ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Transcript

1 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Ποια είναι τα δημοσιονομικά εργαλεία τόνωσης της ενεργούς ζήτησης στην οικονομία και πως λειτουργούν αυτά; Ποια είναι η δυσκολία στη χρήση αυτών των εργαλείων όταν δημόσιο χρέος και έλλειμμα βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα; Ποια πολιτική θα μπορούσε να ακολουθηθεί σε αυτή την περίπτωση και ποιες είναι οι δυσκολίες στην ε φαρμογή της; 2. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε στενή επιτήρηση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Διεθνείς Οίκους Αξιολόγησης αλλά και φυσικά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Λαμβάνοντας υπόψη σας τις χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, την απώλεια του εκδοτικού προνομίου και την περιοριστική δημοσιονομική πολιτική που επιβάλλεται σε εμάς κριτικά εκτιμήστε την πιθανότητα και σε ποιον βαθμό αναπτυξιακής πολιτικής, οικονομικής ανάπτυξης και μεγέθυνσης. 1

2 3. Ποια είναι τα προβλήματα που υπάρχουν στο χώρο της αγοράς εργασίας, του α σφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος στη χώρα μας (σήμερα και το απώτερο μέλλον) και ποιοι είναι οι τρόποι επίλυσης αυτών των προβλημάτων; 4. Το πράσινο είναι το χρώμα που θα φορεθεί υπερβολικά πολύ τα επόμενα χρόνια στους κρατικούς προϋπολογισμούς. Ιδιωτικές εταιρίες εστιάζουν στρατηγικά στην πράσινη ανάπτυξη για την βελτίωση των αποτελεσμάτων κερδοφορία τους. Οσμίζοντας τα τεράστια δυνητικά κέρδη από αυτήν, πραγματοποιούν κολοσσιαίες επενδύσεις για την προώθησή της. Προτείνετε μέτρα ώστε η ελληνική οικονομία να εκμεταλλευτεί αυτήν την ευκαιρία και να βγει από την κρίση που έχει. 5. Η διαφθορά και η αδιαφάνεια κατανομής πλούτου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο δημοσιονομικό εκτροχιασμό της χώρας. Για να παταχθεί η διαφθορά πρέπει να προσδιορίσουμε τα αίτια της. Ποια είναι τα αίτια της διαφθοράς και της αδιαφάνειας; Η διαφθορά δημιουργεί το σύστημα αδιαφάνειας ή το σύστημα τη διαφθορά; Δώστε τις απαντήσεις σας. 6. Με ποιους τρόπους αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά (περιορίζεται) το δημόσιο χρέος, το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών, η ανεργία, το χαμηλό ΑΕΠ, η ανισοκατανομή του πλούτου και ο αποκλεισμός κοινωνικών ομάδων, με την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την καταπολέμηση διαφθοράς και γραφειοκρατίας; 7. Μια καπνοβιομηχανία και μια βιομηχανία παραγωγής σνακ (γαριδάκια, πατατάκια κλπ) σκέφτονται να αυξήσουν τις τιμές των προϊόντων τους. Ποια από τις δύο βιομηχανίες πιστεύετε πως έχει περισσότερες δυνατότητες να πράξει κάτι τέτοιο; Αν το κράτος ήθελε να επιβάλλει κάποιον ειδικό φόρο επί της τιμής σε μία από τις δύο σε ποια θα προτείνατε να τον επιβάλλει; 2

3 8. Η ελληνική οικονομία ιστορικά σχεδόν ποτέ δεν παρήγαγε βιομηχανικά προϊόντα. Γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο και ποιες οι συνέπειες για την ελληνική καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων; 9. Οι έννοιες του πληθωρισμού και της ανεργίας συνήθως είναι αντίθετα εμφανιζόμενες. Στην Ελλάδα βέβαια έχουμε το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού (stagflation). Κριτικά εκτιμήστε τον κρατικό παρεμβατισμό και τον ρόλο του σε αυτήν την κατάσταση. 10. Οι υπηρεσίες της Ελλάδος αποτελούν τον βασικό μοχλό παραγωγικής δυνατότητας της. Αν λάβετε υπόψη σας όλους τους συντελεστές της παραγωγής και την βέλτιστη χρήση τους εξηγείστε πως μπορεί να πετύχει ονομαστική και πραγματική σύγκλιση σε σχέση με χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία. 11. Η ένταξη της χώρας μας στην ΟΝΕ είναι μια τεράστια ευκαιρία ανόδου του βιοτικού επιπέδου, μείωσης της ανισοκατανομής του εισοδήματος και αύξησης του ΑΕΠ. Κριτικά εκτιμήστε την ακρίβεια της πρότασης. 12. Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης έχει προβλήματα στην λειτουργία του λόγω δημογραφικών, οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων. Γιατί; 13. Πολλοί κρατικοί οργανισμοί έχουν αρχίσει ή θα αρχίσουν να ιδιωτικοποιούνται (ΟΤΕ, ΟΛΠ, Ολυμπιακή και πολλές άλλες). Ποιος πιστεύετε βγαίνει ωφελημένος; 14. Προβλήματα της κρίσης ήρθαν και στην Ελλάδα (κυρίως από τις βασικές κεφαλαιοκρατικές χώρες). Πως η Ελλάδα που έχει χάσει το εκδοτικό προνόμιο και την περιορισμένη δημοσιονομική πολιτική της μπορεί να τονώσει τον ιδιωτικό τομέα και την ε λεύθερη αγορά; 3

