ΚΕΦΑΛΑΙΟ «Κεφάλαιο» ή «κεφαλαιουχικά αγαθά» είναι συντελεστές παραγωγής μη ανθρώπινοι και μη φυσικοί, δηλαδή άλλοι εκτός του εδάφους και της εργασίας. Οι συντελεστές αυτοί παραγωγής είναι αποτέλεσμα προηγούμενης παραγωγικής δραστηριότητας του ανθρώπου. Πρόκειται για συντελεστές παραγωγής που είναι φθαρτοί, έχουν δηλαδή περιορισμένη διάρκεια χρήσεως στην παραγωγική διαδικασία. Ορισμένοι απ αυτούς μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο μία φορά (σπόροι, λιπάσματα κλπ ), ενώ άλλοι καταναλώνονται σταδιακά, στην διάρκεια πολλών χρήσεων (κτίσματα, ζώα κ.λπ.), οπότε αντικαθίστανται. Για τα κεφαλαιουχικά αγαθά που καταναλώνονται σταδιακά (σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από μία ετήσια χρήση) επιβλήθηκε η πρόβλεψη της δαπάνης απόσβεσής τους.
Διάκριση -Ταξινόμηση Κεφαλαίου Η διάρκεια ζωής των διάφορων κεφαλαιουχικών αγαθών και η προσάρτησή τους στο έδαφος χρησιμοποιείται για την διάκρισή τους στις παρακάτω τρεις κατηγορίες: Κυκλοφοριακό ή αναλώσιμο κεφάλαιο: τα μέσα παραγωγής η διάρκεια χρήσεως των οποίων είναι πολύ μικρή (είναι κυρίως μιας χρήσεως) και γενικότερα καταναλώνονται εντός μίας μόνον οικονομικής χρήσης των γεωργικών επιχειρήσεων, δηλαδή σε ένα έτος Ημιμόνιμο ή ημιπάγιο κεφάλαιο Κεφαλαιουχικά αγαθά που έχουν μέση διάρκεια χρήσεως (οπωσδήποτε μεγαλύτερη του ενός έτους) και δεν είναι προσαρτημένα στο έδαφος. Μόνιμο ή πάγιο ή κτηματικό κεφάλαιο Μέσα παραγωγής που έχουν μεγάλη διάρκεια χρήσεως και είναι προσαρτημένα στο έδαφος Στην τελευταία κατηγορία κατατάσσουμε και το έδαφος, ως κεφάλαιο με απεριόριστη διάρκεια χρήσεως.
Αναλυτικότερα: 1. Μόνιμο ή πάγιο ή κτηματικό κεφάλαιο Το έδαφος Οι έγγειες βελτιώσεις (που υπόκεινται σε απόσβεση) Τα κτίσματα (αποθήκες, σταύλοι κλπ) Οι πολυετείς φυτείες (δενδρώνες, αμπελώνες, πολυετείς θάμνοι κλπ). 2. Ημιμόνιμο ή ημιπάγιο κεφάλαιο Το ζωϊκό κεφάλαιο, δηλαδή τα ζώα παραγωγής και εργασίας (αγελάδες, πρόβατα, χοίροι, άλογα κλπ) Ο γεωργικός εξοπλισμός, δηλαδή μηχανήματα και εργαλεία (ελκυστήρες, αντλητικά και ψεκαστικά μηχανήματα, κλαδευτήρια κ.α.) Σκεύη και υλικά διαρκείας (κιβώτια, πλαστικά καλύμματα θερμοκηπίων πολλών χρήσεων, ξυλεία, έπιπλα γραφείου κλπ).
