Η ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στην εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Ν. Μπελογιάννη στην Αμαλιάδα Την πολυσύνθετη προσωπικότητα του ήρωα κομμουνιστή Ν. Μπελογιάννη, που ήταν συγχρόνως μαχητής, διανοητής και άνθρωπος, σκιαγράφησε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα, μιλώντας στην εκδήλωση που διοργάνωσε η ΝΕ Ηλείας του ΚΚΕ, με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων του μνημείου του στην Αμαλιάδα, την περασμένη Κυριακή, υπογραμμίζοντας πως σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι αναγκαίο οι κομμουνιστές να προσεγγίσουν το παράδειγμά του, καταπολεμώντας τη μονομέρεια. Η Αλ. Παπαρήγα τόνισε, αρχίζοντας την ομιλία της: «Για άλλη μια χρονιά βρισκόμαστε εδώ δηλώνοντας ότι δεν ξεχνάμε: Νίκο Μπελογιάννη, ζεις και θα ζεις στην καρδιά και τη συνείδησή μας. Χωράς εσύ και οι χιλιάδες άλλοι και άλλες, επώνυμοι και ανώνυμοι, που δε δίστασαν να προσφέρουν και τη ζωή τους για το λαό, για τους εκμεταλλευόμενους και καταπιεζόμενους. Ας αναρωτηθούμε με την ευκαιρία, τι ήταν αυτό που έκανε το Νίκο Μπελογιάννη, ήρωα, παράδειγμα; Τι έκανε ο Μπελογιάννης, ώστε ακόμα και σήμερα νέοι άνθρωποι, που γεννήθηκαν πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, να αισθάνονται ένα ρίγος συγκίνησης στο άκουσμα του ονόματός του ή μπροστά στο σκίτσο του, που φιλοτέχνησε με την καρδιά και το πενάκι του ο κορυφαίος Πάμπλο Πικάσο; Δε θα απαντήσω με υψηλούς τόνους, ούτε με περίτεχνο τρόπο, αν και θα ταίριαζε, γιατί εκτός των άλλων ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν ο άνθρωπος με πολιτιστικές, καλλιτεχνικές ευαισθησίες, φαινόμενο όχι σπάνιο, ούτε όμως και συνηθισμένο εκείνο τον καιρό, της μεγάλης λαϊκής τραγωδίας. Επιτρέψατέ μου να πω απλά και λιτά: Ο Μπελογιάννης έγινε ήρωας, γιατί έκανε το καθήκον του έως το τέλος. Ηταν συνειδητή, προμελετημένη η απόφασή του να πεθάνει. Ηξερε τι τον περίμενε, ήξερε ότι μπορούσε αν ήθελε να κερδίσει τη ζωή του, όμως δεν το ρίσκαρε, γιατί τον ενδιέφερε να κρατήσει τη συνείδηση και την αξιοπρέπειά του έως το τέλος, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Προτιμώ να μην αναφερθώ αναλυτικά κάτω από ποιες συνθήκες δολοφονήθηκε ο Μπελογιάννης και οι άλλοι σύντροφοί του. Δε θα σταθώ στους πρωτεργάτες της εν ψυχρώ δολοφονίας του, που έδειξαν ωμή περιφρόνηση στο παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης που ξεσηκώθηκε για τη διάσωσή του. Δε θα σταθώ ούτε στους σκοπούς της δολοφονίας του. Οχι γιατί είναι όλα γνωστά και βαθιά συνειδητοποιημένα, ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικίες, αλλά γιατί πιστεύω ότι και ο ίδιος ο Μπελογιάννης, όταν στάθηκε παλικαρίσια μπροστά στο θάνατο, σκεπτόταν το