Μετά την πτώση του κομμουνιστικο καθεστώτος στην Αλβανία η ανάγκη προστασίας της ελληνικής μειον τητας και συμμετοχής της στις πολιτικές εξελίξεις οδήγησε το 1991 στην ίδρυση της ημοκρατικής Ένωσης της Ελληνικής Μειον τητας «Ομ νοια». Στις 24 Φεβρουαρίου συγκεντρώθηκαν στη ερβιτσάνη αντιπρ σωποι απ πολλά μέρη και εξέλεξαν αρχικά ως πρ εδρο τον Θε δωρο Βεζιάνη. Τα ηλεκτροφ ρα συρματοπλέγματα του κομμουνιστικο καθεστώτος. Σ νορα Σωπικής, ο Κ. Τέλιος γκρεμίζει το φράχτη Τα ηλεκτροφ ρα συρματοπλέγματα επί 46 χρ νια 1944-1990 μετάτρεψαν την Αλβανία σε φυλακή 120
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ Πρωταρχικ ς σκοπ ς της «Ομ νοιας» ήταν να γίνει ο συνδετικ ς κρίκος λων των μειονοτικών ανεξάρτητα απ τις κομματικές και πολιτικές τους πεποιθήσεις. Όπως διατυπώνεται στο ιδρυτικ κείμενο βασικ ς στ χος της ήταν: «η ενίσχυση της εθνικής οντ τητας μέσα απ τη γλώσσα, την ιστορία, τον πολιτισμ, τις συχν τερες επαφές με τον εθνικ κορμ». Ο ιδρυτής Κ.Ε.Α.. Θ. Βεζιάνης 121
Ψήφισμα για τα ικαιώματα της Ελληνικής Μειον τητας στην Αλβανία - Μάης 1993 1. α) Το δικαίωμα διδασκαλίας, εκπαίδευσης και μορφωτικής διαπαιδαγώγησης στη μητρική γλώσσα, σ λα τα επίπεδα και τους βαθμο ς της παιδείας, εκεί που τα μέλη της εθνικής ελληνικής μειον τητας αποτελο ν την πλειοψηφία ή ένα σημαντικ ποσοστ πληθυσμο. β) Το δικαίωμα εκμάθησης της μητρικής γλώσσας στην υποχρεωτική εκπαίδευση σ άλλες περιοχές της χώρας, που ζουν μέλη της εθνικής ελληνικής μειον τητας. ιαμαρτυρίες κατά της ΙΚΗΣ των Ελλήνων. Προσωπικ τητες απ Ελλάδα, Αλβανία, κλπ. συμμετέχουν γ) Το δικαίωμα λειτουργίας ιδιωτικών σχολείων και φροντιστηρίων στην ελληνική γλώσσα. 2. Το δικαίωμα διαφ λαξης και περαιτέρω ανάπτυξης της πολιτιστικής κληρονομιάς. 3. Το δικαίωμα των μελών της εθνικής ελληνικής μειον τητας να πρεσβε ουν και να ασκο ν τα θρησκευτικά καθήκοντα στη μητρική τους γλώσσα. Απ τη δίκη των πέντε Ελλήνων ηγετών της Ομ νοιας (1994) 122
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ Στις πρώτες εκλογές που έγιναν στην Αλβανία το 1991 (31 Μαρτίου και 7 Απριλίου) δ θηκε στην «Ομ νοια» το δικαίωμα να συμμετάσχει με συνδυασμο ς μ νο απ τις αναγνωρισμένες μειονοτικές περιοχές. Η ελληνική μειον τητα εξέλεξε τελικά πέντε βουλευτές και συγκρ - τησε την τρίτη κοινοβουλευτική ομάδα στο αλβανικ κοινοβο λιο. Μειονοτικοί υποψήφιοι εντάχθηκαν και στο Κ μμα Εργασίας που συγκέντρωσε 56% των ψήφων, με 169 βουλευτές και στο ημοκρα - τικ Κ μμα που συγκέντρωσε 38% των ψήφων, με 75 βουλευτές. Μετά την παραίτηση της νέας κυβέρνησης (Ιο νιος 1991) και την πραγματοποίηση νέων εκλογών στις 22 Μαρτίου 1992 στο νέο εκλογικ ν μο περιλήφθηκε διάταξη που απαγ ρευε τη συμμετοχή στις εκλογές θρησκευτικών, εθνικών ή τοπικιστικών κομμάτων, κατά συνέπεια και της «Ομ νοιας». Τ τε δημιουργήθηκε νέο κ μμα, η «Ένωση για τα Ανθρώπινα ικαιώματα», χωρίς μειονοτικ χρωματισμ, που κατάφερε να εκλέξει δ ο βουλευτές ελληνικής εθνικ - τητας. Τα εκλογικά αποτελέσματα της «Ένωσης» είχαν ως εξής: στο νομ Αργυροκάστρου η Ομ νοια συγκέντρωσε 38% των ψήφων, στο νομ Αγίων Σαράντα το 50,8%. Μέχρι σήμερα η «Ομ νοια» εκπροσωπεί την ελληνική μειον τητα της Αλβανίας τ σο απέναντι στη διεθνή κοιν τητα σο και απένα - ντι στην ελληνική κυβέρνηση. Το 2001 με Υπ μνημά της προς το Συμβο λιο της Ευρώπης έθεσε το πρ βλημα της αυθαίρετης χάρα - ξης των μειονοτικών ζωνών που στερο ν απ πολλο ς Έλληνες της Αλβανίας το δικαίωμα στη μειονοτική εκπαίδευση. 123
