ΠΡΑΚΤΙΚΟ 11/2013 ΑΠΟΦΑΣΗ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ 28

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΡΘΡΟΥ 152 Ν. 3463/2006 ΝΟΜΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΟ 11/2013 ΑΠΟΦΑΣΗ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ 28 Στην Ερμούπολη και στο κατάστημα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, σήμερα 16/10/2013, ημέρα Τετάρτη και ώρα 13:00 μ.μ., συνήλθε σε συνεδρίαση η Ειδική Επιτροπή του άρθρου 152 του Ν. 3463/2006 Νομού Κυκλάδων, η οποία συγκροτήθηκε με την Α.Π. 2060/716/16.2.2010 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αριθμ. 12912/13.1.2012 και 40179/8464/17.9.2012 αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, ύστερα από την υπ αριθμ. 89/9.10.2013 πρόσκληση του Προέδρου της. Στη συνεδρίαση παρέστησαν τα μέλη της ως άνω Επιτροπής, η οποία συνεχίζει τη λειτουργία της βάσει των διατάξεων του άρθρου 238 παρ. 1 του Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α 87): 1. Χαράλαμπος Ταγαρούλιας του Νικολάου, Δικαστικός Αντιπρόσωπος Ν.Σ.Κ., ως Πρόεδρος. 2. Νικόλαος Παγίδας του Ιωάννου, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Σύρου, ως τακτικό μέλος. 3. Νικόλαος Αλμπανόπουλος, Αντιδήμαρχος του Δήμου Σύρου Ερμούπολης, ως τακτικό μέλος. Καθήκοντα Γραμματέα της Ειδικής Επιτροπής ασκεί η υπάλληλος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου Ανδριάνα Ζερβάκη του Ιωάννη. ΘΕΜΑ: Προσφυγή του Νικόλαου Λεβογιάννη του Αντωνίου κατά α) της τεκμαιρόμενης σιωπηρής απόρριψης του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου της από 17/6/2013 ειδικής διοικητικής προσφυγής του ανωτέρω και της από 9/8/2013

2 συμπληρωματικής κατά της με αριθ 116/2013 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, β) της με αριθ 116/2013 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Με την από 13-9-2013 προσφυγή του, ο Νικόλαος Λεβογιάννης ζητεί α) την ακύρωση της τεκμαιρόμενης σιωπηρής απόρριψης του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου της από 17/6/2013 ειδικής διοικητικής προσφυγής του και της από 9/8/2013 συμπληρωματικής κατά της με αριθ 116/2013 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, β) της με αριθ 116/2013 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Στη συνέχεια, ο Εισηγητής ανέπτυξε την υπόθεση και επακολούθησε διάσκεψη των μελών της Επιτροπής, η οποία εξέδωσε την αριθμ. 28/2013 απόφασή της, η οποία έχει ως ακολούθως: Η εν λόγω προσφυγή έχει ασκηθεί εμπροθέσμως, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 151 και 152 του Ν. 3463/2006, και επομένως είναι παραδεκτή. Ι. Επειδή, στο άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α 87) ορίζονται κατά τρόπο περιοριστικό, οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών που αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α., ενώ στην παρ. 3 του ιδίου άρθρου ορίζεται ρητά ότι ο Ελεγκτής Νομιμότητας ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία σαράντα (40) ημερών από την περιέλευσή της στην Υπηρεσία Αυτοτελούς Εποπτείας και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη. Στην περίπτωση δε, που διαπιστωθεί ότι η απόφαση αυτή είναι παράνομη, τότε ακυρώνεται. Ακολούθως, σύμφωνα με το άρθρο 226 του ιδίου ως άνω νόμου, ο Ελεγκτής νομιμότητας μπορεί και αυτεπαγγέλτως να προβαίνει σε έλεγχο νομιμότητας και να ακυρώνει οποιαδήποτε απόφαση των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων και των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των επιχειρήσεών τους, εκτός από τις αποφάσεις των ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν πλειοψηφία, καθώς και των συνδέσμων μέσα σε προθεσμία δύο μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί.