μέλλον, δηλαδή το σήμερα. Αυτή η πλευρά πρέπει να μας ελκύσει περισσότερο. Βεβαίως, έχει αξία η νέα γενιά να ξέρει ότι δολοφονήθηκε για τις ιδέες του, γιατί δεν έκανε αυτό που έκαναν τα πιο διαλεχτά παιδιά της αστικής τάξης, να προδώσουν ή να κρυφτούν στα πιο κρίσιμα χρόνια της γερμανοϊταλικής κατοχής. Δολοφονήθηκε γιατί πίστευε, όπως είπε και στο τακτικό στρατοδικείο, "στην πιο σωστή θεωρία που διανοήθηκαν τα πιο προοδευτικά μυαλά της ανθρωπότητας". Γιατί δεν έμεινε στα λόγια, αλλά προχώρησε στα έργα, να γίνει πραγματικότητα αυτή η θεωρία, για την Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο. Γιατί απέδειξε ότι ο ίδιος και όλοι οι σύντροφοί του στον αγώνα αγάπησαν την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους τους. Εχει αξία η νέα γενιά να ξέρει ότι οι δολοφόνοι του Μπελογιάννη δεν ήταν μόνο οι στρατοδίκες και πολύ περισσότερο οι εκτελεστές, αλλά πριν απ' όλα η πλουτοκρατία του τόπου, το Παλάτι, οι ΗΠΑ, η κυβέρνηση Πλαστήρα. Να ξέρει ότι ο Πλαστήρας μπορούσε να απαιτήσει την απονομή Σελίδα 1 / 5
χάρης και δεν το έκανε». Κάθε στιγμή μαχητής, άνθρωπος, διανοούμενος Συνεχίζοντας υπογράμμισε: «Σήμερα αισθάνομαι την ανάγκη να μιλήσω για αυτό που ο ίδιος ο Νίκος αντιπροσωπεύει, έναν κομμουνιστή αγωνιστή που κάνει έως το τέλος το καθήκον του. Εναν κομμουνιστή που συνδυάζει κατά τον καλύτερο τρόπο, σε δύσκολες μέρες, τον πρακτικό αγωνιστή και τον διανοητή αγωνιστή. Στο ένα χέρι του το όπλο και στο άλλο χέρι του η πένα. Αυτά τα δύο, κατά τη γνώμη μου, συνθέτουν το ολοκόκκινο γαρίφαλο του Νίκου Μπελογιάννη. Απόλυτη είναι η συγκίνησή μας όταν προσπαθούμε να φανταστούμε τι έκφραση είχε το πρόσωπο του Μπελογιάννη στο εκτελεστικό απόσπασμα, το ύφος και το βλέμμα του, την τελευταία σκέψη του. Απόλυτη όμως είναι και η συγκίνηση όταν παίρνεις στα χέρια σου τα "ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ", που ξεκίνησε να τα γράφει μέσα στα μπουντρούμια της Ασφάλειας, στους ατελείωτους μήνες της απομόνωσης, από τη σύλληψή του ως την πρώτη του δίκη. Το γράψιμο ολοκληρώθηκε στη φυλακή της Κέρκυρας, όπου είχε μεταφερθεί μετά την πρώτη δίκη έως τη μεταφορά του και πάλι στην απομόνωση της Ασφάλειας, το Γενάρη του 1952, για τη δεύτερη δίκη. Συγκλονιστικά γίνονται τα αισθήματα όταν ξέρουμε ότι αυτά τα κείμενα γράφτηκαν με την καύτρα των σπίρτων, που καίγονταν με το αναμμένο τσιγάρο. Οτι μαζί με τη συγκρατούμενη του Ελλη Παππά μάζευαν βρώμικα χαρτιά από τα απορρίμματα για να επικοινωνούν και να ανταλλάσσουν τις σκέψεις που γέννησαν τα κείμενα του Μπελογιάννη. Μα πιότερη συγκίνηση προκαλεί το θέμα των κειμένων που έγραψε και που τελικά εκδόθηκαν ως βιβλίο από τη "Σύγχρονη Εποχή" μεταγενέστερα. Το θέμα αφορούσε τις ρίζες της ελληνικής