ΟΜΑ Α ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ / ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ τηλ: 210 6725532 / fax: 210 6725571 / website: www.pathology.gr / e-mail: helpath@otenet.gr Αγαπητοί συνάδελφοι, Αθήνα, 05 Οκτωβρίου 2009 Οι εξελίξεις στον χώρο της ειδικότητάς µας µε την εισαγωγή τεχνικών της Μοριακής και Κυτταρικής Βιολογίας έχουν οδηγήσει σε µία ριζική αναθεώρηση τόσο του τρόπου µελέτης της παθογένειας και εξέλιξης των νοσηµάτων, όσο και της αντιµετώπισής τους σε επίπεδο διαγνωστικής, πρόληψης και θεραπείας. Λόγω των εξελίξεων αυτών γίνεται φανερή η αναγκαιότητα καθιέρωσης και εφαρµογής ενός συστηµατικού εκπαιδευτικού προγράµµατος στο γνωστικό αντικείµενο της Μοριακής Ιστοπαθολογίας µε συντονιστή την Οµάδα Μοριακής Ιστοπαθολογίας / Παθολογικής Ανατοµικής της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογικής Ανατοµικής. Απώτερος στόχος είναι το πρόγραµµα αυτό µελλοντικά να θεσµοθετηθεί από το Υπουργείο Υγείας ως πρόγραµµα εξειδίκευσης στο συγκεκριµένο γνωστικό πεδίο και σε συνεννόηση µε τις Ιατρικές Σχολές να εγκριθεί και ως διαπανεπιστηµιακό µεταπτυχιακό πρόγραµµα, που θα οδηγεί σε επαγγελµατικό µεταπτυχιακό τίτλο, καθώς και σε ακαδηµαϊκό διδακτορικό τίτλο. Λόγω της φύσης και της έκτασης του γνωστικού αντικειµένου, το εκπαιδευτικό πρόγραµµα είναι δοµηµένο σε τρείς εκπαιδευτικές ενότητες και µία τέταρτη που αφορά πρακτική εξέταση. Οι ενότητες αυτές αναπτύσσονται σε έξι εξάµηνα υπό µορφή ηµερίδων µε έξι διαλέξεις ανά ηµερίδα και ένα έβδοµο εξάµηνο πρακτικής εξάσκησης. Λεπτοµερείς πληροφορίες σχετικά φαίνονται αναλυτικά παρακάτω. Στο παρόν πρόγραµµα δεν συµπεριλαµβάνονται όλοι οι οµιλητές και τα θέµατα της τρίτης και τέταρτης ενότητας που θα οριστούν µελλοντικά Παρακαλώ δηλώστε ενδιαφέρον συµµετοχής στα γραφεία της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογικής Ανατοµικής. Οι συντονιστές της Οµάδας Μοριακής Ιστοπαθολογίας / Παθολογικής Ανατοµικής Χρήστος Βαλαβάνης Υπεύθυνος Μονάδας Μοριακής Ιστοπαθολογίας Τµήµα Παθολογικής Ανατοµικής, Ειδικό Αντικαρκινικό Νοσοκοµείο Πειραιά "ΜΕΤΑΞΑ" τ. Ass. Professor, Dept. Molecular Biology, University of Massachusetts, USA τ. Molecular Pathologist / Adjunct Faculty, Molecular Pathology and Genetics Division, Dept. of Pathology, Western Campus, Tufts University School of Medicine, MA, USA. Βασίλης Γοργούλης Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών Εργαστήριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας Βασιλική Κωτούλα Επίκουρος Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατοµικής Ιατρική Σχολή Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης
ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ / ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ 7 Ηµερίδες 6 οµιλίες ανά ηµερίδα Προεγγραφές ελάχιστος αριθµός συµµετεχόντων: 40 άτοµα ανά ηµερίδα Ανώτερος αριθµός απουσιών δύο (2) ανά ενότητα Βιβλιογραφία: Συνιστώµενα βιβλία, reviews, τεχνικά άρθρα, websites Ηµέρα: Σάββατο 9πµ 6.30µµ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 12/12/2009 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 06/02/2010 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 03/04/2010 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 18/09/2010 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 06/11/2010 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 11/12/2010 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 12/02/2011 09.00 11.30 2 οµιλίες (60 min 60 min) και 30 min ερωτήσεις - συζήτηση 11.30 12.00 ιάλειµµα 12.00 14.30 2 οµιλίες (60 min 60 min) και 30 min ερωτήσεις - συζήτηση 14.30 16.00 Φαγητό 16.00 18.30 2 οµιλίες (60 min 60 min) και 30 min ερωτήσεις - συζήτηση Τόπος : Αίθουσα σεµιναρίων Ελληνικής Εταιρείας Παθολογικής Ανατοµικής ή αίθουσα σεµιναρίων Ιστολογίας Ιατρικής Σχολής Αθηνών Video PowerPoint στο website της Παθολογοανατοµικής Εταιρείας 1 η ΕΝΟΤΗΤΑ (1ο- 2ο- 3ο ΕΞΑΜΗΝΟ): ΑΡΧΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ (4o ΕΞΑΜΗΝΟ): ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3 η ΕΝΟΤΗΤΑ (5o - 6o ΕΞΑΜΗΝΟ): ΜΟΡΙΑΚΗ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ( ικαίωµα παρακολούθησης µετά την συµπλήρωση του 4 ου έτους της Ειδικότητας) ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ -ΟΡΓΑΝΩΝ Παθογενετικοί µηχανισµοί Μοριακή ιαγνωστική Παθογνωµονικά κριτήρια Μοριακοί χαρακτήρες Μοριακή σταδιοποίηση Προγνωστικοί δείκτες Προβλεπτικοί θεραπείας δείκτες Προδιαθεσικοί δείκτες Ι ΑΚΤΡΑ 40 / ΗΜΕΡΙ Α για τις ανάγκες γραφικής ύλης και ψηφιακής καταγραφής των διαλέξεων για Μονάδες συνεχιζόµενης εκπαίδευσης Λοιπά έξοδα Χορήγηση ερωτηµατολογίου τόσο για την αξιολόγηση των εκπαιδευτών όσο και των εκπαιδευόµενων µε το πέρας της εκδήλωσης.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Τέλος 5ο Εξαµήνου Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής πολλαπλών απαντήσεων 30 ερωτήσεις Μοριακής και Κυτταρικής Βιολογίας 25 ερωτήσεις Τεχνικών 45 ερωτήσεις Μοριακής Ιστοπαθολογίας Σύνολο 100 ( 3 min/ερώτηση 300 min - 5 h) Επιτυχής θεωρείται η σωστή απάντηση στο 70/100 των ερωτήσεων. - ΑΠΛΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΜΕ ΜΟΡΙΟ ΟΤΗΣΗ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ - ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ (προαιρετικό) - ΜΟΡΙΟ ΟΤΗΣΗ - ΜΟΝΑ ΕΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (ΠΙΣ) 4 η ΕΝΟΤΗΤΑ (7 Ο ΕΞΑΜΗΝΟ): ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ Workshop Περιορισµένος αριθµός συµµετεχόντων ( υνατότητα συµµετοχής όσοι πέτυχαν στις εξετάσεις 10µελη τµήµατα µε µοιρασµένα τα µέλη στα εργαστήρια του δικτύου/rotation ίδακτρα Χρηµατοδότηση) ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1 η ΕΝΟΤΗΤΑ : ΑΡΧΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΡΟΣ 1ο 1 η ΗΜΕΡΙ Α 12/12/2009 1 η Οµιλία οµή DNA