ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ: Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Η βιοτεχνολογία είναι ένας όρος που πρόσφατα μπήκε στη ζωή μας, παρ όλο ότι η πρακτική εφαρμογή βιοδιεργασιών για την παραγωγή αγαθών χρησιμοποιείται απότον άνθρωπο εμπειρικά εδώ και χιλιάδες χρόνια. Κλασικές περιπτώσεις βιοτεχνολογίας είναι οι μετατροπές του μούστου σε κρασί, του κρασιού σε ξύδι και του γάλακτος σε τυρί ή γιαούρτη που είναι ενζυμικές διεργασίες.
Οι παραπάνω μετατροπές που ανήκουν στη βιοτεχνολογία, χαρακτηρίζονται βιομετατροπές αφού: Η παρασκευή του κρασιού βασίζεται στη ζύμωση παρουσία ζώντων ζυμομυκήτων ή μόνο με τον οπό των ζυμομυκήτων. Η παρασκευή του ξυδιού βασίζεται στην παρουσία του mycoderma acetis. Η παρασκευή τυριού βασίζεται στην ενζυμική δράση της ρεννίνης (απότο στομάχι ζώων) ή άλλων ενζύμων φυτικής ή μικροβιακής προέλευσης. Τέλος, η παρασκευή της γιαούρτης βασίζεται στην παρουσία γαλακτοβακίλλων και στρεπτοκόκκων. Δηλαδή οι μετατροπές αυτές δεν χρησιμοποιούν διεργασίες με χημικά αντιδραστήρια ή με θέρμανση ή με μηχανικά μέσα και άλλες φυσικές μεθόδους.
Επομένως όταν λέμε βιοτεχνολογία εννοούμε την τεχνολογία που χρησιμοποιεί βιολογικές και βιοχημικές διεργασίες που καταλύονται είτε από κύτταρα ή με ολόκληρους ζωντανούς οργανισμούς (όπως ήδη αναφέρθηκε στο παράδειγμα των κυττάρων της ζύμης με το κρασί), είτε απόορισμένα κλάσματα ή συστατικά αυτών (όπως ήδη αναφέρθηκε το παράδειγμα με τα ένζυμα που είναι συστατικά των κυττάρων στο τυρί). Η έννοια της βιοτεχνολογίας περιλαμβάνει και την ανάπτυξη νέων βελτιωμένων ειδών ζώων και φυτών, σε σχέση με τις απαιτήσεις του ανθρώπου, στα οποία έχει γίνει επέμβαση στο γενετικόυλικό, δηλαδή στο DNA του οργανισμού.
Σήμερα είναι γνωστό ότι κάθε ιδιότητα ενός οργανισμού περιλαμβάνεται και κωδικοποιείται σε μια περιοχή του DNA του οργανισμού. Η περιοχή του DNA που κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη ήέναένζυμο, το οποίο συμμετέχει στο μεταβολισμό ενός συστατικού του οργανισμού, αποτελεί το γονίδιο. Επέμβαση στο γενετικόυλικό, δηλαδή προσθήκη ή αφαίρεση γονιδίων, γίνεται με τις κλασικές διασταυρώσεις. Κάτι που συνεχώς συμβαίνει στη φύση, γι αυτό και υπάρχουν στη φύση οργανισμοί με τόσο διαφορετικές ιδιότητες. Σαν παράδειγμα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα οργανισμόπου ήδη αναφέρθηκε, τη ζύμη, που έχει και εμπορικόενδιαφέρον για τον άνθρωπο.
Στη φύση υπάρχουν ζύμες που έχουν διαφορετικές ιδιότητες ως προς τον τρόπο ζύμωσης του μούστου. Άλλες ζύμες, με βραδεία σχετικά ζύμωση, αποδίδουν περιεκτικότητα οινοπνεύματος περίπου 12%, ενώ άλλες προκαλούν μεν ταχεία σχετικά ζύμωση, αλλά αποδίδουν περιεκτικότητα οινοπνεύματος περίπου 7%. Επομένως υπάρχουν ζύμες με πλεονεκτήματα στον ένα τομέα, αλλά μειονεκτήματα σε κάποιο άλλο τομέα, σε σχέση πάντα με τις απαιτήσεις του ανθρώπου. Δηλαδή, η φύση δεν μας προσφέρει κάποια ζύμη που να έχει συγκεντρωμένες όλες τις πλεονεκτικές ιδιότητες που θέλει ο άνθρωπος, χωρίς να παρουσιάζει και μειονεκτήματα, για τον άνθρωπο.
