Εκτίμηση της αποδοτικότητας δύο επιλεγμένων μέτρων στήριξης για την Ελλάδα

Εκτίμηση της αποδοτικότητας δύο επιλεγμένων μέτρων στήριξης για την Ελλάδα Παραδοτέο D13 του έργου RES-H Policy Η παρούσα έκθεση συντάχθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου: "Policy development for improving RES- H/C penetration in European Member States (RES-H Policy)" υπό το πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (ΙΕΕ) Απρίλιος 2011 Αργυρώ Γιακουμή (ΚΑΠΕ), Μηνάς Ιατρίδης (ΚΑΠΕ) Με τη συνεισφορά των: Veit Bürger (Oeko-Institut e.v. - Institute for Applied Ecology) Marcus Hummel, Lukas Krazl (EEG) Luuk Beurskens, Francesco Dalla Longa (ECN) Jan Steinbach, Mario Ragwitz (ISI) Supported by

Το έργο "Policy development for improving RES-H/C penetration in European Member States (RES-H Policy)" υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (Intelligent Energy for Europe IEE) (Αριθμός συμβολαίου του έργου IEE/07/692/SI2.499579). Η ευθύνη των πληροφοριών της παρούσας έκθεσης βαρύνει αποκλειστικά τους συγγραφείς. Οι πληροφορίες που εμπεριέχονται σε αυτή δεν αντιπροσωπεύουν τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δε φέρει ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών αυτών. Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας - ΚΑΠΕ, Απρίλιος 2011

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options Περιεχόμενα 1 Αντίκτυπο των προτεινόμενων πολιτικών μέτρων στη διείσδυδη των ΑΠΕ, τις εκπομπές διοξειδίου, κόστος... 10 1.1 Μεθοδολογία... 10 1.2 Χαρακτηριστικά των εξεταζόμενων πολιτικών μέτρων και σεναρίων... 11 1.3 Κτιριακός τομέας - Μέτρο στήριξης 1 φοροελαφρύνσεις... 12 1.3.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ... 13 1.3.2 Κόστος... 14 1.3.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου... 14 1.3.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα... 15 1.4 Κτιριακός τομέας - Μέτρο στήριξης 2 Υποχρέωση χρήσης... 16 1.4.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ... 17 1.4.2 Έσοδα δημοσίου λόγω της επιβολής προστίμων... 18 1.4.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου... 18 1.4.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα... 19 1.5 Βιομηχανία Μέτρο στήριξης 1 25% Επιδότηση για όλες τις τεχνολογίες... 21 1.5.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ... 21 1.5.2 ΚρατικόςΠροϋπολογισμός... 22 1.5.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου... 22 1.5.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα... 23 1.5.5 Καμπύλη κόστους - ζήτησης... 24 1.6 Βιομηχανία Μέτρο στήριξης 2-25% επιδότηση για θερμικά ηλιακά και γεωθερμία... 25 1.6.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ... 25 1.6.2 Κρατικός Προϋπολογισμός... 26 1.6.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου... 26 1.6.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα... 27 1.6.5 Καμπύλη κόστους - ζήτησης... 27 1.7 Σύγκριση και σύνθεση... 28 2 Επίδραση στην απασχόληση... 31 2.1 Το έργο "EmployRES"... 31 2.2 Μεθοδολογία... 33 2.3 Αποτελέσματα... 34 2.3.1 Αποτελέσματα bottom-up προσέγγισης για το 1 ο μέτρο στήριξης βάσει του μοντέλου INVERT... 34 2.3.2 Αποτελέσματα bottom-up προσέγγισης για το 2 ο μέτρο στήριξης βάσει του μοντέλου INVERT... 35 2.3.3 Σύγκριση των αποτελεσμάτων της top-down και της bottom-up προσέγγισης... 35 2.4 Σύγκριση και σύνθεση... 36 3 Διαχειριστικό κόστος... 37 3

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy 3.1 Μεθοδολογία... 37 3.2 Υποθέσεις... 38 3.2.1 Μέτρο στήριξης 1... 38 3.2.2 Μέτρο στήριξης 2... 38 3.3 Αποτελέσματα... 40 4 Βιβλιογραφία... 41 5 Παράρτημα... 42 5.1 Heat generation costs... 42 5.2 Modelling assumptions... 46 4

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options Διαγράμματα 5

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy Διάγρ. 1: Δομή μοντέλου Invert/EE-Lab... 10 Διάγρ. 2: Διάγρ. 3: Δίαγρ. 4: Διάγρ. 5: Διάγρ. 6: Διάγρ. 7: Διάγρ. 8: Διάγρ. 9: Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα και αντίστοιχα ποσοστά θέρμανσης στη συνολική ζήτηση θερμότητας για τα έτη, και. (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 13 Απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός για την εφαρμογή του 1ου μέτρου στήριξης στον κτιριακό τομέα, για δύο σενάρια τιμών πετρελαίου. (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 14 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στον κτιριακό τομέα υπό την εφαρμογή του μέτρου στήριξης των φορολογικών ελαφρύνσεων (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 15 Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κτιριακό τομέα από την εφαρμογή του μέτρου των φορολογικών ελαφρύνσεων (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 16 Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα υπό το μέτρο στήριξης 2 και αντίστοιχα ποσοστά θέρμανσης στη συνολική ζήτηση θερμότητας για τα έτη, και. (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 17 Έσοδα προς το δημόσιο από την επιβολή προστίμου για μη συμμόρφωση με την υποχρέωση χρήσης, για δυο σενάρια τιμών πετρελαίου (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 18 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στον κτιριακό τομέα υπό την εφαρμογή του μέτρου στήριξης της υποχρεωτικής χρήσης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 19 Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κτιριακό τομέα από την εφαρμογή του μέτρου τις υποχρέωσης χρήσης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 20 Διάγρ. 10 Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στη βιομηχανία υπό το μέτρο στήριξης 1 (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 21 Διάγρ. 11 Απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός για την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης στη βιομηχανία (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 22 Διάγρ. 12 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στη βιομηχανία υπό την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 22 6

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options Διάγρ. 13 Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη βιομηχανία από την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 23 Διάγρ. 14: Καμπύλη κόστους ζήτησης για τη βιομηχανία με την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 24 Διάγρ. 15: Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στη βιομηχανία υπό το μέτρο στήριξης 2 (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 25 Διάγρ. 16: Απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός για την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης στη βιομηχανία (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 26 Διάργ. 17: Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στη βιομηχανία υπό την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 26 Διάργ. 18: Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη βιομηχανία από την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου).... 27 Διάγρ. 19: Καμπύλη κόστους ζήτησης για τη βιομηχανία με την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 28 Διάγρ. 20: Ποσοστό θέρμανσης από ΑΠΕ στη συνολική ζήτηση θερμότητας για το κάθε προτεινόμενο μέτρο χωριστά, για συνδυασμό των δύο μέτρων και για το σενάριο αναφοράς (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 29 Διάγρ. 21: Συγκριτικό διάγραμμα για τη διείσδυση της θερμότητας από ΑΠΕ με την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης, του 2 ου μέτρου, στο σενάριο αναφοράς και σε ένα σενάριο διπλασιασμού της τιμής της βιομάζας (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 30 Διάγρ. 22: Σχηματική απεικόνιση της διαδικασίας που ακολουθήθηκε στο έργο EMPLOY RES. (Ragwitz et al. 2009)... 33 Διάγρ. 23: Υπολογισμός της απασχόλησης με την top-down και την bottom-up προσέγγιση... 34 Διάγρ. 24: Ετήσια απασχόληση για την περίοδο -... 35 Διάγρ. 25: Ετήσια απασχόληση για την περίοδο -... 35 Διάγρ. 26: Συνοπτικά αποτελέσματα της bottom-up προσέγγισης και της top-down... 36 7