4 15. Οι τράπεζες ελέγχουν σε έναν βαθμό την αγορά χρήματος της Ελλάδος. Κατά την γνώμη σας ποια η θέση τους στην κρίση; Τι οφείλουν να δημιουργήσουν ως εργαλεία ανασυγκρότησης της εθνικής οικονομίας; 16. Ποιος είναι ο σημαντικότερος στόχος των επιχειρήσεων και πως επιτυγχάνεται; αναφερθείτε σε στρατηγικές επιχειρήσεων προς αυτήν την κατεύθυνση. 17. Περιγράψτε αναλυτικά τα χαρακτηριστικά του μονοπωλίου, ολιγοπωλίου, πλήρους ανταγωνισμού, και μονοπωλιακού ανταγωνισμού (δομή, συνθήκες, εξάρτηση παικτών, ευκολία εισόδου ή μη, φυσικά εμπόδια, πατέντες, Marketing κτλ) 18. Σε πλήρως ανταγωνιστικές αγορές η βέλτιστη παραγωγικότητα (Price= min Average Total Cost) και (Price= Marginal Cost) πετυχαίνεται σε μακροχρόνια περίοδο. Γιατί; 19. Στο μονοπώλιο το εισόδημα μεταφέρεται από τους καταναλωτές στους ιδιοκτήτες του μονοπωλίου. Συνήθως οι ιδιοκτήτες του μονοπωλίου έχουν εισόδημα λιγότερο από όσους κατέχουν τα μέσα παραγωγής, άρα το μονοπώλιο αυξάνει το εισόδημα άνισα. Σαν Υπουργός Οικονομικών τι θα κάνατε για να επέλθει εξομάλυνση της αγοράς και κοινωνικά ορθή διανομή του παραγόμενου αγαθού μιας μονοπωλιακής εταιρίας πετρελαίου χ σε μια υποθετική οικονομία; 20. Η δημιουργία συμπαιγνίας, καρτέλ και συμπράξεων (collusive arrangements) είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη. Γιατί; 21. Κριτικά εκτιμήστε, σχολιάστε και αν εφικτό τεκμηριώστε την ακρίβεια του ισχυρισμού: σε μονοπωλιακά ανταγωνιστικές επιχειρήσεις τα οικονομικά κέρδη εξανεμίζονται και διαμοιράζονται σε βάθος χρόνου, άρα δεν υπάρχει σαφής τρόπος να αναλύσει την απόδοση και αποτελεσματικότητα των εταιριών αυτών κάποιος οικονομολόγος. 4

5 22. Περιγράψτε τον ρόλο της διαφήμισης και πως επηρεάζει την τιμή, τον ανταγωνισμό και την αποτελεσματικότητα στους παίκτες της οικονομίας σε ένα είδος της αγοράς της επιλογής σας. (Παρουσιάστε θετικά αλλά και αρνητικά στοιχεία) 23. Τι σημαίνει όταν η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας; Πότε η οικονομία δεν βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας; 24. Τι θα συμβεί σε μια οικονομία όταν η συνολική δαπάνη για προϊόν είναι μικρότερη από το προϊόν που παράγεται και τι όταν ισχύει το αντίθετο; Πώς θα μπορούσε στην κάθε περίπτωση να εξαλειφθεί η διαφορά αυτή και να ισορροπήσει η οικονομία; 25. Με τι μέτρα οικονομικής πολιτικής μπορούν να παρέμβουν οι οικονομικές αρχές μιας χώρας στην οικονομία, όταν τα διαμορφούμενα οικονομικά μεγέθη δεν κρίνονται ικανοποιητικά; 26. Όταν σήμερα γίνεται αναφορά στα κεϋνσιανά μέτρα ή στην κεϋνσιανή πολιτική, νοείται η χρησιμοποίηση κάποιων ρυθμιστικών παρεμβάσεων του Κράτους. Τεκμηριώστε, αναλύστε, δώστε παραδείγματα αλλά και πείτε αν είναι εφικτό σήμερα με νόμους ελεύθερης αγοράς να συμβεί τέτοια πρακτική. 27. Απεικονίστε το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Εξηγείστε πως μπορεί να βλάψει μια περιοχή, μια βιομηχανία, μια εταιρία. Τονίστε τις εξωτερικές επιβαρύνσεις, τον ρόλο του Κράτους αλλά και την επιβάρυνση στην Κοινωνία πολίτες. 28. Το κόστος των δαπανών των ΗΠΑ για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας είναι 300 δις δολάρια τον χρόνο. Εξηγείστε πως ένα σύστημα ασφάλειας αυτοκινήτων Lojack μπορεί να προστατεύσει μαζικά την κοινωνία, να επιβαρύνει λιγότερο τον προϋπολογισμό και να δημιουργήσει μια θετική εξωτερική οικονομία (total benefit spillover). Περιγράψτε το παράδοξο του συναγερμού που όχι μόνο σώζει τον ιδιοκτήτη του από την κλοπή της αξίας του αμαξιού αλλά και της ωφελιμότητας που απορρέει στην κοινωνία. 5