λογοτεχνίας, την ιστορία της ελληνικής σκέψης. Πότε; Στους μήνες που προηγήθηκαν πριν από την εκτέλεσή του. Η Ελλη Παππά στην εισαγωγή της έκδοσης της "Σύγχρονης Εποχής" γράφει: "Δε θα ήθελα να σταθώ στο τι μπορεί να πει ή να μην πει η φιλολογική και η ιστορική έρευνα για τη δουλιά αυτή του Νίκου Μπελογιάννη, για την αξιοπιστία και την επάρκεια των σπουδών του, για την επιστημοσύνη της μεθοδολογίας του. Σίγουρα είναι πολύ διαφορετικό να δουλεύεις μέσα στις "ιδεώδεις" συνθήκες ενός σπουδαστηρίου, από τη δουλιά που μπορείς να κάνεις μέσα στα μπουντρούμια της απομόνωσης και στις φυλακές, όταν μάλιστα ο θάνατος είναι ο μόνιμος φρουρός του κελιού σου. Κι όμως αυτό δε μειώνει την αξία των συμπερασμάτων και τοποθετήσεών του". Συμφωνούμε μαζί της πέρα για πέρα. Να, γιατί ο Μπελογιάννης ζει στις καρδιές μας. Γιατί στο μέτρο των δυνατοτήτων που είχε, και αυτές ήταν περιορισμένες λόγω συνθηκών, έδωσε το παράδειγμα της προσφοράς της ζωής του, αλλά και το παράδειγμα έως πού μπορεί να φθάσει ένας κομμουνιστής, με όλη τη σημασία της λέξης, να είναι κάθε στιγμή, σε κάθε φάση και μαχητής, και άνθρωπος, και διανοούμενος. Ο ίδιος έγραψε στα σημειώματά του ότι με τη δουλιά του αυτή ήθελε να δείξει ότι οι κομμουνιστές είμαστε και γραμματιζούμενοι άνθρωποι. Θαρραλέοι και σκεπτόμενοι αγωνιστές, άνθρωποι. Την εποχή που έζησε ο Μπελογιάννης, οι κομμουνιστές, οι προοδευτικοί άνθρωποι είχαν πολύ λιγότερες δυνατότητες να συνταιριάζουν σε ένα πρόσωπο όλες τις ιδιότητες, του πρακτικού μαχητή, του μελετητή, του διανοητή. Σήμερα όμως, παρά τις νέες δυσκολίες που συναντάμε, μπορούμε να φθάσουμε σε ένα τέτοιο επίπεδο προσφοράς και δράσης. Εμείς οι κομμουνιστές και όλοι εκείνοι και εκείνες που μπορεί να έχουν ορισμένες διαφορές με εμάς, όμως θέλουν να πλήξουν καίρια την αντιλαϊκή πολιτική, στα βάθρα της, όλοι μας που είμαστε εχθροί του καπιταλισμού, της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής του, ανεξάρτητα από τις ακαδημαϊκές μας γνώσεις και πτυχία, μπορούμε και πρέπει να αναπτύσσουμε όλες τις ικανότητές μας, συνεχώς, ακατάπαυστα». Σελίδα 2 / 5
Είναι ανάγκη να είμαστε πολύπλευροι κομμουνιστές Η ομιλήτρια αναφέρθηκε εκτενώς, απευθυνόμενη στα μέλη και τους φίλους του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, στην ανάγκη: «Να είμαστε πολύπλευροι, πολυσύνθετοι, εχθροί της μονομέρειας και της αποσπασματικότητας, αλλά και της γενικότητας. Ωστε να πλήττουμε τον αντίπαλο σε όλα τα μέτωπα, στην ιδεολογία, την πολιτική του, την πρακτική του δράση. Ο ταξικός αγώνας είναι και ιδεολογικός και πολιτικός και μαζικός. Είναι αγώνας και στο πεδίο της οικονομίας και των εργασιακών σχέσεων, αλλά και στο πεδίο της μόρφωσης, της επιστήμης και του πολιτισμού, των νέων τεχνολογιών