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy Διάγρ. 27: Διαχειριστικό κόστος για την εφαρμογή των δύο διαφορετικών μέτρων στήριξης... 40 Διάγρ. 28: Εύρος κόστους παραγωγής θερμότητας στον κτιριακό τομέα (σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου)... 46 Διάγρ. 29: Εύρος κόστους παραγωγής θερμότητας στον κτιριακό τομέα (σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου)... 47 8

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options Το έργο RES-H Policy Το έργο RES-H Policy προετοιμάζει τις συμμετέχουσες χώρες για την εφαρμογή της οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), και ειδικότερα σε ό,τι αφορά θέματα που σχετίζονται με τη θέρμανση και ψύξη από ΑΠΕ. Η κάθε χώρα μέσα από το έργο θα βοηθηθεί να προγραμματίσει τους εθνικούς ενδεικτικούς στόχους ανά τεχνολογία ΑΠΕ στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης για τα έτη /. Επιπλέον θα εξετασθεί το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στην κάθε χώρα πάνω σε θέματα θέρμανσης/ ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα προταθούν μέτρα και δράσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς. Οι χώρες που συμμετέχουν στο έργο είναι: Αυστρία, Ελλάδα, Λιθουανία, Ολλανδία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο. Η κάθε μία από αυτές τις χώρες διαφέρει από τις άλλες ως προς τη δομή της αγοράς θέρμανσης και ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την χρήση τους. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το έργο θα εξετάσει τη δυνατότητα να συντονιστούν ή ακόμη και να εναρμονιστούν μεταξύ τους οι εθνικές πολιτικές προσεγγίσεις στον τομέα της θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ, προκειμένου να προκύψει ένα κοινό θεσμικό πλαίσιο. Η παρούσα έκθεση Στην παρούσα έκθεση επιχειρείται να αναλυθεί το αντίκτυπο από την εφαρμογή δύο επιλεγμένων μέτρων στήριξης του τομέα παραγωγής θερμότητας/ ψύξης από ΑΠΕ στην Ελλάδα. Για τα δύο επιλεγμένα μέτρα εκτιμήθηκαν τα οφέλη (π.χ. μείωση εκπομπών θερμοκηπίου) καθώς και η οικονομική αποδοτικότητα τους. Έγινε δηλαδή εκτίμηση του σχετικού κόστους για την εφαρμογή τους συμπεριλαμβανομένου και του διαχειριστικού κόστους, καθώς και του οφέλους που θα προκύψει όπως είναι π.χ. η περαιτέρω διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ και η αύξηση της απασχόλησης. Η παρούσα έκθεση βασίζεται στην περιγραφή και την ποιοτική εκτίμηση των μέτρων στήριξης που είχαν επιλεγεί στο παραδοτέο D9. Παρόμοιες εκθέσεις έχουν συνταχθεί και για τις υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν στο έργο. 9

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy 1 Αντίκτυπο των προτεινόμενων πολιτικών μέτρων στη διείσδυση των ΑΠΕ, τις εκπομπές διοξειδίου, το κόστος 1.1 Μεθοδολογία Το μοντέλο Invert/EE-Lab είναι ένα εργαλείο προσομοίωσης που χρησιμοποιεί την bottom-up προσέγγιση προκειμένου να εκτιμήσει τον αντίκτυπο διαφορετικών μέτρων στήριξης (οικονομικά ή θεσμικά) στο ενεργειακό μείγμα μίας χώρας, στο κόστος των προτεινόμενων μέτρων και στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον το μοντέλο Invert/EE-Lab δύναται να κάνει προσομοιώσεις για διαφορετικά σενάρια π.χ. διαφορετικές τιμές καυσίμου, διαφορετικές συμπεριφορές καταναλωτών, διαφορετικού τύπου κτιριακό απόθεμα κτλ. Η βασική δομή του μοντέλου παρουσιάζεται σχηματικά στο Διάγραμμα 1. Exogenous scenarios growth of building stock (t=t 1 t n ) Climate data (HDD, solar irradiation ) User behavior Technology data space heating and hot water (t=t 1 t n ) Energy prices (t=t 1 t n ) Options for thermal renovation (t=t 1 t n ) Database heating and hot water sector (t=t 0, input of simulation results for t 1 t n ) Building stock data U values Geometry Age Regions Type of use Installed heating and hot water systems η/cop/solar yield Type of energy carriers O&M costs Space heating and hot water energy demand calculation module Simulation algorithm Multi nominal logit approach Logistic growth model Simulation results (t=t 1 t n ) Installation of heating and hot water systems Total energy demand by energy carriers (GWh) Total investments (M ) Policy programme costs (M ) etc. Diffusion restrictions (t=t 1 t n ) Biomass potentials (t=t 1 t n ) Policies (t=t 1 t n ) Preferences for heating systems,, traditions, inertia (t=t 1 t n ) Διάγραμμα 2: Δομή του μοντέλου Invert/EE-Lab Το μοντέλο Invert έχει αναπτυχθεί από το: Vienna University of Technology/Energy Economics Group για το έργο Invert (Investing in RES&RUE technologies: models for saving public money) υπό το πρόγραμμα ALTENER. Στο πλαίσιο επόμενων έργων το μοντέλο αυτό επεκτάθηκε και εφαρμόστηκε σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες βλέπε π.χ. 10

