Η ΜΕΤΟΧΗ Η μετοχή είναι ονοματικός τύπος του ρήματος, έχει δηλαδή χαρακτηριστικά τόσο από το ρήμα όσο και από το επίθετο, η υπόστασή του είναι διφυής. α. Η ονοματική-επιθετική φύση της προσδιορίζεται από το γένος, τον αριθμό και τις πτώσεις. β. Η ρηματική φύση της προσδιορίζεται από τους χρόνους, τη φωνή, τη διάθεση, τη ρηματική σημασία και τη λειτουργία της. Όταν η μετοχή ανήκει σε ονοματικό σύνολο λειτουργεί ως επίθετο, και άρα ως επιθετική μετοχή. Όταν όμως ανήκει σε ρηματικό σύνολο συμπληρώνει την έννοια του ρήματος, και άρα είναι κατηγορηματική μετοχή ή επιρρηματική μετοχή.. Η επιρρηματική μετοχή εκφράζει διάφορες σχέσεις (χρόνο, τρόπο, σκοπό ). Ωστόσο ανεξάρτητα από τη χρήση της μετοχής (επιθετική, κατηγορηματική, επιρρηματική) όταν διατηρεί τη ρηματική της φύση, δέχεται υποκείμενο, αντικείμενο, και γενικά συντάσσεται όπως κι ένα ρήμα. 1. Η επιθετική μετοχή Η επιθετική μετοχή βρίσκεται σε κάθε χρόνο και συνήθως συνοδεύεται από άρθρο. Προσδιορίζει ένα ουσιαστικό ή μια αντωνυμία δίνοντας σ αυτά κάποια ποιότητα ή ιδιότητα. Η επιθετική μετοχή δεν έχει άρθρο, όταν το υποκείμενό της προηγείται, ή όταν το όνομα που προσδιορίζει η μετοχή δεν έχει άρθρο. Υποκείμενο της επιθετικής μετοχής, όταν η επιθετική μετοχή έχει άρθρο, είναι πάντα το άρθρο της. Η επιθετική μετοχή, επειδή ακριβώς λειτουργεί ως όνομα, μπορεί να λάβει διάφορες συντακτικές λειτουργίες μέσα σε μια πρόταση. Έτσι μπορεί να είναι: α. Υποκείμενο Οἱ μὴ χρώμενοι τοῖς καιροῖς οὐκ εὖ πράττουσι. Ὁ μηδέν ἀδικῶν οὐδενός δεῖται νόμου. β. Αντικείμενο Μίσει τοὺς κολακεύοντας, ὥσπερ τοὺς ἐξαπατῶντας. Κῦρος ἐπεμελεῖτο τῶν ασθενούντων. γ. Κατηγορούμενο (πάντα έναρθρο) Νόμος ὁ βοηθῶν ἐτσί τῷ τῆς πόλεως συνδέσμῳ μετά θεών. Οἱ τιθέμενοι τοὺς νόμους εἰσίν οἱ ἀσθενεῖς ἄνθρωποι. 1
δ. Επιθετικός προσδιορισμός Προσήκει πείθεσθαι τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις. Ὁ μὴ δαρείς ἄνθρωπος οὐ παιδεύεται. ε. Κατηγορηματικός προσδιορισμός (πάντα άναρθρος) Ἀλέξανδρος προὐχώρει συντεταγμένῳ τῳ στρατεύματι. Ἐγκεκαλυμμέναις ταῖς ἀσπίσι πάντες ἐπορεύοντο. στ. Παράθεση Εἴσονται ταῦτα οἱ θεοί οἱ πάντα ὁρῶντες καὶ νῦν καὶ ἐς ἀεὶ. Κόνων, στρατηγός ὤν, ἀφίχθη ἐπί τὰς ναῦς. ζ. Ετερόπτωτος προσδιορισμός Των δυστυχούντων οὐδείς ἐστί φίλος ευτυχής. (γεν. κτητ.) Οἱ Τρῶες ἀντεῖχον, ὄντες ἀντίπαλοι τοῖς ἀεί ὑπολειπομένοις (δοτ. αντικ.) η. Μορφή δοτικής προσωπικής Φύσει ὑπάρχει τοῖς παροῦσι τὰ τῶν κρινόντων (δοτ. προς. κτητ.) θ. Εμπρόθετος προσδιορισμός Ἐν τῳ μὴ μελετῶντι, αξυνετώτεροι ἔσονται (εμπρ. αιτίας) Η επιθετική μετοχή μεταφράζεται με αναφορική πρόταση(συνήθως) με μετοχή ή πείθετο, ή μπορεί να μένει και αμετάβλητη σε λίγες περιπτώσεις (π.χ. το παρόν, το μέλλον) Η επιθετική μετοχή δέχεται άρνηση οὐ όταν φανερώνει κάτι το συγκεκριμένο και άρνηση μὴ όταν φανερώνει κάτι το αφηρημένο ή υποτιθέμενο. 2
