Σύγχρονες Μορφές Χρηματοδότησης Ενότητα 3: Ομολογιακά Δάνεια Κυριαζόπουλος Γεώργιος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις βασικές εννοιολογικές προσεγγίσεις των ομολογιακών δανείων. 4
Περιεχόμενα ενότητας Εισαγωγικές έννοιες. Βασικά χαρακτηριστικά ομολογιακού δανείου. Κατηγορίες ομολογιακών δανείων. Συνέπειες έκδοσης μετατρέψιμων ομολόγων. Μετατρέψιμες ομολογίες. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μετατρέψιμων ομολογιών για τον επενδυτή. 5
Χρήσιμοι ορισμοί (1) Ομόλογα : αξιόγραφα σταθερού εισοδήματος με γνωστό επιτόκιο, που εκδίδονται από το δημόσιο ή άλλες επιχειρήσεις, και έχουν διάρκεια από ένα έως πέντε χρόνια. Οι τίτλοι αυτοί συνήθως είναι διαπραγματεύσιμοι στο χρηματιστήριο και ο τόκος που αποδίδουν υπόκειται σε φορολόγηση με μειωμένο συντελεστή. 6
Χρήσιμοι ορισμοί (2) Ομολογίες: κινητές αξίες σταθερού εισοδήματος και γνωστού επιτοκίου, το οποίο πληρώνεται σε κάθε περίοδο (τοκομερίδιο), συνήθως κάθε έξι μήνες. Η διαφορά τους από τα ομόλογα είναι η εξής: οι ομολογίες είναι προϊόν έκδοσης ομολογιακού δανείου. * Ομολογιακά δάνεια εκδίδει το Δημόσιο και οι μεγάλες επιχειρήσεις 7
Εισαγωγικές έννοιες (1) Ομολογιακό είναι το δάνειο που εκδίδεται από ανώνυμη εταιρία που εδρεύει στην Ελλάδα (εκδότρια) και διαιρείται σε ομολογίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν δικαιώματα των ομολογιούχων έναντι της εκδότριας κατά τους όρους του δανείου. Τα ομολογιακά δάνεια είναι αξιόγραφα σταθερού εισοδήματος που ο εκδότης έχει αναλάβει την υποχρέωση να καταβάλει στο τέλος της κάθε χρονικής περιόδου, συνήθως κάθε εξάμηνο ή κάθε χρόνο, ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό για όλη τη διάρκεια του αξιόγραφου. 8
Εισαγωγικές έννοιες (2) Τα ομολογιακά δάνεια συνήθως χρησιμοποιούνται από το κράτος, τις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς καθώς και από τις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. 9
Βασικά χαρακτηριστικά ομολογιακού δανείου Διαιρείται σε ομολογίες. Έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Στο τέλος της χρονικής διάρκειας η εταιρεία επιστρέφει το κεφάλαιο στους ομολογιούχους και τους τόκους που αναλογούν. Το ποσοστό του επιτοκίου καθορίζεται στους όρους σύναψης του ομολογιακού δανείου. Το ύψος του δανείου δεν υπόκειται σε περιορισμούς. 10
Χαρακτηριστικά ομολογιών Ονομαστική Αξία: η αξία που αναγράφεται στην ομολογία όταν εκδίδεται. Επιτόκιο Έκδοσης: το επιτόκιο του δανείου που καθορίζει το τοκομερίδιο και το οποίο συνήθως πληρώνεται κάθε 6 ή 12 μήνες. Διάρκεια Ομολογίας: το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την έκδοση της μέχρι τη λήξη της. 11
Άσκηση Να βρεθεί η τιμή μιας ομολογίας η οποία έχει επιτόκιο έκδοσης 8%, ονομαστική αξία 1000 ευρώ, διάρκεια 3 έτη και επιτόκιο προεξόφλησης 6%. 12
Λύση Τοκομερίδιο = ονομαστική αξία Χ επιτόκιο έκδοσης Δηλαδή 1000 Χ 8% = 80. Άρα η τιμή της ομολογίας θα είναι ίση με: Ρ 0 = 80 + 80 + 80 + 10 1,06 1,06 2 1,06 3 1,06 3 Ρ 0 =. 13
Κατηγορίες ομολογιακών δανείων 1. Κοινό Ομολογιακό Δάνειο. 2. Ομολογιακό Δάνειο με Ανταλλάξιμες Ομολογίες. 3. Ομολογιακό Δάνειο με Μετατρέψιμες Ομολογίες. 4. Ομολογιακό Δάνειο με Δικαίωμα στα Κέρδη. 14
1. Κοινό Ομολογιακό Δάνειο Παρέχει στους κατόχους του το δικαίωμα απόληψης τόκου. Το ύψος του δανείου καθορίζεται από την επιχείρηση που εκδίδει το ομολογιακό δάνειο. 15