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options (Biermayr et al., 2007), (Haas et al., 2009), (Kranzl et al., 2006), (Kranzl et al., 2007), (Nast et al., 2006), (Schriefl, 2007), (Stadler et al., 2007). Η τελευταία τροποποίηση του μοντέλου έγινε το και περιλάμβανε μία διαδικασία επαναπρογραμματισμού όπου λαμβάνεται υπόψη η ανομοιογένεια των ιδιοκτητών του κτιριακού τομέα στη λήψη αποφάσεων (Müller, ). Στην παρούσα φάση το μοντέλο βασίζεται σε ένα νέο πυρήνα υπολογισμών (που καλείται EE-Lab) και οδηγεί στην τρέχουσα έκδοση του μοντέλου που είναι η: Invert/EE-Lab506, η οποία και χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα εργασία. Για τη βιομηχανία χρησιμοποιήθηκε το μοντέλο RESolve-H/C το οποίο αναπτύχθηκε από το Energy Research Centre of Netherlands (ECN). Το μοντέλο αυτό αποτελείτε από διαδοχικά βήματα, τα οποία χωρίζονται σε δύο ρουτίνες: 1. Καθορισμός του πραγματοποιήσιμου δυναμικού για παραγωγή θερμότητας από ΑΠΕ στη βιομηχανία, καταλήγοντας σε μία σειρά ενεργειακών δεδομένων για τις επιλεγμένες τεχνολογίες ΑΠΕ 2. Καθορισμός της διείσδυσης της θερμότητας από ΑΠΕ στη βιομηχανία, έχοντας κάνει μία σειρά από υποθέσεις, και καταλήγοντας σε μία σειρά ενεργειακών δεδομένων για τις επιλεγμένες τεχνολογίες ΑΠΕ, αναμενόμενο κόστος του προτεινόμενου μέτρου στήριξης, κόστος καυσίμου και επίδραση στις εκπομπές CO 2 Όταν γίνει η εκτίμηση του πραγματοποιήσιμου δυναμικού παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ, γίνεται και εκτίμηση οικονομικών παραμέτρων προκειμένου να μοντελοποιηθεί η υποκατάσταση των συμβατικών πηγών ενέργειας από ΑΠΕ. Για κάθε υποψήφια επένδυση υπολογίζεται ο Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης (ΕΒΑ) από την μεριά του επενδυτή. Η μοντελοποίηση για έργα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας γίνεται με τη συνεκτίμηση και του οφέλους από την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας. Τα προτεινόμενα μέτρα στήριξης αξιολογούνται κάνοντας αξιολόγηση του αντίκτυπου του ΕΒΑ για την κάθε περίπτωση υποκατάστασης, καταλήγοντας σε υψηλότερες διεισδύσεις για τα πλέον αποδοτικά έργα. Περισσότερες πληροφορίες για το μοντέλο RESolve-H/C υπάρχουν στο Παράτημα 5.1. 1.2 Χαρακτηριστικά των εξεταζόμενων πολιτικών μέτρων και σεναρίων Κτιριακός Τομέας Τα μέτρα στήριξης που επιλέχθηκαν για διερεύνηση για τον κτιριακό τομέα είναι τα εξής: Μέτρο Στήριξης 1: Φορολογική ελάφρυνση Μέτρο Στήριξης 2: Υποχρέωση χρήσης Το 1 ο μέτρο στήριξης αφορά φορολογικές ελαφρύνσεις για τεχνολογίες παραγωγής θερμότητας/ ψύξης από ΑΠΕ. Συγκεκριμένα σύμφωνα με αυτό το μέτρο ένα ποσοστό 11

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy x% του κόστους αγοράς και εγκατάστασης εξοπλισμού ΑΠΕ για παραγωγή θερμότητας στον κτιριακό τομέα, δίνεται σαν επιστροφή φόρου. Λόγω της οικονομικής κρίσης και της αδυναμίας που έχει το κράτος να βρει πόρους για τέτοιου είδους μέτρα, το ποσοστό της φορολογικής ελάφρυνσης τέθηκε χαμηλά. Επιπλέον χρησιμοποιήθηκαν δύο σενάρια τιμών πετρελαίου, ένα με χαμηλές και ένα με υψηλές τιμές. Το 2 ο μέτρο στήριξης αφορά υποχρεωτική χρήση τεχνολογιών ΑΠΕ για θέρμανση χώρων και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης στον κτιριακό τομέα. Συγκεκριμένα στα νέα κτίρια καθώς και στα υφιστάμενα που υφίστανται ανακαίνιση, απαιτείται η κάλυψη ενός ελάχιστου ποσοστού των αναγκών για θέρμανση από ΑΠΕ. Σε περίπτωση που αυτό το ποσοστό δεν τηρείται θα επιβάλλεται πρόστιμο ανάλογα με το μέγεθος του κτιρίου και το ποσοστό μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση χρήσης. Βιομηχανία Για τη βιομηχανία διερευνήθηκαν ως πιθανά μέτρα στήριξης οι επιδοτήσεις σε δύο διαφορετικά σενάρια: Στην πρώτη περίπτωση το μέτρο στήριξης αφορά 25% επιδότηση για όλους τους τύπους τεχνολογιών (θερμικά ηλιακά, βιομάζα και γεωθερμία) σε ένα σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου και σε ένα σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου. Ενώ στη δεύτερη περίπτωση το μέτρο στήριξης αφορά 25% επιδότηση μόνο για θερμικά ηλιακά και γεωθερμία, επίσης για δύο διαφορετικά σενάρια τιμών πετρελαίου. 1.3 Κτιριακός τομέας Μέτρο στήριξης 1 φορολογικές ελαφρύνσεις Σύμφωνα με αυτό το μέτρο ένα ποσοστό x% του κόστους αγοράς και εγκατάστασης εξοπλισμού ΑΠΕ για παραγωγή θερμότητας στον κτιριακό τομέα, δίνεται σαν επιστροφή φόρου. Το ποσοστό αυτό διαφέρει από τεχνολογία σε τεχνολογία. Συγκεκριμένα έγιναν οι εξής παραδοχές: Τεχνολογία Φορολογική Ελάφρυνση Λέβητας για καυσόξυλα 15% Λέβητας για πριονίδι 30% Λέβητας για pellets 30% Αντλία θερμότητας αέρα/ νερού 10% Γεωθερμική αντλία θερμότητας 30% Τηλεθέρμανση με βιομάζα 30% Θερμικά ηλιακά για ΖΝΧ 25% Θερμικά ηλιακά για θέρμανση χώρων 25% 12

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options Έγινε η υπόθεση ότι το προτεινόμενο μέτρο στήριξης αρχίζει να εφαρμόζεται το 2011, εκτός από τα θερμικά ηλιακά όπου υπάρχει ήδη το μέτρο της φορολογικής ελάφρυνσης. 1.3.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ Διάγραμμα 3: Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα και αντίστοιχα ποσοστά θέρμανσης στη συνολική ζήτηση θερμότητας για τα έτη, και. (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Από το Διάγραμμα 4 προκύπτει ότι για το σενάριο Χαμηλών Τιμών πετρελαίου το μέτρο της φορολογικής ελάφρυνσης, με τα ποσοστά που προτάθηκαν παραπάνω, δεν είναι αρκετό για να επιτύχει σημαντική αύξηση των τεχνολογιών ΑΠΕ για κάλυψη θερμικών αναγκών του κτιριακού τομέα. Παρατηρείται δηλαδή ότι το ποσοστό θέρμανσης από ΑΠΕ στη συνολική ζήτηση θερμότητας παραμένει σχεδόν σταθερό (16% το και 15% το ), ενώ σε απόλυτα μεγέθη η παραγόμενη θερμότητα από ΑΠΕ παρουσιάζει μικρή μείωση μέχρι το. Αντιθέτως στο σενάριο Υψηλών Τιμών πετρελαίου, ο συνδυασμός των οικονομικών κινήτρων που προσφέρει το μέτρο της φορολογικής ελάφρυνσης και των υψηλών τιμών του πετρελαίου οδηγούν τελικά σε μια σημαντική αύξηση της διείσδυσης των συστημάτων ΑΠΕ για την κάλυψη των θερμικών αναγκών. Συγκεκριμένα το ποσοστό 13