3 Περαιτέρω, στο άρθρο 227 του ιδίου νόμου υπό τον τίτλο «Ειδική διοικητική προσφυγή Αιτήσεις θεραπείας» ορίζονται ρητά τα εξής: «1.α. Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των συνδέσμων για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή την ανάρτησή της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής. β. Προσφυγή επιτρέπεται και κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας των οργάνων της προηγούμενης παραγράφου. Στην περίπτωση αυτή η προσφυγή ασκείται εντός δεκαημέρου από την άπρακτη παρέλευση της ειδικής προθεσμίας που, τυχόν, τάσσει ο νόμος για την έκδοση της οικείας πράξης, διαφορετικά μετά την παρέλευση τριμήνου από την υποβολή της σχετικής αίτησης του ενδιαφερομένου. 2. Ο Ελεγκτής νομιμότητας αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο (2) μηνών από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρώς απορριφθεί. 3. Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων. 4.». Τέλος, στο άρθρο 238 παρ. 1 και 4 του νόμου αυτού, υπό τον τίτλο «Έλεγχος νομιμότητας πράξεων Ο.Τ.Α., αστική και πειθαρχική ευθύνη αιρετών μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.», ορίζεται ρητά ότι: «1. Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων κατά τα άρθρα 225, 226 και 227 του παρόντος ασκείται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τις Ειδικές Επιτροπές του άρθρου 152 του Κ.Δ.Κ., οι οποίες βρίσκονται στις έδρες των περιφερειών που ανήκουν στην ανωτέρω Αποκεντρωμένη Διοίκηση». 4. Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. δεν εφαρμόζεται η παράγραφος 3 του άρθρου 227 του παρόντος», ενώ σύμφωνα με την υπ αριθμ. 60 και αριθμ. πρωτ. 74895/30-12-2010 ερμηνευτική εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, υπό τον τίτλο Έλεγχος νομιμότητας πράξεων Ο.Τ.Α., Αστική και Πειθαρχική ευθύνη αιρετών μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. (άρθρο 238 του Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης») και στο κεφάλαιο Α παρ. 6 περ. α αυτής, που αφορά στη συνέχιση της λειτουργίας της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 ΚΔΚ, ορίζονται τα εξής: «Οι διατάξεις των άρθρων 151 και 152 του ΚΔΚ, κατά το μεταβατικό αυτό χρονικό

4 διάστημα, εξακολουθούν να ισχύουν σε ό,τι αφορά τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης». ΙΙ. Επειδή, στο άρθρο 149 παρ. 1 του Ν. 3463/2006 (ισχύων Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας, εφεξής ΔΚΚ) ορίζονται κατά τρόπο περιοριστικό οι αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, της δημαρχιακής επιτροπής και των οργάνων διοίκησης των ιδρυμάτων, των δημοτικών και κοινοτικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και των συνδέσμων, οι οποίες υποβάλλονται υποχρεωτικά σε έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας. Ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας προβαίνει στον έλεγχο της νομιμότητά τους εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την περιέλευσή τους και εκδίδει σχετική πράξη, ενώ στην περίπτωση που διαπιστώσει ότι η απόφαση αυτή είναι παράνομη, την ακυρώνει (παρ. 1 εδ. 2). Εξάλλου, σύμφωνα με την παρ. 2 του ιδίου άρθρου, ο Γενικός Γραμματέας μπορεί να προβαίνει και αυτεπαγγέλτως σε έλεγχο νομιμότητας και να ακυρώνει οποιαδήποτε απόφαση των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των Δήμων, των Κοινοτήτων, των τοπικών διαμερισμάτων, των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου και των Συνδέσμων, μέσα σε προθεσμία ενός μηνός αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή κοινοποιηθεί. Όπως προβλέπεται στις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 150 του ιδίου ως άνω νόμου, οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσφύγει στον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας και να προσβάλλει τις αποφάσεις των ως άνω συλλογικών και μονομελών οργάνων, για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δέκα ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή από την κοινοποίησή της, ή αφότου έλαβε γνώση αυτής (εδ. α ). Η προσφυγή μπορεί να στρέφεται και κατά παραλείψεως οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας των ανωτέρω οργάνων (εδ. β ). Κατά την παρ. 2 του ιδίου άρθρου, ο Γενικός Γραμματέας αποφαίνεται επί της προσφυγής εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενός μηνός από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί απόφαση, θεωρείται ότι η προσφυγή έχει απορριφθεί. Περαιτέρω, σύμφωνα με τις διατάξεις του επόμενου άρθρου 151 του ιδίου νόμου: «Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 149 και 150, ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του επόμενου άρθρου, εντός προθεσμίας ενός (1) μηνός από την έκδοση της απόφασης ή την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής».