2. Κατηγορηματική μετοχή Η μετοχή που συμπληρώνει το νόημα του ρήματος και έχει θέση κατηγορουμένου ή συνηθέστερα κατηγορηματικού προσδιορισμού λέγεται κατηγορηματική. Είναι πάντοτε άναρθρη και δέχεται κανονικά άρνηση οὐ. Αν το ρήμα εξάρτησης είναι αμετάβατο ή παθητικό, η μετοχή αναφέρεται στο υποκείμενό του. Αν όμως είναι μεταβατικό, αναφέρεται στο αντικείμενό του. Η κατηγορηματική μετοχή συνήθως μεταφράζεται με: ότι, να, που. Η κατηγορηματική μετοχή συντάσσεται με τα εξής ρήματα: α) εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω: Στην περίπτωση αυτή η μετοχή λειτουργεί ως κατηγορούμενο. Πάντων ανθρώπων ῥαθυμότατοι ἔσεσθε καὶ ἥκιστα ἐπί τοῖς δεινοῖς ὀργιζόμενοι. Ἦν Περικλέους γνώμη πρότερον νενικηκυῖα. β) τυγχάνω, λανθάνω, διάγω, διαγίγνομαι, διατελῶ, διαβιῶ, διατρίβω, διαμένω, διαλείπω, φαίνομαι, οἴχομαι, φθάνω, ἥκω, βαίνω Συνήθως, όταν έχουμε το συνδυασμό αυτών των ρημάτων με κατηγορηματική μετοχή, μεταφράζουμε το ρήμα με τροπικό επίρρημα και τη μετοχή ως ρήμα. Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν. ( Ο Τισσαφέρνης κατά τύχη βρέθηκε στις Σάρδεις). Οἱ Θηβαῖοι ἔλαθον ἐσελθόντες ἐς Πλάταιαν. ( Οι Θηβαίοι μπήκαν κρυφά στις Πλαταιές). γ) Έναρξης ή λήξης: ἄρχω, ἄρχομαι, παύω, λήγω, ἐκλείπω, διαλείπω, ἀπαλλάτομαι Οὗτος ἤρξεν ἀδικῶν ἡμᾶς. Οὑ σὺ παύσει ποτέ ταῦτα λέγων; δ) Ανοχής, καρτερίας ή καμάτου: ἀνέχομαι, καρτερῶ, ὑπομένω, κάμνω, ἀπαγορεύω Οἱ Αθηναῖοι οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες τῶν ἀντιλεγόντων. Οὐδείς ἄν καρτερήσειε ταῦτα ἀκούων. 3
ε) Ψυχικού πάθους: χαίρω, ἥδομαι, χαλεπώς φέρω, ἀγανακτῶ, ἄχθομαι, αἰσχύνομαι, ὀργίζομαι Ἥδομαι ἀκούων σου φρόνιμους λόγους. Οἱ Λακεδαιμόνιοι τῆς βουλήσεως ἁμαρτάνοντες ἤχθοντο. στ) Δείξης, αγγελίας, ελέγχου: δείκνυμι, ἀγγέλλω, δηλῶ, ἀποφαίνω, ἐλέγχω, ἐξελέγχω, φανερός εἰμί, δῆλος εἰμί Ἔδειξαν ἐτοῖμοι ὄντες ἀμυνεσθαι. Ῥαδίως δείξω σε προδότην ὄντα. ζ) Αίσθησης, γνώσης, μάθησης, μνήμης: αἰσθάνομαι, ὁρῶ, ἀκούω, πυνθάνομαι, εὑρίσκω, γιγνώσκω, οἶδα, ἐπίσταμαι, ἀγνοῶ, μανθάνω Ξενοφῶν ᾐσθάνετο χαλεπῶς φέροντας τοὺς στρατιὠτας. Θεμιστοκλέα οὐκ ἀκούεις ἄνδρα ἀγαθόν γεγονότα; η) Πλησμονής, επάρκειας, απόλαυσης, κορεσμού: κορέννυμαι, εμπίμπλαμαι, μεστός εἰμί, αρκῶ Οὐκ ἐπίμπλαμαι σον βλέπων πρόσωπον. Ἀρκείτω τοῦτο βραχέως δεδηλωμένον. 4
