Επιχειρησιακή Στρατηγική και Πολιτική Ενότητα 9: Νάνσυ Μπουραντά Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων (Δ.Ε.Α.Π.Τ.)
Περιεχόμενα (1/2) Εννοιολογική προσέγγιση στρατηγικής Εννοιολογική προσέγγιση στρατηγικής Ανάλυση μακρο-εξωτερικού περιβάλλοντος Ανάλυση μικρο-εξωτερικού περιβάλλοντος Ανάλυση εσωτερικού περιβάλλοντος επιχείρησης Διαμόρφωση Αποστολής - Οράματος Στάδια στρατηγικής Εταιρικές στρατηγικές Επιχειρηματικές στρατηγικές 2
Περιεχόμενα (2/2) Στρατηγική Διεθνοποίησης Αξιολόγηση και υλοποίηση στρατηγικής Εξωτερική ανάθεση Συγκριτική Προτυποποίηση Κάρτα Ισόρροπης Στοχοθεσίας 3
Στρατηγική Διεθνοποίησης Με την ολοκλήρωση της ενότητας αυτής οι φοιτητές θα είναι σε θέση : να αναγνωρίζουν τα οφέλη και τους κινδύνους που εγκυμονεί η διεθνή παρουσία μιας επιχείρησης να διακρίνουν τις διαφορετικές μορφές διεθνοποίησης και να εντοπίζουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε μορφής να επιλέξουν την κατάλληλη μορφή διεθνοποίησης ανάλογα με τις εσωτερικές και εξωτερικής συνθήκες της επιχείρησης 4
Διεθνοποίηση (1/2) διαδικασία κατά την οποία η επιχείρηση αναπτύσσει λειτουργίες εκτός της χώρας προέλευσης της (Welch and Loustarinen, 1988) ΒΗΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ (ΕΟΜΜΕΧ) Βήμα 1 - Λήψη απόφασης για τη Διεθνοποίηση Δραστηριοτήτων Βήμα 2 - Επιλογή μορφής Διεθνοποίησης 5
Διεθνοποίηση (2/2) Βήμα 3 Οργάνωση & Αναδιάρθρωση Εσωτερικών Διαδικασιών Βήμα 4 - Ανάπτυξη Ανθρωπίνων Πόρων Βήμα 5 - Ανάπτυξη Προγράμματος Δράσης Βήμα 6 - Ανάπτυξη Χρηματοδοτικού Σχεδίου http://ggb.gr/linkclick.aspx?fileticket=wkbj3tv1xwo%3d&tabid=174&language=el-gr 6
Είδη στρατηγικών διεθνοποίησης (1/4) με κριτήριο το βαθμό διεθνοποίησης της επιχείρησης και την Ανταπόκρισή της στις τοπικές αγορές Πολυτοπική Στρατηγική (Multidomestic Strategy) η επιχείρηση ιδρύει θυγατρικές μονάδες σε κάθε αγορά-στόχο, με σκοπό τη βέλτιστη κάλυψη των τοπικών αναγκών. Οι νέες επιχειρησιακές μονάδες, προσαρμόζονται πλήρως στα διακριτικά χαρακτηριστικά της χώρας Υποδοχής (Barlet and Ghoshal, 2002) 7
Είδη στρατηγικών διεθνοποίησης (2/4) με στόχο την αύξηση του τοπικού μεριδίου αγοράς τους. Παγκόσμια Στρατηγική (Global Strategy) η επιχείρηση παράγει και προωθεί ένα μοναδικό «παγκόσμιο προϊόν» διεθνώς, ενώ επικεντρώνει την παραγωγική της δραστηριότητα σε λίγες περιοχές. Αποσκοπεί στην αύξηση του παγκόσμιου μεριδίου αγοράς και στην απόκτηση ανταγωνιστικού Πλεονεκτήματος κόστους (Barlet and Ghoshal, 2002) 8
Είδη στρατηγικών διεθνοποίησης (3/4) Διεθνής Στρατηγική (International Strategy) η επιχείρηση επικεντρώνεται στην ανάπτυξη καινοτομιών, νέων παραγωγικών μεθόδων και γενικότερα στην επέκταση της τεχνογνωσίας. Η Έρευνα και Ανάπτυξη διενεργείται από τη μητρική επιχείρηση, η οποία στη συνέχεια μεταφέρει τις αποκτηθείσες γνώσεις και την τεχνολογία στις θυγατρικές της. (Barlet and Ghoshal, 2002) 9