6 29. Δημόσια αγαθά. Δώστε την φύση τους, δομή, βασικές λειτουργίες που επιτελούν. Τι θα γινόταν αν εκχωρούνταν στην ιδιωτική πρωτοβουλία κατά την γνώμη σας; Σκεφτείτε το παράδειγμα της αποκλειστικής εκμετάλλευσης εθνικών αερογραμμών μιας χώρας Χ από κάποιον μεγιστάνα του πλούτου και όχι το κράτος. 30. Η πολιτική επιχορηγήσεων και ποσοστώσεων οδηγεί στην διόρθωση της φτωχής κατανομής των πλουτοπαραγωγικών αγαθών και των συντελεστών της παραγωγής δίνοντας κίνητρα στους παραγωγούς. Ποια μπορεί να είναι; κατά την γνώμη σας ορθά πράττει το Κράτος ή θα έπρεπε να αφήσει μόνη της την αγορά να έλθει σε ισορροπία; 31. Η ανεργία μπορεί να δημιουργηθεί είτε από μια μείωση της aggregate demand είτε από μια μείωση της aggregate supply. Εξηγείστε και σε κάθε περίπτωση το τελικό αποτέλεσμα του επιπέδου των τιμών. (αναλύστε τις διαδικασίες, επιπτώσεις, παρουσιάστε θεωρίες, συνέπειες στους Συντελεστές της Παραγωγής, Κρατικό Παρεμβατισμό, αλλά και διεθνή ανταγωνιστικότητα μιας εγχώριας οικονομίας στο παγκόσμιο περιβάλλον). Γιατί μια μείωση της aggregate demand μειώνει το πραγματικό προϊόν αντί για την στάθμη των τιμών; 32. Τι καλείται χρήμα; Δώστε τα βασικά στοιχεία και τις ιδιότητες του. Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει εργαλεία και συστήματα που ρυθμίζουν την προσφορά και ζήτηση του Χρήματος. Αποτυπώστε τα δίνοντας παραδείγματα. 33. Η κυβέρνηση στα πλαίσια της Διεθνούς Επιτήρησης και των κατευθυντηρίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας εξήγγειλε το πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Κάνοντας ειδική αναφορά στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ και συγκεκριμένα στον κλάδο Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού και Εκπαίδευση Δια Βίου Μάθηση εξηγείστε πως μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ανεργίας στην χώρα μας. 6

7 34. Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μια γενική άνοδο του επιπέδου τιμών όλων σχεδόν των αγαθών χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη αύξηση σε πραγματικούς μισθούς στον ιδιωτικό τομέα. Κριτικά εκτιμήστε τα αίτια, λόγους του προβλήματος και τι μπορεί να γίνει ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Αναφερθείτε στην Κοινωνία της Πληροφορίας, τις ατέλειες της αγοράς, την κερδοσκοπία, αλλά και φυσικά την αναγκαία εύρεση υποκατάστατων σε αγαθά με αυξημένο κόστος. 35. Στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα το ποσοστό φυσικής αλλά και πραγματικής ανεργίας είναι υψηλό. Εξηγείστε γιατί μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο. (Αναφερθείτε σε Συντελεστές της Παραγωγής, συγκυρίες, εξάρτηση στην Απευθείας Ξένη Επένδυση, ανεπάρκειας ή έλλειψη υποδομής) 36. Η ανεργία είναι κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό πρόβλημα. Γιατί; αναλύστε ενδελεχώς τον συλλογισμό 37. Περιγράψτε την λειτουργία και τον ρόλο του κρατικού προϋπολογισμού (φυσικά αναφερθείτε και στην σημασία ορθής λογιστικής πρακτικής, κριτηρίων αξιολόγησης, δημόσιες δαπάνες και χρηματοδότηση τους). 38. Η Ελλάδα κάθε χρόνο εμφανίζει ελλειμματικό προϋπολογισμό. Τώρα το ετήσιο έλλειμμα βρίσκεται στο 3%. Σαν στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών προτείνετε συγκεκριμένες βιώσιμες λύσεις ώστε με διαφανείς διαδικασίες να εξακολουθήσουμε να μειώνουμε την διαφορά αυτή περαιτέρω. Αναφερθείτε επίσης στην σημασία των ανελαστικών κρατικών δαπανών αλλά και την ανάγκη ύπαρξη μιας πιο ελεύθερης πολιτικής έναντι στο εθνικολογιστική διαφορά εσόδων εξόδων ως κίνητρο στην επενδυτική και παραγωγική δραστηριότητα της χώρας. 39. Δημόσιες Δαπάνες. Δώστε κατηγορίες, σκοπούς αλλά και τρόπους χρηματοδότησης ανά περίπτωση (εσωτερικός εξωτερικός δανεισμός σε κάθε μια ειδική συνθήκη που επικρατεί) 7

8 40. Η ισορροπία στο υπόδειγμα IS LM εκφράζει την ταυτόχρονη ισορροπία στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών και στην αγορά για πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα (ceteris paribus). Εξηγείστε γιατί είναι σημαντικό να έχουμε τάση προς ισορροπία ή ακόμα καλύτερα να βρίσκεται η οικονομία σε αυτό το σημείο; (φτιάξτε και σχήματα) 41. Περιγράψτε πως η Δημοσιονομική Πολιτική ενός κράτους μετατοπίζει την καμπύλη IS και μεταβάλλει τη βραχυχρόνια ισορροπία. Τι αναμένουμε να συμβεί στην αγορά αλλά και στις κρατικές επιχειρήσεις σε διαφορετικά στάδια των μεταβολών; (φτιάξτε και σχήματα) 42. Περιγράψτε πως η Νομισματική Πολιτική ενός κράτους μετατοπίζει την καμπύλη LM και μεταβάλλει τη βραχυχρόνια ισορροπία. Τι συμβαίνει στο εισόδημα των πολιτών ενός κράτους σε κάθε περίπτωση; 43. Τι συνέβη στην Μεγάλη Κρίση του 1930; συσταλτική μετατόπιση της IS; μείωση της συναθροιστικής ζήτησης για οικίες και άρα καθίζηση του κλάδου των οικοδομών (βασικότατο στοιχείο του τότε εμπορίου); Περιοριστική μεταβολή της συνάρτησης επενδύσεων(μείωση κεφαλαιακού δανεισμού); Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του Πίνακα 11.2 και εφαρμόζοντας τεχνικές μελέτης τύπου IS LM αλλά και γενικότερα μακροοικονομικής ανάλυσης περιγράψτε τα αίτια της κρίσης αλλά και πιθανές αιτίες αντιμετώπισης της. 44. Διεθνής Χρηματοοικονομική Κρίση Μεξικό Τον Αύγουστο του 1994 ένα μεξικάνικο πέσο άξιζε 30 σεντς, μετά από ένα χρόνο μόνο 16 σεντς. Χρησιμοποιώντας το Υπόδειγμα Mundell Fleming για μικρή ανοικτή οικονομία, κριτικά εκτιμήστε τους λόγους για τους οποίους το επιτόκιο (ελεύθερα κυμαινόμενο) αλλά και η αγοραστική δύναμη μιας χώρας σε ομόλογα διαδραματίζουν ρόλο σε πολιτικές αναταραχές και δυσπιστία του Κεφαλαίου και εμπορικού κοινού. Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην συναθροιστική ζήτηση στο Μεξικό όταν ξέσπασε η Κρίση του ; 8

