνοδεία ασηµένιων κύκνων στ. 99 στίχους που σε διαβεβαιώ θα µείνουνε σα λαξευµένοι σε άµεµπτο µάρµαρο Η άφθονη χρήση εικόνων που οπτικοποιούν αναµνήσεις και πτυχές της ζωής της ηρωίδας. Ενδεικτικά αναφέρονται: στ. 44: όχι η φωτογραφία που κοιτάς µε τόση δυσπιστία στ. 49: ένα πανί ψαρόβαρκας... την ίδια του ανάσα στ. 55: σκουφί που φοράνε... στ. 65-66: λοιπόν σούλεγα για την πολυθρόνα- ξεκοιλιασµένη... τα άχερα στ. 84-88: πυρποληµένη...(κι αλήθεια δεν τάβλεπα) Προβολή καθηµερινών ασήµαντων πραγµάτων που φορτίζονται συναισθηµατικά για να εκφράσουν τον ψυχικό κόσµο της ηρωίδας: στ. 44: η φωτογραφία που απεικονίζει την ηρωίδα στ. 48: τα παλιά λουστρίνια στ. 50: µαντίλι στ. 66: πολυθρόνα... στ. 77: τετράγωνα φώτα Β ΕΡΩΤΗΣΗ 1 Όπως αναφέρει η Χρύσα Προκοπάκη: «Ο Ρίτσος συνηθίζει να παρεµβάλλει µέσα στο ποίηµα έναν λόγο για την ίδια την ποίηση [ ]» (Νέα Εστία, τ. 130, τχ. 1547, Χριστούγεννα 1991, σελ.151). α. Με ποιους στίχους του αποσπάσµατος επαληθεύεται η άποψη αυτή; Μονάδες 5 β. Να σχολιάσετε τους στίχους αυτούς. Μονάδες 15 4

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 Ο Γιάννης Ρίτσος, ως γνήσιος και βαθυστόχαστος ποιητής, «συνηθίζει να παρεµβάλλει µέσα στο ποίηµα ένα λόγο για την ίδια την ποίηση» εκφράζοντας ποιητικές σκέψεις για το ρόλο και τη λειτουργία της Ποιητικής Τέχνης. α)η άποψη αυτή επαληθεύεται στους στίχους 94-100 και ιδίως 99-100 β) Στους στίχους αυτούς η Γυναίκα µε τα Μαύρα παραδέχεται εµφατικά ότι σε όλη τη διάρκεια της ζωής της κατέπνιξε το ερωτικό της ένστικτο, στράφηκε σε µοναχικές επιλογές, προτιµώντας να αφιερωθεί µε την ποίησή της στη λατρεία του Θεού «γράφοντας ένδοξους στίχους στα γόνατα του Θεού» (στ.98). Αυτοί οι, θρησκευτικού περιεχοµένου, στίχοι χαρακτηρίζονται από την ηρωίδα ως «λαξευµένοι σε άµεµπτο µάρµαρο»(στ.99), άρα αιώνιοι, άµεµπτοι και ανέγγιχτοι, ανθεκτικοί στο πέρασµα του χρόνου εφόσον δε συσχετίζονται µε την κοινωνική πραγµατικότητα αλλά αφορούν µια ποίηση αποµακρυσµένη από τη ζωή. (βλ.σχόλιο σχολικού βιβλίου σελ.41). Παρ όλα αυτά, οι στίχοι της ηρωίδας ποιήτριας δε στάθηκαν αρκετοί (στ.100 «δε φτάνει») για να καλύψουν το ψυχικό της κενό µε αποτέλεσµα η αιωνιότητα που αποδίδει στους στίχους της να καταλήγει ένας ευσεβής πόθος χωρίς «πρακτική» αξία για την ψυχή και την ύπαρξή της. Εξάλλου, οι στίχοι που «θα µείνουνε σα λαξευµένοι σε άµεµπτο µάρµαρο» φαίνεται να δηλώνουν και έµµεση κριτική του Ρίτσου στο δόγµα «η Τέχνη για την Τέχνη» το οποίο εκφράζει