Είδη στρατηγικών διεθνοποίησης (4/4) Διεθνική Στρατηγική (Transnational Strategy) Η επιχείρηση καλείται να προσαρμόζεται τόσο στις παγκόσμιες δυνάμεις που οδηγούν σε ομοιογενή παραγωγή, όσο και στις τοπικές που οδηγούν σε διαφοροποίηση του προϊόντος. (Barlet and Ghoshal, 2002) 10
Κίνητρα Διεθνοποίησης (1/2) μεγαλύτερα μερίδια αγοράς (μέσω οικονομικών κλίμακας) - δυσκολότερη η είσοδος νέων ανταγωνιστών διαφοροποίηση επιχειρηματικών κινδύνων βαθμός κορεσμού των αγορών των αναπτυγμένων χωρών αυξημένος ανταγωνισμός στην εγχώρια αγορά ανάπτυξη συγκριτικών πλεονεκτημάτων 11
Κίνητρα Διεθνοποίησης (2/2) βιωσιμότητα της επιχείρησης υψηλό κόστος παραγωγής στην εγχώρια οικονομία εμπόδια από το υφιστάμενο νομοθετικό / κανονιστικό πλαίσιο ή την γραφειοκρατία στην εγχώρια οικονομία παρακίνηση προμηθευτών (συγκυριακή εξαγωγή) 12
Οφέλη Διεθνοποίησης (1/3) αύξηση της κερδοφορίας εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας απόδοση επενδύσεων μεγάλης κλίμακας (παραγωγή και έρευνα και ανάπτυξη) παγκόσμια αναγνωσιμότητα ονόματος δυνατότητα μεταφοράς παραγωγικών εγκαταστάσεων (φθηνότερο εργατικό κόστος ή το χαμηλότερο κόστος πρώτων υλών, ευνοϊκότερο φορολογικό περιβάλλον) 13
Οφέλη Διεθνοποίησης (2/3) πρόσβαση σε μεγάλο όγκο πληροφοριών για το προϊόντα και τις αγορές που συμβάλουν σε βελτιώσεις δυνατότητα της απόκτησης παραγωγικών συντελεστών, ενδιάμεσων προϊόντων και πρώτων υλών σε χαμηλότερες τιμές πρόσβαση σε προηγμένη τεχνολογία και τεχνογνωσία διαφοροποίηση επιχειρηματικών κινδύνων 14
Οφέλη Διεθνοποίησης (3/3) επιμήκυνση του χρόνου ζωής ώριμων προϊόντων αυξημένη διαπραγματευτική δύναμη έναντι των προμηθευτών 15
Κίνδυνοι Διεθνοποίησης (1/2) Διαφορετικό (άγνωστο) κοινωνικό, πολιτιστικό, νομικό περιβάλλον Διαφορετικό εργασιακό καθεστώς Οικονομική και πολιτική ρευστότητα /αστάθεια του νέου περιβάλλοντος Ανάγκη διαφοροποίησης του προϊόντος 16
Κίνδυνοι Διεθνοποίησης (2/2) Διαφορετικές επιχειρηματικές πρακτικές Νέοι επιχειρηματικοί κίνδυνοι Διακυμάνσεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες 17
Θεωρητικά μοντέλα (1/5) Θεωρία των σταδίων 1 ο στάδιο : παθητική αντίδραση 2 ο στάδιο: πρωταρχική είσοδος 3 ο στάδιο: εγκαθίδρυση διεθνών λειτουργιών 18
Θεωρητικά μοντέλα (2/5) Μοντέλο διεθνοποίησης της Ουψάλας (ψυχολογική απόσταση από τη μητρική χώρα) Ασθενής εξαγωγική δραστηριότητα Μόνιμη εξαγωγική δραστηριότητα μέσω αντιπροσώπου Εξαγωγές μέσω υποκαταστήματος σε ξένη χώρα Παραγωγή σε ξένη χώρα 19
Θεωρητικά μοντέλα (3/5) Θεωρία της ολιγοπωλιακής αντίδρασης Μίμηση της συμπεριφοράς των ηγετικών επιχειρήσεων του κλάδου 20
Θεωρητικά μοντέλα (4/5) Θεωρία του εκλεκτικού υποδείγματος Προϋποθέσεις (ιδιοκτησία, εσωτερικότητες, τόπος εγκατάστασης) Μοντέλο CAGE Παράγοντες Ψυχική απόσταση (διαφορά στις κουλτούρες) Απόσταση σε πολιτικά και διοικητικά θέματα Γεωγραφική απόσταση Διαφορές στο οικονομικό επίπεδο 21
