Θέμα: «Ακλήρωτο θέμα 2008» Συντάκτης: ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑΒΛΑΔΩΡΑΚΗ-ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΝΤΑΣ Πολιτικοί Επιστήμονες 1
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 2008 ΘΕΜΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΛΗΡΩΘΗΚΕ ΕΚΦΩΝΗΣΗ Η ιδιότητα του πολίτη. Α) Πως ορίζεται η έννοια του πολίτη σε Εθνικό και Κοινοτικό Δίκαιο. Ποιες οι τυχόν μεταξύ τους διαφορές. Β) Ποια δικαιώματα και υποχρεώσεις απορρέουν από την ιδιότητα του πολίτη τόσο σε Εθνικό όσο και σε Κοινοτικό επίπεδο. Γ) Μορφές της ιδιότητας του πολίτη σε σχέση με τα πολιτικά συστήματα της Αντιπροσώπευσης και της Δημοκρατίας. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Εισαγωγή: Ορισμός της έννοιας του Κράτους Δικαίου σε εθνικό και κοινωνικό επίπεδο και τυχόν διαφορές τους, π.χ. Η διάκριση των εξουσιών. Αναδρομή της μετάβασης από το απολυταρχικό κράτος στο φιλελεύθερο κράτος και σύγχρονο κοινωνικό κράτος Δικαίου (βλ. «Εγχειρίδιο Οργάνωσης και Λειτουργίας του Κράτους», Ευαγγελία Ταβλαδωράκη, σελ. 3 7). Κυρίως θέμα: Σύντομες αναφορές στην πολιτική θεωρία, Λοκ Ρουσσώ, J.S.Mill σχετικές με τη νοηματοδότηση της έννοιας του Πολίτη με υποχρεώσεις και δικαιώματα (βλ. «Εγχειρίδιο Οργάνωσης και Λειτουργίας του Κράτους», Ευαγγελία Ταβλαδωράκη, σελ. 41 55) Α) Η έννοια του Πολίτη σύμφωνα με την ελληνική έννομη τάξη. 2
Η έννοια του Έθνους και η ιδιότητα του πολίτη. Ιθαγένεια (Έννοια και περιεχόμενο). Η έννοια του Πολίτη στο κοινοτικό επίπεδο. Ορισμός της Ευρωπαϊκής Ιθαγένειας με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Ο χάρτης των θεμελειωδών δικαιωμάτων και η κατωχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων: Αξιοπρέπεια. Ελευθερίες. Ισότητα. Αλληλεγγύη. Δικαιώματα των πολιτών. Δικαιοσύνη. Στο κείμενο του χάρτη αποτυπώνονται οι κοινές συνταγματικές παραδώσεις των κρατών μελών. Ο ρόλος του ΔΕΚ στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων (Νομολογία). Β) Δικαιώματα και υποχρεώσεις του πολίτη στο εθνικό επίπεδο σύμφωνα με το Σύνταγμα: Αναφορά στη Φιλελεύθερη Αρχή Ατομικά Δικαιώματα. Αναφορά στη Δημοκρατική Αρχή πολιτικά δικαιώματα (βλ. «Εγχειρίδιο Οργάνωσης και Λειτουργίας του Κράτους», Ευαγγελία Ταβλαδωράκη, σελ. 41 55) Αναφορά στην Κοινωνική Αρχή Κοινωνικά δικαιώματα. Υποχρεώσεις των Ελλήνων πολιτών (παράθεση παραδειγμάτων). Δικαιώματα και υποχρεώσεις του πολίτη στο κοινοτικό επίπεδο. Δικαιώματα και υποχρεώσεις που προκύπτουν από την Ευρωπαϊκή ι θαγένεια για τον πολίτη: Ελεύθερη κινητικότητα των προσώπων εντός της εσωτερικής αγοράς. Να εκλέγει και να εκλέγεται στις εκλογές για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Να εκλέγει και να εκλέγεται στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές. Διπλωματική και προξενική προστασία. Το δικαίωμα του αναφέρεσθαι στις αρχές (Κοινοβούλιο, Διαμεσολαβητή, ΕΠΠΔ). Πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα. Υπακοή στους νόμους. Υποχρέωση φορολογίας. Γ) Η ιδιότητα του πολίτη, η αντιπροσώπευση και η Δημοκρατία. 3
Σχόλια για τη Δημοκρατική Αρχή, την Αρχή της Λαϊκής Κυριαρχίας και την Πολιτική Συμμετοχή στη σύγχρονη δημοκρατική πολιτεία. Αναφορά στο «Έλλειμμα δημοκρατίας» στο εθνικό, αλλά και στο κοινοτικό επίπεδο. Αναλυτική περιγραφή των απόψεων που επιχειρηματολογούν για την κρίση αντιπροσώπευσης, την κρίση του πολιτικού συστήματος, την κρίση της Δημοκρατίας (βλ. «Εγχειρίδιο Οργάνωσης και Λειτουργίας του Κράτους», Ευαγγελία Ταβλαδωράκη, σελ. 53 55) Θεωρίες Ελίτ, Schumfeter Downs, άποψη Weber για τη νομιμοποίηση. Παράθεση άποψης Γ. Κοντογιώργη για την αντιπροσώπευση και δημοκρατία. Περιγραφή των συνεπειών της διαδικασίας παγκοσμιοποίησης στο πολιτικό επίπεδο, στην κρίση νομιμοποίησης, στην τάση αποϊδεολογικοποίησης και τεχνοκρατοποίησης της πολιτικής, στην υποβάθμιση των αντιπροσωπευτικών οργάνων, στη μείωση της πολιτικής συμμετοχής και άρα στην κρίση της Δημοκρατίας, στην κρίση του κομματικού φαινομένου. Περιγραφή του μετασχηματισμού του σύγχρονου εθνικού κράτους και άρα της ιδιότητας του Πολίτη μέσω της διεθνοποίησης και της ισχυροποίησης του ρόλου των υπερεθνικών οργανισμών (π.χ. Ε.Ε.) Περιγραφή των τρόπων συμμετοχής: Ι. Ισχυροποίηση της Κοινωνίας των Πολιτών «Εγχειρίδιο Οργάνωσης και Λειτουργίας του Κράτους», Ευαγγελία Ταβλαδωράκη, σελ. 108 112). ΙΙ. Χρήση νέων τεχνολογιών ως μέσο διαβούλευσης ή ακόμα και επίδρασης της πολιτικής. ΙΙΙ. Δημοψηφίσματα (τοπικά και εθνικά). ΙV. Αποκέντρωση του κράτους ισχυροποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Αρχή της Επικουρικότητας. Επίλογος: Προβολή της Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης και του Δικτυακού Κράτους ως χρήσιμους άξονες στην προσπάθεια για την ενδυνάμωση της αποτελεσματικότητας της διακυβέρνησης, αλλά και της ποιότητας της Δημοκρατίας μέσω επανοριοθέτησης στα σύγχρονα πλέον δεδομένα της ιδιότητας του πολίτη. ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑΒΛΑΔΩΡΑΚΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΝΤΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ 4
5