Τα 15 Χρ νια απ την ίδρυση της γι ρτασε Η «ΟΜΟΝΟΙΑ», Τίρανα, 16 Ιανουαρίου 2006 Πρ εδρος του ΚΕΑ Βαγγέλης Ντο λες Τα 15 χρ νια απ την ίδρυσή της, γι ρτασε στη ερβιτσάνη της Κάτω ρ πολης του νομο Αργυροκάστρου η μεγάλη ομογενειακή οργάνωση της ελληνικής μειο ν τητας στην Αλβανία, «Ομ νοια». Στην τελετή μετείχαν ο Πρ εδρος της Οργάνωσης Γιάννης Γιάννης, ο Πρ εδρος του ΚΕΑ Βαγγέλης Ντο λες, ο πρέσβης της Ελλάδος στην Αλβανία κ. Παντελής Καρκαμπάσης και άλλοι. Ο ημήτρης Κίκης ανοίγει το πρώτο μεγάλο συλλαλητήριο της Ομ νοιας στο Γεωργουτσάτι Άποψη απ τη μεγάλη συγκέντρωση του πρώτου συλλαλητηρίου της «Ομ νοιας» στις 28.2.1991 στο Γεωργουτσάτι ρ πολης Αργυροκάστρου 124
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ Πρ γραμμα και Καταστατικ της ημοκρατικής Ένωσης Εθνικής Ελληνικής Μειον τητας ( ΕΕΕΜ) «ΟΜΟΝΟΙΑ» - Άγιοι Σαράντα 4 Σεπτεμβρίου 1996 Β. Ιδεολογικές και Προγραμματικές Αρχές Η ημοκρατική Ένωση Εθνικής Ελληνικής Μειον τητας Ομ νοια είναι εθελοντική Ένωση αλβανών υπηκ ων που έχουν Ελληνική καταγωγή και συνείδηση, που αποδέχονται το πρ γραμμα και το καταστατικ της οργάνωσης και αγωνίζονται για την εδραίωση της δημοκρατίας του κράτους δικαίου πως και για την κατοχ - ρωση και διασφάλιση λων των διεθνώς αναγνωρισμένων ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων. Θεωρεί τι η καλ τερη λ ση των προβλημάτων στη Βαλκανική είναι εκείνη που προκ πτει απ την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών με ειρηνικά και δημοκρατικά μέσα. Με βάση τις παραπάνω ιδεολογικές αρχές η Ομ νοια θα αγωνιστεί για τη διασφάλιση λων των κατοχυρωμένων στις ιεθνείς Συμβάσεις, στο ιεθνές ίκαιο και το Αλβανικ Σ νταγμα δικαιωμάτων των μελών της Εθνικής Ελληνικής Μειον τητας και ιδιαίτερα: α) Θα αγωνιστεί ώστε τα μέλη της να έχουν ίση αντιμετώπιση και ίδιες ευκαιρίες με λους τους άλλους υπηκ ους σε,τι αφορά κυρίως την πολιτική ζωή, τη μ ρφωση, την κατοικία και την εργασία, καταγγέ λ - λοντας τυχ ν περιπτώσεις κρατικής αυθαιρεσίας και διάκρισης σε βάρος των μελών της, λ γω της ελληνικής τους εθνικ τητας. β) Θα αγωνιστεί για να αποδοθεί και πάλι η ελληνική εθνικ τητα σε εκείνα απ τα μέλη της, που για διάφο - ρους λ γους κατά το παρελθ ν το ς είχε αφαιρεθεί απ το δικτατορικ καθεστώς. γ) Θα αγωνιστεί για να ξαναλειτουργήσουν τα σχολεία στην ελληνική γλώσσα, χι μ νο στις περιοχές που λειτουργο σαν και παλι τερα, αλλά και που υπάρχει σήμερα ο απαιτο μενος για τη λειτουργία τάξεων αριθμ ς μαθητών. 125