5 Τέλος, στο άρθρο 152 παρ. 2 του νόμου αυτού, ορίζεται ρητά ότι: «Η Ειδική Επιτροπή ασκεί έλεγχο νομιμότητας, και εκδίδει απόφαση επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της». Περαιτέρω η αποκλειστική προθεσμία των τριάντα (30) ημερών που τάσσεται από το άρθρο 152 του ΔΚΚ για να εξετασθεί η προσφυγή είναι μεν αποκλειστική, αρχίζει, όμως, σε περίπτωση που αυτή κατατεθεί απευθείας στην ίδια την Επιτροπή, από την λήψη της πράξεως και των στοιχείων που προβλέπονται από τον νόμο για την έκδοσή της και είναι κρίσιμα για την διάγνωση της υποθέσεως (ΣτΕ 734/2011, 2115/2009 7μ,. 2242/2008 7μ.). Επειδή τα στοιχεία του φακέλου περιήλθαν στην παρούσα Ειδική Επιτροπή στις 1-10-2013 (ΑΠ: 86/1-10-2013) με το υπ αριθμ. πρωτ. 49948/6517/26-9-2013 έγγραφο του Τμήματος Προσωπικού της Δ/νσης Εσωτερικών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, η Επιτροπή επιλαμβάνεται αρμοδίως της υπόθεσης εντός της ως άνω αποκλειστικής 30ηνθήμερης προθεσμίας. Επειδή, με τις προαναφερόμενες διατάξεις του ισχύοντος ΔΚΚ (Ν. 3463/2006) θεσπίζεται ειδική διοικητική διαδικασία για τον εκ μέρους του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας αρχικώς, και της ως άνω Ειδικής Διοικητικής Επιτροπής στη συνέχεια, έλεγχο των αποφάσεων των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, της δημαρχιακής επιτροπής, των Συνδέσμων κ.λ.π., από άποψη νομιμότητας και μόνον, κατόπιν ασκήσεως των αντιστοίχων προσφυγών των άρθρων 150 και 151 του ως άνω ΔΚΚ από τον ενδιαφερόμενο (διοικούμενο). Εξάλλου, ο ασκούμενος από την Ειδική Διοικητική Επιτροπή έλεγχος νομιμότητας, στα πλαίσια της προβλεπόμενης στο άρθρο 151 ειδικής διοικητικής προσφυγής, προϋποθέτει την παραδεκτή άσκηση εκ μέρους του προσφεύγοντος (εμπρόθεσμο, έννομο συμφέρον, εκτελεστότητα της πράξης), αλλά προϋποθέτει και την επίκληση εκ μέρους του προσφεύγοντος: α) των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας που θεωρεί ότι παραβιάσθηκαν, εν σχέσει με την έκδοση συγκεκριμένης εκτελεστής διοικητικής πράξης, δεδομένου ότι η απόφαση της εν λόγω Επιτροπής, σε περίπτωση αμφισβήτησής της, δημιουργεί διοικητική διαφορά ελεγχόμενη από τα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια και, β) των ενεργειών στις οποίες προέβη η Διοίκηση, και οι οποίες με βάση τις εν λόγω διατάξεις στοιχειοθετούν την επικαλούμενη από τον προσφεύγοντα παρανομία. Σύµφωνα µε τη νοµολογία του ΣτΕ (ΣτΕ 1002/2007), το έννοµο συμφέρον πρέπει να είναι άµεσο, προσωπικό και ενεστώς, να υπάρχει δε στο πρόσωπο του προσφεύγοντα κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης, κατά την άσκηση του ένδικου µέσου και κατά τη συζήτηση της υπόθεσης. Για την ύπαρξη του εννόµου συμφέροντος, κατά

6 τα ανωτέρω, δεν αρκεί το γενικό ενδιαφέρον κάθε πολίτη, αλλά απαιτείται ιδιαίτερο και άµεσο έννομο συμφέρον η ύπαρξη του οποίου κρίνεται, όταν η πράξη ή η απόφαση δεν απευθύνεται ευθέως προς τον προσφεύγοντα, µόνο εφόσον δημιουργεί γι' αυτόν συγκεκριμένες έννοµες συνέπειες από το σύνδεσµο που υπάρχει µεταξύ των εννόµων αποτελεσμάτων, τα οποία επέρχονται από την προσβαλλόμενη διοικητική πράξη και το περιεχόμενο µιας συγκεκριμένης νοµικής κατάστασης ή ιδιότητας στην οποία βρίσκεται ή την οποία έχει και επικαλείται ο αιτώνπροσφεύγων (ΣτΕ 2712/2007, Ολ.ΣτΕ 971/1998, Ολ. ΣτΕ2856/1985, Ολ.