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy θέρμανσης από ΑΠΕ στη συνολική ζήτηση θερμότητας από 16% το αυξάνεται σε 25% το και σε 38% το. Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει το ερώτημα κατά πόσο το επίπεδο του οικονομικού κινήτρου της φορολογικής ελάφρυνσης θα πρέπει να προσαρμοστεί ανάλογα με τις τιμές του πετρελαίου, προκειμένου να είναι αποδοτικό ακόμη και στη περίπτωση του σεναρίου με τις χαμηλές τιμές. 1.3.2 Κρατικός προϋπολογισμός Διάγραμμα 5: Απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός για την εφαρμογή του 1ου μέτρου στήριξης στον κτιριακό τομέα, για δύο σενάρια τιμών πετρελαίου. (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Όσον αφορά τον απαιτούμενο κρατικό προϋπολογισμό για την εφαρμογή του προτεινόμενου μέτρου, από το Διάγραμμα 6 παρατηρείται ότι στην περίπτωση του σεναρίου υψηλών τιμών επειδή έχουμε μεγαλύτερη διείσδυση των συστημάτων ΑΠΕ απαιτείται και μεγαλύτερο χρηματικό πόσο. Συγκεκριμένα στο σενάριο υψηλών τιμών ο απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός φτάνει στα 450M το, ενώ αντίστοιχα στο σενάριο χαμηλών τιμών επειδή η διείσδυση είναι μικρότερη φτάνει κοντά στα 100M. 1.3.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου λόγω χρήσης συστημάτων παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ, σε ένα σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου και σε ένα σενάριο υψηλών τιμών. Η μπλε επιφάνεια 14

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options αντιπροσωπεύει το συνολικό κόστος καυσίμου που προκύπτει από την εφαρμογή του μέτρου στήριξης 1 (φορολογική ελάφρυνση), ενώ η κόκκινη επιφάνεια αντιπροσωπεύει το συνολικό κόστος καυσίμου που θα προέκυπτε σε περίπτωση που όλα τα συστήματα παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ αντικαθίστανται από μείγμα συμβατικών καυσίμων (όπως αυτό έχει καθοριστεί για τη χρονιά 2007). Η διαφορά μεταξύ του κόστους στις δύο περιπτώσεις δίνει το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου. Συγκεκριμένα στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου φτάνει περίπου στα 4.000 M το έτος το. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου είναι κοντά στα 400 M το έτος, και παρολαυτά υπερβαίνει τον κρατικό προϋπολογισμό που απιτείται για την εφαρμογή του μέτρου στήριξης 1 (φορολογική ελάφρυνση) κατά ένα παράγοντα 2-3. 6000 8000 6000 4000 4000 Fuel costs (M ) 2000 0 2012 2014 2016 2018 2022 2024 2026 2028 Fuel costs (M ) 2000 0 2000 4000 2012 2014 2016 2018 2022 2024 2026 2028 Total fuel costs RES H scenario Total fuel costs fossil reference scenario Net avoided fuel costs 2000 6000 4000 8000 10000 6000 12000 Διάγραμμα 7: Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στον κτιριακό τομέα υπό την εφαρμογή του μέτρου στήριξης των φορολογικών ελαφρύνσεων (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) 1.3.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακά Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης. Για τους υπολογισμούς έγινε η υπόθεση ότι στο συμβατικό σενάριο αναφοράς όλα τα συστήματα παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ αντικαθίστανται από συστήματα θέρμανσης που χρησιμοποιούν μείγμα συμβατικών καυσίμων (όπως αυτό έχει καθοριστεί για το έτος 2007). 15

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy Avoided CO2 emissions due to RES H (Mt) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Avoided CO2 emissions due to RES H (Mt) 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Διάγραμμα 8: Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κτιριακό τομέα από την εφαρμογή του μέτρου των φορολογικών ελαφρύνσεων (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Ξεκινώντας από 2,5 Mt αποφευγόμενων εκπομπών CO2, στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου οι αποφευγόμενες εκπομπές μένουν σχεδόν σταθερές με μία μικρή τάση μείωσης μέχρι το όπου φτάνουν στα 2,3 Mt. Αντίθετα στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου οι εκπομπές μπορούν να μειωθούν κατά 1,7 Mt το και 4,4 Mt το. 1.4 Κτιριακός τομέας Μέτρο Στήριξης 2 Υποχρέωση χρήσης Το μέτρο αυτό αφορά υποχρεωτική χρήση τεχνολογιών ΑΠΕ για θέρμανση χώρων και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης στον κτιριακό τομέα. Συγκεκριμένα σε όλα τα νέα κτίρια καθώς και σε αυτά που υφίστανται ολική ανακαίνιση, ορίζεται ένα ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής τεχνολογιών ΑΠΕ για την κάλυψη των θερμικών αναγκών του κτιρίου. Αν το ποσοστό αυτό δεν καλύπτεται τότε θα επιβάλλεται πρόστιμο ανάλογα με τα τετραγωνικά του κτιρίου/ διαμερίσματος και το ποσοστό κατά το οποίο δεν επετεύχθη ο στόχος. Για το παράδειγμά μας έγιναν οι εξής παραδοχές: 2011-2013 60% μερίδιο ΑΠΕ για την κάλυψη των αναγκών για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) 2014 50% μερίδιο ΑΠΕ για την κάλυψη του συνόλου των θερμικών αναγκών ενός κτιρίου (ΖΝΧ + θέρμανση χώρων) Πρόστιμο 50 ανά m² για 0% μερίδιο ΑΠΕ 16

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options 1.4.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ Διάγραμμα 9: Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα υπό το μέτρο στήριξης 2 και αντίστοιχα ποσοστά θέρμανσης στη συνολική ζήτηση θερμότητας για τα έτη, και. (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Από το Διάγραμμα 10 παρατηρείται ότι έχουμε σημαντική διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στην τελική ζήτηση θερμότητας του κτιριακού τομέα και για τα δύο σενάρια τιμών. Σημαντική παράμετρο αποτελεί το γεγονός ότι, θεωρείται δεδομένο ότι θα επιβάλλεται πρόστιμο στην περίπτωση μη συμμόρφωσης με την υποχρεωτική χρήση των ΑΠΕ για κάλυψη των θερμικών αναγκών. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου το ποσοστό της θέρμανσης από ΑΠΕ στη συνολική ζήτηση θερμότητας είναι 20% για το και 27% για το, ενώ στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου τα αντίστοιχα ποσοστά είναι ελαφρώς αυξημένα με 25% για το και 40% για το. 17

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy 1.4.2 Έσοδα δημοσίου λόγω της επιβολής προστίμων Διάγραμμα 11: Έσοδα προς το δημόσιο από την επιβολή προστίμου για μη συμμόρφωση με την υποχρέωση χρήσης, για δυο σενάρια τιμών πετρελαίου (αριστερά: Σενάριο χαμηλών τιμών, δεξιά: Σενάριο υψηλών τιμών) Στο Διάγραμμα 12 δίνονται τα έσοδα από την επιβολή του προστίμου για τη μη συμμόρφωση με την υποχρέωση χρήσης ΑΠΕ στα νέα κτίρια. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, τα έσοδα είναι μεγαλύτερα, φτάνοντας τα 250M το ενώ στο σενάριο υψηλών τιμών είναι αρκετά χαμηλότερα φτάνοντας το περίπου τα 50M. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, το μεγαλύτερο ποσοστό των καταναλωτών προτιμάει να πληρώσει το πρόστιμο παρά να εφαρμόσει κάποιο σύστημα ΑΠΕ για την κάλυψη των θερμικών αναγκών του, ενώ στο δεύτερο σενάριο επειδή έχουμε υψηλές τιμές πετρελαίου περισσότεροι καταναλωτές στρέφονται στις ΑΠΕ για κάλυψη των θερμικών αναγκών τους, οπότε και συμμορφώνονται με την υποχρέωση χρήσης. 1.4.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου λόγω χρήσης συστημάτων παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ, σε ένα σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου και σε ένα σενάριο υψηλών τιμών. Η μπλε επιφάνεια αντιπροσωπεύει το συνολικό κόστος καυσίμου που προκύπτει από την εφαρμογή του μέτρου στήριξης 1 (φορολογική ελάφρυνση), ενώ η κόκκινη επιφάνεια αντιπροσωπεύει το συνολικό κόστος καυσίμου που θα προέκυπτε σε περίπτωση που όλα τα συστήματα παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ αντικαθίστανται από μείγμα συμβατικών καυσίμων (όπως αυτό έχει καθοριστεί για τη χρονιά 2007). Η διαφορά μεταξύ του κόστους στις 18