Ο άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιήσει και χρησιμοποιεί την τεχνική των διασταυρώσεων και κάνει μεταλλάξεις στο γενετικόυλικόφυτικών και ζωικών οργανισμών ώστε να επιτύχει την δημιουργία των πιο κατάλληλων οργανισμών που μπορεί να προσφέρει η φύση. Οι διασταυρώσεις είναι μια πανάρχαια μέθοδος με την οποία ο άνθρωπος επεμβαίνει και τροποποιεί το γενετικόυλικό, αλλά με τρόπο εμπειρικό και με αποτελέσματα τυχαία. Οι τεχνικές αυτού του είδους θεωρούνται ότι ανήκουν στην παλαιά ή κλασική βιοτεχνολογία, η οποία όμως εξακολουθεί να έχει μεγάλη οικονομική σημασία, ώστε σε πολλές περιπτώσεις να στηρίζει την οικονομία ολόκληρων χωρών.
Η άλλη περίπτωση αντιμετώπισης τέτοιων θεμάτων θα ήταν να γίνει επέμβαση στο γενετικό υλικό με τρόπο που οι τροποποιήσεις να είναι προκαθορισμένες με ακρίβεια, ώστε να προκύψει ένας οργανισμός προικισμένος με όλες τις επιθυμητές για τον άνθρωπο ιδιότητες και χωρίς να έχει ανεπιθύμητα μειονεκτήματα. Αυτόπου παλαιότερα θα ανήκε στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας, σήμερα μπορεί να γίνει πραγματικότητα με την νέα ή σύγχρονη βιοτεχνολογία, που έχει πια ταυτισθεί με τον όρο απλά βιοτεχνολογία.
Με την βοήθεια της βιοτεχνολογίας λοιπόν μπορεί να γίνει μεταφορά ενός συγκεκριμένου γονιδίου από το DNA ενός οργανισμού, στο DNA ενός άλλου οργανισμού και έτσι να προικισθεί ο δεύτερος οργανισμός με κάποια συγκεκριμένη επιθυμητή ιδιότητα που περιέχεται στο μεταφερόμενο γονίδιο. Σήμερα με τη βοήθεια της γενετικής μηχανικής έχουν αναπτυχθεί πολλές τεχνικές για τη μεταφορά γονιδίων απόέναν οργανισμόσε άλλον.
Κατ αυτόν τον τρόπο μπορούν να προκύψουν φυτικά και ζωικά τρόφιμα με τις επιθυμητές για το καταναλωτικόκοινόιδιότητες. Τα τρόφιμα αυτά ονομάζονται νεοφανή τρόφιμα (Novel Foods) ή γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα ή και μεταλλαγμένα τρόφιμα. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται και τρόφιμα που περιέχουν συστατικά που προέρχονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, όπως για παράδειγμα σοκολάτες που περιέχουν λεκιθίνη (φωσφατιδυλοχολίνη) απόγενετικά τροποποιημένη σόγια. Πρέπει να διευκρινισθεί ότι ένα τέτοιο τρόφιμο δεν προέρχεται απόένα νέο "οργανισμό-τέρας", αλλά απόμια μικρή τροποποίηση ενός υπάρχοντος οργανισμού.
Δηλαδή, η γενετική τροποποίηση περιλαμβάνει συνήθως την προσθήκη ή αφαίρεση ενός από τα χιλιάδες γονίδια που περιέχονται στο φυσικό DNA του και όχι τη δημιουργία ενός ολόκληρου μορίου DNA που δεν ανευρίσκεται στη φύση.
Για παράδειγμα, θα ήταν πολύ ελκυστικό να αναπτυχθεί ένα καφεόδεντρο από το οποίο να παράγεται καφές χωρίς καφεΐνη. Σε πρώτη φάση με τη βοήθεια της κλασικής βιοτεχνολογίας έγινε δυνατή η ανάπτυξη τέτοιου καφεόδεντρου από το οποίο παράγεται καφές που περιέχει μόνο 3% της συνήθους ποσότητας καφεΐνης. Στη συνέχεια με τη βοήθεια της σύγχρονης βιοτεχνολογίας εντοπίστηκε το γονίδιο που παρήγαγε το ένζυμο το οποίο συνθέτει την καφεΐνη στο καφεόδεντρο και με τη βοήθεια ενός βακτηρίου εξουδετερώθηκε η δράση αυτού του ενζύμου και επετεύχθη το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σήμερα έχουν βρεθεί και στη φύση άγριες ποικιλίες καφεόδεντρων τα οποία δεν έχουν το γονίδιο που βιοσυνθέτει το ένζυμο που απαιτείται για τη παραγωγή της καφεΐνης και κατά συνέπεια τα δέντρα αυτά παράγουν καφέ χωρίς καφεΐνη.
Η ανάγκη της δημιουργίας των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων προέκυψε για διάφορους λόγους. Ένας λόγος είναι η απαίτηση για αύξηση της παραγωγής τροφίμων για να καλυφθούν οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού της γης, ο οποίος μάλιστα αυξάνει ταχύτατα. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις δεν είναι δυνατόν να αυξηθούν σημαντικά για να καλύψουν τις συνεχώς προστιθέμενες ανάγκες σε τρόφιμα. Αλλά και ο θαλάσσιος πλούτος συνεχώς μειώνεται και σήμερα έχουν εξαντληθεί σε σημαντικόβαθμόοι περισσότεροι τόποι αλιείας του κόσμου.
Ένας άλλος λόγος περιλαμβάνει διάφορα οικονομικά οφέλη, όπως να αποκτήσουν τα τρόφιμα κάποιες επιθυμητές για το καταναλωτικόκοινό ιδιότητες ή να γίνουν φθηνότερα ή και να βελτιωθούν απόδιατροφική άποψη. Ας δούμε όμως τι μπορεί να επιτύχει η τροποποίηση του γενετικού υλικού σε σχέση με τα τρόφιμα. Για να αποφύγει ο καλλιεργητής τα επιβλαβή έντομα ψεκάζει με διάφορα εντομοκτόνα με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι κίνδυνοι για την υγεία αλλά και τη μόλυνση των υπογείων υδάτων.
Μια εναλλακτική λύση στο πρόβλημα αυτό είναι να προστεθεί στο DNA του φυτού ένα γονίδιο μιας τοξίνης απόκάποιο άλλο φυσικόdna που προκαλεί το θάνατο στους ευαίσθητους χορτοφάγους οργανισμούς όπως τα σκαθάρια, νύμφες, διάφορες κάμπιες, νηματοειδή σκουλήκια κ.λπ. χωρίς όμως η τοξικότητα αυτή να προσβάλει τα άλλα σπονδυλωτά και τον άνθρωπο. Τέτοια γονίδια υπάρχουν σε φυτά, αλλά επειδή τα φυτά δεν είναι πολύ μελετημένα, συνήθως χρησιμοποιούνται γονίδια από μικροοργανισμούς ή ζώα, τα οποία έχουν μελετηθεί εμπεριστατωμένα.
Για το λόγο αυτό, τα επιθυμητά γονίδια τα οποία μεταφέρονται στα φυτά προέρχονται πολύ συχνά απόμικροοργανισμούς ή ζώα. Έτσι γονίδια με τοξίνες έναντι εντόμων έχουν απομονωθεί απόβακτήρια και έχουν προστεθεί σε αρκετά φυτικά τρόφιμα, όπως λάχανα, σινάπι, κράμβη, ντομάτες, πατάτες κ.λπ. Ένα άλλο πρόβλημα στις καλλιέργειες είναι τα ζιζάνια. Η χρήση ζιζανιοκτόνων όμως καταστρέφει και τις καλλιέργειες. Με την (νέα) βιοτεχνολογία μπορεί να αναπτυχθούν καλλιέργειες που να είναι ανεκτικές ή και ανθεκτικές σε ζιζανιοκτόνα. Γεγονός που έχει τεράστια οικονομική σημασία στη βιομηχανία αγροτικών επιχειρήσεων.
Αυτό έχει επιτευχθεί σε τεύτλα, αραβόσιτο, κράμβη, σόγια, τομάτα, σιτάρι κ.λπ. με μεταφορά γονιδίων που κάνουν τις καλλιέργειες αυτές ανθεκτικές σε ένα ζιζανιοκτόνο. Έτσι, στις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ζιζανιοκτόνα που δεν είναι τοξικά για τον άνθρωπο σε χαμηλές συγκεντρώσεις και να αποφεύγεται η χρήση άλλων ζιζανιοκτόνων πιο επικίνδυνων ή λιγότερο φιλικών για το περιβάλλον. Με την βιοτεχνολογία είναι επίσης δυνατόνα αναπτυχθούν φυτά ανθεκτικά σε ασθένειες. Για τις ιογενείς ασθένειες, η προσέγγιση είναι ακόμα σε πειραματικό στάδιο και η αντιμετώπιση γίνεται με συμβατικότρόπο, δηλαδή με επιλογή ποικιλιών ανθεκτικών σε ιούς.
Για ασθένειες που προκαλούνται από μύκητες, πέρα απότον συμβατικότρόπο αντιμετώπισης, είναι δυνατόν να εισαχθεί στο φυτό ένα γονίδιο που παράγει ένα ένζυμο το οποίο καταστρέφει τους μύκητες, χωρίς όμως να καταστρέφει τα κύτταρα του φυτού. Τέτοια ένζυμα απομονώθηκαν απόένα τροπικό δημητριακό. Αυτότο ένζυμο έχει βρεθεί ότι έχει και ένα άλλο πλεονέκτημα, εμποδίζει ακόμα και την πεπτική λειτουργία της ακρίδας. Αν λοιπόν εισαχθεί σε καλλιέργειες δημητριακών το γονίδιο που παράγει αυτότο ένζυμο, τότε το αποτέλεσμα θα είναι πολύ σημαντικό, γιατί τα δημητριακά αυτά θα διαθέτουν πρόσθετη άμυνα έναντι των ασθενειών που προκαλούνται από μύκητες, αλλά και έναντι των ακρίδων.
Ένας απότους κυριότερους παράγοντες στην εμπορικότητα των φρούτων και των λαχανικών είναι ο βαθμός ωρίμασης αυτών και ο τρόπος ελέγχου και επέμβασης στην ωρίμαση. Απόμελέτες που έχουν γίνει με την τομάτα, έχει βρεθεί το ένζυμο που προκαλεί την ωρίμαση και την μεταβολή της υφής της τομάτας. Όταν τροποποιηθεί το γονίδιο που παράγει το ένζυμο αυτό, τότε στη τροποποιημένη τομάτα επιβραδύνεται το μαλάκωμα καθώς προχωρεί η ωρίμαση, δηλαδή η ανάπτυξη του χρώματος και του αρώματος.
Η φυσική ωρίμαση των φρούτων προάγεται και απότο αιθυλένιο που παράγεται απότα φρούτα. Για την τεχνητή μάλιστα ωρίμαση αυτών χρησιμοποιείται ατμόσφαιρα αιθυλενίου. Με τη βιοτεχνολογία μπορεί να γίνει επέμβαση στο κατάλληλο γονίδιο και να ανασταλεί η παραγωγή αιθυλενίου και συνεπώς να επιβραδύνεται η ωρίμαση των φρούτων.
Γενετικές τροποποιήσεις έχουν γίνει και σε φυτά που παράγουν ελαιούχους σπόρους. Για παράδειγμα έχει παραχθεί κραμβέλαιο (Canola) που περιέχει μεγαλύτερα ποσοστά λαυρικού οξέος και μοιάζει με το φυσικόκοκόλιπος και το φοινικοπυρηνέλαιο που παράγεται στην Αφρική και Ν. Α. Ασία. Ένα άλλο κραμβέλαιο έχει υψηλά ποσοστά στεατικού οξέος και μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί των υδρογονωμένων ελαίων, ενώ άλλο κραμβέλαιο έχει υψηλά ποσοστά ελαϊκού και στεατικού οξέος. Σαν τελευταίο παράδειγμα σ αυτή την περίπτωση αναφέρεται το σογιέλαιο, απότροποποιημένη σόγια, το οποίο έχει υψηλά ποσοστά ελαϊκού οξέος, όπως το ελαιόλαδο.
Με την επέμβαση στο γενετικόυλικότων φυτών μπορεί να τροποποιείται και η παραγωγικότητά τους αλλά και η σύσταση των καρπών τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η τροποποιημένη πατάτα, όπου με κατάλληλη επέμβαση στα γονίδιά της έχουν παραχθεί φυτά με διπλάσια παραγωγή πατάτας ή με βελτιωμένο περιεχόμενο αμινοξέων στην πατάτα ή τέλος με αυξημένη περιεκτικότητα σε άμυλο και μειωμένη σε νερό. Το τελευταίο έχει σαν αποτέλεσμα να απορροφούν οι πατάτες λιγότερο λάδι κατά το τηγάνισμα.
Άλλο παράδειγμα είναι η μεταφορά γονιδίων από τροπικά φυτά σε τομάτα και μαρούλι, με αποτέλεσμα να παράγονται σε αυτά πρωτεΐνες που η γεύση τους είναι χιλιάδες φορές πιο γλυκιά απότη ζάχαρη και έτσι να τροποποιείται η γεύση των προϊόντων αυτών Η βιοτεχνολογία δεν βρήκε εφαρμογές μόνο σε φυτικά τρόφιμα αλλά και σε ζωικά, όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγματα. Έχουν παραχθεί γενετικά τροποποιημένοι χοίροι με προσθήκη γονιδίων αυξητικής ορμόνης. Τα ζώα αυτά είχαν μεν πολύ άπαχο κρέας, αλλά παρουσίαζαν διάφορα προβλήματα υγείας, όπως πεπτικά έλκη, ασθένειες των νεφρών, αρθρίτιδες κ.λπ.
Οι μαστίτιδες είναι μια ασθένεια με εμπορικό αντίκτυπο στις αγελάδες. Ένας απότους τρόπους άμυνας των θηλαστικών αυτών κατά των μολυσματικών ασθενειών είναι η γνωστή πρωτεΐνη του γάλακτος, η λακτοφερίνη. Για να μειώσουν λοιπόν τις μαστίτιδες στις αγελάδες, πρόσθεσαν σε έμβρυα ένα ακόμα γονίδιο για την λακτοφερίνη. Απότο έμβρυο στο οποίο προστέθηκε το επιπλέον γονίδιο, προέκυψε ένας ταύρος και ένας απότους απογόνους του ήταν μια αγελάδα που έφερε το πρόσθετο γονίδιο της λακτοφερίνης και παρουσίαζε αυξημένη αντίσταση στις μαστίτιδες.
Ένα σημαντικόπρόβλημα στην εντατική παραγωγή πουλερικών αποτελούν οι ιοί. Με την βιοτεχνολογία έχει επιτευχθεί η παραγωγή πουλερικών με ανοσία σε θανατηφόρους ιούς. Αλλά και στα ψάρια βρίσκει εφαρμογές η βιοτεχνολογία. Με μεταφορά γονιδίων απότο ένα είδος ψαριού στο άλλο μπορούν και δημιουργούν ψάρια με επιθυμητές για τον άνθρωπο ιδιότητες. Για παράδειγμα να δημιουργηθούν ψάρια, που μεγαλώνουν ταχύτερα απ ότι τα μη τροποποιημένα ελεύθερης βοσκής ψάρια ή τα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών.
Κατ αυτόν τον τρόπο ένα είδος σολομού γίνεται κατάλληλο να έρθει στην αγορά μετά απόένα χρόνο, ενώ για τους καλλιεργημένους σολομούς χρειάζονται τουλάχιστο τρία χρόνια ζωής. Ακόμα με εισαγωγή κατάλληλων γονιδίων μπορεί τα ψάρια να γίνουν ανθεκτικά σε ασθένειες, που είναι πολύ σημαντικόγια τα ψάρια κυρίως των ιχθυοτροφείων, τα οποία είναι ευαίσθητα σε μολύνσεις. Τέλος, ένα άλλο παράδειγμα είναι η τροποποίηση της ικανότητας των ψαριών ώστε να μπορούν να ζουν και σε ψυχρότερα νερά, καθυστερώντας την επόμενη αναπαραγωγή, με αποτέλεσμα τα ψάρια αυτά να κερδίζουν βάρος.
Ένας απώτερος στόχος της βιοτεχνολογίας, με τροποποίηση του γενετικού υλικού, που έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, συγκεντρώνεται στην αύξηση της φυτικής αζωτοδέσμευσης, δηλαδή της ικανότητας των φυτών να χρησιμοποιούν το "ανόργανο" ατμοσφαιρικόάζωτο για την βιοσύνθεση "οργανικών" μορίων, δηλαδή των αμινοξέων. Με αυτότον τρόπο θα εξοικονομούνται τεράστιες ποσότητες χημικών λιπασμάτων προς όφελος του οικοσυστήματός μας.
H αζωτοδέσμευσης μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους: Ένας τρόπος περιλαμβάνει την παραγωγή βελτιωμένων ειδών αζωτοδεσμευτικών οργανισμών, που θα προστίθενται στο έδαφος. Οι οργανισμοί αυτοί θα δεσμεύουν το άζωτο της ατμόσφαιρας, θα το μετατρέπουν σε άλατα και θα εμπλουτίζουν κατ αυτόν τον τρόπο το έδαφος με άλατα όπως τα λιπάσματα. Άλλος τρόπος είναι η γενετική τροποποίηση των συμβιωτικών αζωτοδεσμευτικών οργανισμών, που προσκολλώνται μόνο στα ριζίδια των οσπριοειδών και δεσμεύουν άζωτο απότην ατμόσφαιρα και το μετατρέπουν σε αμμωνιακά άλατα τα οποία αποδίδουν στις ρίζες των οσπριοειδών στις οποίες είναι προσκολλημένοι.
Έτσι στη νέα τους μορφή οι συμβιωτικοί αζωτοδεσμευτικοί οργανισμοί θα προσκολλώνται στα ριζίδια και άλλων φυτών, με αποτέλεσμα το δεσμευόμενο άζωτο από την ατμόσφαιρα να το αποδίδουν και σε άλλα φυτά σαν άλατα.
Ηθικοί προβληματισμοί για πιθανούς κινδύνους Όπως όμως κάθε ανακάλυψη περικλείει κινδύνους, έτσι και οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας έχουν και δυσμενείς επιπτώσεις. Τα νέα και αβλαβή, σε δεδομένη στιγμή προϊόντα, δεν αποκλείεται να φανούν στο μέλλον επιβλαβή για κάποιο λόγο άγνωστο κατά την παρούσα στιγμή. Μπορούμε όμως να κάνουμε κάποιες προβλέψεις για υπαρκτούς κινδύνους ή να φανταστούμε πιθανά προβλήματα απόκινδύνους που μπορεί να προκύψουν με τη χρήση της βιοτεχνολογίας στη Χημεία Τροφίμων. Οι δυσμενείς επιπτώσεις των νέων αυτών τροφίμων μπορεί να είναι οικονομικής φύσης, να δημιουργούν οικολογικά προβλήματα ήτέλοςνα σχετίζονται με την υγεία του ανθρώπου.
Μερικά παραδείγματα πιθανών δυσμενών οικονομικών επιπτώσεων είναι τα ακόλουθα. Η χρήση του τροποποιημένου κραμβέλαιου που μοιάζει με το κοκόλιπος και το φοινικοπυρηνέλαιο δεν θα βοηθήσει οικονομικά τις αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, αφού θα ανταγωνίζεται το φυσικόκοκόλιπος και φοινικοπυρηνέλαιο που παράγουν οι χώρες αυτές και θα φέρει περισσότερη φτώχεια στους καλλιεργητές των χωρών αυτών. Επίσης το ελαιόλαδο θα βρει ισχυρότατους εμπορικούς ανταγωνιστές με πολύ χαμηλή τιμή, στο σογιέλαιο και στα άλλα τροποποιημένα έλαια που είναι πλούσια, όπως το ελαιόλαδο, σε ελαϊκό οξύ.
Οι οικολογικής φύσης επιπτώσεις που προβληματίζουν τους επιστήμονες είναι πολλές, με κυριότερες τις ακόλουθες. Υπάρχει πιθανότητα να σχηματισθούν στη φύση υβρίδια πουνααποτελούννέαζιζάνιαταοποία θα είναι δύσκολο να ελεγχθούν. Η πιθανή ανάπτυξη εντόμων ανθεκτικών σε εντομοκτόνα είναι επίσης μια δυσμενής επίπτωση. Τέλος, υπάρχει η πιθανότητα απώλειας φυσικών ποικιλιών, αφού οι τροποποιημένες ποικιλίες θα είναι πιο ανθεκτικές ή σαν πιο αποδοτικές θα καλλιεργούνται πια αποκλειστικά.
Αλλά και στην υγεία του ανθρώπου θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις τα νέα αυτά τρόφιμα. Μια πιθανή περίπτωση είναι να μειωθεί η αντίσταση του ανθρώπου σε διάφορα αντιβιοτικά. Σε σχέση με τις αλλεργίες, αν και έχουν γραφεί κατά καιρούς πολλές ανησυχητικές προβλέψεις, η πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορούν να τις προκαλέσουν σε ανθρώπους που δεν είναι αλλεργικοί. Εκείνο που θα μπορούσε να συμβεί είναι κάποιος που είναι αλλεργικός σ ένα τρόφιμο, για παράδειγμα το φουντούκι, να διαπιστώσει ότι είναι επίσης αλλεργικός και σε ένα άλλο γενετικά τροποποιημένο τρόφιμο, για παράδειγμα το σιτάρι, αν στο σιτάρι έχει προστεθεί γονίδιο απότο φουντούκι.
Για όλους αυτούς τους λόγους τα κράτη αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη και σκεπτικισμόκάθε τροποποιημένο τρόφιμο και έχουν όπως πρέπει να έχουν θεσπίσει αυστηρούς νόμους για την κυκλοφορία τους, γιατί όπως γνωρίζουμε από την εμπειρία μας, η εμπορευματοποίηση τείνει να προηγείται της πλήρους μελέτης του θέματος, απόάποψη επιπτώσεων στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να αναγράφεται στη συσκευασία ότι πρόκειται για γενετικά τροποποιημένο τρόφιμο, ώστε όπως και σε όλες τις περιπτώσεις να υπάρχει πάντα η δυνατότητα στον καταναλωτή να αποφασίζει για τη χρήση ή μη ενός τροφίμου.
Πάντα όμως οι εφαρμογές με μεγάλες υποσχέσεις, περικλείουν και σοβαρούς κινδύνους. Αν και οι κίνδυνοι στις περισσότερες φορές για τα τροποποιημένα τρόφιμα δεν έχουν αποδειχθεί, παρ όλα αυτά όλοι αισθάνονται ότι τέτοιοι τροποποιημένοι οργανισμοί θα πρέπει να ελευθερώνονται στο περιβάλλον με πολύ προσοχή. Συμπερασματικά: Ο σημερινός αριθμός των πρακτικών εφαρμογών της βιοτεχνολογίας είναι εντυπωσιακός και οι προοπτικές που άνοιξαν μετά την επινόηση των νέων αυτών τεχνολογιών είναι ανεξάντλητες.
Την πρώτη θέση στις βιοτεχνολογικές εφαρμογές, οι περισσότερες από τις οποίες περιλαμβάνουν τροποποιήσεις του γενετικού υλικού, κατέχουν τα προϊόντα υγείας, όπως φάρμακα, φυτοφάρμακα, κτηνιατρικά φάρμακα, διαγνωστικά, εμβόλια, ορμόνες, προϊόντα αίματος, βιταμίνες, στεροειδή, αμινοξέα, ένζυμα κ.λπ. Ένα χαρακτηριστικόπαράδειγμα εφαρμογής της γενετικής μηχανικής για την βιομηχανική παραγωγή χρήσιμων στον άνθρωπο ουσιών, είναι η παρασκευή ανθρώπινης ινσουλίνης απόγενετικά τροποποιημένα βακτήρια το 1982 στις ΗΠΑ. Την εξελικτική πορεία για την εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης ινσουλίνης ακολούθησαν πολλές άλλες ορμόνες, όπως η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη, ή α-ιντερφερόνη κ.λπ.
Όλες αυτές οι εφαρμογές έχουν αναγνωρισθεί και έχουν γίνει αποδεκτές με λιγότερες, σε σχέση με τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, επιφυλάξεις, αν και πολλά απόαυτά χορηγούνται με ένεση κατ ευθείας στο αίμα. Και εδώ είχαν παρουσιασθεί προβλήματα και δυσμενείς επιπτώσεις, για παράδειγμα απότον μη πλήρη καθαρισμότου προϊόντος απόάλλα παραπροϊόντα ή προσμίξεις. Τα προβλήματα όμως αυτά με την πρόοδο της τεχνολογίας θεωρείται ότι ξεπεράστηκαν χωρίς επιπτώσεις για τον άνθρωπο.
Η μεγαλύτερη φοβία με την οποία αντιμετωπίζονται απότο ευρύ κοινότα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, ίσως οφείλεται και σε ψυχολογικούς λόγους, αφού το δηλητήριο σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση παίρνεται συνήθως απότο στόμα. Τελικά το αν θα αποβεί προς το καλόή το κακότης ανθρωπότητας μια εφεύρεση, μια ανακάλυψη ή ένα νέο προϊόν, εξαρτάται απότον ίδιο τον άνθρωπο. Δηλαδή αν θα το χρησιμοποιήσει με περίσκεψη ή αλόγιστα και για το καλόή για το κακότων συνανθρώπων του και του οικοσυστήματος.