την αντίληψη πως το καλλιτεχνικό δηµιούργηµα πρέπει να παράγει µόνο αισθητικό αποτέλεσµα δίχως να εκφράζει κάποιο συγκεκριµένο κοινωνικό ή πολιτικό µήνυµα που έρχεται όµως σε πλήρη αντίθεση µε τα ποιητικά «πιστεύω» της στρατευµένης Τέχνης την οποία εκπροσωπούσε πιστά ο ποιητής Γιἀννης Ρίτσος. Β ΕΡΩΤΗΣΗ 2 Βασισµένοι σε στοιχεία του αποσπάσµατος να ανασυνθέσετε το παρελθόν της Γυναίκας, όπως αυτό αναδεικνύεται µέσα από την εξοµολόγησή της προς τον νέο. Μονάδες 20 ΑΠΑΝΤΗΣΗ Η πρώτη απόπειρα ανασύνθεσης του παρελθόντος της Γυναίκας γίνεται µε την αναφορά στην πολυθρόνα, φορέα αναµνήσεων µέσα στον αποµονωµένο, ασφυκτικά κλειστό χώρο του σπιτιού. Στην πολυθρόνα αυτή «µπορούσες ώρες ολόκληρες να κάθεσαι και µε κλεισµένα µάτια να ονειρεύεσαι» από µια φεγγαρολουσµένη αµµουδιά µέχρι µια ψαρόβαρκα µε πανιά να χάνεται στα βάθη της θάλασσας (στ. 45-46). Η ανώτερη κοινωνική της θέση της επέτρεπε να αντιµετωπίζει αντικείµενα 5

χρηστικά, όπως τα µαντίλια, από την αισθητική τους και µόνο πλευρά (στ. 52-57). Οι σπουδές της στο Ωδείο έµειναν αναξιοποίητες και οι ελπίδες των δικών της σχετικά µε το µουσικό της ταλέντο διαψεύστηκαν (στ. 59-65). Ως ποιήτρια άντλησε την έµπνευσή της από το Θεό, για χάρη του οποίου κατέπνιξε την ερωτική της επιθυµία. Την ηρωίδα περιτριγύριζαν εξαίσια, ηλιοκαµµένα σώµατα (στ. 85), άλκιµα µέλη γυµνασµένα (στ. 86), µέτωπα, χείλη και λαιµοί, γόνατα, δάχτυλα και µάτια, / στέρνα και µπράτσα και µηροί (στ. 87-88), µάτια πάναστρα (στ. 90). Όλα αυτά τα στερήθηκε ή, σωστότερα, τα αρνήθηκε στη νιότη της η Γυναίκα (κι ανυψωνόµουν σε µίαν αποθέωση αρνηµένων άστρων, στ. 90), που δικαιολογείται για αυτή την επιλογή της µε την αποφθεγµατική φράση ξέρεις, καµµιά φορά, θαυµάζοντας, ξεχνάς, ό,τι θαυµάζεις, σου φτάνει ο θαυµασµός σου (στ. 89), µε την οποία υποδηλώνεται ότι η διαρκής ανατροφοδότηση του θαυµασµού και της διέγερσης καταλήγει να µαταιώνει την πράξη, εν προκειµένω το ερωτικό βίωµα. Η ερωτική στέρηση και µοναξιά χαρακτήρισαν και το συζυγικό της βίο καθώς «τόσα χρόνια, µέρες και νύχτες και πορφυρά µεσηµέρια» έµεινε ακόµη και στη συζυγική της κλίνη «πάναγνη και µόνη». Αυτά τα βιώµατα των περασµένων ετών αποτελούν το βαρύ φορτίο του παρόντος της, ένα φορτίο που την ωθεί στη σπαρακτική επίκλησή της προς το Νέο «Άφησε µε να ρθω µαζί σου». Γ ΕΡΩΤΗΣΗ «[ ] Λοιπόν, σούλεγα για την πολυθρόνα δίχως να ενοχλούνται απ τη βροχή ή το φεγγάρι» (στ. 65-72). Να σχολιάσετε το περιεχόµενο των συγκεκριµένων στίχων