ΣτΕ 2855/1985). Κατά τα ανωτέρω αναφερόμενα και προκειμένου το έννοµο συμφέρον να είναι προσωπικό, µεταξύ της προσβαλλόμενης πράξης και του προσφεύγοντος πρέπει να υπάρχει ειδική σχέση, η οποία θίγεται κατά τρόπο βλαπτικό είτε από την προσβαλλόμενη πράξη είτε από την παράλειψη από οφειλόμενη νόµιµη ενέργεια, δηλαδή τούτο να συνδέεται άµεσα µε τη βλάβη που υφίσταται ο αιτών (ΣτΕ 2998/1998, 2305/1995). Περαιτέρω, το έννοµο συμφέρον πρέπει να είναι άµεσο, δηλαδή τη βλάβη από την προσβαλλόμενη πράξη να υφίσταται προσωπικώς ο ίδιος ο αιτών - προσφεύγων και όχι άλλο πρόσωπο µε το οποίο ο αιτών συνδέεται ή συνδεόταν µε ορισμένη σχέση (ΣτΕ 605/2008). Τέλος, πρέπει να είναι ενεστώς, δηλαδή η βλάβη να υφίσταται τόσο κατά το χρόνο της έκδοσης της πράξης ή της συντέλεσης της παράλειψης, όσο και κατά το χρόνο συζήτησης της αίτησης ακύρωσης (ΣτΕ 4045/1996). Συμφέρον µέλλον ή ενδεχόμενο (ΣτΕ 2449/1980) και αόριστο ή απλώς προσδοκώμενο ή παρελθόν καθιστά την προσφυγή απαράδεκτη. Επειδή, όπως έχει κριθεί νομολογιακά, τρίτοι, δηλαδή μη μετασχόντες στην διαγωνιστική διαδικασία αναθέσεως δημοσίου έργου, έχουν μεν κατ αρχήν έννομο συμφέρον να προσβάλλουν πράξη ενταγμένη στη διαδικασία αυτή (όπως η προσβαλλόμενη), μπορούν, όμως, να προβάλλουν μόνο βλάβη του περιβάλλοντος, που ενδεχομένως προκαλείται από αυτήν, όχι δε και άλλες πλημμέλειες της διαγωνιστικής διαδικασίας (βλ. Σ.τ.Ε. 665/2009, 1085/2008, 1190/2000, 2589/1991). Επειδή ο προσφεύγων, ο οποίος, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου φέρεται ως ιδιοκτήτης ακινήτου κειμένων εγγύς του ΒΙΟ.ΚΑ. και της παραλίας της Απολλωνίας, μετά προφανούς εννόμου συμφέροντος, ασκεί την υπό κρίσιν αίτηση, διά της οποίας επιδιώκει την προστασία του περιβάλλοντος από την περιβαλλοντική μόλυνση που προκαλεί ο ΒΙΟ.ΚΑ. Απόλλωνα και την εφαρμογή αποφάσεως της διοικήσεως περί παύσης λειτουργίας του επειδή ευρίσκεται κατασκευασμένος εντός αιγιαλού και ρυπαίνει το περιβάλλον

7 προκαλώντας έτσι δραστική επέμβαση εις το φυσικό περιβάλλον, συνισταμένη εις την αλλοίωση και καταστροφή αυτού, διά της αλλαγής της φυσικής μορφής του τμήματος της παραλίας του Απόλλωνα, η οποία (παραλία) συνιστά μαζί με την ακτή ευπαθές οικοσύστημα του φυσικού περιβάλλοντος, (ακόμα και αν τα ακίνητό του δεν εμπίπτει εις το Τμήμα εκείνο της παραλίας της ως άνω Κοινότητος, εις το οποίον είναι χτισμένος ο ΒΙΟ.ΚΑ.) (ΣτΕ1778/1999), λαμβανομένου μάλιστα υπ' όψιν ότι ο καθ' ου η υπό κρίσιν προσφυγή Δήμος εξέφρασε ήδη με τις απόψεις την πρόθεσή του να συνεχίσει να λειτουργεί τον ΒΙΟ.ΚΑ. μη συμμορφούμενος με την οικ. 88536/7299 απόφαση του Αντιπεριφερειάρχη Νοτίου Αιγίου που επιτάσσει την μεταφορά του ΒΙΟ.ΚΑ. Απόλλωνα σε άλλη θέση και την σύννομη μεταφορά των λυμάτων σε άλλη τοποθεσία. Επειδή, όπως νομολογιακά έχει κριθεί οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοικήσεως υποχρεούνται να σέβονται το περιβάλλον οσάκις αποφασίζουν να προβούν σε εκτέλεση δημοτικών ή κοινοτικών έργων από εκείνα, τα οποία υπάγονται εις την αρμοδιότητα αυτών. (βλ. ΣτΕ : 363/1990, βλ. επίσης ΣτΕ : 1069/1984 κ.α.). Επειδή, περαιτέρω, όπως νομολογιακά έχει κριθεί οι ακτές αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα του φυσικού περιβάλλοντος, το οποίο προστατεύεται από την διάταξη του άρθρου 24 του Συντάγματος (βλ. ΣτΕ: 2161/1994 κ.α.). Επειδή, εξ άλλου εν όψει των διατάξεων του Α.Ν. 2344/1940, ΦΕΚ Α 154, η ζώνη αιγιαλού όσον και η ζώνη παραλίας προορίζονται η μεν πρώτη, ως εκ της φύσεώς της, η δε δευτέρα εκ του νόμου (βλ. ΣτΕ : 1069/1984, 3644/19876, 1608/1972) να χρησιμεύουν ως άμεσος και αναγκαίος χώρος προσπελάσεως προς την θάλασσαν, η οποία αποτελεί κοινό αγαθόν, η απόλαυση του οποίου πρέπει να γίνεται από όλους κατά τρόπο άνετο και ανενόχλητο (βλ. ΣτΕ : 1069/1984). Στην υπό κρίση περίπτωση ο προσφεύγων επικαλείται ότι το έργο για το οποίο διενεργήθηκε ο υπό κρίση διαγωνισμός είναι παράνομο. Συγκεκριμένα, δεν έχει άδεια, βρίσκεται εντός αιγιαλού, στον οποίο έχει γίνει επιχωμάτωση και δεν έχει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ενώ η λειτουργία του μολύνει το περιβάλλον. Αυτά προκύπτουν αβίαστα από: 1) την οικ. 88536/7299 απόφαση του Αντιπεριφερειάρχη Νοτίου Αιγίου που επέβαλε πρόστιμο στο Δήμο, 2) το αριθ πρωτ. 31212/7690/21-6- 2013 έγγραφο της Δ/νσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Ν. Αιγαίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου που αναφέρει ότι δεν μπορεί να προβληθεί στην περίπτωση ως δικαιολόγηση, τυχόν σκεπτικό ότι η περιβαλλοντική υποβάθμιση της περιοχής θα ενταθεί αν διακοπεί