9 45. Οι τελωνιακές ενώσεις πολλαπλασιάστηκαν τα τελευταία χρόνια. Κριτικά εκτιμήστε ποιες είναι οι ωφέλειες για την κοινωνία, τους Συντελεστές της Παραγωγής και τα μέλη του Οικονομικού κυκλώματος. 46. Ο προστατευτισμός των μερκαντιλιστών έχει ξεπεραστεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια από πολλούς οικονομολόγους. Σαν στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών τονίστε γιατί οι χώρες πρέπει να καταφύγουν σε πολιτικές άρσεις των δασμών, και να βαδίσουν με πυλώνες την ιδιωτικοποίηση και απορρύθμιση σε ένα παγκόσμιο και διευρυμένο χωριό και δη την Ευρωπαϊκή Ένωση. 47. Στις μέρες μας φημολογείται στην κοινωνία το ενδεχόμενο επιστροφής στην δραχμή. Λαμβάνοντας υπόψη σας τις προσπάθειες και τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν επί αρκετά χρόνια από το ελληνικό κράτος να μπούμε στην ζώνη του ευρώ και τα στρατηγικά οφέλη που έχουμε στην Ευρώπη των 27 τονίστε τα θετικά στοιχεία του ευρώ και του κοινού νομίσματος. (φυσικά δώστε και αντίλογο όπως απώλεια του εργαλείου της στρατηγικής υποτίμησης της δραχμής). 48. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαρκώς δέχεται νέα μέλη (ίσως εισέλθει η Σερβία στο μέλλον και υπάρχουν αρκετές ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Σαν οικονομολόγος τι θα λέγατε στην προοπτική ένταξης νέων χωρών? (λάβετε υπόψην σας υλικό από την αρχή των μαθημάτων πχ IS LM, εξωτερικές οικονομίες, αύξηση της Καμπύλης Παραγωγικών Δυνατοτήτων, τακτική outsourcing, συναλλαγματικές ισοτιμίες, ζώνες ελεύθερου εμπορίου) 49. Όταν ξέσπασε η μεγάλη οικονομική κρίση του 2008 η Ισλανδία με την κορόνα της έφτασε στα όρια της χρεοκοπίας. Κριτικά εκτιμήστε τους λόγους που μια μικρή ανοικτή οικονομία εκτός Ευρώ έπαθε κάτι τέτοιο όταν στην Ευρωζώνη αντίστοιχες οικονομίες είχαν ναι μεν προβλήματα αλλά όχι σε αυτόν τον βαθμό. (hint η Ισλανδία είχε βασιστεί στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου και την στερλίνα). 9

10 50. Όταν ο Ρ. Ρέηγκαν ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ, το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αυξήθηκε σημαντικά. Οι Δημοκρατικοί τόνιζαν ότι το έλλειμμα ήταν ένα σημάδι ότι η οικονομία δεν ήταν ανταγωνιστική όσο παλιά. Ο Ρ. Ρέηγκαν από την άλλη ισχυρίστηκε ότι οι μεγάλες εισροές καθαρού κεφαλαίου από ξένους επενδυτές είχαν κάνει γενικά τις ΗΠΑ ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο προσέλκυσης οικονομικού συμφέροντος στον πλανήτη. Ποιος είχε δίκιο? 51. Για χρόνια η ελληνική βιοτεχνία και (ελάχιστη) βιοτεχνία ήταν βοηθούμενες από τους δασμούς και τις ποσοστώσεις. Στα πλαίσια πλέον μιας μικρής ανοικτής οικονομίας ποιοι παράγοντες διαδραματίζουν ρόλο στην επιλογή ξένων αντί για εγχώριων αγαθών? (βοηθητικά στοιχεία nominal exchange rate, real exchange rate, ανταγωνιστικότητα, interest parity condition, uncovered interest parity condition, ανατίμηση, υποτίμηση νομίσματος, επιλογή τόπου εγκατάστασης) 52. Εξηγείστε γιατί μια αύξηση στην εγχώρια ζήτηση σε ανοικτή οικονομία οδηγεί σε μικρότερη αύξηση στην παραγωγή σε σχέση με μια κλειστή οικονομία. 53. Μικρή ανοικτή οικονομία. Η Αργεντινή το 1991 σύνδεσε το πέσο με το δολάριο (1 προς 1) με εργαλεία σκληρής νομισματικής πολιτικής (peg). Εξηγείστε τι επιπτώσεις είχε στο εσωτερικό της Αργεντινής τόσο στην δημοσιονομική όσο και στην νομισματική της πολιτική. 54. Η ανταλλακτική οικονομία (Barter Economy) ήταν βασικό εργαλείο οικονομικής δραστηριότητας. Ορίστε την και περιγράψτε τα πλεονεκτήματα της. 55. Περιγράψτε την σημασία των χρηματικών αποθεμάτων και το αποτέλεσμα τους στις τραπεζικές καταθέσεις. 56. Τι καλείται υποκατάστατο του χρήματος; Δώστε παραδείγματα και την σημασία τους. Πώς γίνεται η διαμαρτύρηση μια συναλλαγματικής; 10