Χρωµοσώµατα/Οργάνωση γονιδιώµατος οµή γονιδίων Μαρία Σιδερίδου, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Οµάδα Μοριακής Καρκινογένεσης, Εργαστήριο Ιστολογίας Εµβρυολογίας, Ιατρική Αθηνών 2 η Οµιλία Μηχανισµοί αναδιπλασιασµού DNA Ρύθµιση αντιγραφής Ζωή Λυγερού, Επίκουρος Καθηγήτρια, Τµήµα Βιολογίας, Ιατρική Πατρών 3 η Οµιλία Βλάβες DNA και µηχανισµοί µεταλλαξιγένεσης Χρήστος Βαλαβάνης, Υπευθ. Μονάδας Μοριακής Ιστοπαθολογίας, Ε.Α.Ν.Π. «Μεταξά» 4 η Οµιλία Σηµεία ελέγχου βλαβών DNA Βασίλης Γοργούλης, Αναπλ. Καθηγητής, Οµάδα Μοριακής Καρκινογένεσης, 5 η Οµιλία Μηχανισµοί επιδιόρθωσης βλαβών DNA Θάνος Αρµακόλας, Λέκτορας, Τµήµα Φυσιολογίας, Ιατρική Αθηνών 6 η Οµιλία Ρύθµιση αντιγραφής DNA µέσω µεταγωγής σηµάτων Ζωή Λυγερού, Επίκουρος Καθηγήτρια, Τµήµα Βιολογίας, Ιατρική Πατρών 2 η ΗΜΕΡΙ Α 06/02/2010 1 η Οµιλία οµή RNA Tύποι RNA Σύνθεση/Επεξεργασία RNA Αποστολία Γκιάλη, ιευθ. Ερευνών, Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών, Εθνικό Ιδρυµα Ερευνών 2 η Οµιλία Μηχανισµοί µεταγραφής Ρύθµιση γονιδιακής έκφρασης Αλέξανδρος Πίντζας, ιευθ. Ερευνών, Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών, Εθνικό Ιδρυµα Ερευνών 3 η Οµιλία Επιγενετικοί µηχανισµοί ελέγχου γονιδιακής έκφρασης Αθανάσιος Κοτσίνας, Λέκτορας, Οµάδα Μοριακής Καρκινογένεσης, Τµήµα Ιστολογίας-Εµβρυολογίας, Ιατρική Αθηνών 4 η Οµιλία micrornas RNA παρεµπόδιση (interference) Βασίλης Ζουµπουρλής, Ερευνητής Β, Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών, Εθνικό Ιδρυµα Ερευνών 5 η Οµιλία Μηχανισµοί µετα-µεταγραφικού ελέγχου ηµήτρης Κοντογιάννης, Ερευνητής Β, Ινστιτούτο Ανοσολογίας, Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστηµών "Αλέξανδρος Φλέµινγκ" 6 η Οµιλία Ρύθµιση µεταγραφής µέσω µεταγωγής σηµάτων ηµήτρης Στραβοπόδης, Επικ. Καθηγητής, Τµήµα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστηµών,
3 η ΗΜΕΡΙ Α 03/04/2010 1 η Οµιλία οµή πρωτεινών Αναδίπλωση πρωτεϊνών Αικατερίνη Νιφόρου, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Οµάδα Μοριακής Καρκινογένεσης, 2 η Οµιλία Ριβοσώµατα Μηχανισµοί πρωτεϊνοσύνθεσης Εφη Κιτράκη, Αναπλ. Καθηγήτρια, Τµήµα Βιολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, 3 η Οµιλία Μετα-µεταφραστικοί µηχανισµοί πρωτεϊνικής τροποποίησης Ανδρέας Σκορίλας, Επικ. Καθηγητής, Τµήµα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστηµών, 4 η Οµιλία Μεταφορά πρωτεϊνών Ιωάννης Τρουγκάκος, Επικ. Καθηγητής, Τµήµα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστηµών, 5 η Οµιλία Αποδόµηση πρωτεϊνών Αποστολοπούλου Καλλιόπη, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Οµάδα Μοριακής Καρκινογένεσης, 6 η Οµιλία Ρύθµιση πρωτεϊνοσύνθεσης µέσω µεταγωγής σηµάτων ηµήτρης Στραβοπόδης, Επικ. Καθηγητής, Τµήµα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστηµών, ΜΕΡΟΣ 2ο 4 η ΗΜΕΡΙ Α 18/09/2010 1 η Οµιλία οµή, οργάνωση και λειτουργία κυτταρικής µεµβράνης 2 η Οµιλία οµή, οργάνωση και λειτουργία