8 η λειτουργία και απομακρυνθεί η υφιστάμενη μονάδα, 3) το αριθ. πρωτ. 77735/4335/5-8-2013 έγγραφο της Δ/νσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που αναφέρει ότι ο ΒΙΟ.ΚΑ. εξακολουθεί να λειτουργεί κατά παράβαση της αριθμ. 88536/7299 απόφασης του Αντιπεριφερειάρχη Νοτίου Αιγίου και ο αγωγός εξόδου συνεχίζει να εκβάλλει τα λύματα επιφανειακά στη θάλασσα και ακριβώς μπροστά στην παρακείμενη βραχώδη ακτή παρανόμως, κατά παράβαση των όρων της 8439/83 Νομαρχιακής Απόφασης, 4) το αρ. πρωτ 4970/31-7-2013 έγγραφο της Δ/νσης Δημόσιας Υγείας και Κοιν. Μέριμνας Κυκλάδων της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου που διαπιστώνει ότι η λειτουργία του ΒΙΟ.ΚΑ. Απόλλωνα συνεχίζει να δημιουργεί περιστατικά ρύπανσης στην θαλάσσια περιοχή του Απόλλωνα, 5) το ΔΥ/31-7-2013 Υπηρεσιακό Σημείωμα της Διεύθυνσης Τεχνικού Ελέγχου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου που αναφέρει ότι πρέπει να διακοπεί η λειτουργία του ΒΙΟ.ΚΑ., ο οποίος δεν έχει άδεια και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Τέλος, ο Δήμος με το υπόμνημά του ουσιαστικά ομολογεί ότι ρυπαίνει το περιβάλλον λόγω της μη ύπαρξης λιποσυλλέκτη και επειδή δεν έχει στεγανές δεξαμενές με αποτέλεσμα να υπάρχει διαρροή ανεπεξέργαστων λυμάτων στην θάλασσα. Το δε, 30219/6344/10-7-2012 έγγραφο της Δ/νσης Περιβάλλοντος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου επιβεβαιώνει ότι δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος προς εναρμόνιση ενεργειών του Δήμου με την αριθμ. 998/2010 έκθεση επιθεώρησης ελέγχου Σ.Ε.Ε.Δ. Διοίκησης αναφέροντας ότι εφόσον δεν μπορεί η μονάδα να βρίσκεται στην τοποθεσία που είναι θα έπρεπε ήδη ο Δήμος να είχε επιλέξει άλλη τοποθεσία εξετάζοντας παράλληλα την μεταφορά ακαθάρτων λυμάτων σε άλλη νόμιμα λειτουργούσα εγκατάσταση. Ο Δήμος το μόνο που αναφέρει είναι, ότι κάνει ενέργειες να μεταφέρει τον ΒΙΟ.ΚΑ. αρνούμενος όμως να συμμορφωθεί στην απομάκρυνση των λυμάτων και στην μη εναπόθεσή τους στην θάλασσα. Για τον σκοπό αυτό παρανόμως προβαίνει στην διενέργεια διαγωνισμού συντήρησης προκειμένου να συνεχίσει την λειτουργία του ο εν λόγω ΒΙΟ.ΚΑ. μολύνοντας βάναυσα το περιβάλλον, όπως προκύπτει και από φωτογραφικό υλικό που προσκομίζει ο προσφεύγων. Μάλιστα προέβη για πρώτη φορά τώρα σε αγορά μετρητών (και μάλιστα όχι όλων όσων απαιτούνται και προκύπτει από τα τιμολόγια αγοράς ότι τοποθέτησε στους λοιπούς ΒΙΟ.ΚΑ. του νησιού) για να κάνει μετρήσεις, γεγονός που αποδεικνύει ότι δεν γινόταν στο παρελθόν, ενώ το ΔΥ/31-7-2013 υπηρεσιακό σημείωμα αναφέρει ότι για τυχόν ορθή (πέραν των νομικών ελλείψεων) λειτουργία του θα πρέπει να αντικατασταθεί ολόκληρος ο μηχανολογικός του εξοπλισμός. Επίσης, ουδέν αναφέρει όσον αφορά την ύπαρξη εγκαταστάσεων του ΒΙΟ.ΚΑ. παρανόμως εντός του αιγιαλού και

9 της παραλίας του Απόλλωνα που αποτελεί διαρκή και δραστική παράνομη επέμβαση εις το φυσικό περιβάλλον. Επειδή παρέλκει η εξέταση των λοιπών λόγων προσφυγής. Επειδή, ενόψει του ενιαίου του διαγωνισμού, ο οποίος εγκρίνεται με την 116/2013 απόφαση και αφορά την συντήρηση τριών ΒΙΟ.ΚΑ. της Νάξου, συμπεριλαμβανομένου αυτού του Απόλλωνα, και εν όψει του γεγονότος ότι προβλέπεται ενιαίος προϋπολογισμός χωρίς να δύναται να γίνει διαχωρισμός των επιμέρους εργασιών συντηρήσεως, θα πρέπει να ακυρωθεί στο σύνολό της η 116/2013 απόφαση. Ενόψει των προεκτεθέντων, παρά το νόμο ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου απέρριψε σιωπηρά την προσφυγή και δεν προέβη στην ακύρωση της υπ αριθμ. 