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options δύο περιπτώσεις δίνει το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου. Συγκεκριμένα στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου φτάνει περίπου στα 5.300 M το έτος το. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου φτάνει περίπου τα 900 M το έτος. 6000 8000 6000 4000 4000 Fuel costs (M ) 2000 0 2012 2014 2016 2018 2022 2024 2026 2028 Fuel costs (M ) 2000 0 2000 4000 2012 2014 2016 2018 2022 2024 2026 2028 Total fuel costs RES H scenario Total fuel costs fossil reference scenario Net avoided fuel costs 2000 6000 4000 8000 10000 6000 12000 Διάγραμμα 13: Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στον κτιριακό τομέα υπό την εφαρμογή του μέτρου στήριξης της υποχρεωτικής χρήσης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) 1.4.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από την εφαρμογή του 2 ου μέτρου στήριξης. Για τους υπολογισμούς έγινε η υπόθεση ότι στο συμβατικό σενάριο αναφοράς όλα τα συστήματα παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ αντικαθίστανται από συστήματα θέρμανσης που χρησιμοποιούν μείγμα συμβατικών καυσίμων (όπως αυτό έχει καθοριστεί για το έτος 2007). 19

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy Avoided CO2 emissions due to RES H (Mt) 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 0 Avoided CO2 emissions due to RES H (Mt) 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Διάγραμμα 14: Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κτιριακό τομέα από την εφαρμογή του μέτρου τις υποχρέωσης χρήσης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Ξεκινώντας από 2,5 Mt αποφευγόμενων εκπομπών CO2, στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου οι αποφευγόμενες εκπομπές αυξάνουν στο 3,2 Mt για το και στο 4,5 Mt για το. Στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου οι εκπομπές μπορούν να μειωθούν κατά 1,8 Mt το και 4,7 Mt το. 20

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options 1.5 Βιομηχανία Μέτρο Στήριξης 1 25% επιδότηση για όλες τις τεχνολογίες 1.5.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ Penetration (PJ) 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2015 2025 Biomass Heat only Biomass Heat only (from wood) Penetration (PJ) 40Biomass Electricity from digestion 35Biomass Combined heat and power 30Biomass Combined heat and power (from wood) 25Biomass Bio SNG from digestion 20Biomass Bio SNG from gasification 15Biomass Bio SNG from gasification (from wood) 10 Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal 5 heat use Geothermal Direct geothermal heat 0 use 2015 2025 Biomass Heat only Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion Biomass Combined heat and power Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion Biomass Bio SNG from gasification Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use Geothermal Direct geothermal heat use Διάγραμμα 15 Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στη βιομηχανία υπό το μέτρο στήριξης 1 (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Όπως φαίνεται από το παραπάνω διάγραμμα και στα δύο σενάρια τιμών πετρελαίου οι βασικές τεχνολογίες παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ είναι αυτές της απευθείας παραγωγής θερμότητας από βιομάζα και της συμπαραγωγής από απόβλητα. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου οι δύο αυτές τεχνολογίες συνεισφέρουν περίπου 29,9 PJ το, ενώ στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου συνεισφέρουν περίπου 31,5 PJ αντίστοιχα. Τα θερμικά ηλιακά διεισδύουν ελάχιστα στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου (περίπου 1 PJ το ), αλλά διεισδύουν πολύ δυναμικά στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου (σχεδόν 4,5 PJ) φτάνοντας σχεδόν το πλήρες δυναμικό της συγκεκριμένης τεχνολογίας. 21

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy 1.5.2 Προϋπολογισμός δημοσίου Cost Investment Subsidies (MEUR) 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2015 2025 Cost Investment Subsidies (MEUR) Biomass Heat only Biomass Heat only (from wood) 800 Biomass Electricity from digestion 700 Biomass Combined heat and power 600 Biomass Combined heat and power 500 (from wood) Biomass Bio SNG from digestion 400 Biomass Bio SNG from gasification 300 Biomass Bio SNG from gasification 200 (from wood) Biomass Direct firing (from wood) 100 Solarthermal Direct solar thermal 0 heat use Geothermal Direct 2015 geothermal heat use 2025 Biomass Heat only Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion Biomass Combined heat and power Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion Biomass Bio SNG from gasification Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use Geothermal Direct geothermal heat use Διάγραμμα 16 Απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός για την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης στη βιομηχανία (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Ο απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός δεν διαφοροποιείται πολύ ανάμεσα στα δύο σενάρια τιμών πετρελαίου, καθώς η διείσδυση των ΑΠΕ δεν αλλάζει σημαντικά στα δύο σενάρια. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου το ύψος του κρατικού προϋπολογισμού φτάνει τα 350 M το και τα 500 M το. Ομοίως στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου τα αντίστοιχο κόστος είναι 550 M το και 750 M το. 1.5.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου Avoided Costs (MEUR) Avoided Costs (MEUR) 5000 3000 1000 1000 2015 2025 3000 5000 5000 Total fuel costs (biomass and conventional fuel) 3000 RES H Scenario (MEUR) 1000 Total fuel costs (conventional fuel only) No RES Scenario (MEUR) 1000 2015 Total Avoided Costs 3000 (MEUR) 2025 5000 Total fuel costs (biomass and conventional fuel) RES H Scenario (MEUR) Total fuel costs (conventional fuel only) No RES Scenario (MEUR) Total Avoided Costs (MEUR) Διάγραμμα 17 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στη βιομηχανία υπό την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Το παραπάνω διάγραμμα απεικονίζει το κόστος καυσίμου για τα δύο διαφορετικά σενάρια τιμών πετρελαίου. Η κόκκινη επιφάνεια αντιπροσωπεύει το κόστος όταν χρησιμοποιούμαι τεχνολογίες βιομάζας ενώ η πράσινη επιφάνεια το κόστος σε 22

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options περίπτωση που όλη η βιομάζα αντικατασταθεί από συμβατικά καύσιμα. Η διαφορά των δύο είναι το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου που αναπαριστάται με την μπλε γραμμή. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος είναι 391 M το και 573 M το. Αντίστοιχα στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος είναι 917M ετησίων το και 1.431M το. 1.5.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα Avoided CO 2 Emissions (Mt of CO 2 ) 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2015 2025 Avoided CO 2 Emissions (Mt of CO 2 ) 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2015 2025 Διάγραμμα 18 Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη βιομηχανία από την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου). Τα αποτελέσματα από τη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι συγκρίσιμα στα δύο σενάρια, καθώς η επιπλέον διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου είναι μικρή. Στο σενάριο υψηλών τιμών οι εκπομπές CO2 που αποφεύγονται λόγω της χρήσης βιομάζας φτάνουν σχεδόν τους 2,5 Mton ετησίων το. 23