πυρηνικού φακέλου 3 η Οµιλία Κυτταρικός σκελετός 4 η Οµιλία Ενδοπλασµατικό δίκτυο και συσκευή Golgi 5 η Οµιλία οµή, οργάνωση και λειτουργία µιτοχονδρίων 6 η Οµιλία Κυτταρόπλασµα, Υπεροξυσώµατα, Λυσοσώµατα, Ενδοκυττάρια και εκκριτικά κυστίδια 5 η ΗΜΕΡΙ Α 06/11/2010 1 η Οµιλία Κυτταρική πολικότητα 2 η Οµιλία ιακυτταρική επικοινωνία 3 η Οµιλία Εξωκυττάριος θεµέλιος ουσία 4 η Οµιλία Κυτταρική πρόσφυση 5 η Οµιλία Κυτταρική κίνηση 6 η Οµιλία Ρύθµιση κυτταρικής πρόσφυσης κίνησης µέσω µεταγωγής σηµάτων 6 η ΗΜΕΡΙ Α 11/12/2010 1 η Οµιλία Κυτταρικός κύκλος 2 η Οµιλία Κυτταρική διαίρεση : Μίτωση Μείωση 3 η Οµιλία Αρχές Γενετικής 4 η Οµιλία Κυτταρική γήρανση 5 η Οµιλία Κυτταρικός θάνατος : Τύποι Μορφολογικοί χαρακτήρες 6 η Οµιλία Κυτταρικός θάνατος : Ρύθµιση µέσω µεταγωγής σηµάτων 7 η ΗΜΕΡΙ Α 12/02/2011 1 η Οµιλία Βασικοί µηχανισµοί µορφογένεσης 2 η Οµιλία Μηχανισµοί κυτταρικής διαφοροποίησης 3 η Οµιλία Ρύθµιση µορφογένεσης µέσω διακυτταρικών αλληλεπιδράσεων 4 η Οµιλία Ιστογένεση - Οργανογένεση 5 η Οµιλία Αρχέγονα βλαστικά κύτταρα Κυτταρική ανανέωση 6 η Οµιλία ιατήρηση διαφοροποιηµένων κυττάρων ιαφοροποίηση και κυτταρικός θάνατος
Η δεύτερη ενότητα «ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ» θα ακολουθήσει το πρώτο εξάµηνο του 2011, η τρίτη ενότητα «ΜΟΡΙΑΚΗ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ» θα αναπτυχθεί το 2011 2012 µε δικαίωµα παρακολούθησης για τους ειδικευόµενους µετά την συµπλήρωση του 4 ου έτους της ειδικότητας. 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ : TΕΧΝΙΚΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 1. Αρχές και εφαρµογές Βιοπληροφορικής 2. Αποµόνωση νουκλεινικών οξέων και πρωτεινών 3. Αρχές και εφαρµογές φασµατοσκόπησης 4. Αρχές και εφαρµογές τεχνικών φυγοκέντρηση 5. Τεχνικές Μικροσκόπησης 6. Τεχνικές ηλεκτροφόρησης νουκλεινικών οξέων 7. Αντισώµατα και Ανοσοκυτταροχηµικές/Ανοσοενζυµικές τεχνικές 8. Τεχνικές και εφαρµογές ELISA 9. Τεχνικές ηλεκτροφόρησης πρωτεινών 10. Χρήση ραδιοισοτόπων στην Μοριακή Βιολογία 11. Τεχνικές στυπώµατος (blotting) νουκλεινικών οξέων και πρωτεινών 12. Τεχνικές Αλυσιδωτής αντίδρασης πολυµεράσης (PCR) 13. Tεχνικές Αλληλούχησης (Sequencing) νουκλεινικών οξέων 14. Τεχνικές Υβριδισµού 15. Τεχνικές µε χρήση περιοριστικών και τροποποιητικών ενζύµων 16. Τεχνικές Ανάστροφης Μεταγραφής Ιn Vitro Μεταγραφή / Μετάφραση 17. Τεχνικές και εφαρµογές Laser Capture Microdissection 18. Τεχνικές και εφαρµογές Συγκριτικού Γονιδιωµατικού Υβριδισµού (CGH) 19. Τεχνικές και εφαρµογές µικροσυστοιχιών cdna 20. Τεχνικές και εφαρµογές Πρωτεωµικής 21. Τεχνικές ανίχνευσης µεταλλάξεων 22. Τεχνικές κυτταρικών και βακτηριακών καλλιεργειών 23. Φορείς (Vectors) και Τεχνικές κλωνοποίησης 24. Τεχνικές Κυτταρογενετικής 25. Τεχνικές και εφαρµογές Κυτταροµετρίας ροής και διαχωρισµού κυττάρων (Flow cytometry Cell sorting) 26. Αρχές λειτουργίας κλινικού εργαστηρίου Μοριακής Ιστοπαθολογίας