και του περιβάλλοντος, στο πεδίο του ελεύθερου χρόνου και της αναψυχής. Αγώνας κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, της αλλαγής των συνόρων, των επεμβάσεων. Ο πολύπλευρος κομμουνιστής, που συνδέει την επαναστατική θεωρία με την επαναστατική πράξη, που εμπλουτίζει τη θεωρία με τη μελετημένη πείρα της πράξης, είναι η αναγκαιότητα των καιρών μας. Είναι το κλειδί για να αντιμετωπίσουμε τον καταιγισμό των ιμπεριαλιστικών επιλογών που πλήττουν όλες τις πλευρές της ζωής μας, που πνίγουν τον ελεύθερο χρόνο. Είναι το κλειδί για να σταθούμε παλικαρίσια στην επιχείρηση τρομοκράτησης, χειραγώγησης, ενσωμάτωσης. Σε κάθε βήμα μας βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το ίδιο φαινόμενο, ανεξάρτητα από παραλλαγές, αποχρώσεις και διαβαθμίσεις. Από τη μια η δικαιολογημένη κραυγαλέα λαϊκή δυσαρέσκεια, η επίσης δικαιολογημένη απαξίωση των θεσμών του αστικού πολιτικού συστήματος στα μάτια πολλών. Από την άλλη η έλλειψη εμπιστοσύνης ότι υπάρχει εναλλακτική λύση ή ότι δεν είναι ρεαλιστική. Σε κάθε βήμα μας πέφτουμε μπροστά στα συστήματα εξαγοράς, χειραγώγησης και τρομοκρατίας που πλήττουν με ιδιαίτερο τρόπο τις νεότερες ηλικίες, τους νέους και τις νέες. Δε χωράνε σήμερα οι απλουστευτικές απόψεις, ότι όσο οξύνονται τα προβλήματα τόσο τα λαϊκά στρώματα θα οργανώνονται, θα ριζοσπαστικοποιούνται, θα αντιδρούν και θα αντεπιτίθενται, αυθορμήτως προσελθόντα στην οργανωμένη πάλη, στον επαναστατικό αγώνα. Αυτή η θέση είναι ξένη προς τη θεωρία μας. Βεβαίως και σήμερα το λίπασμα στην πολιτική σκέψη είναι τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Είναι η εμπειρία που αποκτούν όσοι αντιδρούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, η εμπειρία από κινητοποιήσεις, απεργίες, συλλαλητήρια και άλλες δραστηριότητες. Ομως όλα αυτά και πριν, πολύ περισσότερο σήμερα, δεν αποφέρουν ανάλογους καρπούς, δε μεταβάλλουν την πολιτική και κοινωνική συμπεριφορά των φτωχών λαϊκών στρωμάτων και της νεολαίας, δεν επιταχύνουν αυτόματα τις διεργασίες συνείδησης. Αυτό που σήμερα δεν έχει επαρκώς αναδειχτεί είναι η ευεργετική επίδραση της συστηματικής ιδεολογικής διαπάλης, της ανάπτυξης της ολόπλευρης επαναστατικής θεωρίας. Η ευεργετική επίδραση της σχεδιασμένης προγραμματισμένης δράσης, της πολύπλευρης δράσης, που αναπτύσσεται και κλιμακώνεται, ανεξάρτητα αν οδηγούν σε ορατά άμεσα αποτελέσματα. Για σκεφτείτε, αν ο Μπελογιάννης και τόσοι άλλοι αγωνιστές μπροστά στον αντίπαλο, μπροστά στο δεσμοφύλακα και το βασανιστή, σε συνθήκες μάλιστα που το επαναστατικό κίνημα είχε υποστεί πριν από λίγα χρόνια ήττα, το ΚΚΕ είχε κηρυχτεί εκτός νόμου, να έθετε το ερώτημα ποιο θα ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της δικής του θυσίας. Δεν ξέρω και δεν μπορώ να πω τι πετάγματα κάνει ο νους λίγες στιγμές, λίγες ώρες μπροστά στο θάνατο. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η θυσία του Μπελογιάννη είχε άμεσο και χειροπιαστό και διαχρονικό αποτέλεσμα. Σελίδα 3 / 5