2. Ομολογιακό Δάνειο με Ανταλλάξιμες Ομολογίες Οι κάτοχοι των ομολόγων αυτού του δανείου με δήλωση τους μπορούν να ζητήσουν ολική ή μερική εξόφληση των ομολογιών τους με μετάβαση σε αυτούς άλλων ομολογιών ή μετοχών ή άλλων κινητών αξιών της εκδότριας εταιρίας ή άλλων εκδοτών. 16
3. Ομολογιακό Δάνειο με Μετατρέψιμες Ομολογίες Οι κάτοχοι των ομολογιών αυτού του δανείου μπορούν να ζητήσουν τη μετατροπή των ομολογιών τους σε μετοχές της εκδότριας εταιρίας. Το αρμόδιο όργανο για την έκδοση του δανείου ορίζει το χρόνο και τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος, την τιμή και το λόγο μετατροπής. Η απόφαση για τη μετατροπή των ομολογιών οδηγεί σε ισόποση αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου 17
4. Ομολογιακό Δάνειο με Δικαίωμα στα Κέρδη Οι κάτοχοι των ομολόγων αυτού του δανείου μπορούν να λάβουν εκτός από τον τόκο και ένα ποσοστό των κερδών που υπολείπεται μετά την απόληψη του πρώτου μερίσματος από τους μετόχους της εταιρίας ή άλλη πρόσθετη παροχή που συνδέεται με την οικονομική δραστηριότητα της επιχείρησης. 18
Πλεονεκτήματα ομολογιακών δανείων (1) Δίνουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να καταφεύγουν απευθείας στην αγορά κεφαλαίων αποτελώντας έτσι μια ακόμα εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης. Έχουν μεγαλύτερη χρονική διάρκεια από τα τραπεζικά δάνεια. Έτσι οι επιχειρήσεις μπορούν να προγραμματίσουν τις επενδύσεις τους σε μακροπρόθεσμη βάση. 19
Πλεονεκτήματα ομολογιακών δανείων (2) Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων μέσω της έκδοσης ομολογιακών δανείων τα οποία συμπεριλαμβάνονται στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια είναι μία πρακτική που χρησιμοποιείται συχνά τις τελευταίες κυρίως δεκαετίες, αφού οι επιχειρήσεις καταφεύγουν σε αυτή επωφελούμενες των φορολογικών πλεονεκτημάτων που αυτή προσφέρει. 20
Μετατρέψιμες ομολογίες (Convertible bonds) Οι Μετατρέψιμες Ομολογίες είναι ένα είδος χρεογράφου που φέρει σταθερό επιτόκιο και δίνει τη δυνατότητα στον κομιστή να τα μετατρέψει σε μετοχές της εκδότριας εταιρίας υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις που προκαθορίζονται. Οι Μετατρέψιμες Ομολογίες ουσιαστικά παρέχουν στον κάτοχο τους την ευκαιρία συμμετοχής του στα κεφαλαιακά κέρδη της εταιρίας ώστε να μπορεί να αντισταθμίσει την απώλεια από το χαμηλότερο επιτόκιο. 21
Χαρακτηριστικά μετατρέψιμων ομολογιών Τιμή μετατροπής (Conversion Price): η προκαθορισμένη τιμή της μετοχής στην οποία είναι ανταλλάξιμο το ομόλογο. Λόγος μετατροπής (Conversion Ratio): ο αριθμός των μετοχών που αντιστοιχεί σε κάθε ομόλογο. Αξία μετατροπής: το γινόμενο της χρηματιστηριακής αξίας της μετοχής επί το λόγο της μετατροπής. Πρίμ μετατροπής: η διαφορά που προκύπτει μεταξύ της τιμής μετατροπής και της αξίας μετατροπής. 22
Συνέπειες έκδοσης μετατρέψιμων ομολόγων (1) 1. Μεταβολές στον Ισολογισμό της εκδότριας εταιρίας Εξασθένιση ελέγχου της εταιρίας. Η αραίωση των κερδών ανά μετοχή. 23
Συνέπειες έκδοσης μετατρέψιμων 2. Εξασθένιση ελέγχου της εταιρίας ομολόγων (2) Με την έκδοση μετατρέψιμων ομολογιών ο έλεγχος της εταιρίας από τους παλιούς μετόχους εξασθενίζει σε βαθμό που ασκείται από τους ομολογιούχους το δικαίωμα μετατροπής σε μετοχές. Αυτό συνεπάγεται την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και την είσοδο νέων μετοχών στη μετοχική σύνθεση του εκδότη. 24