3. Επιρρηματικές μετοχές Η επιρρηματική μετοχή είναι συνεπτυγμένος τύπος μιας δευτερεύουσας επιρρηματικής πρότασης. Είναι πάντοτε άναρθρη και προσδιορίζει επιρρηματικά έναν ρηματικό ή ονοματικό τύπο της πρότασης στην οποία ανήκει. Οι επιρρηματικές μετοχές (με εξαίρεση την τροπική) ισοδυναμούν και αναλύονται σε αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις. α) Χρονική μετοχή Η χρονική μετοχή μπορεί να συναντηθεί σε όλους τους χρόνους (πλην του μέλλοντα) και δέχεται άρνηση οὐ-μὴ. Συνήθως ωστόσο η χρονική μετοχή συναντάται σε χρόνο αόριστο. Η χρονική σχέση εκφράζει τις ακόλουθες χρονικές βαθμίδες: -το σύγχρονο στο παρόν ή στο παρελθόν -το προτερόχρονο στο παρελθόν. Συχνά, στον εντοπισμό μιας χρονικής μετοχής μας βοηθά η παρουσία κάποιων χρονικών επιρρημάτων-χωρίς όμως να σημαίνει ότι πάντοτε η παρουσία αυτών των επιρρημάτων συνεπάγεται και παρουσία χρονικής μετοχής: ἅμα, αὐτίκα, ἔτι, εἶτα, ἔπειτα, εὐθύς, τότε, ἄρτι Ορισμένες χρονικές μετοχές, όταν συμφωνούν με το υποκείμενο της πρότασης, ισοδυναμούν με επίρρημα ή εμπρόθετο προσδιορισμό του χρόνου. ἀρχόμενος: στην αρχή, αρχικά τελευτῶν: στο τέλος, τελευταία χρονίζων: έπειτα από καιρό ἀνύσας + προστακτική: γρήγορα Ενίοτε είναι δύσκολη η διάκριση της χρονικής μετοχής από την αιτιολογική, γιατί υπάρχει λογική συνάφεια ανάμεσα στο χρόνο και στην αιτία. Ἀναβαίνει οὖν Κῦρος λαβών αὐτόν ὡς φίλον. Οἱ Πέρσαι εὐθύς παῖδες ὄντες μανθάνουσιν ἄρχειν τε καὶ ἄρχεσθαι. Μετά ταῦτα συγκαλέσας στρατηγούς και λοχαγούς ἔλεξε τοιάδε. Οὖτοι προϊόντες ἔκαιον και χιλόν και εἰ τι ἄλλο χρήσιμον ἦν. Πιστεύσαντες ὑμῖν παρέδομεν τὴν πόλιν. 5
β) Αιτιολογική μετοχή Η αιτιολογική μετοχή απαντά σε όλους του χρόνους(σπάνια σε μέλλοντα) και δέχεται άρνηση οὐ. Αιτιολογεί την έννοια του ρηματικού τύπου από τον οποίο εξαρτάται και αναλύεται σε ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση. Αιτιολογικές είναι κατά κανόνα οι μετοχές: α) των δοξαστικών ρημάτων σε ενεστώτα ή αόριστο. β) των γνωστικών και αισθητικών ρημάτων (γιγνώσκων, εἰδώς, ἐπιστάμενος, ὁρῶν ) γ) των βουλητικών ρημάτων ( βουλόμενος, επιθυμών, ἐφιέμενος ) δ) των ρημάτων ψυχικού πάθους. Η σημασία της αιτιολογικής μετοχής γίνεται σαφέστερη με την πρόταξη ορισμένων μορίων, ανάλογα με το είδος της αιτιολογίας. Έτσι: α) όταν η αιτιολογία είναι πραγματική, προτάσσονται τα μόρια: ἅτε (δὴ), οἷον (δὴ), οἷα (δὴ). β) όταν η αιτιολογία είναι υποκειμενική, προτάσσεται το μόριο ὡς. Στην περίπτωση αυτή η