3. Κυκλοφοριακό ή αναλώσιμο κεφάλαιο Εφόδια, αποθέματα, υλικά (σπόροι, λιπάσματα, φάρμακα, ζωοτροφές, υλικά συσκευασίας κλπ) Τα παχυνόμενα ζώα (μόσχοι, χοιρίδια, αρνιά κλπ) Η ηρτημένη εσοδεία, δηλαδή προϊόντα που δεν έχουν ωριμάσει και δεν συγκομίσθηκαν ακόμη από τα φυτά μονοετών ή πολυετών καλλιεργειών (προς το τέλος της παραγωγικής περιόδου). Οι προκαταβολές καλλιεργειών, που αφορούν στις περιπτώσεις απογραφής στην αρχή της παραγωγικής περιόδου, συντελεστών παραγωγής (λιπάσματα, φάρμακα κλπ) που ήδη έχουν χρησιμοποιηθεί Τα μετρητά που βρίσκονται στο ταμείο της επιχείρησης, τις καταθέσεις, τις απαιτήσεις έναντι τρίτων (γραμμάτια, επιταγές κλπ) Τα αδιάθετα προϊόντα της γεωργικής επιχείρησης
Επίσης: «Σταθερό» Κεφάλαιο = Μόνιμο + Ημιμόνιμο Κεφάλαιο «Μεταβλητό» Κεφάλαιο = Κυκλοφοριακό κεφάλαιο Καθαρή Περιουσία = Ενεργητικό Παθητικό
Μέθοδοι εκτίμησης των κεφαλαιουχικών αγαθών της γεωργικής επιχείρησης (1) 1. Εκτίμηση με βάση την τρέχουσα τιμή αγοράς ή πώλησης του αγαθού (γεωργικά προϊόντα και εφόδια, γεωργικά εδάφη, ζώα, δενδρύλλια, γεωργικά μηχανήματα, κλπ). 2. Εκτίμηση με βάση το κόστος κατασκευής ή ανακατασκευής ή αντικατάστασης του αγαθού (κτίσματα, γεωργικές κατασκευές και έγγειες βελτιώσεις, προμήθειες και προϊόντα που παράγονται στην εκμετάλλευση -εάν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της τρέχουσας τιμής αγοράς ή πώλησης-, προκαταβολές καλλιεργειών).
Μέθοδοι εκτίμησης των κεφαλαιουχικών αγαθών της γεωργικής επιχείρησης (2) 3. Εκτίμηση με βάση την κεφαλαιοποίηση των αναμενόμενων προσόδων (γεωργικά εδάφη και ζώα -εάν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της τρέχουσας τιμής αγοράς ή πώλησης-, έγγειες βελτιώσεις, μόνιμες φυτείες) Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην κεφαλαιοποίηση των μελλοντικών προσόδων (ενοικίων, ωφελημάτων κλπ.) που αναμένεται να αποφέρει το εκτιμώμενο κεφαλαιουχικό αγαθό. Η μέθοδος της κεφαλαιοποίησης εφαρμόζεται στην εκτίμηση κεφαλαιουχικών αγαθών της γεωργικής εκμετάλλευσης, των οποίων είναι δυνατός ο υπολογισμός της προσδοκώμενης ωφέλειας (προσόδου), με αρκετή ακρίβεια. Ο τύπος της κεφαλαιοποίησης είναι : K 0 = α/ε όπου: K 0 είναι η σημερινή εκτιμώμενη αξία του κεφαλαιουχικού αγαθού α είναι η υπολογιζόμενη ετήσια πρόσοδος του κεφαλαιουχικού αγαθού ε είναι το επικρατούν επιτόκιο εκφραζόμενο ως δεκαδικός αριθμός (π.χ. εάν το χρησιμοποιούμενο επιτόκιο είναι 5%, τότε το ε = 0,05)
Μέθοδοι εκτίμησης των κεφαλαιουχικών αγαθών της γεωργικής επιχείρησης (3) Παραλλαγή της μεθόδου αυτής είναι και η μέθοδος της προεξόφλησης των εσόδων (προσόδων) από ένα περιουσιακό στοιχείο. Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στην αρχή ότι η αξία ενός κεφαλαιουχικού αγαθού είναι ίση με το σύνολο των μελλοντικών εσόδων από το αγαθό αυτό, τα οποία προεξοφλούνται (δηλαδή υπολογίζεται η τωρινή-παρούσα αξία του αγαθού), με ορισμένο επιτόκιο κατά το χρόνο εκτίμησης. Ειδικότερα η σημερινή αξία (Κ 0 ) ενός κεφαλαίου που ανατοκίζεται για (ν) έτη και με επιτόκιο (ε), υπολογίζεται από τον τύπο: Κ 0 = ν 1 (1 ) όπου που Π ν είναι η μελλοντική αξία των κεφαλαίων ύστερα από (ν) έτη. Αντίστοιχα: Π ν = Κ 0 1 (1+ε) ν