11 57. Τι αποτέλεσμα θα είχε σε μια εθνική οικονομία η κοπή χαρτονομίσματος σε τυχαίο ρυθμό (μη λαμβάνοντας υπόψη το ΑΕΠ ή τις κατευθυντήριες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου); Τεκμηριώστε την απάντηση σας. 58. Με ποια κριτήρια και λαμβάνοντας υπόψη ποια οφέλη και κόστη θα πρέπει να ληφθεί η απόφαση για την κατασκευή ή μη ενός δικτύου μετρό σε μία μεγάλη πόλη; 59. Ποιες βασικές διαφορές εντοπίζετε ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Οικονομία και την οικονομία των Η.Π.Α. 60. Συχνά λέγεται πως η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει το Ιρλανδικό ή το Σουηδικό (ή κάποιο άλλο) μοντέλο. Πως κρίνετε αυτές τις προτάσεις; 61. Ποιες είναι οι βασικές λειτουργίες των φόρων; Ποια τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα άμεσων και έμμεσων φόρων; 62. Αξιολογήστε το ΑΕΠ ως δείκτη ευημερίας. 63. Περιγράψτε συνοπτικά τις φάσεις ενός οικονομικού κύκλου. Σε ποια φάση πιστεύετε ότι βρισκόμαστε σήμερα; 64. Τι λέμε πληθωρισμό; Ποιες είναι οι συνέπειες ενός υψηλού πληθωρισμού; 65. Ποια είναι τα οφέλη και ποια τα μειονεκτήματα μιας πολιτικής αποκρατικοποιήσεων; 66. Οι κλασικοί οικονομολόγοι πιστεύουν στην κυριαρχία της αγοράς και του μηχανισμού των τιμών. Ποιες αδυναμίες αντιμετωπίζει ο μηχανισμός αυτός και τι συνεπάγονται οι αδυναμίες αυτές; 11

12 67. Η ανεργία τα τελευταία χρόνια διατηρείται σε υψηλά ποσοστά στη χώρα μας και πλήττει κυρίως τους νέους. Εντοπίστε αίτια και προτείνετε λύσεις. Ποιες είναι οι συνέπειες της ανεργίας; 68. Η Ελλάδα λόγω και της γεωγραφικής της θέσης αποδέχεται κάθε χρόνο μεγάλους αριθμούς νόμιμων και παράνομων μεταναστών. Ποιες είναι οι οικονομικές επιπτώσεις της μετανάστευσης αυτής; 69. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της νομισματικής πολιτικής στην ΕΕ; Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε σε δημοκρατικό έλλειμμα και αναντιστοιχία οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης; 70. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ελλάδας θεώρησε το ευρώ υπεύθυνο για την ακρίβεια και την οικονομική δυσπραγία στη χώρα. Ποια είναι η άποψή σας; 71. Ποια τα οφέλη και κόστη της υιοθέτησης ενός κοινού νομίσματος στην Ευρώπη; 72. Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται εν μέσω μίας διεθνούς οικονομικής ύφεσης. Αρκετοί μελετητές θεωρούν αυτή την εξέλιξη απόρροια του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος. Ποια είναι η γνώμη σας; 73. Η διεθνής οικονομική κρίση έχει πλήξει σημαντικά την ελληνική οικονομία. Ποιες οδούς θα προτείνατε για διέξοδο από την κρίση; 74. Η φοροδιαφυγή έχει λάβει τα τελευταία χρόνια εξαιρετικά μεγάλες διαστάσεις. Ποιες είναι οι συνέπειές της; Εντοπίστε αίτια και προτείνετε λύσεις. 75. Η φορολογία και ο δανεισμός αποτελούν τις δύο βασικότερες πηγές χρηματοδότησης του κρατικού προϋπολογισμού. Ποια τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα καθεμιάς από αυτές τις πηγές; 12

13 76. Ποια είναι η λειτουργία του κρατικού προϋπολογισμού, τι περιλαμβάνει αυτός και ποια τα στάδιά του; Ποιες αρχές πρέπει να διέπουν τον κρατικό προϋπολογισμό; Πιστεύετε πως παραβιάζονται αυτές οι αρχές στη χώρα μας; 77. Το ισοζύγιο πληρωμών της Ελλάδας είναι σταθερά ελλειμματικό. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της κατάστασης και τι θα προτείνατε για βελτίωσή της; 78. Μεγάλο μέρος των οικονομολόγων υποστηρίζει την πλήρη ελευθερία του διεθνούς εμπορίου. Ποια τα οφέλη του (ή το κόστος των εμποδίων σε αυτό); Πιστεύετε ότι υπάρχει απόκλιση λόγων και έργων των μεγάλων εμπορικών δυνάμεων σήμερα; Πόσο ελεύθερο πιστεύετε ότι είναι και θα έπρεπε να είναι το διεθνές εμπόριο σήμερα; 79. Παρά τις όποιες προσπάθειες η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να αποτελέσει σημαντικό προορισμό για Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ). Που πιστεύετε ότι οφείλετε αυτό; Προτείνετε μέτρα για βελτίωση της κατάστασης. 80. Το ασφαλιστικό πρόβλημα ταλανίζει την ελληνική οικονομία για πολλά χρόνια. Εντοπίστε τα κύρια αίτιά του και προτείνετε λύσεις. 81. Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι βασικότερες οικονομικές συνέπειες της ανατίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου; Ποιοι ωφελούνται και ποιοι ζημιώνονται από αυτή την εξέλιξη; 82. Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να επιδείξουν ένα καλό κοινωνικό πρόσωπο. Πιστεύετε πως αποκλίνουν από τον κύριο στόχο τους; Πως κρίνετε αυτή την εξέλιξη; 83. Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν πως «οικονομική μεγέθυνση» και «προστασία του περιβάλλοντος» είναι έννοιες εξ ορισμού αντίθετες. Εσείς τι πιστεύετε; 13