μετοχή μεταγράζεται: γιατί κατά τη γνώμη,με την ιδέα ότι γ) όταν η αιτιολογία είναι ψευδής ή υποτιθέμενη, προτάσσεται το μόριο ὥσπερ. Συχνά, το νόημα της αιτιολογικής μετοχής και των συμφραζομένων της, ανακεφαλαιώνεται με έναν επιρρηματικό προσδιορισμό: διὰ τοῦτο, διὰ ταῦτα, ἐκ τούτου, οὕτω. Παρανομοῦσι Λακεδαιμόνιοι οὐ διδοντές σοὶ χρυσίον Τὰς δωρεάς αῦτοῦ ἀφείλεσθε ὡς οὐ δικαίως δεδωκότες. Ὁρῶν ὑμᾶς πεφοβημένους, διά τοῦτο συνεκάλεσα. Οὐκ ἐθέλω ἐλθεῖν, τὸ μεν μέγιστον αἰσχυνόμενος, ἔπειτα δὲ καὶ δεδιώς. γ) Τελική μετοχή Απαντά σε χρόνο μέλλοντα και δέχεται άρνηση μὴ. Εξαρτάται από ρήματα που δηλώνουν κίνηση ή δράση και δείχνει το σκοπό της ενέργειας του ρήματος. Όταν η μετοχή εκφράζει σκοπό υποκειμενικό, συνοδεύεται με το μόριο ὡς, ιδίως αν το ρήμα εξάρτησης δεν είναι κινητικό. Αναλύεται σε δευτερεύουσα ισοδύναμη πρόταση. 6
Σπάνια, η τελική μετοχή, μπορεί να βρίσκεται σε χρόνο ενεστώτα, αλλά τότε θα εξαρτάται οπωσδήποτε από κινητικό ρήμα. Ἔπλεον ἐπί τὴν Ἐπίδαμνον Κερκυραίοις πολεμήσοντες. Προσβολάς παρεσκευάζοντο τῷ τείχει ποιησόμενοι μηχαναῖς. Οὗτοι συνεσκευάζοντο ὡς ἀκολουθήσοντες. Πέμπει μὲ φέροντα τάσδε τὰς ἐπιστολάς δ) Υποθετική μετοχή Απαντά σε όλους τους χρόνους (πλην του μέλλοντα) και δέχεται άρνηση μὴ. Αποτελεί συνεπτυγμένη μορφή υποθετικής πρότασης. Η μετοχή αυτή με βάση την απόδοση αναλύεται σε δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Η διάκριση της υποθετικής μετοχής, πολλές φορές είναι δυσχερής. Συνήθως, γίνεται διακριτή όταν υπάρχει κοντά της: α) της άρνησης μὴ εφόσον αποδίδεται στη μετοχή β) του δυνητικού ἄν εφόσον ανήκει στο ρηματικό τύπο που προσδιορίζει η μετοχή γ) ρήματος σε χρόνο μέλλοντα, αν το προσδιορίζει η μετοχή (=ένδειξη του προσδοκώμενου) δ) ρήματος δοξαστικού (= ένδειξη της απλή σκέψης) ε) επαναληπτικού επιρρήματος (ἀεί, πολλάκις, πότε) (=ένδειξη αόριστης επανάληψης στο παρόν-μέλλον. Ταῦτα ἔχων, ἄπαντα ἔχω. Κακοῖς ὁμιλῶν καὐτός κακός ἐκβήσει. Διασπασθέντες οὐκ ἄν δύναισθε τροφήν λαμβάνειν. Οὐκ ἐστίν ἡμῖν μὴ νικῶσι σωτηρία. Οὐκ ἄν ποτέ ἀδικεῖν ἐπιχειρῶν τα δύο μέρη τῆς οὐσίας ἀπέδωκεν. Ταῦτα γιγνώσκων πράττοις ἄν ἄριστα. 7
ε) Η εναντιωματική μετοχή Απαντά σε όλους τους χρόνους (πλην μέλλοντα) και δέχεται άρνηση οὐ. Εκφράζει σχέση εναντίωσης (αντίθεσης) ή παραχώρησης προς το ρηματικό τύπο που προσδιορίζει και αναλύεται σε ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση. Η σημασία της μετοχής αυτής γίνεται σαφέστερη με την πρόταξη μορίων που τονίζουν την εναντίωση: καὶ, καὶτοι, καὶ ταῦτα, οὐδέ, μηδέ. Ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγανθρωποτάτων πόλεων οὖσα δυνατωτάτη ἐν τῇ Ἑλλάδι ἐφάνη. Ηρακλῆς καὶ μετ ὀλίγων στρατεύσας ῥαδίως Τροῖαν κατά κράτος εἷλεν. Οὗτοι οὐδὲ δὶς ἀποθανόντες ἱκανήν δίκην δοῦναι δύναιντο ἄν. στ) Τροπική μετοχή Απαντά συνήθως σε χρόνο ενεστώτα και δέχεται κανονικά άρνηση οὐ. Εκφράζει τον τρόπο της ενέργειας του ρήματος που προσδιορίζει και ισοδυναμεί με επιρρηματικό προσδιορισμό του τρόπου. Δεν αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση. Οι μετοχές ἄγων, φέρων, ἔχων, χρώμενος είναι συνήθως τροπικές, ιδιαίτερα όταν προσδιορίζουν κινητικά ρήματα. Κῦρος τὴν δύναμιν ἥθροιζεν ἐπικρυπτόμενος. Οἱ Ἕλληνες τεταγμένοι τὲ προσῇσαν καὶ διὰ φυλακῆς ἔχοντες. Ἧκε παρά βασιλέως φέρων χρήματα πολλά. Σάλαιθος διαλαθὼν εἰσέρχεται ἐς Μυτιλήνην. Καὶ ὁ Ἀλκιβιάδης προσκείμενος ἐδίδασκε τὴν Δεκέλειαν τειχίζειν. 8
Συνημμένη και απόλυτη μετοχή Συνημμένη καλείται η μετοχή της οποίας το υποκείμενο είναι συγχρόνως και συντακτικός όρος της πρότασης στην οποία ανήκει η μετοχή. Τότε η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενό της κατά γένος, αριθμό και πτώση. Συνημμένη είναι κατά κανόνα η επιθετική και η κατηγορηματική μετοχή, γιατί λειτουργούν συντακτικά ως ονοματικοί προσδιορισμοί. Συχνά είναι συνημμένες και οι επιρρηματικές μετοχές. Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις δυναμένοις ἀναλίσκειν. Ὁρῶν υμᾶς πεφοβημένους τοὺς πολεμίους, διά τοῦτο συνεκάλεσα. Ὁ Ἀγαμέμνων ἔχαιρε ἀκούων ταῦτα. Απόλυτη καλείται η μετοχή της οποίας το υποκείμενο δεν αποτελεί συντακτικό όρο της πρότασης στην οποία ανήκει αυτή. Τότε η μετοχή έχει το δικό της αποκλειστικό υποκείμενο. Φυσικά, αν παραληφθεί η απόλυτη μετοχή, τότε υποχρεωτικά δεν έχει λόγο ύπαρξης και το υποκείμενό της και κάθε σχετικός προσδιορισμός. Η απόλυτη μετοχή, κανονικά είναι επιρρηματική (εκτός από την τελική), οπότε συμφωνεί με το υποκείμενό της κατά γένος, αριθμό και πτώση. Σπανιότερα απόλυτη μετοχή μπορεί να είναι μια κατηγορηματική μετοχή απροσώπου ρήματος ή εκφράσεως. Μια απόλυτη μετοχή απαντά κανονικά σε γενική και αιτιατική. Γενική απόλυτη Η γενική απόλυτη είναι μετοχή σε πτώση γενική και εκφράζει επιρρηματικές σχέσεις εκτός του σκοπού. Το υποκείμενό της είναι και αυτό σε πτώση γενική και δεν έχει καμιά άλλη συντακτική λειτουργία στην πρόταση. Βροντῆς γενομένης σκηπτός ἔπεσεν εἰς τὴν πατρῴαν οἰκίαν. Οὐδέν τῶν δεόντων ποιούντων ὑμῶν κακῶς ἔχει τα πράγματα. Ἀγησίλαος ἀποπλεῖ οἴκαδε καίπερ μέσου χειμῶνος ὄντος. Κῦρος ἀνέβη ἐπί τὸ ὄρος οὐδενός κωλύνοντος. Τούτων λεχθέντων ἐδίδοσαν οἱ Λακεδαιμόνιοι τοῖς συμμάχοις λόγον. 9