Οι αγώνες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, οι όποιες κατακτήσεις αποσπάστηκαν στην πορεία σίγουρα ήταν αποτέλεσμα ΚΑΙ της θυσίας του Μπελογιάννη. Η εκτέλεσή του δε σημάδεψε θετικά μόνο το λαό, τους πιο πρωτοπόρους ριζοσπάστες και αγωνιστές. Είμαι βέβαιη ότι η εκτέλεσή του, άφησε κάτι και στους πολιτικούς του δημίους. Παίρνουν και αυτοί το μάθημά τους. Μαθαίνουν να φοβούνται το λαό, μαθαίνουν βεβαίως ακόμα και την τέχνη της παραπλάνησης και των ελιγμών απέναντι στο λαϊκό κίνημα. Μαθαίνουν ότι δεν είναι ανίκητοι σε όλα τα πεδία, διδάσκονται βεβαίως και να ξεγελάνε το λαό, να του δίνουν "ασπιρίνες", καθώς τρέμουν, ακόμα και όταν είναι ισχυροί, το λαϊκό ξέσπασμα, τρέμουν το παράδειγμα των αγωνιστών, των αλύγιστων. Ο αντίπαλος ξέρει να δουλεύει στρατηγικά. Διδασκόμαστε από τη θεωρία και την πείρα του κινήματος, αλλά ας υπολογίζουμε και τα μαθήματα στη στρατηγική αντίληψη που δίνει και ο αντίπαλος». Εχουμε την πιο δυνατή ιδεολογία της κοινωνικής αισιοδοξίας Καταλήγοντας, η Αλ. Παπαρήγα επισήμανε: «Η ζωή και το παράδειγμα του Μπελογιάννη, η ζωή και το παράδειγμα χιλιάδων κομμουνιστών φέρνει στην επιφάνεια, ιδιαίτερα σήμερα, ένα μεγάλο ζήτημα, που κατά τη γνώμη μας αφορά πριν απ' όλα τις νεότερες ηλικίες, τη νέα γενιά, ακόμα και τα παιδιά που βρίσκονται στη δύσκολη φάση της εφηβείας. Το θέτουμε με τη μορφή ερωτήματος. Ποια θεωρία, ποιο πολιτικό κίνημα μπορεί να εμπνεύσει και να καλλιεργήσει το μοναδικό και αναντικατάστατο αίσθημα της κοινωνικής αισιοδοξίας; Η αστική ιδεολογία ή η κομμουνιστική κοσμοθεωρία; Η απάντηση δε χωράει αμφιβολία. Η θεωρία του επιστημονικού σοσιαλισμού, η κομμουνιστική επαναστατική θεωρία, είναι η κατ'εξοχήν η πιο δυνατή ιδεολογία της κοινωνικής αισιοδοξίας. Η αστική ιδεολογία, αλλά και οι ρεφορμιστικές και οπορτουνιστικές αυταπάτες, αναζητούν εις μάτην το σχέδιο του παρόντος και ιδιαίτερα του μέλλοντος που θα γοητεύσει, δηλαδή θα καθηλώσει και θα παγιδεύσει, τα πιο πρωτοπόρα τμήματα του λαού, συνολικά το λαό. Ούτε η αστική θεωρία, ούτε τα διάφορα παράγωγα και υποπαράγωγά της έχουν καταφέρει να καλλιεργήσουν μαζικά το πνεύμα και τη στάση της κοινωνικής αισιοδοξίας. Το βλέπουμε γύρω μας, το βλέπουμε στα μάτια και κυρίως το νιώθουμε στη σκέψη και τη στάση εκατομμυρίων Ελλήνων, εκατομμυρίων Ευρωπαίων. Εύκολα παγιδεύονται σε γοητευτικά μηνύματα και πλάνες. Αυτό το άρωμα δεν κρατάει για πάντα, για χρόνια. Γιατί αργά ή γρήγορα περνάνε στη δυσαρέσκεια, την απόγνωση, την αδιαφορία. Η αστική αντίληψη δεν μπορεί να καλλιεργήσει την κοινωνική αισιοδοξία, την πίστη στη δύναμη του λαϊκού παράγοντα, πολύ περισσότερο δεν μπορεί να καλλιεργήσει τη συνειδητή θυσία για το λαϊκό συμφέρον. Οταν εμείς οι κομμουνιστές μιλάμε για τη σημασία της επαναστατικής αισιοδοξίας, δεν εννοούμε σε καμία περίπτωση την αισιοδοξία της άγνοιας, την επιπόλαια αισιοδοξία ότι μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα από τα πάνω χωρίς την ανατρεπτική δράση της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, χωρίς την επίλυση του ζητήματος της εξουσίας. Η δική μας κοινωνική και πολιτική αισιοδοξία βασίζεται στη γνώση και στη συνεχή επαφή με το λαό και τα προβλήματά του. Η δική μας κοινωνική και πολιτική αισιοδοξία βασίζεται στην ιδεολογική σταθερότητά μας, αλλά και στην ετοιμότητα να μελετάμε ό,τι καινούριο προκύπτει. Στην επίγνωση της ευθύνης, αλλά και στην επίγνωση ότι κανένα ουσιαστικό βήμα δεν μπορεί να γίνει προς τα εμπρός, δίχως κόστος, θυσίες και προπάντων σκληρή δουλιά. Η ιδεολογική σταθερότητα σήμερα είναι προϋπόθεση για την πολιτική και ηθική σταθερότητα. Πριν απ' όλα αφορά τους κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες, αλλά τελικά αφορά κάθε αγωνιστή και αγωνίστρια που έχει οράματα. Σελίδα 4 / 5
Για το ΚΚΕ ο προσανατολισμός προς το μέλλον, δηλαδή το σοσιαλισμό, τον κομμουνισμό είναι υποχρεωτικός, αναγκαστικός. Μόνο έτσι θα κατακτήσουμε την ικανότητα να είμαστε βαθιά στο λαό, δίπλα και στο πλευρό του σε κάθε του πρόβλημα, σε κάθε του ανησυχία. Μόνο έτσι μπορούμε να εμπνέουμε θέληση και ικανότητα αντίστασης, αντεπίθεσης, θέληση για τη νίκη. Οσοι δε θέλουν και άρα δεν μπορούν να φέρουν στην επιφάνεια τις βαθύτερες κοινωνικές, ταξικές ρίζες των σύγχρονων προβλημάτων, όσοι πιστεύουν, κάτω από το βάρος των αυταπατών ότι μπορεί να εξανθρωπιστεί ο καπιταλισμός, αυτοί, ανεξάρτητα από θέληση ή σκοπιμότητα, δε θα έχουν την ευτυχία να είναι αισιόδοξοι, μαχητικοί, αποτελεσματικοί πολέμιοι του απάνθρωπου καπιταλιστικού συστήματος, που προ πολλού εξάντλησε μέχρι κεραίας ό,τι θετικό έδωσε στην ανθρωπότητα, στα πρώτα βήματα της εμφάνισής του, της πορείας του προς την εδραίωση και ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Μπροστά στο μνημείο του Μπελογιάννη μια κουβέντα μπορούμε να πούμε: Σε σκεπτόμαστε σήμερα ακόμα πιο πολύ, όπως και τους αγωνιστές που τα έδωσαν όλα για το λαό, για την πρόοδο, το σοσιαλισμό. Η θυσία του, η πολυσύνθετη προσωπικότητά του, μας δίνει φτερά, συνεχίζουμε ακούραστοι και απτόητοι. Μελετάμε την πείρα του χτες, δουλεύουμε για να είμαστε ικανοί και αδάμαστοι στα προβλήματα του σήμερα, κοιτώντας το μέλλον που θα 'ρθει, το μέλλον του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού». Σελίδα 5 / 5