14 84. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της σύγχρονης οικονομικής παγκοσμιοποίησης; Ποιοι ωφελούνται και ποιοι ζημιώνονται από αυτήν; 85. Ποιος είναι ο βασικός στόχος της νομισματικής πολιτικής σε περίοδο ύφεσης; Ποια εργαλεία άσκησης πολιτικής διέθεταν παραδοσιακά οι Κ.Τ. για την επίδειξη αυτού του στόχου; Πότε προτιμάται η νομισματική πολιτική έναντι της δημοσιονομικής; 86. Συγκρίνετε κριτικά τον πλήρη ανταγωνισμό με το καθαρό μονοπώλιο. 87. Ποια είναι η σημασία της ύπαρξης και αποτελεσματικής λειτουργίας των ανεξάρτητων αρχών ανταγωνισμού; 88. Ποιο είναι το βασικό οικονομικό πρόβλημα; Ποια ερωτήματα θέτει; Με ποιους τρόπους εμφανίζεται στην καθημερινή ζωή; Ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας και το όφελος ευκαιρίας σε θέματα της καθημερινής σας ζωής; 89. Ποιο είναι το μοντέλο πέντε βημάτων στην λήψη αποφάσεων τόσο σε ιδιωτικό ε πίπεδο όσο και σε κοινωνικό συνολικό; Ποια είναι τα ιδιαίτερα στοιχεία της ελεύθερης αγοράς, της ελεγχόμενης οικονομίας και του μικτού συστήματος; Ποιους ρόλους έχει να διαδραματίσει το κράτος και τα μέσα δράσης διαθέτει; 90. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης των οικονομιών; Ποιοι ε πωφελούνται και ποιοι ζημιώνονται απ αυτή; 14

15 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 91. Με ποιο τρόπο επηρεάζουν οι παράγοντες ζήτησης το επίπεδο ζήτησης διαφόρων προϊόντων και πως τη μεταβάλλουν; Από τι εξαρτάται η ελαστικότητα ζήτησης; Πως επηρεάζεται η ζήτηση σε μία μεταβολή στο εισόδημα των καταναλωτών; Πως θα μεταβληθεί το επίπεδο τιμών των προϊόντων όταν γίνονται επενδύσεις σε καινοτόμες έρευνες και τεχνολογίες; Ποια είναι η επίδρασή της ελαστικότητας ζήτησης στα συνολικά έσοδα επιχείρησης (συνολική δαπάνη του καταναλωτή); 92. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των προϊόντων μας; Τι προτείνετε να γίνει, ώστε να αναπτυχθεί η ελληνική παραγωγή; 93. Πως θα επηρεαστεί η ελληνική οικονομία οι επιδιώξεις της κυβέρνησης για υψηλότερους φόρους και για επιχορηγήσεις; 94. Πως η θεωρία του καταναλωτή εφαρμόζεται στο σημερινό οικονομικό γίγνεσθαι; 95. Ποια είναι η επίδραση της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας ενός προϊόντος πάνω στη συνολική χρησιμότητα; 96. Τι είναι και πως λειτουργούν οι καμπύλες αδιαφορίας, οι γραμμές εισοδηματικού περιορισμού και πως επιτυγχάνεται το άριστο σημείο κατανάλωσης; Τι προκαλεί τη διάκριση ανάμεσα στα κατώτερα αγαθά και τα αγαθά giffen; 97. Τι είναι τ αποτελέσματα υποκατάστασης και εισοδήματος γιατί μιλάμε για κανονικά, ουδέτερα, κατώτερα και αγαθά giffen; 15

16 98. Ποια είναι η επίδραση του φθίνοντος οριακού προϊόντος πάνω στο κόστος παραγωγής και στην καμπύλη προσφοράς; 99. Τι είναι και πως λειτουργούν οι καμπύλες ίσης παραγωγής, ίσου κόστους και πως επιτυγχάνεται η άριστη παραγωγή; 100. Τι είναι οι αποδόσεις κλίμακας και τι οι οικονομίες κλίμακας και πως εφαρμόζονται στο σημερινό οικονομικό γίγνεσθαι; 101. Προτείνετε τρόπους με τους οποίους μπορεί να αυξηθεί η παραγωγικότητα και η διεθνής ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας και να βελτιωθεί η δημοσιονομική της κατάσταση (μείωση δημόσιου χρέους και ελλειμμάτων) Τι είναι και πως λειτουργούν οι καμπύλες κόστους στην βραχυχρόνια και την μακροχρόνια περίοδο; 103. Ποια είναι η σχέση που υφίσταται ανάμεσα στο μέσο και το οριακό προϊόν και το μέσο και οριακό κόστος; 104. Ποιες είναι οι συνέπειες του κόστους παραγωγής και των μορφών αγοράς στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων; 105. Ποια είναι τα πέντε χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις τέσσερις αγορές στις ο ποίες εντάσσονται οι επιχειρήσεις; 106. Ποια είναι τα τέσσερα είδη των αγορών μέσα από την περιγραφή των εναλλασσόμενων πέντε χαρακτηριστικών τους; 107. Ποιες είναι οι διαφορές ποσότητας παραγωγής και της τιμής στον τέλειο ανταγωνισμό και στη μονοπωλιακή διάρθρωση; 16