Αιτιατική απόλυτος Η αιτιατική απόλυτη είναι μετοχή κυρίως απρόσωπου ρήματος ή απρόσωπης έκφρασης, γένους ουδετέρου και ενικού κυρίως αριθμού. Η αιτιατική απόλυτος είναι λιγότερο εύχρηστη από τη γενική. Εκφράζει όλες τις επιρρηματικές σχέσεις, αλλά είναι συνήθως εναντιωματική. Ως υποκείμενο δέχεται κανονικά τελικό απαρέμφατο. Οι συνηθέστερες αιτιατικές απόλυτες βρίσκονται στον παρακάτω πίνακα. ἐξόν μέλον ἀδύνατον ὄν δέον παρασχόν οἷὸν τε ὄν χρεών παρατυχόν ῥάδιον ὄν δόξαν προσταχθέν ἄδηλον ὄν προσῆκον ειρημένον αἰσχρόν ὄν πρέπον γεγραμμένον ἕτοιμον ὄν παρόν δεδογμένον ἐπιχώριον ὄν μετόν δυνατόν ὄν Πολλάκις πλεονεκτῆσαι ὑμῖν ἐξόν οὐκ ἠθελήσατε. Σιγᾷς, ἀποκρίνασθαι δέον. Προσταχθέν αὐτῷ ἀναγράψαι τοὺς νόμους τοῦ Σόλωνος ἐαυτόν νομοθέτην κατέστησε. Παρεκελεύοντο κραυγῇ οὐκ ὀλίγῃ χρώμενοι ἀδύνατον ὄν ἄλλῳ τῳ σημῆναι. 10
Ανάλυση μετοχής σε πρόταση Για να αναλύσουμε μια μετοχή σε αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση, επισημαίνουμε: α. το χρόνο εξάρτησης β. το χρόνο και το είδος της μετοχής η. επιρρήματα ή μόρια που ενδεχομένως συνοδεύουν τη μετοχή δ. το υποκείμενο της μετοχής, για να προσδιορίσουμε τον αριθμό και το πρόσωπο του ρήματος με το οποίο θα αντικατασταθεί. Ανάλυση επιθετικής μετοχής α. Η άναρθρη μετοχή αναλύεται με αναφορική αντωνυμία ονομαστικής πτώσης ενικού ή πληθυντικού αριθμού και στο ανάλογο γένος. Άρα: ὅς, ὅσος + οριστική στο χρόνο που βρίσκεται κι η μετοχή. π.χ. Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις δυναμένοις ἀναλίσκειν. => Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις οἵ δύνανται ἀναλίσκειν. β. Η έναρθρη μετοχή, όταν είναι προσδιοριστική, αναλύεται με δεικτική αντωνυμία που συμφωνεί με τη μετοχή κατά γένος, αριθμό και πτώση και αντίστοιχη αναφορική πρόταση. Άρα: οὗτος, ἐκεῖνος + αναφορική πρόταση με οριστική στο χρόνο της μετοχής. π.χ. Φρόνιμοι εἰσί οἱ εἰδότες τὰ ἄριστα. => Φρόνιμοι εἰσίν οὗτοι οἵ ἴσασι τα ἄριστα. γ. Όταν η έναρθρη μετοχή περιέχει συγχρόνως και κάποια επιρρηματική σημασία (αιτία, σκοπό, αποτέλεσμα, υπόθεση) αναλύεται σε αντίστοιχη αναφορική επιρρηματική πρόταση. π.χ. Πρέβεις ἔπεμπε τοὺς ἀπολογησομένους περί τούτων => Πρέσβεις ἔπεμπε οἵ ἀπολογήσονται περί τούτων (ἵνα οὗτοι ἀπολογήσωνται). Ανάλυση κατηγορηματικής μετοχής Η μετοχή αυτή αναλύεται σε ειδική πρόταση που εκφέρεται: α) με οριστική, ύστερα από αρκτικό χρόνο, και β) με ευκτική του πλαγίου λόγου, ύστερα από ιστορικό χρόνο. π.χ. Οὐδένα οῖδα μισοῦντα τοὺς ἐπαινοῦντας => Ουδένα οῖδα ὅτι μισεῖ τοὺς ἐπαινοῦντας Ἤκουεν αὐτὸν ἐν Κιλικίᾳ ὄντα => Ἤκουον αὐτόν ὅτι εἴη ἐν Κιλικίᾳ. 11