Θεωρητικά μοντέλα (5/5) Μοντέλο 1-2-3 Γιατί να επεκταθούμε σε μια νέα αγορά ; Που ποια θα είναι αυτή η αγορά ; Πώς θα επεκταθούμε (μορφή διεθνοποίησης) ; 22
Μορφές διεθνοποίησης (1/2) Αρχικές εξαγωγικού τύπου μορφές διεθνοποίησης Άμεση εξαγωγική δράση (Direct Exporting) Παραγωγή κατά παραγγελία (Contract Manufacturing) Εξαγωγές με διαμεσολαβητές (Exporting Through Export Intermediaries) Συμφωνίες παραχώρησης δικαιωμάτων εκμετάλλευσης (Licensing) Συναρμολόγηση Παροχή τεχνογνωσίας Δικαιόχρηση (Franchising) 23
Μορφές διεθνοποίησης (2/2) Προχωρημένες μη εξαγωγικού τύπου μορφές διεθνοποίησης Άμεση επένδυση στο εξωτερικό Πλήρης ιδιοκτησία (Wholly Owned Subsidiary) Κοινοπραξία (Joint Ventures) Στρατηγικές συμμαχίες (Strategic Alliances) Εξαγορές (Acquisitions) Συμβόλαια Διοίκησης (Management Contracts) 24
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μορφών Διεθνοποίησης (1/3) Τρόποι εισόδου Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Εξαγωγές Δυνατότητα πραγματοποίησης οικονομιών κλίμακας και μάθησης Κόστη μεταφοράς Απώλεια ανταγωνιστικότητας από συναλλαγματικές διαταραχές Εμπορικά εμπόδια (δασμοί, κ.α.) Αδυναμία διαφοροποίησης προϊόντος Προβλήματα συνεργασίας με τοπικούς συνεργάτες Εξαγωγές διαμεσολαβητές με Οικονομίες κλίμακας και μάθησης Εμπειρία ειδικευμένων επιχειρήσεων Κόστος μεταφοράς, κίνδυνος συναλλαγματικός, προβλήματα διαφοροποίησης Απώλεια ελέγχου προϊόντος Αυξημένο κόστος Παραγωγή κατόπιν αδείας (licensing) Χαμηλό κόστος ανάπτυξης, μηδενικός κίνδυνος Απώλεια ελέγχου προϊόντος Απώλεια τεχνολογικού πλεονεκτήματος Μικρά και προκαθορισμένα κέρδη Απώλεια οικονομιών κλίμακας και μάθησης Αδυναμία χάραξης παγκόσμιας στρατηγικής Παπαδάκης (2013, σελ. 474) 25
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Τρόποι εισόδου Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Δικαιόχρηση Χαμηλό κόστος Προβλήματα ελέγχου ποιότητας (franchising) ανάπτυξης, μικρός υπηρεσιών Θυγατρικές πλήρους ιδιοκτησίας μορφών Διεθνοποίησης (2/3) κίνδυνος Πλήρης έλεγχος Προστασία τεχνογνωσίας και θεμελιωδών ικανοτήτων Παγκόσμια στρατηγική Οικονομίες κλίμακας και μάθησης Εξαγορές Ταχύτητα πρόσβασης σε νέες αγορές Έμπειρο προσωπικό Δίκτυο θυγατρικών Υψηλό κόστος επένδυσης Διοικητικό κόστος Αργή προσαρμογή Χρηματοδότηση χρεών Παπαδάκης (2013, σελ. 474) 26
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μορφών Διεθνοποίησης (3/3) Τρόποι εισόδου Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Κοινοπραξίες Επιμερισμός κόστουςκινδύνου Συμπληρωματικότητα πλεονεκτημάτων Στρατηγικές συμμαχίες Επιμερισμός κόστουςκινδύνου, συμπληρωματικότητα πλεονεκτημάτων, πολιτική αποδοχή Δέσμευση ανταγωνιστικών επιχειρήσεων Πρόσβαση στην τεχνογνωσία του συνεργάτη Απώλεια τεχνολογικού πλεονεκτήματος Περιορισμός ελευθερίας στη χάραξη στρατηγικής. Απώλεια τεχνολογικού πλεονεκτήματος Περιορισμός ελευθερίας στη χάραξη στρατηγικής Παπαδάκης (2013, σελ. 474) 27
