Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 23.9.2016 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά αριθ. 1254/2015, του U. S., γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με τις συνθήκες εργασίας των επαγγελματιών οδηγών Αναφορά αριθ. 1257/2015, του Rainer Wondzinski, γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με την επιβολή της νομοθεσίας για τον χρόνο εργασίας και ανάπαυσης στις διεθνείς οδικές μεταφορές Αναφορά αριθ. 1258/2105 του/της S. F., γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στις διεθνείς οδικές μεταφορές αγαθών Αναφορά αριθ. 1268/2015, του F.X.W., γερμανικής ιθαγένειας, εξ ονόματος του Kraftfahrergewerkschaft (Σωματείο Οδηγών Φορτηγών Αυτοκινήτων), σχετικά με τις οδικές μεταφορές εμπορευμάτων και την πλημμελή εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 561/2006 στη Γερμανία 1. Περίληψη των αναφορών Αναφορά αριθ. 1254/2015 Ο αναφέρων υπέβαλε καταγγελία στην επιτροπή αναφορών του γερμανικού ομοσπονδιακού κοινοβουλίου σχετικά με τους ανεπαρκείς ελέγχους επί των ενδομεταφορών στη Γερμανία, ζητώντας να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας των επαγγελματιών οδηγών. Ο αναφέρων υποστηρίζει ότι οι οδηγοί ξένων εταιρειών συχνά αναγκάζονται να κοιμούνται στα οχήματά τους και ότι η πίεση της εργασίας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να οδηγούν επιθετικά ή να στρέφονται στο αλκοόλ. Ισχυρίζεται επίσης ότι οι εταιρείες αυτές χρησιμοποιούν διάφορες τακτικές, συμπεριλαμβανομένου του μισθολογικού ντάμπινγκ και της αλλαγής πινακίδων κυκλοφορίας, για να παρακάμψουν τους κανονισμούς. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, οι πρακτικές αυτές επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα των γερμανικών εταιρειών να ανταγωνιστούν στην αγορά. Η αναφορά εστάλη και διερευνήθηκε από την επιτροπή μεταφορών της γερμανικής CM\1105508.docx PE589.467v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
κυβέρνησης, που έκρινε ότι οι αμοιβές των επαγγελματιών οδηγών αποφασίζονται από τις εταιρείες και ότι οι συνθήκες εργασίας ελέγχονται από την αστυνομία και την αρχή Bundesamt für Güterverkehr, ενώ υπάρχουν και νόμιμοι δίαυλοι για την υποβολή καταγγελιών από οδηγούς. Η επιτροπή ανέφερε επίσης ότι οι επαγγελματίες οδηγοί στη Γερμανία λαμβάνουν σχετικά υψηλούς μισθούς (σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2014), ότι περισσότερα αδικήματα σε σχέση με τις συνθήκες εργασίας διαπράττονται από γερμανικές και όχι από ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη Γερμανία (το 2013), και ότι επιβάλλονται αυστηρότεροι κανόνες στη Γερμανία παρά σε επίπεδο ΕΕ για τις υποχρεωτικές περιόδους ανάπαυσης. Ωστόσο, η επιτροπή επισημαίνει ότι η νομοθεσία της ΕΕ δεν εμποδίζει τους οδηγούς από το να περνούν τον χρόνο ανάπαυσής τους στα οχήματά τους εφόσον το επιθυμούν. Το γερμανικό ομοσπονδιακό κοινοβούλιο έστειλε την αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την ελπίδα ότι θα θεσπιστεί ένας νόμος που θα εμποδίζει τους οδηγούς να επιλέγουν να περνούν τον χρόνο ανάπαυσής τους στα οχήματά τους μέσω της επιβολής προστίμων. Επισημαίνεται ότι μια τέτοια νομοθεσία θα ήταν αποτελεσματικότερη αν θεσπιζόταν σε επίπεδο ΕΕ, καθώς η θέσπισή της μόνο στη Γερμανία ενέχει τον κίνδυνο οι οδηγοί να μεταβαίνουν στις γειτονικές χώρες για να αναπαυτούν νομίμως στα οχήματά τους. Αναφορά αριθ. 1257/2015 Ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι ο ευρωπαϊκός κανονισμός για τον χρόνο εργασίας και ανάπαυσης δεν τηρείται και ότι αυτό οδηγεί σε σοβαρές κοινωνικές αδικίες. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, οι οδηγοί φορτηγών περνούν την υποχρεωτική περίοδο ανάπαυσης στα οχήματά τους και η γερμανική κυβέρνηση απέτυχε να καθορίσει ένα νόμιμο πρόστιμο για τον σκοπό αυτό. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, οι επιχειρήσεις φορτηγών, ιδίως της Ανατολικής Ευρώπης, αναγκάζουν τους οδηγούς να διασχίζουν την Ευρώπη και να περνούν κάθε φορά εβδομάδες ή μήνες ολόκληρους στα φορτηγά τους σε χώρους στάθμευσης σε βιομηχανικές ζώνες που δεν διαθέτουν εγκαταστάσεις υγιεινής. Λόγω αυτής της κατάστασης και του ότι δεν παρακολουθείται ούτε εφαρμόζεται ο κανονισμός για τους χρόνους εργασίας και ανάπαυσης, είναι πολύ πιθανόν να καταστρατηγούνται και οι κανόνες για το καμποτάζ. Ο αναφέρων θεωρεί κοινωνικά απαράδεκτο το γεγονός ότι οι άνθρωποι αναγκάζονται να ζουν μέσα στα φορτηγά τους και να αποχωρίζονται τις οικογένειές τους για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Θεωρεί, ωστόσο, ότι κυρώσεις θα πρέπει να επιβάλλονται μόνο στους εργοδότες των οδηγών φορτηγών, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να οργανώνουν την εργασία των οδηγών τους έτσι ώστε να συμμορφώνεται με τις διατάξεις του κανονισμού αριθ. 561/2006 για την εναρμόνιση ορισμένων κοινωνικών διατάξεων στον τομέα των οδικών μεταφορών. Σύμφωνα με τον αναφέροντα, οι οδηγοί από την Ανατολική Ευρώπη είναι κυρίως εκείνοι που (αναγκάζονται να) περνούν τις περιόδους ανάπαυσης στην καμπίνα του φορτηγού τους. Εφιστά επίσης την προσοχή στο πρόβλημα των χαμηλών μισθών των οδηγών. Ο ολοένα και πιο σκληρός ανταγωνισμός με βάση τις τιμές των φορτηγών οδηγεί στο μισθολογικό ντάμπινγκ, και σε μια κατάσταση στην οποία οι γερμανικές μεταφορικές εταιρείες δυσκολεύονται να επιβιώσουν. Ο αναφέρων πιστεύει ότι για το συμφέρον τόσο των οδηγών όσο και των μεταφορικών εταιρειών είναι καιρός να δημιουργηθούν ισότιμες συνθήκες στην αγορά των διεθνών εμπορευματικών μεταφορών. Αναφορά αριθ. 1258/2015 Ο αναφέρων/η αναφέρουσα πιστεύει ότι θα πρέπει να βελτιωθεί η παρακολούθηση των κανόνων για το καμποτάζ στον τομέα των οδικών μεταφορών, ότι οι οδηγοί φορτηγών θα PE589.467v01-00 2/2 CM\1105508.docx
πρέπει να αμείβονται καλύτερα και ότι οι τιμές μεταφορών θα πρέπει να καθορίζονται με δίκαιο τρόπο. Ο αναφέρων/η αναφέρουσα ισχυρίζεται ότι η κοινωνική και οικονομική κατάσταση πολλών υπαλλήλων και εταιρειών στον τομέα των οδικών εμπορευματικών μεταφορών έχει φθάσει σε απειλητικά για τη ζωή τους επίπεδα και θεωρεί ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αναφορά αριθ. 1268/2015 Ο αναφέρων διαμαρτύρεται για την αποτυχία των γερμανικών αρχών να εφαρμόσουν σωστά τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 561/2006 στη Γερμανία, ο οποίος δεσμεύει όλα τα κράτη μέλη ως προς τη μη παραβίαση των κανόνων που αφορούν τις