δ) Θα αγωνιστεί για την ποιοτική βελτίωση του εκπαιδευτικο συστήματος και τη διδα - σκαλία στη μητρική γλώσσα σε λες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. ε) Θα αγωνιστεί ώστε τα μέλη της ΕΕΜ να χρησιμοποιο ν ελε θερα κατ ιδίαν και δημοσίως τη μητρική τους γλώσσα. στ) Θα αγωνιστεί για τη διαφ λαξη και ανάπτυξη των παραδ σεων, ηθών και εθίμων και λης της πολιτιστικής δημιουργίας που κληρονομήσαμε απ τους προγ νους μας. ζ) Θα αγωνιστεί για τα πολιτικά και θρησκευτικά δικαιώματα των μελών της, την ελευθερία έκφρασης και φρονήματος και την ελε θερη διακίνηση ιδεών. η) Θα αγωνιστεί για την επανίδρυση, επισκευή και επαναλειτουργία των ορθοδ ξων εκκλησιών που το δικτατορικ καθεστώς κατέστρεψε. θ) Θα αγωνιστεί για τη διαφ λαξη και μεταλαμπάδευση των αγωνιστικών παραδ σεων του λαο μας. Αναγνωρίζει και εκτιμάει τη συμβολή του στον Αντιφασιστικ Αγώνα. Θα αγωνιστεί για την αποκατάσταση των θυμάτων του ολοκληρωτικο καθεστώτος και για την πλήρη υλική και ηθική αποκατάσταση των πρώην πολιτικών κρατουμένων και εξορίστων. ι) Θα αγωνιστεί για τη δημιουργία δικών της μέσων μαζικής ενημέρωσης (τ που, ραδιοφώνου, τηλε ρασης) αλλά παράλληλα θα προσπαθήσει να πείσει και τα λοιπά κρατικά και ιδιωτικά μέσα που λειτουργο ν στην Αλβανία τι θα πρέπει να διαθέτουν κάποιο χώρο και χρ νο για ξεχωριστά προγράμματα που θα αφορο ν την Εθνική Ελληνική Μειον τητα δεδομένου τι αυτή αποτελεί ένα σημαντικ ποσοστ του αλβανικο πληθυσμο. ιβ) Θα αγωνιστεί για την ανάπτυξη στενών σχέσεων και πολ πλευρης συνεργασίας μεταξ των μελών της Εθνικής Ελληνικής Μειον τητας που ζουν σήμερα στην Αλβανία, καθώς και με τα μέλη της που μετανάστευσαν, ανεξαρτήτως χρ νου μετανάστευσης, με στ χο την ενεργοποίησή τους για την πρ οδο του τ που και τον επαναπατρισμ τους. 126
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ιγ) Θα αναπτ ξει συνεχή δράση για την οικονομική ανάπτυξη της Αλβανίας και ιδιαίτερα των περιο - χών που κατοικο ν μέλη της, για την ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, την περιφρο ρηση της ιδιωτικής περιουσίας, την ανάπτυξη των παραγωγικών πηγών του τ που και την προσέλκυση ξένων και ιδία Ελλήνων επενδυτών. ιδ) Θα αγωνιστεί για την ανάπτυξη και ενίσχυση της φιλίας και των καλών σχέσεων μεταξ της Εθνικής Ελληνικής Μειον τητας και του αλβανικο λαο, πως και μεταξ των δ ο γειτονικών λαών. ιε) Θα αγωνιστεί για τη συμμετοχή των μελών της κατ αναλογία σε λα τα τοπικά περιφερειακά και κεντρι - κά ργανα εξουσίας. ιζ) Θα αγωνιστεί ώστε τα άτομα που ανήκουν στην Εθνική Ελληνική Μειον τητα να εγκαθιδρ σουν και να διατηρο ν τα δικά τους πολιτιστικά, εκπαιδευτικά και θρησκευτικά ιδρ ματα, οργανισμο ς ή ενώσεις, οι οποίες θα λειτουργο ν με εθελοντική οικονομική συνδρομή και άλλες συνεισφορές καθώς και με δημ σια συνδρομή σ μφωνα με την ισχ ουσα νομοθεσία. ιη) Συνεχές καθήκον λων των μελών της ΕΕΕΜ ΟΜΟΝΟΙΑΣ παραμένει η αδιάκοπη πάλη για την υλοποίηση των στ χων της οργάνωσης βασιζ μενο στην αρχή της συλλογικ τητας, του ενιαίου καθοδηγητικο κέντρου μέσα απ τη δημοκρατική έκφραση των απ ψεων, το ενιαίο της δράσης σε πάλη με τη γραφειοκρατία, τον περιορισμ και την αυτοπροβολή. Επιτρέπει τον οικοδομητικ διάλογο, την κριτική και την ελε θερη αντιπολιτευ μενη σκέψη έως του ληφθο ν αποφάσεις. ιθ) Βασική αρχή για την επίλυση των προβλημάτων είναι και παραμένει ο ανοιχτ ς και εποικοδομητικ ς διάλογος. κ) Η ενίσχυση της εν τητας μέσω της αλληλοσυγχώρεσης και μιας ευρ τερης κοινωνικής δικαιοσ νης παραμένουν οι βασικές προϋποθέσεις για την υλοποίηση του οράματος της εθνικής συμφιλίωσης. 127