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy 1.5.5 Καμπύλη κόστους - ζήτησης 30 Supply Curve in 30 Supply Curve in RES H Cost (EUR/GJ) 25 solar thermal direct use 20 15 10 biomass elecrtric digestion (waste) biomass CHP (wood) geothermal direct use biomass heat only (wood) 5 biomass CHP (waste) biomass heat only (waste) 0 0 5 10 15 20 25 RES H Penetration (PJ) RES H Cost (EUR/GJ) 25 20 15 10 solar thermal direct geothermal direct use biomass heat only (wood) biomass CHP (wood) biomass CHP (waste) 5 biomass heat only (waste) biomass elecrtric digestion (waste) 0 0 5 10 15 20 25 RES H Penetration (PJ) Διάγραμμα 19: Καμπύλη κόστους ζήτησης για τη βιομηχανία με την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Το κόστος παραγωγής θερμότητας προερχόμενο από τεχνολογίες ΑΠΕ μπορεί να χαρακτηριστεί από την καμπύλη κόστους-ζήτησης, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα. Οι σχετικές θέσεις της ζήτησης της κάθε τεχνολογίας δεν αλλάζουν λόγω της εφαρμογής του μέτρου στήριξης. Αυτό που μεταβάλλεται είναι το κόστος για την κάθε τεχνολογία. Παρατηρείται ότι τα θερμικά ηλιακά διεισδύουν ελάχιστα στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου. 24

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options 1.6 Βιομηχανία Μέτρο Στήριξης 2-25% επιδότηση για θερμικά ηλιακά και γεωθερμία 1.6.1 Διείσδυση τεχνολογιών θέρμανσης και ψύξης από ΑΠΕ Penetration (PJ) 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2015 2025 Biomass Heat only Penetration (PJ) Biomass Heat only (from wood) 40 Biomass Electricity from digestion 35 Biomass Combined heat and power 30 Biomass Combined heat and power 25 (from wood) Biomass Bio SNG from digestion 20 Biomass Bio SNG from gasification 15 Biomass Bio SNG from gasification (from wood) 10 Biomass Direct firing (from wood) 5 Solarthermal Direct solar thermal heat use 0 Geothermal Direct geothermal heat use 2015 2025 Biomass Heat only Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion Biomass Combined heat and power Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion Biomass Bio SNG from gasification Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use Geothermal Direct geothermal heat use Διάγραμμα 20: Διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στη βιομηχανία υπό το μέτρο στήριξης 2 (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Από το παραπάνω διάγραμμα παρατηρείται ότι ακόμη και χωρίς την ύπαρξη επιδότησης προς τεχνολογίες σχετικές με βιομάζα, αυτές εξακολουθούν να είναι οι κυρίαρχες ανάμεσα στις τεχνολογίες ΑΠΕ. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου οι τεχνολογίες που αφορούν τη βιομάζα φτάνουν μέχρι τα 25,6 PJ το ενώ στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου τα 31,7 PJ. Τα θερμικά ηλιακά διεισδύουν ελάχιστα (1PJ) στο σενάριο χαμηλών τιμών, ενώ αντίθετα στο σενάριο υψηλών τιμών διεισδύουν δυναμικά (4,5 PJ), φτάνοντας σχεδόν το πλήρες δυναμικό των 4,6, PJ της συγκεκριμένης τεχνολογίας. 25

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy 1.6.2 Κρατκός προϋπολογισμός Cost Investment Subsidies (MEUR) 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2015 2025 800 700 600 500 400 300 200 Cost Investment Subsidies (MEUR) Biomass Heat only Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion Biomass Combined heat and power Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion Biomass Bio SNG from gasification Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) 100 Solarthermal Direct solar thermal heat use 0 Geothermal Direct geothermal heat use 2015 2025 Biomass Heat only Biomass Heat only (from wood) Biomass Electricity from digestion Biomass Combined heat and power Biomass Combined heat and power (from wood) Biomass Bio SNG from digestion Biomass Bio SNG from gasification Biomass Bio SNG from gasification (from wood) Biomass Direct firing (from wood) Solarthermal Direct solar thermal heat use Geothermal Direct geothermal heat use Διάγραμμα 21: Απαιτούμενος κρατικός προϋπολογισμός για την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης στη βιομηχανία (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου). Ο κρατικός προϋπολογισμός παραμένει σε χαμηλό επίπεδο σε σχέση με την περίπτωση εφαρμογής του μέτρου στήριξης 1. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι στην περίπτωση του 2 ου μέτρου στήριξης επιδοτούνται μόνο τα θερμικά ηλιακά και η γεωθερμία. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου ο κρατικός προϋπολογισμός φτάνει σχεδόν τα 50 M το, ενώ στο σενάριο υψηλών τιμών τα 180 M. 1.6.3 Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου Avoided Costs (MEUR) 5000 3000 1000 1000 2015 2025 3000 5000 Avoided Costs (MEUR) 5000 Total fuel costs (biomass and conventional fuel) 3000 RES H Scenario (MEUR) 1000 Total fuel costs (conventional fuel only) 1000 No RES Scenario (MEUR) 2015 3000 Total Avoided Costs (MEUR) 2025 5000 Total fuel costs (biomass and conventional fuel) RES H Scenario (MEUR) Total fuel costs (conventional fuel only) No RES Scenario (MEUR) Total Avoided Costs (MEUR) Διάγραμμα 22: Αποφευγόμενο κόστος καυσίμου στη βιομηχανία υπό την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου). Το παραπάνω διάγραμμα απεικονίζει το κόστος καυσίμου για τα δύο διαφορετικά σενάρια τιμών πετρελαίου. Η κόκκινη επιφάνεια αντιπροσωπεύει το κόστος όταν χρησιμοποιούμαι τεχνολογίες βιομάζας ενώ η πράσινη επιφάνεια το κόστος σε 26

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options περίπτωση που όλη η βιομάζα αντικατασταθεί από συμβατικά καύσιμα. Η διαφορά των δύο είναι το αποφευγόμενο κόστος καυσίμου που αναπαριστάται με την μπλε γραμμή. Στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος είναι 330 M το και 500 M το. Αντίστοιχα στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου το αποφευγόμενο κόστος είναι 920M ετησίως το και 1.440M το. 1.6.4 Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα Avoided CO 2 Emissions (Mt of CO 2 ) 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2015 2025 Avoided CO 2 Emissions (Mt of CO 2 ) 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2015 2025 Διάγραμμα 23: Μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη βιομηχανία από την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου). Στο σενάριο χαμηλών τιμών οι εκπομπές CO2 που αποφεύγονται λόγω της χρήσης βιομάζας φτάνουν σχεδόν τους 2 Mton ετησίως το, ενώ στο σενάριο υψηλών τιμών τους 2,5 Mton ετησίως. 1.6.5 Καμπύλη κόστους-ζήτησης 27