κανονικές περιόδους εβδομαδιαίας ανάπαυσης, διάρκειας 45 ωρών, για τους οδηγούς φορτηγών. Ισχυρίζεται ότι η ομοσπονδιακή υπηρεσία εμπορευματικών μεταφορών (BAG) αρνείται να ελέγξει τις περιόδους ανάπαυσης τόσο των ημεδαπών όσο και των αλλοδαπών οδηγών στη Γερμανία. Υποστηρίζει ότι οι οδηγοί ορισμένων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης χρησιμοποιούν τις καμπίνες τους ως χώρο διαβίωσης και ύπνου για διαστήματα έως και μίας εβδομάδας ενόσω βρίσκονται στη Γερμανία, ενώ οι Γερμανοί οδηγοί απαγορεύεται να πράξουν το ίδιο. Ως αποτέλεσμα, οι γερμανικές μεταφορικές εταιρείες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση καθώς οι ανταγωνιστές τους από την Ανατολική Ευρώπη έχουν χαμηλότερα έξοδα μεταφοράς. Αυτό έχει οδηγήσει στην απώλεια μεγάλου αριθμού θέσεων απασχόλησης στον κλάδο. Το Σωματείο του δεν μπορεί πλέον να ανεχτεί το ανταγωνιστικό μειονέκτημα που αντιμετωπίζουν οι Γερμανοί μεταφορείς και οδηγοί στην ίδια τους τη χώρα. Ζητεί την ορθή εφαρμογή των κανόνων, τη διενέργεια αυστηρών ελέγχων και την επιβολή σοβαρών κυρώσεων. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 9 Μαΐου 2016. Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 23 Σεπτεμβρίου 2016 Αναφορές 1254/2015, 1257/2015, 1258/2015, και 1268/2015. Οι αναφέροντες εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την κακή λειτουργία της αγοράς οδικών μεταφορών στην ΕΕ, πράγμα που οφείλεται στην ελλιπή εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ και στην απουσία εθνικών μέτρων εφαρμογής στη Γερμανία. Παρόλο που ορισμένα από τα ζητήματα που θίγονται συνδέονται με την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ για τις οδικές μεταφορές (δηλ. τις διατάξεις για τις ενδομεταφορές, τη σταθερή εγκατάσταση, τις εβδομαδιαίες περιόδους ανάπαυσης, τις ελάχιστες απαιτήσεις εφαρμογής), άλλα ζητήματα δεν ρυθμίζονται από την ΕΕ (δηλ. οι αμοιβές, οι περίοδοι εκτός τόπου κατοικίας, οι εγκαταστάσεις ανάπαυσης) και εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Η δέσμη ρυθμίσεων για τις οδικές μεταφορές στην εσωτερική αγορά 1 ορίζει ελάχιστες απαιτήσεις που πρέπει να τηρούνται για την άσκηση του επαγγέλματος του οδικού μεταφορέα και για την απόκτηση και διατήρηση πρόσβασης στις αγορές διεθνών μεταφορών 1 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1071/2009 σχετικά με την άσκηση του επαγγέλματος του οδικού μεταφορέα, κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1071/2009 σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορών και κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1073/2009 σχετικά με την πρόσβαση στη διεθνή αγορά μεταφορών με πούλμαν και λεωφορεία. CM\1105508.docx 3/3 PE589.467v01-00
εμπορευμάτων και επιβατών. Οι εν λόγω ενωσιακές διατάξεις περιλαμβάνουν απαιτήσεις για τη σταθερή εγκατάσταση και κανόνες που ισχύουν για δραστηριότητες ενδομεταφορών. Η καθημερινή εφαρμογή αυτών των κανόνων αποτελεί ευθύνη των κρατών μελών, τα οποία υποχρεούνται επίσης να παρέχουν αμοιβαία συνδρομή για τη διασφάλιση της ορθής και συνεκτικής εφαρμογής και παρακολούθησης των κανονισμών. Η Επιτροπή είναι ενήμερη σχετικά με τις διαφορετικές πρακτικές των κρατών μελών όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων περί ενδομεταφορών και έχει αναθέσει μελέτη η οποία καταδεικνύει αυτές τις διαφορετικές πρακτικές. Εντούτοις, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1072/2009 δεν επιβάλλει ελάχιστο αριθμό ελέγχων της νομιμότητας των δράσεων ενδομεταφορών και, ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεν μπορεί να υποχρεώσει τα κράτη μέλη να επενδύσουν περισσότερους πόρους για τον σκοπό αυτόν. Οι κανονισμοί (ΕΚ) αριθ. 1071/2009 και 1072/2009 επανεξετάζονται αυτή την περίοδο και το ζήτημα θα εξεταστεί στο πλαίσιο αυτό. Η κοινωνική νομοθεσία της ΕΕ για τις οδικές μεταφορές 1 περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με τον μέγιστο ημερήσιο, εβδομαδιαίο και δεκαπενθήμερο χρόνο οδήγησης, τον μέγιστο εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας, τα ελάχιστα διαλείμματα, τις ελάχιστες ημερήσιες και εβδομαδιαίες περιόδους ανάπαυσης και τη νυχτερινή εργασία. Δεν ρυθμίζει άλλα θέματα των εργασιακών όρων, όπως τις περιόδους μακριά από τον τόπο κατοικίας, ζητήματα αμοιβών, τις συνθήκες στις εγκαταστάσεις ανάπαυσης ή στα σημεία φόρτωσης/εκφόρτωσης. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 561/2006, στο άρθρο 8 παράγραφος 8, ορίζει ότι ο οδηγός μπορεί να επιλέξει να πραγματοποιήσει την ημερήσια ανάπαυσή του καθώς και τη μειωμένη περίοδο εβδομαδιαίας ανάπαυσης μακριά από τη βάση μέσα σε όχημα, εφόσον αυτό είναι σταθμευμένο και διαθέτει κατάλληλες εγκαταστάσεις ύπνου για κάθε οδηγό. Δεν προσδιορίζει με σαφήνεια εάν πρέπει ή δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί η κανονική εβδομαδιαία ανάπαυση. Αυτή η απουσία ρητών διατάξεων έχει ως αποτέλεσμα αποκλίσεις στις εθνικές ερμηνείες και στην εφαρμογή της απαίτησης για κανονική εβδομαδιαία ανάπαυση. Ορισμένα κράτη μέλη (Γαλλία και Βέλγιο) θέσπισαν εθνικά μέτρα τα οποία επιβάλλουν αυστηρές κυρώσεις σε οδηγούς ή μεταφορείς που πραγματοποιούν την κανονική εβδομαδιαία ανάπαυση μέσα στο όχημα. Άλλα κράτη μέλη δεν θεωρούν παράνομη την πραγματοποίηση της κανονικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης μέσα στο όχημα, ενώ άλλα ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχουν κατάλληλα μέσα για την επιβολή μιας τέτοιας απαγόρευσης. Αυτό οδηγεί σε νομική αβεβαιότητα και άνιση μεταχείριση οδηγών και μεταφορέων. Το ζήτημα της ελάχιστης αμοιβής εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, η πλειονότητα των οποίων (περιλαμβανομένης της Γερμανίας) έχει θεσπίσει εθνικά μέτρα που ορίζουν ελάχιστη αμοιβή. Σύμφωνα με την οδηγία 96/71/EΚ σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων, ο εθνικός ελάχιστος μισθός και άλλοι όροι και συνθήκες απασχόλησης στο εκάστοτε κράτος μέλος ισχύουν και για εργαζομένους που κατοικούν στην αλλοδαπή και που εργάζονται σε εταιρείες οι οποίες εδρεύουν σε άλλο κράτος μέλος και αποσπώνται για την εκτέλεση εργασιών στο κράτος μέλος υποδοχής. Η οδηγία ισχύει για όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων για τις οδικές μεταφορές, εφόσον πληρούνται οι όροι απόσπασης. Η συστηματική εφαρμογή της οδηγίας στον τομέα των διεθνών μεταφορών, ο οποίο χαρακτηρίζεται από εργαζόμενους υψηλής κινητικότητας που εργάζονται στο έδαφος αρκετών χωρών και συχνά για σύντομα 1 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 561/2006 σχετικά με τη διάρκεια οδήγησης, τα διαλείμματα και τις περιόδους ανάπαυσης και οδηγία 2002/15/ΕΚ για την οργάνωση του χρόνου εργασίας των εκτελούντων κινητές δραστηριότητες οδικών μεταφορών PE589.467v01-00 4/4 CM\1105508.docx