116/2013 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων όσον αφορά την έγκριση του διαγωνισμού για την συντήρηση του ΒΙΟ.ΚΑ. Απόλλωνα κατά παραδοχή των βάσιμων λόγων ακύρωσης που προέβαλε με την ειδική διοικητική προσφυγή του ο προσφεύγων. Το μέλος της Επιτροπής και εκπρόσωπος της ΠΕΔ σε αυτήν κ. Νίκος Αλμπανόπουλος, Αντιδήμαρχος Σύρου, ψήφισε να μην γίνει αποδεκτή η προσφυγή του κ. Ν. Λεβογάννη, για τους ακόλουθους λόγους: «Πρώτον, γιατί η διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση συντήρησης του βιολογικού καθαρισμού, κατά της οποίας κατατίθεται η προσφυγή που εξετάζουμε, προέκυψε από τη σχετική απόφαση 394/2012 του Δημοτικού Συμβουλίου Νάξου, η οποία έχει κριθεί νόμιμη, χωρίς ο ενδιαφερόμενος πολίτης να καταθέσει τότε (το Δεκέμβριο 2012) κάποια προσφυγή εναντίον της. Η παρούσα απόφαση (για την οποία κατατέθηκε προσφυγή) είναι απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου (η 116/2013), έρχεται σε εκτέλεση της πρώτης απόφασης (του ΔΣ) και αφορά μόνο την επιλογή αναδόχου. Μου διαμορφώνεται μάλιστα η πεποίθηση ότι ο ίδιος ο κ. Λεβογιάννης αναγνωρίζει το γεγονός ότι στην πράξη έπρεπε να στραφεί κατά της αρχικής απόφασης, αφού επιχειρηματολογεί εκτενώς (σελ. 1 και 2 του με ημερ. 16.10.2012 υπομνήματός του) υπέρ του εμπρόθεσμου της προσφυγής του, αναφέροντας ότι δεν είχε ενημερωθεί για την αρχική απόφαση (394/2012) του Δημοτικού Συμβουλίου για έξι μήνες από τη λήψη της, προσθέτοντας ανάμεσα σε άλλους λόγους ότι «ελήφθη τις ημέρες των Χριστουγέννων, όταν δηλ. οι περισσότεροι Έλληνες πολίτες, συμπεριλαμβανομένου και εμού του ίδιου, πραγματοποιούν τις λιγοστές διακοπές που δικαιούνται» ή ότι «είναι πρακτικά αδύνατο να εγκαταλείψω τις καθημερινές και επαγγελματικές μου υποχρεώσεις για να παρακολουθώ τις μη νόμιμες αποφάσεις του Δήμου Νάξου».

10 Δεύτερον, γιατί όπως αναφέρει ο κ. Πρόεδρος της Επιτροπής, «έχει κριθεί νομολογιακά, τρίτοι, δηλαδή μη μετασχόντες στην διαγωνιστική διαδικασία αναθέσεως δημοσίου έργου, έχουν μεν κατ αρχήν έννομο συμφέρον να προσβάλλουν πράξη ενταγμένη στη διαδικασία αυτή (όπως η προσβαλλόμενη), μπορούν, όμως, να προβάλλουν μόνο βλάβη του περιβάλλοντος, που ενδεχομένως προκαλείται από αυτήν, όχι δε και άλλες πλημμέλειες της διαγωνιστικής διαδικασίας». Συνεπώς το νόμιμο συμφέρον του δημότη θεμελιώνεται αποκλειστικά στη βλάβη που περιβάλλοντος από τη λειτουργία του βιολογικού, ως κάτοικος της περιοχής. Ας το εξετάσουμε. Το σκεπτικό ότι ο βιολογικός καθαρισμός ρυπαίνει και βλάπτει το περιβάλλον (στο οποίο πρέπει λοιπόν να επικεντρωθούμε), αποτελεί μια χρόνια διαστρέβλωση της πραγματικότητας και των αρχών της επιστήμης: οι πολίτες ιδιαίτερα τη δεκαετία του '80 αλλά όπως φαίνεται ακόμα και σήμερα, θεωρούν συχνά ότι ένας βιολογικός καθαρισμός ρυπαίνει απλά επειδή υφίσταται και λειτουργεί. Στην πραγματικότητα, ο βιολογικός καθαρισμός επεξεργάζεται τα λύματα τα οποία καταλήγουν σε αυτόν μέσω (συνήθως) ενός δικτύου, αποδίδοντας στο περιβάλλον ίσο όγκο επεξεργασμένων λυμάτων, τόσο καθαρότερων, όσο καλύτερη και πληρέστερη είναι η συντήρηση και λειτουργία του, η διαστασιολόγησή του και άλλοι παράγοντες. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως εξηγήθηκε στη διάρκεια της διαλογικής συζήτησης για την εξέταση του θέματος, ο πολίτης θα είχε έννομο συμφέρον να προσφύγει κατά απόφασης του Δήμου αν ο δεύτερος δεν φρόντιζε τη συντήρησή του και την καλύτερη λειτουργία του, το αντίθετο δηλ. από αυτό για το οποίο προσφεύγει. Όπως εξηγήθηκε εκτενώς στη διάρκεια της συζήτησης του θέματος, το δίκτυο αποχέτευσης του οικισμού υφίσταται, δεν είναι αναστρέψιμο ή ακυρώσιμο (δηλ. το δίκτυο καταλήγει οπωσδήποτε στον υπάρχοντα βιολογικό καθαρισμό, με συνδυασμό βαρύτητας και