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy 30 Supply Curve in biomass elecrtric digestion (waste) 30 Supply Curve in 25 25 RES H Cost (EUR/GJ) 20 15 10 5 solar thermal direct use biomass CHP (wood) geothermal direct biomass heat only (wood) biomass CHP (waste) biomass heat only (waste) RES H Cost (EUR/GJ) 20 15 10 5 biomass heat only (wood) biomass CHP (waste) biomass heat only (waste) biomass elecrtric digestion ( t ) biomass CHP (wood) geothermal direct solar thermal direct use 0 0 5 10 15 20 25 RES H Penetration (PJ) 0 0 5 10 15 20 25 RES H Penetration (PJ) Διάγραμμα 24: Καμπύλη κόστους ζήτησης για τη βιομηχανία με την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Το κόστος παραγωγής θερμότητας για την κάθε τεχνολογία μπορεί να χαρακτηριστεί από την καμπύλη κόστους ζήτησης, η οποία φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα μέχρι το έτος. 1.7 Σύγκριση και σύνθεση Κτιριακός τομέας 28

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options Διάγραμμα 25: Ποσοστό θέρμανσης από ΑΠΕ στη συνολική ζήτηση θερμότητας για το κάθε προτεινόμενο μέτρο χωριστά, για συνδυασμό των δύο μέτρων και για το σενάριο αναφοράς (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Συνοψίζοντας τα συμπεράσματα από την εφαρμογή των δύο επιλεγμένων μέτρων στήριξης καταλήγουμε στα εξής: Η διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στην περίπτωση του μέτρου της Φορολογικής Ελάφρυνσης παρουσιάζει σημαντική εξάρτηση από τις τιμές του πετρελαίου. Προκειμένου το μέτρο να είναι αποδοτικό ακόμη και στο σενάριο με τις χαμηλές τιμές πετρελαίου, θα πρέπει το επίπεδο του οικονομικού κινήτρου της φορολογικής ελάφρυνσης να προσαρμοστεί ανάλογα. Για το μέτρο της Υποχρεωτικής Χρήσης έχουμε σημαντική διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στην τελική ζήτηση θερμότητας του κτιριακού τομέα και στα δύο σενάρια τιμών. Θεωρείται βέβαια ως δεδομένο ότι θα επιβάλλεται πρόστιμο στην περίπτωση μη συμμόρφωσης με την Υποχρεωτική Χρήση των ΑΠΕ για κάλυψη των θερμικών αναγκών. Τέλος, μία γενική παρατήρηση είναι ότι η μεμονωμένη εφαρμογή των δύο μέτρων δεν είναι αρκετή να φτάσει τα απαιτούμενα ποσά παραγωγής θερμότητας από ΑΠΕ. Προκειμένου δηλαδή να επιτευχθεί ο στόχος για τις ΑΠΕ, θα πρέπει να εξετασθούν σενάρια συνδυασμένης εφαρμογής των προτεινόμενων μέτρων στήριξης ή και άλλων επιπρόσθετων μέτρων καθώς επίσης και σενάρια με αναπροσαρμογή των βασικών παραμέτρων των προτεινόμενων μέτρων (π.χ. μεγαλύτερο ποσοστό φορολογικής ελάφρυνσης ή αυστηρότερες προδιαγραφές στην υποχρεωτική χρήση ΑΠΕ). 29

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy Βιομηχανία RES-H/C penetration in Industry RES-H/C penetration in Industry Energy (PJ) 40 35 30 25 20 15 10 Low energy prices Energy (PJ) 40 High energy prices 35 business as ususal 30 policy 1 25 20 policy 2 15 double biomass prices 10 business as ususal policy 1 policy 2 double biomass prices 5 5 0 2005 2015 2025 2035 0 2005 2015 2025 2035 Διάγραμμα 26: Συγκριτικό διάγραμμα για τη διείσδυση της θερμότητας από ΑΠΕ με την εφαρμογή του 1 ου μέτρου στήριξης, του 2 ου μέτρου, στο σενάριο αναφοράς και σε ένα σενάριο διπλασιασμού της τιμής της βιομάζας (αριστερά: σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου, δεξιά: σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου) Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα του μοντέλου RESolve-H/C για τη βιομηχανία καταλήγουμε στα εξής: Η τεχνολογία των θερμικών ηλιακών διεισδύει και στα δύο σενάρια τιμών πετρελαίου. Το επίπεδο διείσδυσης όμως είναι εξαιρετικά ευαίσθητο σε σχέση με την τιμή του πετρελαίου. Συγκεκριμένα στο σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου το ποσοστό διείσδυσης των θερμικών ηλιακών γίνεται αισθητό προς το, ενώ στο σενάριο υψηλών τιμών πετρελαίου τα θερμικά ηλιακά αναπτύσσονται πολύ φτάνοντας σχεδόν το πλήρες δυναμικό τους. Οι φθηνότερες επιλογές, βάσει των τιμών βιομάζας που λήφθηκαν υπόψη, είναι: εγκαταστάσεις παραγωγής θερμότητας με καύσιμο βιομάζα και εγκαταστάσεις συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού με καύσιμο βιομάζα. Τα αποτελέσματα του μοντέλου εξαρτώνται σημαντικά από τα δεδομένα εισαγωγής και ιδιαίτερα τις τιμές καυσίμων. Καθώς οι τιμές τις βιομάζας είναι σχετικά χαμηλές, ακόμη και στο σενάριο χωρίς κανένα μέτρο στήριξης η διείσδυση των τεχνολογιών που βασίζονται στη βιομάζα είναι σημαντική για την Ελληνική βιομηχανία. Το αποφευγόμενο κόστος από την αντικατάσταση της βιομάζας με συμβατικά καύσιμα είναι θετικό. Αυτό σημαίνει, από οικονομικής άποψης ότι η χρήση της βιομάζας είναι επικερδής. Παρόλα αυτά, στην πραγματικότητα υπάρχουν πολύ παράγοντες που δημιουργούν αβεβαιότητα, και οι οποίοι δεν μπορούν να εισαχθούν στο μοντέλο, όπως για παράδειγμα η δυνατότητα να μπορεί ο ενδιαφερόμενος να αγοράζει βιομάζα για μεγάλα χρονικά διαστήματα με εγγυημένες τιμές. 30