χρονικά διαστήματα, έχει αποδειχθεί δύσκολη. Αυτό αναγνωρίζεται στην πρόταση της Επιτροπής για αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων η οποία εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 8 Μαρτίου 2016. Στην αιτιολογική σκέψη 10 της πρότασης αναφέρεται ότι η εφαρμογή της οδηγίας στον τομέα των διεθνών οδικών μεταφορών εγείρει ιδιαίτερα νομικά ζητήματα και δυσκολίες που πρέπει να διευθετηθούν μέσω ειδικής τομεακής νομοθεσίας. Συμπέρασμα Η Επιτροπή γνωρίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας των οδικών μεταφορών, και οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε επιδείνωση των συνθηκών εργασίας των οδηγών και σε στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό μεταξύ μεταφορέων. Η Επιτροπή θεωρεί ότι τα μονομερή εθνικά μέτρα που λαμβάνονται σε ορισμένα κράτη μέλη δεν επιλύουν το πρόβλημα αλλά απλώς το μετατοπίζουν σε άλλο τομέα της εσωτερικής αγοράς μεταφορών Η Επιτροπή καταβάλλει προσπάθειες για την εύρεση λύσης σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να εξισορροπήσει τα δικαιώματα κοινωνικής προστασίας των εργαζομένων και την ελευθερία παροχής υπηρεσιών και να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτόν, κίνησε συνολική επανεξέταση της νομοθεσίας για τις οδικές μεταφορές στα τέλη του 2014. Οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις που διεξήχθησαν εντόπισαν (και επιβεβαίωσαν) προβλήματα με τις διαφορετικές ερμηνείες των κοινών κανόνων της ΕΕ εξαιτίας ασαφών ή ελλιπών διατάξεων (π.χ. για την εβδομαδιαία ανάπαυση, για τις περιόδους μακριά από τον τόπο κατοικίας) και μη συνεκτικής και αναποτελεσματικής εφαρμογής (π.χ. στους κανόνες για τις ενδομεταφορές και τη σταθερή εγκατάσταση), με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η καταπολέμηση παράνομων πρακτικών απασχόλησης και λειτουργίας επιχειρήσεων. Με βάση τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων, η Επιτροπή σκοπεύει να εκπονήσει αξιολογήσεις αντικτύπου για να εντοπίσει τις βέλτιστες επιλογές με σκοπό να βελτιώσει το ενωσιακό νομικό πλαίσιο και να εξασφαλίσει ενιαία και αποτελεσματική εφαρμογή. Οι προκλήσεις και οι δυσκολίες που ενέχει η εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων στην απόσπαση εργαζομένων στις διεθνείς οδικές μεταφορές θα αποτελέσουν επίσης τμήμα αυτής της αξιολόγησης. Η ανοικτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με τους κανονισμούς της εσωτερικής αγοράς ξεκίνησε στις 15 Ιουνίου 2016 και η προθεσμία για την υποβολή γνωμών, τοποθετήσεων και προτάσεων έληξε στις 15 Σεπτεμβρίου. Θα ακολουθήσει δημόσια διαβούλευση για την κοινωνική νομοθεσία. Η Επιτροπή σκοπεύει να υποβάλει σειρά πρωτοβουλιών για τις οδικές μεταφορές, με βάση στοχευμένη επανεξέταση σχετικών νομικών πράξεων, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017. CM\1105508.docx 5/5 PE589.467v01-00