αντλιοστασίων), δέχεται σήμερα διαρκώς τα λύματα από τις οικίες και επιχειρήσεις του οικισμού και θα εξακολουθήσει να τα δέχεται και αύριο (αφού δεν γίνεται διαφορετικά), ανεξαρτήτως του αν η προσφυγή γίνει αποδεκτή ή όχι. Με δυο λόγια, τυχόν απόφαση για ακύρωση της συντήρησης καθημερινής λειτουργίας του βιολογικού, δεν θα ακυρώσει την εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού ή το υπάρχον δίκτυο που οδηγεί σε αυτόν ή από αυτόν προς τον τελικό αποδέκτη, ούτε θα άρει το γεγονός ότι ο βιολογικός καθαρισμός λειτουργεί χωρίς άδεια, αντίθετα θα οδηγήσει σε χειροτέρευση της λειτουργίας του και υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Παρόμοια απόφαση, εφόσον ληφθεί, ακυρώνοντας τη συντήρηση μιας μονάδας (που είναι σε λειτουργία και για την ώρα δεν δύναται να πάψει να λειτουργεί), όχι μόνο θα υποβαθμίσει το περιβάλλον και θα οδηγήσει σε απαξίωση του εξοπλισμού της και

11 μάλιστα για τη λειτουργία ενός βιολογικού καθαρισμού που δεν χωροθέτησε ή κατασκεύασε ο Δήμος Νάξου, αλλά η κρατική τότε Νομαρχία Κυκλάδων, δηλ. το ελληνικό δημόσιο και τη συντήρηση του οποίου θα εγκαταλειφθεί με τυχόν απόφαση της Επιτροπής μας. Στο σημείο αυτό να υπενθυμίσω τα όσα εκτέθηκαν στη συζήτηση για πιθανή εναλλακτική λύση, δηλ. μεταφορά των λυμάτων με βυτιοφόρα, η οποία προκύπτει κυρίως από την Απόφαση του Αντιπεριφερειάρχη Νότιου Αιγαίου (με ημερ. 3.10.2013) όπου ο Δήμος καλείται να φροντίσει τη «(...) μεταφορά του ΒΙΟΚΑ Απόλλωνα σε άλλη, κατάλληλα εγκεκριμένη θέση είτε τη λήψη όλων των αδειών για την υφιστάμενη θέση και μέχρι τότε τη σύννομη μεταφορά των λυμάτων ή άλλη σύννομη αντιμετώπιση του προβλήματος, διότι(...)». Να επαναλάβω λοιπόν ότι η μεταφορά των λυμάτων με βυτιοφόρα είναι λύση απολύτως ανεδαφική τεχνικά, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, ενώ επιπλέον έχει σαφώς μεγαλύτερο κόστος από ό,τι η συντήρηση και προσωρινή λειτουργία της υπάρχουσας μονάδας. Πέρα από τους λόγους που αναφέρθηκαν στη συζήτηση, εφιστώ στα λοιπά μέλη της Επιτροπής και το υπηρεσιακό σημείωμα του Διευθυντή Ποιοτικού Ελέγχου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, Μηχανικού με μακρά εμπειρία σε θέματα επεξεργασίας λυμάτων, κ. Γιώργου Αλεξίου (31.7.2013) ο οποίος πέρα των άλλων επισημάνσεών του θεωρεί απαραίτητη, αν πρόκειται να εφαρμοστεί η λύση μεταφοράς λυμάτων με βυτιοφόρα, την κατασκευή στον ίδιο με το βιολογικό καθαρισμό χώρο δεξαμενής μεγάλου όγκου. Συνολικά, οι έχοντες εμπειρία σε θέματα βιολογικών καθαρισμών και περιβάλλοντος, θα κατανοήσουν ότι πρόκειται για μια λύση που μόνο συμπληρωματικά θα μπορούσε να αξιοποιηθεί, ορισμένες μόνο μέρες το χρόνο (ενδεχομένως όταν το υδραυλικό ή οργανικό φορτίο ξεπερνά τη δυναμικότητα του βιολογικού, αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, που δεν μπορώ να γνωρίζω), χωρίς να είναι δυνατή στο μεταξύ η διακοπή λειτουργίας του βιολογικού καθαρισμού ή η παύση της συντήρησής του. Συνεπώς, καθώς η διαδικασία έγκρισης της προκαταρκτικής μελέτης για την επιλογή χώρου για νέα μονάδα επεξεργασίας λυμάτων και την αδειοδότηση αυτής έχει διακοπεί κατόπιν προσφυγής του ιδίου δημότη (βλ. παραπάνω αναφερόμενο υπηρεσιακό σημείωμα), απομένει μόνο η τρίτη επιλογή, δηλ. η «άλλη σύννομη αντιμετώπιση του προβλήματος», που για τους γνώστες του αντικειμένου δεν είναι παρά η καλύτερη δυνατή συντήρηση της υπάρχουσας μονάδας αλλά πιθανότατα και άλλες πρόσθετες εργασίες βελτίωσής της (πχ. επιμήκυνση υποθαλάσσιου αγωγού διάθεσης), ώστε να λειτουργήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ως την κατασκευή νέου βιολογικού καθαρισμού (που με βάση την εμπειρία μου, δεν τοποθετώ σε χρόνο συντομότερο των 4-5 ετών). Χρόνο κατά τον οποίο, υπενθυμίζω, το δίκτυο αποχέτευσης θα λειτουργεί ανεξάρτητα των επιθυμιών μας.