RES-H Policy Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options 2 Επίδραση στην απασχόληση Ένας από τους βασικότερους στόχους των κυβερνήσεων γενικότερα, είναι η εξασφάλιση της συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης και της αύξησης της απασχόλησης. Για το λόγω αυτό η εκτίμηση του αντίκτυπου που έχει στην απασχόληση η αύξηση της διείσδυσης των τεχνολογιών ΑΠΕ, συνιστά σημαντικό κομμάτι της ποσοτικής ανάλυσης των προτεινόμενων μέτρων. Τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στο παρόν κεφάλαιο βασίζονται στο ερευνητικό έργο EmployRES 1 το οποίο υλοποιήθηκε υπό την εποπτεία του ινστιτούτου Fraunhofer ISI. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα του έργου EmployRES χρησιμοποιήθηκαν ως δεδομένα εισαγωγής για να υπολογιστεί η απασχόληση με τις δύο διαφορετικές προσεγγίσεις (top-down and bottom-up). Η απασχόληση προκύπτει λόγω της ανάπτυξης της βιομηχανίας των συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης από ΑΠΕ και των βιομηχανιών που εξαρτώνται από αυτήν. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν κυρίως προμηθευτές υλικών που είναι απαραίτητα στη διαδικασία παραγωγής. Επίσης στη θεώρηση που έχει ληφθεί υπόψην δεν έχουν συμπεριληφθεί τα αρνητικά αποτελέσματα στην απασχόληση, όπως π.χ. στη βιομηχανία των συμβατικών συστημάτων ενέργειας. Στις επόμενες παραγράφους γίνεται μία εισαγωγή για τις παραδοχές που χρησιμοποιούνται στο έργο EmployRES και στη συνέχεια περιγράφεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τον υπολογισμό της απασχόλησης στην top-down και στην bottom-up προσέγγιση. 2.1 Το έργο EmployRES Το ερευνητικό έργο EmployRES διεξήχθηκε για λογαριασμό του Directorate-General for Energy and Transport της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιου του 2009. Οι υπολογισμοί για την απασχόληση βασίστηκαν στο όφελος από τον ετήσιο κύκλο εργασίων που προκύπτει από την ανάπτυξη του τομέα θερμότητας/ ψύξης από ΑΠΕ. Αυτή η εργασία συνδυάζει διαφορετικά μοντέλα συμπεριλαμβανομένων μακροοικονομικών μοντέλων (Astra, Nemesis), ενός μοντέλου στον τομέα των ΑΠΕ (GREEN-X) και ένος μοντέλο εισαγωγής-εξαγωγής (ΙΟ)δεδομένων (MULTIREG)- προκειμένου να καθοριστεί η οικονομική και τεχνολογική επίδραση της ανάπτυξης των ΑΠΕ. Το μοτέλο MULTIREG χρησιμοποιείται για να υπολογιστεί η τρέχουσα προστιθέμενη αξία των δραστηριοτήτων ΑΠΕ και η επίδραση στην απασχόληση. Η κατηγοριοποίηση των τεχνολογιών ΑΠΕ και τα αντίστοιχα κόστη βασίζονται στη βάση δεδομένων του μοντέλου GREEN-X. Το μοντέλο GREEN-X δίνει σενάρια για τη 1 Employ RES The impact of renewable energy policy on economic growth and employment in the European Union carried out by Fraunhofer ISI (Germany), Ecofys (the Netherlands), Energy Economics Group (Austria), Rütter + Partner Socioeconomic Research + Consulting (Switzerland), Lithuanian Energy Institute (Lithuania) and Société Européenne d Économie (France). 31

Effectiveness and economic efficiency of selected RES-H/C support options RES-H Policy μελλοντική ανάπτυξη των τεχνολογιών ΑΠΕ καθώς και για τις σχετικές δαπάνες και ύψος επενδύσεων. Τα δεδομένα αυτά εισάγονται στα μακροοικονομικά μοντέλα, όπου και καθορίζονται οι δείκτες απασχόλησης. Το βήμα αυτό εκτελείται από δύο μοντέλα που χρησιμοποιούνται και στην αγορά το NEMESIS και το ASTRA. Με το μοντέλο εισαγωγής- εξαγωγής δεδομένων, ακολουθείται η προσέγγιση κατά την οποία οι δαπάνες για τη χρήση ΑΠΕ διαιρούνται σε υποκατηγορίες, π.χ. σε δαπάνες επένδυσης, λειτουργίας, συντήρησης, καθώς και αγοράς καυσίμων, και αυτές μεταφράζονται σε οικονομικές δραστηριότητες. Οι δείκτες παραγωγικότητας που προκύπτουν για την κάθε τεχνολογία ΑΠΕ, και οι οποίοι διαφέρουν για την κάθε χώρα και για τον κάθε οικονομικό τομέα, αποτελούν τη βάση για τον υπολογισμό της άμεσης προστιθέμενης αξίας και κατ επέκταση της απασχόλησης. Οι έμμεσες οικονομικές επιδράσεις καθορίζονται ενσωματώνοντας τους δείκτες παραγωγικότητας για τις ΑΠΕ ως πρόσθετες παράμετρους στο μοντέλο εισαγωγής- εξαγωγής. Το μοντέλο MULTIREG καλύπτει όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις βασικές χώρες που αυτά συναλλάσσονται. Το μοντέλο δίνει μία πρόβλεψη για το εμπόριο που αναπτύσσεται ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσμο με αρκετά αναλυτικό τρόπο, διακρίνοντας 41 τομείς. Για τον υπολογισμό της απασχόλησης, το μοντέλο χρησιμοποιεί συγκεκριμένα δεδομένα για τον κάθε τομέα και συγκεκριμένα δεδομένα απασχόλησης για την κάθε χώρα (π.χ. εργάσιμες ώρες, παραγωγικότητα, κόστος εργασίας, κτλ.). Αυτά τα δεδομένα λαμβάνονται από την ευρωπαϊκή βάση EU KLEMS (EU Klems 2008). Επίσης τα δεδομένα της EUROSTAT για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις επίσης χρησιμοποιούνται στο MULTIREG προκειμένου να καθοριστεί η επίδραση της ανάπτυξης των ΑΠΕ στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Για την μακροοικονομική μοντελοποίηση, χρησιμοποιούνται διαφορετικά σενάρια για τη μελλοντική ανάπτυξη των αγορών ΑΠΕ παγκοσμίως. Τα σενάρια αυτά εξαρτώνται από: (1) Την ανάπτυξη των τεχνολογιών ΑΠΕ εντός της ΕΕ, (2) την ανάπτυξη των τεχνολογιών ΑΠΕ στον υπόλοιπο κόσμο (3) τα μερίδια των ευρωπαϊκών οικονομιών στην παγκόσμια αγορά, και τα μερίδια των εξαγωγών. Διαφορετικές προβλέψεις εξάγονται για κάθε ένα από τα προαναφερθέντα στοιχεία, καταλήγοντας σε 5 διαφορετικά σενάρια. Έτσι, η ανάπτυξη των ΑΠΕ εντός ΕΕ περιγράφεται με διαφορετικά σενάρια πολιτικών μέτρων σύμφωνα με το μοντέλο GREEN-X. Η ανάπτυξη των ΑΠΕ στον υπόλοιπο κόσμο εκτιμάται σύμφωνα με τα σενάρια του IEA World Energy Outlook (International Energy Agency 2007). Με βάση τα παρόντα μερίδια στην παγκόσμια αγορά, τρεις είναι οι προβλέψεις για το μέλλον σε σχέση με τις εξαγωγές από την ΕΕ που σχετίζονται με ΑΠΕ. Στην παρούσα εργασία χρησιμοποιήθηκε το ADP-ME σενάριο, το οποίο προϋποθέτει ένα «μέσο μερίδιο εξαγωγών» και μία «επιτάχυνση στην ανάπτυξη των ΑΠΕ» συνδυασμένα με το σενάριο IEA Alternative Scenario (Ragwitz et al. 2009, p. 126) Για μία λεπτομερέστερη περιγραφή των σεναρίων και της μεθοδολογίας, μπορείτε να ανατρέξετε στην εργασία του Ragwitz (Ragwitz et al., 2009). 32