17 108. Ποια τα οφέλη και ποιες οι απώλειες από την ιδιωτικοποίηση των μονοπωλιακών κρατικών επιχειρήσεων (ΔΕΚΟ); 109. Πόσο αναγκαία κρίνετε ότι είναι η αποτελεσματική λειτουργία της ανεξάρτητης επιτροπής ανταγωνισμού επιχειρήσεων; 110. Πως λειτουργεί η αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ΕΕ; 111. Αναφέρατε διεξοδικά τις θετικές και τις αρνητικές συνέπειες του ανταγωνισμού κρατών στα πλαίσια της ΕΕ; Ποιες αγορές και με ποιο τρόπο πλήττονται από την ενίσχυση του ανταγωνισμού σ αυτές; ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ 112. Ποιες είναι οι αποτυχίες της αγοράς που αποτέλεσαν την αιτία δημιουργίας και διάθεσης των δημόσιων αγαθών; 113. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα αγαθό ώστε να χαρακτηρίζεται δημόσιο; Ποιες είναι οι αιτίες εμφάνισης των εξωτερικών επιδράσεων και τον τρόπο που οι κυβερνήσεις τις αποθαρρύνουν; 114. Τα τελευταία χρόνια οι επιχειρήσεις σε διεθνές επίπεδο δείχνουν ευαισθησία προς τις κοινωνικές τους υποχρεώσεις. Έρχεται ή όχι σε αντίθεση προς τους οικονομικούς τους στόχους; (η μεγέθυνσή είναι αντίθετη με την προστασία του περιβάλλοντος) 115. Πως συντάσσεται και λειτουργεί ο δημόσιος προϋπολογισμός; Για ποιο λόγο παραβιάζονται οι αρχές που τον διέπουν; 17

18 116. Περιγράψτε τι είναι και πως λειτουργούν οι καμπύλες οριακού οφέλους και κόστους και πως επιτυγχάνεται το άριστο σημείο παραγωγής δημόσιων αγαθών; 117. Ποια κριτήρια λαμβάνονται υπόψη για την κατασκευή ενός δημόσιου έργου; 118. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των άμεσων και των έμμεσων φόρων; Ποια τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα τους; Για ποιο λόγο το φορολογικό μας σύστημα χαρακτηρίζεται ως αντιστρόφως προοδευτικό και ότι έχει ανάγκη για αλλαγή; 119. Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν αλλαγές στο φορολογικό σύστημα, ώστε αυτό να ανταποκρίνεται στο σύστημα χωρών της ΕΕ; 120. Η φορολογία και ο δανεισμός αποτελούν τις δύο βασικότερες πηγές χρηματοδότησης του δημόσιου προϋπολογισμού. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτών των μεθόδων χρηματοδότησης των δημοσίων δαπανών αναλόγως της φάσης του κύκλου; ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ 121. Ποια είναι τα προβλήματα χρήσης του ΑΕΠ ως δείκτη μέτρησης του επιπέδου της οικονομικής ευημερίας των πολιτών; 122. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά την ιδιωτική κατανάλωση, την ιδιωτική αποταμίευση & την ιδιωτική επένδυση; 123. Με ποιο τρόπο οι ροπές προς κατανάλωση και αποταμίευση επηρεάζουν την οικονομική (παραγωγική) δραστηριότητα; 124. Ποιο είναι το παράδοξο της φειδούς και με ποιο τρόπο επιδρούν οι ιδιωτικές επενδύσεις στην αύξηση του εισοδήματος; 18

19 125. Αναλύστε τις επιδράσεις σε επίπεδο συνολικής ζήτησης και εισοδήματος μιας οικονομίας όταν μεταβληθούν τα εργαλεία της ενεργού ζήτησης δηλαδή οι δημόσιες δαπάνες, οι άμεσοι φόροι, οι έμμεσοι φόροι κι οι μεταβιβαστικές πληρωμές; 126. Ποια είναι τα υποδείγματα μακροοικονομικής ισορροπίας τιμών και εισοδήματος; Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσά τους; 127. Ποιες είναι οι δυσκολίες που εμφανίζονται όταν υπάρχει υπέρογκο δημόσιο χρέος και τεράστια δημόσια ελλείμματα; 128. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των διαφόρων σχολών σκέψης και ποιες οι διαφορές τους; Ποιες από αυτές πρέσβευαν την ανάγκη για κρατική παρέμβαση και ποιες για ελευθερία των αγορών κι αποδοχή του μηχανισμού τιμών; Που στηρίχθηκαν τις απόψεις τους και ποιες οι αδυναμίες της κάθε θεωρίας που οδήγησαν στη δημιουργία μίας νέας; 129. Ποιες οι αρχές των νέων φιλελεύθερων θεωριών (Μονεταρισμός, ορθολογικές προσδοκίες, οικονομικά της προσφοράς); 130. Ποια είναι τα κύρια σημεία της ανάλυσης του κοινωνιολόγου Karl Marx; 131. Ποιες θα είναι κατά τη γνώμη σας οι οικονομικές συνέπειες μιας σοβαρής νόσου που μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω της κατανάλωσης μολυσμένου χοιρινού κρέατος; ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΑΝΕΡΓΙΑ 132. Παρουσιάστε τις δραστηριότητες του τραπεζικού συστήματος και τον τρόπο της δημιουργίας του λογιστικού χρήματος. Ποιος είναι ο βασικός στόχος των ιδιωτικών τραπεζικών οργανισμών με τη χρήση εργαλείων νομισματικής πολιτικής; 19