12 Τρίτον, θεωρώ μη εύλογη και ισχυρή την άποψη που κατατέθηκε στη διάρκεια της συζήτησης του θέματος, ότι δηλ. δεν μπορεί να γίνει δαπάνη για μονάδα (όπως ο εν λόγω βιολογικός καθαρισμός) που λειτουργεί χωρίς άδεια, για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί χιλιάδες μονάδες κάθε μορφής (χώροι εναπόθεσης απορριμμάτων, βιολογικοί καθαρισμοί, αθλητικές και άλλες εγκαταστάσεις και πολλές ακόμα μονάδες ποικίλης φύσης) είναι γνωστό ότι λειτουργούν στη χώρα μας είτε χωρίς άδεια (καθώς κατασκευάστηκαν με τη λογική και τις μεθόδους μιας άλλης εποχής, που ευτυχώς έχει παρέλθει) είτε με άδεια που έχει λήξει χωρίς να ανανεωθεί. Αυτό δεν συνεπάγεται ότι οι Δήμοι, οι Περιφέρειες και σε πολλές περιπτώσεις το ίδιο το ελληνικό δημόσιο δεν έχουν υποχρέωση να τις συντηρούν, τουναντίον, οφείλουν να το κάνουν για την προστασία των χρηστών, του περιβάλλοντος κλπ. και την ίδια στιγμή βέβαια να εργάζονται είτε για διακοπή λειτουργίας τους και αντικατάστασή τους με άλλες καλύτερες, είτε για τη βελτίωση και νομιμοποίησή τους ως έχουν. Γνωρίζοντας αυτό, το ελληνικό δημόσιο προβαίνει σε διαρκείς νομοθετικές παρεμβάσεις για τη νομιμοποίηση εγκαταστάσεων, κάτι που με τον πρόσφατο νόμο 4178/2013, άρθρο 16 μπορεί ενδεχομένως (είναι κάτι που ο Δήμος Νάξου θα εξακριβώσει) να εφαρμοστεί και στην περίπτωση του βιολογικού καθαρισμού του Απόλλωνα. Συγκεκριμένα ο νόμος αναφέρει ότι εγκαταστάσεις δημοσίου συμφέροντος δύνανται να τακτοποιηθούν κατά παρέκκλιση όλων των διατάξεων, ακόμα και εκείνων που αφορούν αιγιαλούς, αρχαιολογικούς χώρους κλπ. Τέταρτον, γιατί δεν είναι δυνατό στην πράξη να ακυρωθεί η κρινόμενη απόφαση εν μέρει, καθώς κατά τη σύνταξή της μελέτης της δεν έχει γίνει διαφοροποίηση του οικονομικού αντικειμένου ανά βιολογικό (κάτι που εικάζω ότι έγινε για την επίτευξη βέλτιστης τιμής) ενώ και ο ανάδοχος θα υποστεί βλάβη, αφού προφανώς όταν έδωσε την προσφορά του έλαβε υπόψη τη δυνατότητά του να ομαδοποιήσει τις δαπάνες του, καθώς θα συντηρούσε τρεις μονάδες. Επιπλέον, επειδή κατά τη διάρκεια της συζήτησης ελέχθη ότι ο Δήμος επέλεξε τον ενιαίο διαγωνισμό για να «προλάβει» τη μερική ακύρωσή του, να υπενθυμίσω την υποχρέωσή του να μην κάνει κατάτμηση ομοειδών εργασιών, καθώς σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος να μη θεωρηθεί νόμιμη η δαπάνη από το Ελεγκτικό Συνέδριο» ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η Ειδική Επιτροπή αποφαίνεται κατά πλειοψηφία υπέρ της αποδοχής της υπό κρίση προσφυγής για την ακύρωση της υπ αριθμ. 116/2013 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νάξου και

13 Μικρών Κυκλάδων, λόγω της ακύρωσης της προσβαλλόμενης σιωπηρής απόρριψης του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου. Ερμούπολη, 16/10/2013 Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΑΓΑΡΟΥΛΙΑΣ ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΖΕΡΒΑΚΗ