ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 16.3.2016 COM(2016) 165 final ANNEX 4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρώτη έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση EL EL
Παράρτημα IV: Ιταλία Έκθεση για την τρέχουσα κατάσταση Συστάσεις του Δεκεμβρίου 2015 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΕΝΤΡΩΝ ΠΡΩΤΗΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ (HOTSPOT) Τα κέντρα πρώτης υποδοχής στις τοποθεσίες Pozzalo και Villa Sikania/Porto Empedocle θα πρέπει να τεθούν σε λειτουργία έως το τέλος του 2015. Οι εργασίες ανακαίνισης για επιπλέον κέντρα πρώτης υποδοχής θα πρέπει επίσης να ξεκινήσουν ώστε να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος Φεβρουαρίου του 2016. Πρόοδος εργασιών Τα κέντρα της Lampedusa (από τον Οκτώβριο του 2015) και του Pozzalo (από τις 19 Ιανουαρίου 2016) άνοιξαν και λειτουργούν. Το κέντρο του Trapani εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2015, ενώ οι συμπληρωματικές εργασίες σε επίπεδο τόσο εγκαταστάσεων όσο και διαδικασιών ολοκληρώθηκαν τον Φεβρουάριο το κέντρο πρώτης υποδοχής είναι σε πλήρη λειτουργία. X Το κέντρο του Τάραντα εγκαινιάστηκε από την Ιταλία στις 29 Φεβρουαρίου 2016 και την ίδια ημέρα πραγματοποιήθηκε επίσκεψη από την Επιτροπή. Οι εγκαταστάσεις του κέντρου πρώτης υποδοχής δοκιμάζονται αυτήν την εβδομάδα. X Δεν υπάρχουν σαφή σχέδια για την ανακαίνιση των κέντρων στην Augusta και το Porto Empedocle. Ο υπουργός Alfano επιβεβαίωσε στο Συμβούλιο ΔΕΥ της 10ης Μαρτίου το άνοιγμα μιας πέμπτης τοποθεσίας, ο επίσημος καθορισμός της οποίας αναμένεται να επιβεβαιωθεί το συντομότερο δυνατόν. Προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία καθορισμού του τόπου αποβίβασης μετά από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και να βελτιωθεί ο συντονισμός, δημιουργήθηκε δίαυλος άμεσης επικοινωνίας μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών και του Διεθνούς Συντονιστικού Κέντρου μέσω του επιχειρησιακού συντονιστή Frontex που εδρεύει στο Pratica di Mare. Τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας (SOP) που περιγράφουν τις δραστηριότητες και τη λογική σειρά εκτέλεσής τους στα κέντρα πρώτης υποδοχής έχουν καταρτιστεί από το Υπουργείο Εσωτερικών με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Frontex, της Ευρωπόλ, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EYYA), του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και της Ύπατης Αρμοστείας του 2
Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να λάβουν αμέσως μέτρα για την ενίσχυση του ιατρικού προσωπικού στα κέντρα πρώτης υποδοχής, ώστε να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ατόμων που διενεργούν τον έλεγχο και τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, και να μειωθεί έτσι το συνολικό χρονικό διάστημα που χρειάζεται ένας μετανάστης για να ολοκληρώσει όλα τα στάδια/τις διατυπώσεις στο κέντρο πρώτης υποδοχής. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους μεταξύ άλλων σε νομοθετικό επίπεδο, ώστε να εξασφαλίσουν ένα σταθερότερο νομικό πλαίσιο για την άσκηση των δραστηριοτήτων των κέντρων πρώτης υποδοχής, ιδίως όσον αφορά την ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Ένα ενοποιημένο σχέδιο των διαδικασιών αυτών παραδόθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών στις 8 Φεβρουαρίου 2016. Το ιταλικό Υπουργείο Εσωτερικών πρόκειται να εκδώσει και να διανείμει επειγόντως τις εν λόγω SOP σε όλους τους σχετικούς παράγοντες. Η απαίτηση να υπάρχει ιατρική παρουσία όλο το 24ωρο προστέθηκε στις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα πρώτης υποδοχής. X Οι ιταλικές αρχές πρέπει να εξασφαλίσουν την ύπαρξη ιατρικού προσωπικού όλο το 24ωρο στα ανοικτά κέντρα πρώτης υποδοχής και σε αυτά που πρόκειται να ανοίξουν σε όλες τις προβλεπόμενες τοποθεσίες. Θα πρέπει επίσης να παρέχεται εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια, εάν χρειάζεται. Το προσωπικό αυτό πρέπει να ενισχυθεί, ώστε να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ατόμων που διενεργούν τον έλεγχο και τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, και να μειωθεί έτσι το συνολικό χρονικό διάστημα που χρειάζεται ένας μετανάστης για να ολοκληρώσει όλα τα στάδια/τις διατυπώσεις στο κέντρο πρώτης υποδοχής. Θα πρέπει να ενισχυθεί ο συντονισμός μεταξύ των φορέων παρέμβασης. X Υπό ιδανικές συνθήκες, θα χρησιμοποιείται ενιαίο μητρώο υγείας για κάθε αποβίβαση στην Ιταλία (ως παράδειγμα θα μπορούσε να χρησιμεύσει το «προσωπικό μητρώο υγείας» που αναπτύχθηκε από τον ΔΟΜ με την υποστήριξη της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων). Τα ποσοστά λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων που δήλωσαν οι ιταλικές αρχές, ο ΔΟΜ και ο Frontex έφθασαν σχεδόν το 100% όσον αφορά τις τελευταίες αφίξεις μεταναστών σε λειτουργικά κέντρα πρώτης υποδοχής. Το Υπουργείο Εσωτερικών υπέβαλε αίτηση για κονδύλια έκτακτης ανάγκης με σκοπό την προμήθεια πρόσθετων μηχανών λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων και την επικαιροποίηση των συστημάτων πληροφορικής, ώστε να αποφεύγεται η 3
καταναγκαστική λήψη των δακτυλικών αποτυπωμάτων και να συμπεριλάβουν σ αυτό διατάξεις σχετικά με την παράταση της κράτησης των μεταναστών που ανθίστανται στη λήψη των δακτυλικών τους αποτυπωμάτων. Ο στόχος λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων των αφικνούμενων μεταναστών σε ποσοστό 100% πρέπει να επιτευχθεί χωρίς καθυστέρηση. Η παρουσία της Ευρωπόλ στις δραστηριότητες των κέντρων πρώτης υποδοχής πρέπει να επεκταθεί, να βελτιωθεί και να αποσαφηνιστεί ώστε να ενταθούν οι έρευνες κατά της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Η ιταλική αστυνομία και οι δικαστικές αρχές πρέπει να εκδώσουν σαφείς, τυποποιημένες διατάξεις προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική ανταλλαγή (σε πραγματικό χρόνο) πληροφοριών με την Ευρωπόλ, τόσο με το επιπλέον προσωπικό που θα τοποθετηθεί επιτόπου όσο και μέσω επαφών με την έδρα της στη Χάγη, όποτε κρίνεται αναγκαίο, μέσω της πλατφόρμας SIENA. διπλή λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων. Η Επιτροπή εξέδωσε την απόφαση χορήγησης στις 8 Φεβρουαρίου 2016. Τα μηχανήματα που αγοράστηκαν θα αρχίσουν να χρησιμοποιούνται σύντομα. Χ Εδώ και αρκετό καιρό είναι έτοιμο σε τεχνικό επίπεδο ένα σχέδιο νόμου για τη βελτίωση του νομικού πλαισίου όσον αφορά την παράταση της κράτησης και την αποσαφήνιση της λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων (π.χ. ως έσχατο μέτρο, με αναλογική χρήση βίας). X Η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων μεταναστών που αποβιβάζονται εκτός των εγκαταστάσεων των κέντρων πρώτης υποδοχής δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με ανεξάρτητο τρόπο. Κάθε αποβίβαση πρέπει να γίνεται σε καθορισμένες και λειτουργικές εγκαταστάσεις κέντρων πρώτης υποδοχής ή θα πρέπει να καλύπτεται από παρεμβάσεις της υπό σύσταση κινητής μονάδας κέντρου πρώτης υποδοχής. Ο ρόλος της Ευρωπόλ περιγράφεται στις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα πρώτης υποδοχής. Πραγματοποιούνται επαφές μεταξύ της Ευρωπόλ, της Επιτροπής και της αστυνομικής υπηρεσίας (Υπουργείο Εσωτερικών), συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Μονάδας της Ευρωπόλ, για να βελτιωθεί η συμμετοχή της Ευρωπόλ στις επιχειρήσεις με βάση τις ορθές πρακτικές που έχουν αναπτυχθεί με ορισμένους εισαγγελείς και την εκτίμηση των αναγκών που πραγματοποιεί επιτόπου η Επιτροπή. Χ Προς το παρόν, η παρουσία της Ευρωπόλ περιορίζεται σε ένα μέλος του προσωπικού της που έχει τοποθετηθεί στην Περιφερειακή Ειδική Ομάδα της ΕΕ στην Κατάνια. Με το πρόσφατο άνοιγμα του Ευρωπαϊκού Κέντρου κατά της Παράνομης Διακίνησης Μεταναστών στην Ευρωπόλ, τουλάχιστον ένας δεύτερος υπάλληλος πρέπει να τοποθετηθεί σύντομα για να ενισχυθεί η κινητή μονάδα κέντρου πρώτης υποδοχής με έδρα στη Σικελία. Για να διασφαλιστεί η σωστή και αποτελεσματική παρουσία της Ευρωπόλ εξακολουθούν να απαιτούνται και άλλοι 4
πόροι. Τα συστήματα ΤΠ θα πρέπει να επικαιροποιηθούν χωρίς καθυστέρηση προκειμένου να εξασφαλιστούν διασυνδέσεις μεταξύ των εθνικών και ενωσιακών/διεθνών βάσεων δεδομένων, ώστε να καταστεί δυνατός ο πλήρης έλεγχος των αφικνούμενων μεταναστών κατ αντιπαραβολή με τις βάσεις δεδομένων SIS ΙΙ/Interpol STLD. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να συνεχίσουν να βελτιώνουν το σύστημα της μεταφοράς από τα κέντρα πρώτης υποδοχής προς την ηπειρωτική χώρα, ιδίως με την Οι ιταλικές αρχές διευκρίνισαν ότι τα δακτυλικά αποτυπώματα που λαμβάνονται ελέγχονται συστηματικά από τις ιταλικές εγκληματολογικές υπηρεσίες κατ αντιπαραβολή με την εθνική βάση δεδομένων AFIS (Αυτοματοποιημένο Σύστημα Αναγνώρισης Δακτυλικών Αποτυπωμάτων) και τη βάση Eurodac. Όταν οι μετανάστες έχουν έγγραφα ή σε περίπτωση που η αναζήτηση στις βάσεις AFIS/Eurodac δώσει θετικά αποτελέσματα, τα ονομαστικά δεδομένα ελέγχονται κατ αντιπαραβολή με την κύρια βάση δεδομένων της ιταλικής αστυνομίας Sistema di Indagine (SDI). Η βάση SDI συνδέεται με τις βάσεις δεδομένων SIS και Interpol. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να δώσουν περισσότερες πληροφορίες για τη διασύνδεση με τη βάση δεδομένων της Interpol. Χ Η διασύνδεση των βάσεων δεδομένων εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Ειδικότερα, δεν υπάρχει άμεση και αυτόματη σύνδεση μεταξύ της διαδικασίας καταγραφής (foglio notizie) και των βάσεων δεδομένων SIS, Ευρωπόλ και Interpol. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εξασφάλιση αυτής της σύνδεσης προκειμένου να καταστούν δυνατοί οι συστηματικοί έλεγχοι. X Οι ιταλικές αρχές αναβαθμίζουν τις διαδικασίες τους, ώστε να διασφαλιστεί η διεξαγωγή συστηματικών ελέγχων των αφικνούμενων μεταναστών κατ αντιπαραβολή με τις υφιστάμενες βάσεις δεδομένων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο (για δακτυλικά αποτυπώματα: με τις βάσεις AFIS και EURODAC, για ονομαστικά δεδομένα: με τις βάσεις SDI, SIS και Interpol). X Πρόκειται να ξεκινήσει διαδικασία πρόσκλησης υποβολής προσφορών για την αεροπορική μεταφορά. Η εξέταση της διαδικασίας από την ιταλική αρχή δημοσίων συμβάσεων (CONSIP) έχει ολοκληρωθεί. Επί του παρόντος συντάσσεται η συγγραφή υποχρεώσεων. 5
ανάπτυξη συστήματος αεροπορικής μεταφοράς. Εν ανάγκη, η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να υποστηριχθεί από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ εθνικό πρόγραμμα). 6 Οι ιταλικές αρχές πρέπει να λάβουν μέτρα για την ταχεία ολοκλήρωση της διαδικασίας. Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Πρέπει να γίνει εκτίμηση των Χ Όλα τα κέντρα πρώτης υποδοχής θα αναγκών και να αναπτυχθεί πρέπει να διαθέτουν κατάλληλο μια ειδική διαδικασία για τον εξοπλισμό και εκπαιδευμένο εντοπισμό και την κατάλληλη υποδοχή ασυνόδευτων προσωπικό για την παροχή φροντίδας σε ανηλίκους και ευάλωτες ομάδες. ανηλίκων και άλλων ανεπαρκώς προστατευόμενων ατόμων μετά την αποβίβασή τους και εν αναμονή της προώθησής τους σε ειδικά κέντρα υποδοχής και της υποβολής τους σε συγκεκριμένες διαδικασίες. Έχοντας υπόψη ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η αποβίβαση θα εξακολουθήσει να γίνεται σε τοποθεσίες άλλες εκτός των κέντρων πρώτης υποδοχής λόγω ανωτέρας βίας/κατάστασης της θάλασσας, είναι ανάγκη να δημιουργηθούν κινητές μονάδες για τις διαδικασίες αποβίβασης και καταγραφής. Χ Για τη διαχείριση επαναλαμβανόμενων περιπτώσεων κατά τις οποίες η αποβίβαση γίνεται σε τοποθεσίες άλλες εκτός των κέντρων πρώτης υποδοχής, η Ιταλία και η Επιτροπή συνήψαν συμφωνία τον Ιανουάριο για τη συγκρότηση μιας κινητής μονάδας κέντρου πρώτης υποδοχής. Το Τμήμα Ατομικών Ελευθεριών και Μετανάστευσης (DCLI) και η αστυνομική υπηρεσία (P.S.), που υπάγονται στο Υπουργείο Εσωτερικών, καθώς και οργανισμοί της ΕΕ, συμφώνησαν σε ένα σχέδιο πρότασης. Η αστυνομική υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών (P.S.) οριστικοποιεί επί του παρόντος συγκεκριμένο σχεδιασμό. Προβλέπεται μια λύση κινητής μονάδας (τύπου βαν), με υπαλλήλους της ιταλικής P.S. εγκατεστημένους στην Κατάνια. Η λύση αυτή θα επιτρέψει την καταγραφή και τους ελέγχους στη βάση AFIS (και στο Eurodac), καθώς και τους κινητούς ελέγχους ονομαστικών δεδομένων στη
ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤ ΑΣΗ Οι ιταλικές αρχές πρέπει να εξετάσουν κατά πόσον απαιτείται περαιτέρω αναβάθμιση των εγκαταστάσεων στα κέντρα πρώτης υποδοχής ενόψει της θερινής περιόδου. Στις 8.3.2016, το ιταλικό Υπουργείο Εσωτερικών ζήτησε από την Επιτροπή και τον Frontex να εξετάσουν τη δυνατότητα παροχής τουλάχιστον τεσσάρων επιπλέον μικρομεσαίων ναυτικών μέσων (OPV). Για να αποφευχθεί η σύγχυση όσον αφορά την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μεταναστών, καταρτίζεται επί του παρόντος ένα κοινό μήνυμα για όλους όσοι εμπλέκονται στις δραστηριότητες των κέντρων πρώτης υποδοχής και στη διαδικασία της μετεγκατάστασης. βάση δεδομένων της αστυνομίας, σε χώρους αποβίβασης πέραν των κέντρων πρώτης υποδοχής. Ένας αρχικός πυρήνας θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία έως το τέλος Μαρτίου η χρηματοδότηση πρόσθετου εξοπλισμού/οχημάτων με κονδύλια της ΕΕ θα μπορούσε να εξεταστεί αν η Ιταλία προετοιμάσει αντίστοιχη αίτηση χρηματοδότησης. Χ Οι ιταλικές αρχές, η Επιτροπή και οι συναφείς οργανισμοί πρέπει να πραγματοποιήσουν κοινές επισκέψεις προκειμένου να εκτιμήσουν διεξοδικά τυχόν πρόσθετες ανάγκες και να ενισχύσουν την ικανότητα των κέντρων πρώτης υποδοχής, όσον αφορά την καταγραφή και ταυτοποίηση των μεταναστών, ενόψει των θερινών μηνών. Το ιταλικό Υπουργείο Εσωτερικών αναμένεται να διαβιβάσει γρήγορα στην Επιτροπή το αποτέλεσμα της αξιολόγησής του. X Τα τρέχοντα επίπεδα δέσμευσης στο πλαίσιο της κοινής επιχείρησης «Τρίτων» 2016 δεν επαρκούν, όσον αφορά τόσο το εξειδικευμένο προσωπικό όσο και τα μέσα που έχουν αναπτυχθεί στην Ιταλία. Τα κράτη μέλη καλούνται, παρά την έμφαση που δίδεται στην Ελλάδα, να παράσχουν επαρκείς δεσμεύσεις στην Ιταλία. Ένα ενημερωτικό φυλλάδιο σχετικά με τη μετεγκατάσταση καταρτίστηκε από την EYYA σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2016. Συνεχίζονται οι εργασίες για τον εμπλουτισμό του σημερινού φυλλαδίου με λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Η EYYA ετοίμασε επίσης το 2015 σύντομο ενημερωτικό βίντεο σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Συνεχίζονται οι εργασίες για την παραγωγή και άλλου οπτικοακουστικού υλικού που θα παρέχει πληροφορίες και διευκρινίσεις σχετικά με τη διαδικασία μετεγκατάστασης. 7
Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να θεσπίσουν στις αρχές του 2016 ειδική διαδικασία βάσει της οποίας θα επιτρέπεται η μεταφορά ασυνόδευτων ανηλίκων στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης. Η EYYA θα πρέπει να τοποθετήσει πάραυτα πολιτιστικούς διαμεσολαβητές, παράλληλα με τις ομάδες της, προκειμένου να αυξηθεί ο αντίκτυπος των τοποθετήσεών της και να μην αναμένεται στήριξη από τις εθνικές αρχές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν σημαντικά τον χρόνο απόκρισης στις αιτήσεις μετεγκατάστασης που υποβάλλουν οι ιταλικές αρχές. Έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες για ένα εγχειρίδιο σχετικά με τα διαδικαστικά και επιχειρησιακά στάδια της διαδικασίας μετεγκατάστασης που θα βοηθήσουν όσους συμμετέχουν σ αυτή τη διαδικασία. Θα διανεμηθεί κατάλογος ελέγχου για τις διαδικασίες μετεγκατάστασης και έγγραφα που θα βοηθήσουν την ιταλική τοπική αυτοδιοίκηση (κυρίως τις «Questure»). Η EYYA, σε συνεργασία με την Επιτροπή και τις ιταλικές αρχές, οργάνωσε ειδικά μαθήματα κατάρτισης κοντά στα κέντρα πρώτης υποδοχής και στους χώρους αποβίβασης, που θα βοηθήσουν την κοινωνία των πολιτών. Χ Επί του παρόντος δεν προβλέπεται διαδικασία για τη μεταφορά ασυνόδευτων ανηλίκων στο πλαίσιο της απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Έχουν πραγματοποιηθεί οι αρχικές επαφές με το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Δικαιοσύνης για την επίτευξη προόδου. Η EYYA έχει υπογράψει τη σύμβασηπλαίσιο με τον πάροχο υπηρεσιών πολιτιστικών διαμεσολαβητών και είναι πλέον σε θέση να τοποθετήσει πολιτιστικούς διαμεσολαβητές στην Ιταλία. X Ο χρόνος απόκρισης παραμένει εξαιρετικά μεγάλος, με συνέπεια να μειώνεται η αποδοτικότητα και η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας μετεγκατάστασης. Η Επιτροπή καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια έναντι των κρατών μελών προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία μετεγκατάστασης και θα συνεχίσει να το πράττει. Ειδικότερα, οι ανακοινώσεις της Επιτροπής προς τους αξιωματούχους-συνδέσμους και τα εθνικά σημεία επαφής για τη μετεγκατάσταση απεστάλησαν στις 8
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν περαιτέρω τις δεσμεύσεις τους στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης και να παρατείνουν την ισχύ των δεσμεύσεων που έχουν ήδη αναληφθεί προκειμένου να ληφθεί υπόψη το σημερινό χαμηλό επίπεδο αφίξεων στην Ιταλία. Η διαδικασία μετεγκατάστασης θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω, με βάση τις συστάσεις της ομάδας εργασίας και τα αποτελέσματα του Φόρουμ για τη αρχές Μαρτίου του 2016 προκειμένου να επισπευσθούν σημαντικά οι μεταφορές για λόγους μετεγκατάστασης. Σε τακτά χρονικά διαστήματα λαμβάνουν χώρα συνεδριάσεις αξιωματούχωνσυνδέσμων των κρατών μελών στην Ιταλία για να διευκολυνθεί η επιτάχυνση των διαδικασιών μετεγκατάστασης, και η συχνότητά τους μπορεί να ενταθεί, εάν χρειαστεί. X Οι ιταλικές αρχές οφείλουν να υποβάλουν διευκρινίσεις στους αξιωματούχους-συνδέσμους των κρατών μελών σχετικά με τις διαδικασίες ασφαλείας στα κέντρα πρώτης υποδοχής, ώστε να μειωθεί η ανάγκη για περαιτέρω ελέγχους ασφαλείας. Χ Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν εξηγήσεις στις ιταλικές αρχές σε περιπτώσεις κατά τις οποίες πρέπει να απορριφθεί η μετεγκατάσταση ατόμων για λόγους εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης ή κατ εφαρμογή ρήτρας εξαίρεσης, οπότε απαιτείται ιδιαίτερη μεταχείριση από τις ιταλικές αρχές. Χ Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την ασφάλεια μεταξύ των αρμόδιων αρχών τους. X Παρότι ο αριθμός των δεσμεύσεων είναι επαρκής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιταχύνουν τις αποδοχές και να διευκολύνουν τις περαιτέρω μετεγκαταστάσεις, ώστε να πραγματοποιηθούν ταχέως (βλ. παράρτημα 4). Χ Τα κράτη μέλη που υπέβαλαν δεσμεύσεις θα πρέπει να παρατείνουν την περίοδο ισχύος τους, ώστε να ληφθούν υπόψη τα εποχιακά επίπεδα αφίξεων στην Ιταλία. X Η διαδικασία μετεγκατάστασης πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω με βάση τις συστάσεις και διευκρινίσεις που παρασχέθηκαν από την Επιτροπή και τις συζητήσεις στο πλαίσιο των σχετικών ομάδων εργασίας και 9
μετεγκατάσταση, της 16ης Δεκεμβρίου 2015. φόρουμ. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Ορισμένα κράτη μέλη έχουν Χ Τα κράτη μέλη οφείλουν να επικαλεσθεί κριτήρια εφαρμόζουν αυστηρά τα κριτήρια που διαφορετικά από εκείνα που προβλέπει η απόφαση του Συμβουλίου προβλέπονται στην απόφαση κατά την απόρριψη αιτήσεων του Συμβουλίου κατά την μετεγκατάστασης. Ειδικότερα, οι απόρριψη αιτήσεων αιτήσεις μετεγκατάστασης δεν θα μετεγκατάστασης. πρέπει να απορρίπτονται για λόγους που συνδέονται με τις προτιμήσεις που εξέφρασε το κράτος μέλος όσον αφορά το προφίλ των αιτούντων που Οι ιταλικές αρχές πρέπει να ενισχύσουν τον διάλογό τους με τις κύριες χώρες προέλευσης παράτυπων μεταναστών και να εξορθολογίσουν τις διοικητικές τους διαδικασίες προκειμένου να εξασφαλίσουν την ταχεία υλοποίηση των αναγκαστικών επιστροφών. Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι, μεταξύ των μεταναστών που φθάνουν στην Ιταλία, αυξάνεται σταθερά το ποσοστό εκείνων που δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας (αυτήν τη στιγμή ανέρχεται σε 50% σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές), μπορεί να θεωρηθεί ότι η τρέχουσα πρόκειται να μετεγκατασταθούν. Πραγματοποιήθηκαν επιστροφές στην Αίγυπτο, την Τυνησία και τη Νιγηρία, με τις οποίες έχουν υπογραφεί διμερείς συμφωνίες. Έγιναν συναντήσεις με την Γκάνα, τη Σενεγάλη, την Γκάμπια και την Ακτή Ελεφαντοστού, στις οποίες συμμετείχαν επίσης ο Ιταλός πρωθυπουργός και ο επικεφαλής της ιταλικής αστυνομίας, με σκοπό τη σύναψη διμερών συμφωνιών. Η Επιτροπή ήταν παρούσα σε συναντήσεις σε τεχνικό επίπεδο. X Η Ιταλία θα πρέπει, από κοινού με τον Frontex, να εκπονήσει και να αρχίσει να εφαρμόζει κατά προτεραιότητα ένα σαφές επιχειρησιακό σχέδιο για την επιστροφή και την επανεισδοχή, με βάση ένα σαφές χρονοδιάγραμμα και εκτίμηση των αναγκών, ώστε να ενισχυθούν, όπου χρειάζεται, όλες οι πτυχές της διαδικασίας επιστροφής. Οι συζητήσεις μεταξύ του Frontex και της Ιταλίας άρχισαν στις αρχές Μαρτίου. X Η Ιταλία μείωσε περαιτέρω τις διαθέσιμες θέσεις στα κέντρα κράτησης (CIE - Centri di identificazione ed espulsione) σε περίπου 271 διαθέσιμες θέσεις (στις 9 Μαρτίου 2016, με την πλειονότητα των θέσεων να προορίζονται για γυναίκες) σε σχέση με τις 1.248 θέσεις που προβλέπονται στον ιταλικό χάρτη πορείας. Οι ιταλικές αρχές πρέπει να 10
ικανότητα κράτησης στην Ιταλία (περίπου 604 θέσεις συνολικά) είναι ήδη ανεπαρκής. Θα πρέπει να εξεταστεί η πλήρης αξιοποίηση της υπάρχουσας ικανότητας κράτησης, η οποία έχει ήδη προβλεφθεί να χρηματοδοτηθεί από το εθνικό πρόγραμμα ΤΑΜΕ, καθώς και ο (επείγων) σχεδιασμός της (προσωρινής) διεύρυνσης της ικανότητας κράτησης της Ιταλίας. Η Ιταλία έχει ήδη προκηρύξει διαγωνισμό και θα πρέπει να επαναλάβει το ταχύτερο δυνατόν το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής ώστε να μειωθεί ο σημαντικός αριθμός υποθέσεων ατόμων που είναι έτοιμα να επιστρέψουν, εξετάζοντας πιθανώς το ενδεχόμενο υποβολής αίτησης για βοήθεια έκτακτης ανάγκης από το ΤΑΜΕ που θα καλύψει τη μεταβατική περίοδο μέχρι την έναρξη ισχύος του νέου προγράμματος υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποστηριζόμενη από τα κράτη μέλη, θα πρέπει να εντείνει περαιτέρω τη συνεργασία με τρίτες χώρες για τη διευκόλυνση της επανεισδοχής διορθώσουν κατεπειγόντως αυτή την ανεπάρκεια και να αυξήσουν, αντί να μειώνουν, τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων, με στόχο οι παράτυποι μετανάστες να μη διαφεύγουν για να μετακινηθούν παράτυπα προς άλλα κράτη μέλη. Επί του παρόντος καταρτίζονται τέτοιου είδους σχέδια. X Η Ιταλία θα πρέπει επίσης να προβλέψει τη δυνατότητα αύξησης της διάρκειας της διοικητικής κράτησης εντός του μέγιστου ορίου των 18 μηνών που ορίζει η οδηγία για την επιστροφή, ώστε να διασφαλίσει ότι όλες οι διαδικασίες θα μπορούν να εφαρμόζονται με επιτυχία χωρίς να υπάρχει κίνδυνος ελευθέρωσης και διαφυγής των μεταναστών που προορίζονται για επιστροφή. Χ Επιπλέον, η Ιταλία θα πρέπει να προβλέψει τη δυνατότητα οικειοθελούς επιστροφής όλων των κατηγοριών μεταναστών, όπως (ασυνόδευτοι) ανήλικοι, οικογένειες, ευπαθή άτομα, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης. Στις 24 Δεκεμβρίου 2015 προκηρύχθηκε διαγωνισμός για το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής (AVR). Θα ακολουθήσει επιλογή των υποψηφίων και ανάθεση της σύμβασης. Το νέο πρόγραμμα AVR αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία κατά τον Ιούνιο του 2016. Ο ΔΟΜ υπέβαλε στην Επιτροπή αίτηση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ΤΑΜΕ προκειμένου να καλυφθεί το κενό μέχρι την έναρξη του νέου προγράμματος AVR. Η αίτηση βρίσκεται προς το παρόν σε αναμονή. Οι μεικτές επιτροπές επανεισδοχής με την Τουρκία και το Πακιστάν συνεδρίασαν στις 19 Ιανουαρίου και στις 2 Φεβρουαρίου 2016 αντίστοιχα. Η Επιτροπή επισκέφτηκε το Αφγανιστάν και τη Νιγηρία για να 11
ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ των μεταναστών που δεν συζητήσει θέματα επανεισδοχής. δικαιούνται διεθνή προστασία, Σε γενικές γραμμές, η Ιταλία έχει ήδη μεταξύ άλλων με τη προωθήσει έργα που πρόκειται να στοχοθετημένη χρήση του χρηματοδοτηθούν από το Καταπιστευματικού Ταμείου Καταπιστευματικό Ταμείο για την για την Αφρική. Αφρική και επεξεργάζεται προτάσεις για την έγκριση νέων. Θα πρέπει να διασφαλιστεί ο πλήρης συντονισμός μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Εσωτερικών για τη μεγιστοποίηση της συνοχής των στόχων. Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Οι κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής στην Ιταλία είναι πλέον παρωχημένες και πρέπει να γίνουν πιο αποτελεσματικές. Λαμβανομένων υπόψη των πιθανών κινδύνων από την αύξηση των αφίξεων στα σύνορα Σλοβενίας-Ιταλίας, οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης, και να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ζητήσουν συμπληρωματική βοήθεια από τον Frontex/την EYYA. X Ενόψει του νέου εθνικού προγράμματος υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής (AVR), οι ιταλικές αρχές θα χρειαστεί να επανεξετάσουν τις κατευθυντήριες γραμμές που ισχύουν για τα εν λόγω προγράμματα. X Η Ιταλία πρέπει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ υφιστάμενα προγράμματα, ιδίως το ERIN, τα οποία αφορούν την επανένταξη των μεταναστών που επιστρέφουν. Οι ιταλικές αρχές και ο Frontex αποφάσισαν τη διεύρυνση του επιχειρησιακού πεδίου της κοινής επιχείρησης «Τρίτων», ώστε να καλυφθεί το νότιο τμήμα της Αδριατικής. Στην επιχείρηση «Τρίτων» του Frontex συμμετέχουν σήμερα 181 υπάλληλοι. Για την υποστήριξη των επιχειρήσεων επιτήρησης έχει τοποθετηθεί στο Μπρίντιζι αερομεταφερόμενο μέσο. Η Ιταλία ζήτησε και έλαβε διευκρινίσεις όσον αφορά τη δυνατότητα μετεγκατάστασης μεταναστών που εισέρχονται από τη διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων. Οι ιταλικές αρχές συναντήθηκαν με τους αντίστοιχους ομολόγους τους στην Αλβανία και επισήμαναν έναν κατάλογο πιθανών αναγκών για τη βελτίωση της επιτήρησης των συνόρων στην Αλβανία και τη μείωση 12
ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν τα απαιτούμενα μέσα για τις επιχειρήσεις «Τρίτων» και EUNAVFOR MED στη Μεσόγειο. Οι εν εξελίξει εργασίες για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου και υποδοχής πρέπει να συνεχιστούν και να οδηγήσουν σε μια πιο ευέλικτη διαδικασία ασύλου, ιδίως όσον αφορά τη διαδικασία προσφυγής και τη μείωση του κατακερματισμού όσον αφορά την ποιότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε ολόκληρη τη χώρα. Θα πρέπει να ενισχυθούν τα συστήματα παρακολούθησης, ώστε να μειωθούν οι διαφορές στην ποιότητα των συνθηκών υποδοχής σε ολόκληρη τη χώρα και να αποφεύγονται οι κίνδυνοι διαφθοράς στη διαχείριση της υποδοχής. Θα πρέπει να θεσπιστεί ενιαία βάση δεδομένων που να του κινδύνου των ροών στην Αδριατική. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν τα απαιτούμενα μέσα και εμπειρογνώμονες για τις επιχειρήσεις «Τρίτων» και EUNAVFOR MED στη Μεσόγειο. Αυτό ισχύει ιδίως για τη διαθεσιμότητα των αναγκαίων εμπειρογνωμόνων για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης επιχειρησιακή λειτουργικότητα των ιταλικών κέντρων πρώτης υποδοχής οι εν λόγω τοποθετήσεις εμπειρογνωμόνων πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον τα ελάχιστα επίπεδα σε όλα τα ανοικτά κέντρα πρώτης υποδοχής, καθώς και στην κινητή μονάδα κέντρου πρώτης υποδοχής. X Στο Υπουργείο Εσωτερικών έχει συσταθεί μια ομάδα εργασίας για τη μεταρρύθμιση του ασύλου με σκοπό να προτείνει νέα νομοθεσία για το άσυλο, ώστε να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. X Οι εργασίες για τη μεταρρύθμιση θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν από τη θερινή περίοδο και με στόχο, μεταξύ άλλων, την αντιμετώπιση των ανησυχιών που εξέφρασε η Επιτροπή στο πλαίσιο των εν εξελίξει διαδικασιών επί παραβάσει. Οι ιταλικές αρχές δήλωσαν ότι το ιταλικό σύστημα παρακολούθησης των συνθηκών υποδοχής ενισχύθηκε ήδη το 2015 μέσω συμφωνιών με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και τον ΔΟΜ, που προβλέπουν την πραγματοποίηση περαιτέρω επισκέψεων παρακολούθησης πέραν εκείνων που ήδη εκτελούνται από τις ιταλικές νομαρχίες. Το 2016 θα αναληφθούν νέες πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ενίσχυση του συστήματος παρακολούθησης. X Η νέα εθνική βάση δεδομένων για την καταγραφή των μεταναστών στο 13
συνδέει τις διαδικασίες ασύλου και υποδοχής προκειμένου να διευκολύνεται η διαχείριση των ροών. 14 πλαίσιο του προγραμματισμού της κατανομής τους και του συστήματος υποδοχής δεν έχει τεθεί ακόμη σε ισχύ, μολονότι βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσής της με σκοπό να τεθεί σε λειτουργία το δεύτερο εξάμηνο του 2016. X Θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις ΤΠ ώστε να συνδεθούν οι βάσεις δεδομένων για την υποδοχή και το άσυλο με το νέο σύστημα παρακολούθησης της παρουσίας μεταναστών. Χ Η διαδικασία πρόσκλησης υποβολής προσφορών δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα και η εφαρμογή της πρέπει να επιταχυνθεί. Οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να ολοκληρώσουν χωρίς καθυστέρηση την πρόσκληση υποβολής προσφορών για τη θέσπιση συστήματος πτήσεων για τη μεταφορά των μεταναστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενδέχεται να εξετάσει το ενδεχόμενο να υποστηρίξει το πρόγραμμα προσωρινά και για περιορισμένο χρονικό διάστημα μέχρι να τεθεί πλήρως σε εφαρμογή η επιλεγείσα προσφορά. Πρόσθετα μέτρα που καθορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Σύστημα υποδοχής για ασυνόδευτους ανηλίκους. Θέσεις πρώτης υποδοχής για ασυνόδευτους ανηλίκους. X Θα πρέπει να διασφαλιστεί ο συντονισμός σε εθνικό επίπεδο μεταξύ των κέντρων υποδοχής που τελούν υπό τη διαχείριση υπουργείων και περιφερειακών και δημοτικών αρχών. Αυτό συνεπάγεται τη χρήση μιας ολοκληρωμένης και επικαιροποιημένης βάσης δεδομένων των διαθέσιμων θέσεων σε κάθε είδους εγκαταστάσεις υποδοχής για τους ασυνόδευτους ανηλίκους στο ιταλικό έδαφος. Τον Φεβρουάριο του 2016 έληξε η έκτακτη χρηματοδότηση από το ΤΑΜΕ 2014, χάρη στην οποία δημιουργήθηκε ένα νέο σύστημα κέντρων πρώτης υποδοχής υπό την ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών (15 εγκαταστάσεις, 737 θέσεις). Οι 13 από αυτές τις 15 πολύ εξειδικευμένες
Σύστημα δευτέρου επιπέδου υποδοχής ασυνόδευτων ανηλίκων. εγκαταστάσεις υποδοχής βρίσκονται σε διαδικασία ανανέωσης των δραστηριοτήτων τους έως τις 22 Αυγούστου 2016 (641 διαθέσιμες θέσεις). X Θα προκηρυχθεί νέα πρόσκληση για να εξασφαλιστεί η συνέχισή τους μετά από αυτήν την ημερομηνία. Σύμφωνα με τον χάρτη πορείας, ήταν διαθέσιμες 961 θέσεις για δευτέρου επιπέδου υποδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων. Μια πρόσκληση υποβολής προσφορών για πρόσθετες θέσεις ασυνόδευτων ανηλίκων ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς τους (σύστημα SPRAR) ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2015. X Περίπου τα 2/3 από τις 1.010 πρόσθετες θέσεις που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο της πρόσκλησης έχουν ήδη καταστεί διαθέσιμες. Θα πρέπει να διατεθούν επιπλέον θέσεις για να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση μεταξύ πρώτου και δευτέρου επιπέδου υποδοχής. 15