20 133. Σε τι διαφέρει η σφιχτή από τη χαλαρή οικονομική πολιτική, όσον αφορά το επιτόκιο, τον πληθωρισμό, την απασχόληση; Ποια προτιμάται να εφαρμόζεται σε περίοδο ύφεσης; 134. Ποια σε περίοδο έντονης ανάπτυξης και πληθωριστικών πιέσεων; 135. Πότε προτιμάται η νομισματική έναντι της δημοσιονομικής, σύμφωνα τις διάφορες θεωρίες για την αποτελεσματικότητα; 136. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των φάσεων των οικονομικών κύκλων και σε ποια φάση βρισκόμαστε σήμερα; 137. Ποιες οι αιτίες της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης; 138. Ποιες είναι οι απαιτούμενες κατευθύνσεις για την βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και τον θετικό επηρεασμό της παραγωγικής δραστηριότητας στις χώρες που έχουν πληγεί; 139. Περιγράψτε τι είναι πληθωρισμός, ποιες είναι επιπτώσεις του αναλόγως του μεγέθους του; Ποιες είναι οι μορφές του; Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης (περιορισμού); Ποιοι ωφελούνται και ποιοι πλήττονται από τον υψηλό πληθωρισμό; 140. Ποιους τρόπους επιλέγει η κυβέρνηση για να μειώσει την ανεργία σε νέους και γυναίκες; Πως μπορεί να βελτιωθεί; 141. Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι τσιγάρα αποτέλεσαν το μέσο μέτρησης της εργασίας, διατήρησης της αξίας και διεξαγωγής των συναλλαγών κατά την περίοδο του β παγκοσμίου πολέμου; 20

21 ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ 142. Πόσο ελεύθερο είναι το διεθνές εμπόριο και για ποιους λόγους ενθαρρύνεται ή περιορίζεται; 143. Πως πιστεύετε ότι θα έπρεπε να ασκείται, ώστε να αποδεικνύεται επωφελές στην ευημερία όλων των συμμετεχόντων; 144. Αναφέρετε τα αποτελέσματα της άσκησης οικονομικής πολιτικής στα διάφορα συστήματα συναλλαγματικών ισοτιμιών και εξηγείστε για ποιο λόγο οι τοπικοί πληθυσμοί θεώρησαν το ευρώ υπεύθυνο για την οικονομική δυσπραγία των χωρών; 145. Το εγχώριο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι μονίμως ελλειμματικό. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της κατάστασης; 146. Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι λόγοι, για τους οποίους δεν διενεργούνται σημαντικές άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα μας; 147. Ανάμεσα σε ποιες πολιτικές μπορούν να υπάρξουν συγκρούσεις ή αλληλοσυμπλήρωση στην προσπάθεια βελτίωσής της; 148. Πως δικαιολογείται το ελεύθερο διεθνές εμπόριο με βάση τις διάφορες οικονομικές θεωρίες; Ποιες αλλαγές μας φέρνει; ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ 149. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ευρωπαϊκής οικονομίας και των προϊόντων που αυτή παράγει; 21

22 150. Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι η αντίδραση των θεσμικών οργάνων και των χρηματοδοτικών οργάνων της ΕΕ στην αντιμετώπιση του αυξανόμενου πλήθους οικονομικών μεταναστών από διάφορες φτωχές περιοχές του κόσμου; 151. Σήμερα κατηγορείται η ΕΕ από τους πολίτες της για την οικονομική πολιτική που εφαρμόζει και την αναντιστοιχία των πολιτικών αυτών με τις βασικές αρχές δημιουργίας της ΕΕ; Τι χρειάζεται να αλλάξει για να βελτιωθεί η κατάσταση; 152. Ποια τα οφέλη και τα κόστη της οικονομικής ολοκλήρωσης και του κοινού νομίσματος στην ΕΕ; 153. Πως λειτουργεί το οικονομικό νομισματικό σύστημα της ΕΕ; 154. Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι βασικοί σκοποί της ΕΕ; Πως μπορεί η Ελλάδα να α νταποκριθεί στις νέες προοπτικές της ΕΕ για να πετύχει το στόχο βελτίωσης της ευημερίας; 155. είναι οι συνέπειες (οφέλη και κόστη) της τελευταίας διεύρυνσης της ΕΕ στα ίδια τα κράτη, την χώρα μας και την ΕΕ; 156. Ποιες είναι οι συνέπειες της ανατίμησης υποτίμησης του ευρώ προς το δολάριο; Ποιοι ωφελούνται & ποιοι ζημιώνονται; ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 157. Ποια είναι τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και των επιμέρους τομέων της εγχώριας παραγωγής; 22

23 158. Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν, ώστε να αναπτυχθεί η οικονομία μας ταχύτερα, να αυξήσει η ανταγωνιστικότητα της, να περιοριστούν τα δημοσιονομικά της ελλείμματα και να επιτευχθεί η πραγματική σύγκλιση με τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ; 159. Την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα δεν διενεργούνται ικανοποιητικές επενδύσεις από ξένους επιχειρηματικούς ομίλους. Ποιες οι συνέπειες έλλειψης επενδύσεων στην ανάπτυξη και την απασχόληση; 160. Ποιοι είναι οι τρόποι αντιστροφής των παραπάνω και προσέλκυσης επενδύσεων; Ποιες οι επιπτώσεις από την τελευταία διεύρυνση της Ε.Ε. με δέκα νέα μέλη; 23