Ανάλυση χρονικής μετοχής α. Όταν η μετοχή εκφράζει το σύγχρονο, αναλύεται: ὅτε, ὅπότε, ἐν ᾧ, ἀφ οὖ, ἡνίκα + οριστική στο χρόνο της μετοχής. π.χ. Ἠναγκάζοντο φεύγοντες ἅμα μάχεσθαι => Ἠναγκάζοντο ἐν ᾧ ἔφευγον μάχεσθαι. β. Όταν η μετοχή εκφράζει το προτερόχρονο αναλύεται: ἐπεί, ἐπειδή + οριστική στο χρόνο που βρίσκεται η μετοχή (συνήθως αόριστο). π.χ. Κῦρος συλλέξας στράτευμα ἐπολιόρκει Μίλητον => Κῦρος ἐπεί συνέλεξε στράτευμα, ἐπολιόρκει Μίλητον. γ. Όταν η μετοχή είναι χρονικουποθετική και εκφράζει πράξη προσδοκώμενη ή που επαναλαμβάνεται αόριστα στο παρόν-μέλλον αναλύεται: ὅταν, ὁπόταν, ἐπειδὰν + υποτακτική στο χρόνο που βρίσκεται η μετοχή. π.χ. Ἀκούσαντες πρῶτον, ἔπειτα κρίνατε. => Ὅταν ἀκούσητε, ἔπειτα κρίνατε. Ανάλυση αιτιολογικής μετοχής α. Όταν η μετοχή εκφράζει πραγματική αιτιολογία αναλύεται: ἐπεί, ἐπειδή, ὅτι + οριστική, ανεξάρτητα από το χρόνο εξάρτησης. π.χ. Ταῦτα εἶπον, ἡγούμενός σε ἁμαρτάνειν. => Ταῦτα εἶπον, ἐπεί ἡγούμην σε ἁματράνειν. β. Όταν η μετοχή εκφράζει υποκειμενική αιτιολογία αναλύεται: ὡς + οριστική και σπάνια ευκτική του πλαγίου λόγου μετά από ιστορικό χρόνο. π.χ. Οἱ Κορίνθιοι τροπαῖον ἔστησαν ὡς νενικηκότες. => Οἱ Κορίνθιοι τροπαῖον ἔστησαν ὡς ἐνενικήκεσαν/ νενικηκότες εῖεν. Ανάλυση υποθετικής μετοχής Η μετοχή αυτή αποτελεί συμπυκνωμένη μορφή υποθετικού λόγου και άρα αναλύεται σε υποθετικό λόγο. π.χ. Ἔχοντες τὰ όπλα, ἰσχυρότεροι φίλοι ὑμῖν ἐσμέν. => Εἰ ἔχομεν τὰ ὄπλα Ἀληθής διδαχή προσγενομένη θαρσύνει τοὺς ἀμυνομένους. => Ἐάν προσγένηται ἀληθὴς διδαχή 12
Ανάλυση τελικής μετοχής Αναλύεται: α. ἵνα + υποτακτική αορίστου ύστερα από αρκτικό χρόνο π.χ. Τούτους ἐκπέμπομεν ὡς σοφωτέρους ἐσόμενους. => Τούτους ἐκπέμπομεν ἵνα γένωνται σοφώτεροι. β. ἵνα + ευκτική του πλαγίου λόγου(σε χρόνο αόριστο) ύστερα από ιστορικό χρόνο. Ωστόσο, μπορεί να αναλυθεί και με υποτακτική. π.χ. Οἱ Μακεδόνες ἱππεῖς ἀντιπαρετάξαντο ὡς κωλύσοντες. => Οἱ Μακεδόνες ἱππεῖς ἀντιπαρετάξαντο ἵνα κωλύσειαν/κωλύσωσι Ανάλυση εναντιωματικής μετοχής α. Όταν εκφράζει εναντίωση προς κάτι το πραγματικό αναλύεται σε: εἰ καὶ + οριστική στο χρόνο της μετοχής. π.χ. Πολλοί γιγνώσκοντες τὰ κακὰ, επιθυμοῦσιν αὐτῶν. => Πολλοί εἰ καὶ γιγνώσκουσι τα κακά β. Όταν εκφράζει παραχώρηση προς κάτι το δυνατό αναλύεται σε: καὶ εἰ + οριστική, καὶ ἄν + υποτακτική. π.χ. Καὶ ἀποστάσασα ἡ πόλις ἀφίξεται εἰς σύμβασιν => Καὶ ἄν ἀποστῇ ἡ πόλις 13