Συνέπειες έκδοσης μετατρέψιμων 3. Η αραίωση κερδών ανά μετοχή ομολόγων (3) Κατά τη διάρκεια ζωής ενός μετατρέψιμου ομολόγου ο αριθμός των μετοχών της εκδότριας εταιρίας αυξάνεται ανάλογα με την άσκηση δικαιώματος μετατροπής από τους ομολογιούχους, γεγονός που συνεπάγεται τη μείωση των κερδών ανά μετοχή (Dilution of EPS). 25
Πλεονεκτήματα μετατρέψιμων ομολογιών για την εκδότρια εταιρεία Χαμηλότερο επιτόκιο σε σχέση με την κοινή ομολογία. Δυνατότητα εξεύρεσης φτηνού χρήματος σε περιπτώσεις όπου το κλίμα δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό. Αποτελεί ετεροχρονισμένη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου σε συμφέρουσα τιμή. 26
Μειονεκτήματα μετατρέψιμων ομολογιών για την εκδότρια εταιρεία (1) Η απόφαση μετατροπής των ομολογιών σε μετοχές δεν εναπόκειται στον απόλυτο έλεγχο της εταιρίας. Η καταβολή τόκων από την εταιρία ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων. Τα πλεονέκτημα του χαμηλότερου τόκου χάνεται όταν γίνει η μετατροπή των ομολόγων. 27
Μειονεκτήματα μετατρέψιμων ομολογιών για την εκδότρια εταιρεία (2) Η εταιρία δεν μπορεί να αυξήσει το μετοχικό της κεφάλαιο αφού θα παραμείνει χρωστούμενη στην περίπτωση που η τιμή της μετοχής δεν αυξηθεί αρκετά. Εάν μετά την έκδοση η τιμή της μετοχής αυξηθεί πολύ θα ήταν καλύτερο η εταιρία να συνάψει ένα απλό δάνειο και όχι ομολογιακό. Αργότερα θα μπορούσε να προχωρήσει στην έκδοση μετοχών στην υψηλότερη τιμή για τη χρηματοδότηση του δανείου. 28
Πλεονεκτήματα μετατρέψιμων ομολογιών για τον επενδυτή Εγγυημένη απόδοση ομολόγου εφόσον αυτό δεν υποστεί κανενός είδους μετατροπή. Δυνατότητες επίτευξης κεφαλαιακών κερδών με την άνοδο της τιμής της μετοχής. Εξασφάλιση επενδυτή σε περίπτωση υποτίμησης του νομίσματος. 29
Μειονεκτήματα μετατρέψιμων ομολογιών για τον επενδυτή Απολαμβάνει χαμηλότερο επιτόκιο σε σχέση με την κοινή ομολογία. Επειδή η εταιρία διατηρεί το δικαίωμα να προβεί σε πρόωρη εξόφληση του ομολόγου και έτσι ανακόπτεται η ανοδική πορεία του μετατρέψιμου ομολόγου. 30
Βασικό πλεονέκτημα μετατρέψιμων ομολόγων (1) Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι το βασικό πλεονέκτημα των μετατρέψιμων ομολογιών είναι ότι ο ομολογιούχος από δανειστής μετατρέπεται σε μέτοχος. Άρα η επιχείρηση με αυτού του είδους τα δάνεια κεφαλαιοποιεί τα χρέη της. 31
Βιβλιογραφία Κιόχου, Π. & Παπανικολάου, Γ. (2011). Χρήμα Πίστη-Τράπεζες. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. Μαλακός, Π. & Δεμίρης, Χ. (1993). Νέα Χρηματοοικονομικά Προϊόντα. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα. Νεγκάκης Ι. Χ. (2012). Λογιστική Εταιριών. Εκδόσεις Σοφία, Θεσσαλονίκη. Άλλες πηγές Ξένος-Γαβρέλης, Δ. (2003). Η αγορά των εταιρικών ομολόγων στην Ελλάδα. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Πειραιά. Παπαδόπουλος, Κ. (2012). Εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης. Διπλωματική εργασία. Πανεπιστήμιο Πειραιά. 32
Τέλος Ενότητας
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Κυριαζόπουλος Γεώργιος. «Σύγχρονες Μορφές Χρηματοδότησης». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2014. 34
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 35
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 36