µε 130-150 λέξεις. Μονάδες 25 ΑΠΑΝΤΗΣΗ Στους στίχους 65-72 η ηρωίδα, έχοντας ολοκληρώσει τη συνειρµική παρέκβαση των στίχων 47-64, επανέρχεται στο σύµβολο της πολυθρόνας - ένα αντικείµενο του χώρου µε ιδιαίτερη συναισθηµατική αξία, αφού αποτελούσε «χώρο» περισυλλογής αλλά και άδοξων νεανικών ονείρων. Την απεικονίζει προβάλλοντας την απόλυτη φθορά της από το πέρασµα του χρόνου, ο οποίος συγχρόνως έχει (στ.66) πλήξει ανεπανόρθωτα και τον ψυχικό της κόσµο οδηγώντας την σε µια γενικότερη παραίτηση από την αντικειµενική πραγµατικότητα (στ. 67-68). Αυτή η παραίτηση εκφράζεται µε ένα ρητορικό ερώτηµα που δηλώνει την µαταιότητα απέναντι στο χρόνο και µια αυτοσαρκαστική αναφορά και στην απόλυτη µοναξιά της («µα που καιρός») και στη δεινή ψυχολογική της κατάσταση («µα πού... διάθεση»). Επιπλέον, αποφεύγει να καλύψει την εµφανή φθορά του αντικειµένου µε σεντόνι για να µην επιτείνει το πένθιµο κλίµα (µοτίβο θανάτου) που κυριαρχεί στο 6

χώρο του σπιτιού (στ.69-70), ενώ ολοκληρώνει τις σκέψεις της γυρίζοντας στο παρελθόν της ζωής της και του σπιτιού αναµετρώντας τις µορφές, τα πρόσωπα που πέρασαν και χάθηκαν (ξανά το µοτίβο του θανάτου) δίνοντας έµφαση στα µεγάλα όνειρα της ζωής της που διαψεύστηκαν (σε αντίθεση µε τα όνειρα του Νέου που βρίσκονται στην αφετηρία τους) και µακαρίζοντας ίσως- την «τύχη» των νεκρών που δεν βιώνουν πλέον το τροµακτικό συναίσθηµα της µοναξιάς και της απόγνωσης που η ίδια παρατεταµένα βιώνει. ΕΡΩΤΗΣΗ Να εντοπίσετε οµοιότητες ως προς το περιεχόµενο µεταξύ του αποσπάσµατος που σας δόθηκε από τη Σονάτα του σεληνόφωτος και του παρακάτω ποιήµατος του Κ. Π. Καβάφη, «Ένας γέρος»: Μονάδες 20 Στου καφενείου του βοερού το µέσα µέρος σκυµένος στο τραπέζι κάθετ ένας γέρος µε µιαν εφηµεριδα εµπρός του, χωρίς συντροφιά. Και µες στων άθλιων γηρατειών την καταφρόνια σκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια που είχε και δύναµι, και λόγο, κ εµορφιά. Ξέρει που γέρασε πολύ το νοιώθει, το κυττάζει. Κ εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος µοιάζει σαν χθές. Τι διάστηµα µικρό, τι διάστηµα µικρό. Και συλλογιέται η Φρόνησις πως τον εγέλα και πως την εµπιστεύονταν πάντα τι τρέλλα!- την ψεύτρα που έλεγε «Αύριο. Έχεις πολύν καιρό.» Θυµάται ορµές που βάσταγε και πόση χαρά θυσίαζε. Την άµυαλή του γνώσι καθ ευκαιρία χαµένη τώρα την εµπαίζει. Μα απ το πολύ να σκέπτεται και να θυµάται ο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιµάται στου καφενείου ακουµπισµένος το τραπέζι. (Κ. Π. Καβάφης, Άπαντα ποιητικά, ύψιλον/βιβλία, [Αθήνα 1990], σελ. 20.) 7

ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ανάµεσα στο ποίηµα του Γ. Ρίτσου και το ποίηµα του Κ.Π. Καβάφη µπορούµε να εντοπίσουµε αναλογίες ως προς το περιεχόµενο. Αρχικά και τα δύο πρωταγωνιστκά πρόσωπα είναι προχωρηµένης ηλικίας µε αίσθηµα απόγνωσης και απογοήτευσης από το βάρος των γηρατειών («Σονάτα»: στ.68, «Ένας γέρος»: στροφή 2,3) αποµονωµένα από τον κοινωνικό τους περίγυρο («Σονάτα»: 95-97, «Ένας γέρος»: στροφή 1). Τόσο η Γυναίκα µε τα Μαύρα όσο και ο γέρος κάνουν έναν απολογισµό ζωής αναπολώντας τη χαµένη νεότητα και νιώθοντας το γρήγορο πέρασµα της («Σονάτα»: στ. 62, «Ένας γέρος» στροφή 2,3). Και οι δύο καταπίεσαν την ερωτική τους ορµή και στερήθηκαν χαρές της ζωής («Σονάτα»: στ.82-88, «Ένας γέρος»: στροφή 5), ο µεν γέρος δείχνοντας εµπιστοσύνη στη φρόνηση, η δε Γυναίκα µε τα Μαύρα µένοντας πιστή στην ποιητική της αποστολή. Τέλος, εκδηλώνουν µία βαθύτατη µετάνοια για τις επιλογές της ζωής τους («Σονάτα»: στ. 92, 100, «Ένας γέρος» στροφή 5). Συνολικά και τα δύο ποιήµατα, ως προς το περιεχόµενό τους, προβάλλουν τον ψυχικό κόσµο των δύο µορφών που χαρακτηρίζεται από το βάρος της µοναξιάς, της αποµόνωσης και της ψυχικής στέρησης ως αποτέλεσµα της διάψευσης των προσδοκιών της ζωής τους και της σκληρής πραγµατικότητας των γηρατειών. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Τα θέµατα της Λογοτεχνίας Κατεύθυνσης ήταν αναµενόµενα ως προς την επιλογή του κειµένου της εξέτασης («Η Σονάτα του Σεληνόφωτος»), ενώ τα ερωτήµατα κρίνονται διαβαθµισµένης δυσκολίας αλλά βατά και προσπελάσιµα από τους διαβασµένους µαθητές. Οι ερωτήσεις έχουν διατυπωθεί µε σαφήνεια και απαιτούσαν γνώση των χαρακτηριστικών γραφής του Γ. Ρίτσου όπως και της αναλυτικής ερµηνευτικής προσέγγισης του ποιητικού κειµένου. Τέλος, το αδίδακτο ποίηµα του Κ.Π.Καβάφη ποαρουσιάζει εµφανείς αναλογίες περιεχοµένου µε το διδαγµένο κείµενο και εποµένως κρίνεται βατό. Αξίζει να αναφερθεί ότι το συγκεκριµένο ποιητικό κείµενο της «Σονάτας» είχε ζητηθεί στο τρίωρο διαγώνισµα της 4-1-07 στοιχείο που δείχνει το βαθµό προσοχής που είχαµε επιστήσει στους µαθητές καθώς και ότι όλα τα ερµηνευτικά σχόλια για την ανάπτυξη των ερωτήσεων αντλούνται είτε αυτούσια είτε συνθετικά µέσα από τις σελίδες του τεύχους «Ποίηση» των εκδόσεων Ώθηση, που διέθεταν οι µαθητές µας και είχαµε αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια των µαθηµάτων. 8