To μοντέλο του διαμαντιού https://en.wikipedia.org/wiki/file:the_porter_diamond.svg 28
Διεθνείς Ανταγωνιστικές Στρατηγικές Διεθνής στρατηγική ηγεσίας κόστους Διεθνής στρατηγική διαφοροποίησης Διεθνής στρατηγική εστίασης Διεθνής στρατηγική ταυτόχρονης επίτευξης ηγεσίας κόστους και διαφοροποίησης 29
Εταιρικές Στρατηγικές Διεθνοποίησης Πολυτοπική στρατηγική Παγκόσμια στρατηγική Διεθνική στρατηγική Στρατηγική με βάση τη χώρα προέλευσης Στρατηγική χαρτοφυλακίου Στρατηγική του κεντρικού σημείου Στρατηγική της πλατφόρμας Στρατηγική εξουσιοδότησης Διεθνής στρατηγική 30
Ρόλοι θυγατρικών εταιριών (1/2) Θυγατρική-Αντίγραφο (Truncated Miniature Replica) αποτελεί μικρογραφία της μητρικής ή άλλων σημαντικών θυγατρικών Θυγατρική-Προμηθευτής (Rationalized Product Subsidiary) επικεντρώνεται στην παραγωγή ενδιάμεσων αγαθών, τα οποία διανέμει στις υπόλοιπες μονάδες. 31
Ρόλοι θυγατρικών εταιριών (2/2) Χειραφετημένη Θυγατρική (World/Regional Product Mandate) αναλαμβάνουν την παραγωγή και προώθηση τελικών προϊόντων σε περιφερειακό ή παγκόσμιο επίπεδο 32
Ελληνικές επιχειρήσεις με διεθνή παρουσία BIOVISTA εφαρμογές βιοπληροφορικής ΣΕΛΟΝΤΑ ιχθυοκαλλιέργεια COCO-MAT παραγωγή στρωμάτων BΑΡΑΓΚΗΣ πολυτελή έπιπλα APIVITA φυσικά καλλυντικά KΟΡΡΕΣ φυσικά καλλυντικά ΔΙΑΣ ιχθυοκαλλιέργειες NΗΡΕΑΣ ιχθυοκαλλιέργειες 33
NΗΡΕΑΣ ιχθυοκαλλιέργειες (1/3) (παράδειγμα) «Βραβείο Εξάπλωσης σε Ξένες Αγορές μέσω Θυγατρικών ή/και Franchising» στα πλαίσια των Greek Exports Awards 2013 ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1988 στη Χίο Πλήρως καθετοποιημένος στην παραγωγή και στις πωλήσεις καλύπτοντας όλη την αλυσίδα αξίας με την παραγωγή ιχθυοτροφών, γεννητόρων, γόνου, έτοιμου ψαριού, επεξεργασμένων προϊόντων και εξοπλισμού ιχθυοκαλλιέργειας 34
NΗΡΕΑΣ ιχθυοκαλλιέργειες (2/3) (παράδειγμα) Έτος 2012 (στοιχεία) Πωλήσεις = 202 εκατ. ευρώ Εξαγωγές = 1,5 εκατομμύριο ψάρια κάθε βδομάδα Ποσοστό εξαγώγιμου προϊόντος = 90% (ψάρια) Προορισμός = 40 χώρες σε όλο τον κόσμο Παραγωγικές εγκαταστάσεις =Ελλάδα, Ισπανία, Τουρκία Απασχολεί = 1.100 εργαζόμενους 35
NΗΡΕΑΣ ιχθυοκαλλιέργειες (3/3) (παράδειγμα) http://www.nireus.com/files/koinwniki_efthini/apologismos2012gr.pdf 36
Βιβλιογραφία Παπαδάκης, Β. (2012), Στρατηγική των Επιχειρήσεων, Τόμος Α, Εκδόσεις Μπένου. Porter, M.E. (1990), The Competitive Advantage of Nations, Macmillan, London. Bartlett, C.A. and Ghoshal, S. (2002,) Building competitive advantage through people, Sloan Management Review, Vol 43 No.2, pp. 32-74. 37
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 38
Σημειώματα 39
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: 40
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Νάνσυ Μπουραντά. «Επιχειρησιακή Στρατηγική και Πολιτική.». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/modules/document/document.php?course=deapt1 29. 41
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 42